Op 29 mei 2017 heb ik een sessie mogen verzorgen over ICT in het onderwijs. Dit keer ging het om een ‘prikkelsessie’ over “leertechnologie effectief in het onderwijs inzetten” bij een ‘masternetwerk’ van het Deltion College.

1. Leertechnologie effectief in het
onderwijs inzetten

2. Programma
• Welkom en kennismaking
• ICT in het onderwijs: waar hebben we het over?
• Inzet ICT vaak niet effectief
• Instructiekenmerken
• Implementatie (inclusief veranderbereidheid)

3. Mag ik voorstellen….

5. Leren is een duurzame verandering in
gedrag of in het vermogen om je op
een bepaalde manier te gedragen,
als resultaat van ervaringen
(Schunk, 2012)

6. Kun je ervaringen op doen
met ICT?

7. Kun je ervaringen op doen
met ICT?
Ja

8. Kun je ervaringen op doen
met ICT?
Ja
Leiden die tot duurzame
verandering in gedrag?

9. ICT in het onderwijs
anno 1999…
"MyBookScanner,June12,2011" by Floppydog66 (talk). Original uploader was Floppydog66 at en.wikipedia - Transferred from en.wikipedia(Original text : I (Floppydog66 (talk))
created this work entirely by myself.). Licensed under Creative Commons Attribution 3.0 via Wikimedia Commons - http://commons.wikimedia.org/wiki/
File:MyBookScanner,June12,2011.JPG#mediaviewer/File:MyBookScanner,June12,2011.JPG

10. By Shanghai killer whale (Own work) [CC BY-SA 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons

12. Diverse vormen
• MOOC
• Webinar
• Game
• Simulatie
• Bloggen
• Online module
• Blended cursus
• Performance support
• Video
• Toetsen
• Zelfstudie materiaal
• Digitaal portfolio
• Sociale netwerken
• Oefenen
• Adaptieve programma’s

13. Foto: Gajus-Images
Afstand!
Foto: @londondepost, Depositphotos

14. Vijf ‘delivery modes’
Geen ICT Volledig online
Face
2 Face
Onder-
steunend
Flipped Hybride
Online
afstand
Bron: Tony Bates, OWD 2015
Blended learning

15. • Mate (hoeveel online)?
• Voor welk type leeractiviteiten?
• Technologieën?
• Rol ICT bij begeleiden?
• Asynchroon vs synchroon
• Werkplek leren geïntegreerd of separaat
Variabelen van de blend

16. Elf modellen

17. Klassikaal ondersteund model
Klassikaal
les (met
smartboard of
student
response
systeem)
Opdrachten
inleveren
Materialen
online

18. Flipped classroom model
Online
instructie (bijv.
kennisclips)
Check
(thuis of op
school)
Oefenen,
verwerken,
interactie op
school

19. 3L model
Online leren
(asynchroon)
Online
begeleiding
Werkplek leren
(stage, werk)
F2F begeleiding
Oefenen,
verwerken,
interactie op
school

20. Meer aandacht voor ‘wat,
wanneer, waarom, werkt’

21. Inzet van ICT vaak niet effectief
Meer aandacht voor ‘wat,
wanneer, waarom, werkt’

22. Wat zegt onderzoek?

23. Effectiviteit?
• Blended learning is niet meer of minder effectief,
maar vooral een efficiëntere vorm is dan klassikaal
leren
• Of ICT effectief is: afhankelijk van
instructiekenmerken en implementatie (o.a.
professionalisering en begeleiding).
Mary Dankbaar, 2011

24. Leertechnologie en studieprestaties?
• Blended learning meer effectief dan uitsluitend klassikaal
• Onduidelijkheid blended learning (heterogeen)
• Online leren net zo effectief
• Blended learning: cognitie ja, communicatie nee (beperkte interactiemogelijkheden)
• Positieve effecten nemen af na verloop van tijd
• Wijze waarop!
Schneider & Preckel (in druk)

25. Dus: effectief…
• Mits zorgvuldige aandacht voor didactiek
• Context
• Mits zorgvuldig geïmplementeerd
• Leertechnologie maakt slecht onderwijs niet beter

26. Drie redenen

28. Jullie voorbeelden?

29. Foto: © viperagp, Depositphotos

30. 2. Instructiekenmerken

31. David Merrill (2002), First Principles
of Instruction

32. David Merrill (2002), First Principles
of Instruction

34. David Merrill (2002), First Principles
of Instruction

35. Actief verwerken!

37. Voorkennis activeren

38. Virtuele klas

39. Virtuele klas
Cognitieve en psychologische afstand
overbruggen via diverse vormen van
interactie

40. Virtuele klasWelke actieve leeractiviteiten
zijn mogelijk?

41. David Merrill (2002), First Principles
of Instruction

42. Modelleren
Foto: Jeroen Berkhout, OU

43. Online leermaterialen
• Betekenisvol (waartoe?)
• Consistente structuur
• Tekst geschikt voor beeldscherm
• Niet te veel hyperlinks
Bron: Hoe kun je ervoor zorgen dat lerenden daadwerkelijk leren bij online leren?

44. Blik in de nabije
toekomst….

46. David Merrill (2002), First Principles
of Instruction

48. Toepassen binnen games en simulaties

49. Formatieve toetsen
Effectiviteit afhankelijk
van vaak doen en
feedback

50. Gebruiken jullie online formatief toetsen?

51. Adaptieve leeromgeving
Condities
Acties
Data
Kennen en weten hoe
Toetsen (formatief)
Feedback

52. Toepassen in de praktijk

54. David Merrill (2002), First Principles
of Instruction

57. Belangrijk!
Wat is wanneer, voor wie, waarvoor,
waarmee, het meest geschikt

58. Learning analytics
Foto: Biljuska1
Bron: Bomas, E. (2014). Learning Analytics and Visualisation of Data.
http://www.slideshare.net/kennisnet/lace-medea-brussel2014vslides

59. Tot zover de
instructiekenmerken….

60. ….over naar de
implementatie (reden 3)

61. Curriculum
Doelen en resultaten
Infrastructuur
en systemen
Leiderschap
en strategie
Processen
en
organisatie
Mensen en
cultuur
Machtsverhouding
en en belangen
Context

62. Curriculum
Doelen en resultaten
Infrastructuur
en systemen
Leiderschap
en strategie
Processen
en
organisatie
Mensen en
cultuur
Machtsverhouding
en en belangen
Context
Geen volgorde
Het maakt niet uit welke activiteit
je waar onderbrengt, als je deze
maar ergens onderbrengt

63. Gebaseerd op
praktijkervaringen, ook
theoretisch onderbouwd

64. Mensen en cultuur
Vandaag….

65. Zelfregulering
Niet snel afgeleid
Concentreren op
één taak
ICT-bekwaam

66. Voorbereiden op
online leren
Structuur,
deadlines
Autonomie
Verbondenheid
Leren focussen

67. Zoek iemand van een andere afdeling
Wissel uit of en hoe jullie je studenten
voorbereiden op leren met ICT

68. Houding en expertise docenten
• Leiders (de punt). Als eerste enthousiast,
• Voorhoede: leren van fouten.
• Middenstuk: gebruiken bij stimulering en ondersteuning.
• Metalen verbindingsring: houdt lang vast aan bekende.
• Gum: proberen ongedaan te maken.
• Meelopers: neemt deel aan bijeenkomsten, maar past
eigenlijk niets toe.
Bron: http://www.teachthought.com/uncategorized/pencil-metaphor-how-teachers-respond-to-education-technology/

69. Houding en expertise docenten (2)
Bron: https://pixabay.com/en/winnie-the-pooh-wall-painting-437940/

71. Focus je bij de implementatie niet
op de Iejoors en laat de Teigetjes
niet een te dominante rol spelen!

72. Waarom beperkte mate
veranderbereidheid?
Foto: ethomsen

73. Beperkingen veranderbereidheid
• De verandering niet in belang van medewerkers (o.a. status, positie,
werkdruk)
• Onduidelijkheid (gevolgen voor de functie etc)
• Medewerkers weten het beter (ICT roept meer problemen op, lost niks op,
enzovoorts)
• Angst niet aan nieuwe eisen te kunnen voldoen (vertrouwen in eigen kunnen,
ICT-vaardigheden)
Naar: H. Nathans, 1994

74. Beperkingen veranderbereidheid (2)
• Opleiders/docenten voelen zich niet serieus genomen
• ICT-ers voelen zich niet serieus genomen
• Medewerkers zien de zin er niet van in

75. Stelling: veranderbereidheidFoto: ethomsen
• Niet in belang (o.a. werkdruk)
• Onduidelijkheid
• Medewerkers weten het beter
• Angst nieuwe eisen
• Niet serieus genomen voelen
(docenten, ICT)
• Geen zin van in zien
• ....

76. Hoe kunnen we de expertise van onze docenten
op het gebied van ICT en onderwijs vergroten?
Overleg in groepjes van 3
Daarna

77. Samenvattend
• ICT in onderwijs: zeer veel mogelijkheden en modellen
• ICT kan leiden tot effectief onderwijs
• Didactische eigenschappen leertechnologie
• Instructiekenmerken (gericht op actief leren etc)
• Implementatie (bereid studenten voor, veranderbereidheid en expertise
docenten)
• Geen ‘one size fits all’
Naar: H. Nathans, 1994

79. Wilt u dit evaluatieformulier invullen?

80. Dank!
wilfred@wilfredrubens.com
@wrubens