Domein Seminar Blended Learning. Presentatie Joke Voogt

1. Leren kijken naar
praktijkvoorbeelden
Joke Voogt, Studiedag Blended Learning 8 juni 2015

2. Praktijkvoorbeelden
Het is niet voldoende om alleen maar te
kijken naar praktijkvoorbeelden van ICT
toepassingen
Om de vertaalslag te kunnen maken moet
het praktijkvoorbeeld worden ge(her-
)interpreteerd naar de eigen
onderwijssituatie.

3. Drie invalshoeken
Emergent practices
–Veelbelovende voorbeelden van het gebruik van ICT in het onderwijs om te laten zien hoe
ICT kan bijdragen aan het onderwijs van de toekomst
E-didactiek
E-didactiek is de inzet van ICT door docenten ten behoeve van het leren en onderwijzen en
de (al dan niet) evidence-based redeneringen hierover.
Type ICT-gebruik
Het gebruik van ICT in de onderwijspraktijk is essentieel wanneer het inzetten van (een)
ICT-toepassing(en) een vereiste is om de leerdoelen en/of het onderwijsleerproces
effectiever te bereiken.

4. Emergent practices
Doelen en inhouden
De relatie tussen lesinhoud en praktijk wordt hersteld o.a.
door leerstof in concrete problemen en projecten aan te
bieden
Rollen van docenten/opleiders
De docent stimuleert en begeleidt samenwerking tussen
studenten
Rollen van studenten/leerlingen
De student is verantwoordelijk (plant en bewaakt eigen
voortgang)
Materialen en Infrastructuur
Leren is flexibel in plaats

5. Emergent practices: Kunst in de school
(KIDS)
Opleiding: 2e graads lerarenopleiding Tekenen, Handvaardigheid, Textielvormgeving
Leergebied: Kunstbeschouwing
Studenten: 1e jaars
Verantwoordelijke docenten: kunstbeschouwing, ICT ondersteuner, coördinator
ICT: diverse applicaties (o.a. Adobe Photoshop, Directory), scanners, digitale
camera’s PCs en laptops
In het KIDS project maken eerstjaarsstudenten van de
lerarenopleiding een virtueel museum voor leerlingen voortgezet
onderwijs. Studenten werken in teams en maken verrijkingsstof bij
bestaand lesmateriaal. Deze verrijkingsstof is multimediaal. De ICT
ondersteuner voegt de groepsproducten samen in het museum.

6. Materialen en infrastructuur

7. E-didactiek
Rollen van docenten
de leraar stimuleert leerlingen, geeft advies en suggesties, stelt vragen; de
leraar gebruikt hierbij ICT
Rollen van leerlingen
de leerling is ontwerper (leerlingen produceren zelf, zijn creatief); de leerling
gebruikt hierbij ICT
Functie ICT applicatie
faciliteert communicatie (bijvoorbeeld email, sociale media samenwerkings-
platforms)
Verwachtingen over verbeteringen onderwijsleerproces
studenten krijgen adaptieve feedback
Verwachtingen over uitkomsten
mijn lesgeven is efficiënter

8. E-didactiek – Isometrisch tekenen
Opleiding: Voortgezet onderwijs
Leerlingen: 1 VWO
Vak: Techniek
ICT-toepassing(en): Digibord met presentatiesoftware, oefensoftware CAD),
internet, PCs
De docent laat leerlingen met CAD werken om het concreet
uitwerken van ruimtelijke ontwerpen op papier te ondersteunen. De
docent geeft aan dat de leerlingen van deze benadering veel meer
leren dan wanneer hij isometrisch tekenen met een PowerPoint
presentatie uitlegt. Met een presentatie zie je wel hoe het moet,
maar het zelf oefenen, daar leer je meer van.

9. Rollen van leerlingen

10. Type ICT gebruik
Belemmerend, niet-essentieel, ondersteunend en
essentieel ICT-gebruik
Met betrekking tot
• Ontwerp van onderwijs
• De doelen van onderwijs
• Het onderwijsleerproces (docent en student)
• De evaluatie van het onderwijseerproces

11. Type ICT gebruik

12. Type ICT-gebruik – Blog maken
Opleiding: Primair onderwijs
Leerlingen: groep 6-8
Vak: Talentenmiddag
ICT-toepassing(en): Activboard, Blog. PC.
De groep leerlingen maken samen een blog. De docent
zegt hierover “het doel dat ik probeer te bereiken is het
delen van informatie […] daarom is ICT een heel belangrijk
middel in deze les.” De docent speelt in op op de behoefte
van leerlingen om een eigen stukje te delen op internet.

13. ICT-gebruik – reflectie van de docent
Doelen – essentieel ICT gebruik
“[…] leerlingen zijn heel talig bezig door de berichten die ze erbij schrijven en dat
kan alleen door middel van ICT-gebruik.”
Onderwijs leerproces - leerlingen – ondersteunend ICT-gebruik:
“Het enthousiast maken van kinderen gaat veel gemakkelijker op deze manier,
omdat ze toegang hebben tot heel veel dingen die hen interesseren […].”
Evaluatie - essentieel ICT gebruik:
“Over 4-5 weken hebben wij weer een middag met deze groep samen en ik ga
kijken wat ze in de tussentijd op hun blog hebben gezet. Ik ga daar ook actief op
reageren, zodat ik weet ‘ze zijn er mee bezig, het wordt actief gebruikt’, dus in de
tussentijd actief stimuleren. […]”

14. Impact van praktijkvoorbeelden op
denken handelen
• Bevestiging bestaande
opvattingen
• Uitbreiding bestaande
opvattingen
• Ontwikkeling
strategisch denken
• Verwerpen van het
praktijkvoorbeeld
• Oppervlakkig gebruik.
• Adoptie en/of imitatie.
• Adaptatie.

15. Kenmerken van praktijkvoorbeelden

16. Bronnen
De Jaeger, K., Verplanken, L. & van Braak, J. (2015). Essentieel ICT-gebruik in de
onderwijspraktijk. Kwalitatief vervolgonderzoek bij het project Didactische ICT
bekwaamheid. Interne publicatie.
Tondeur, J., Pareja Roblin, N. van Braak, J., Fisser, P., & Voogt, J. (2013).
Praktijkvoorbeelden als bron voor professionalisering. Weten wat werkt en waarom, 2,3,
22-29.
Voogt, J, Sligte,H., den Brok, P. Van den Beemt, A., van Braak, J., Verplanken, L. (2014).
Onderzoeksvoorstel e-didactiek. Interne publicatie.
Voogt, J., van Braak, J., Heitink, M., Verplanken, L., Fisser, P., & Walraven, A. (2013).
Didactische ICT-bekwaamheid van docenten. Enschede, Gent, Nijmegen: Universiteit
Twente, Universiteit Gent, ITS.
http://www.kennisnet.nl/uploads/tx_kncontentelements/Kennisnet_verslag_definitief_11
022014_didactische_ict_bekwaamheid.pdf
Voogt, J.M. & Odenthal, L.E. (1999). Met het oog op de toekomst. Een studie naar innovatief
gebruik van ICT in het onderwijs. Enschede: Universiteit Twente.