Giải phẫu

1. MÀNG M CH NÃO TUẠ Ỷ
Ths. Hoàng Minh Tú

2. M C TIÊUỤ
Nêu đ c đ c đi m c a màng nãoượ ặ ể ủ
Nêu đ c đ c đi m c a màng t yượ ặ ể ủ ủ
Mô t các b não th t và khoang d iả ể ấ ướ
nh n. Nói đ c s l u thông c a d chệ ượ ự ư ủ ị
não t y.ủ
Mô t s c p máu cho não, t y.ả ự ấ ủ

3. Đ I C NGẠ ƯƠ
Não b và t y s ng đ c ngăn cách v i h p sộ ủ ố ượ ớ ộ ọ
và ng s ng b i các màng não t y: màng c ng,ố ố ở ủ ứ
màng nh n, màng nuôi.ệ
Tác d ng nâng đ , nuôi d ng và b o v choụ ỡ ưỡ ả ệ
não - t y.ủ
Khoang d i nh nướ ệ : Gi a màng nh n và màngữ ệ
m m, ch a đ y d ch não t y.ề ứ ầ ị ủ

4. MÀNG NÃO, T YỦ
MÀNG C NGỨ
Dai, không đàn h i, d y 1mm.ồ ầ
M t ngoài : c t m c n i sặ ố ạ ộ ọ
M t trong láng, có nh ng váchặ ữ
ti n vào trong ngăn cách cácế
ph n c a não:ầ ủ
Li m đ i nãoề ạ
L u ti u nãoề ể
Li m ti u nãoề ể
Hoành yên (l u tuy n yên)ề ế
Xoang tĩnh m ch màng c ngạ ứ
đi gi a màng c ng và c t m cữ ứ ố ạ
n i s ho c đi trong màng c ng.ộ ọ ặ ứ
Lót bên trong b ng l p n i mô.ằ ớ ộ

5. MÀNG NÃO, T YỦ
MÀNG C NGỨ
Màng t y c ngủ ứ :
Không dính v i thành x ngớ ươ
xung quanh, ngăn cách v iớ
thành ng s ng b ngố ố ằ khoang
ngoài màng c ngứ .
Không có nh ng vách ti nữ ế
vào trong
Không có xoang tĩnh m ch.ạ
Trong ng s ng, màng c ngố ố ứ
t o nênạ túi màng c ngứ kéo
dài t quanh l ch m t iừ ỗ ẩ ớ
ngang đ t s ng cùng II. T đâyố ố ừ
tr xu ng, màng t y c ng baoở ố ủ ứ
quanh dây t n cùngậ r i dínhồ
vào x ng c tươ ụ .

6. MÀNG NÃO, T YỦ
Màng nh nệ
Màng nh n m ng, trong su t, n m gi a màng c ng và màng m m, g mệ ỏ ố ằ ữ ứ ề ồ
hai lá áp sát vào nhau t o nên m t khoang o.ạ ộ ả
Gi a màng nh n và màng m m có m t khoang g i làữ ệ ề ộ ọ khoang d i nh nướ ệ
ch a đ y d ch não t y.ứ ầ ị ủ
Có nh ng d i mô liên k t băng qua khoang d i nh n n i màng nh n v iữ ả ế ướ ệ ố ệ ớ
màng m m.ề

7. MÀNG NÃO, T YỦ
Màng nh nệ
Màng não nh nệ :
Áp sát vào m t trong và bặ ề
m t vách màng não c ng.ặ ứ
Khoang d i nh nướ ệ c a nãoủ
có nh ng ch dãn r ng t o nênữ ổ ộ ạ
các b d i nh n:ể ướ ệ
B hành ti u nãoể ể
B liên cu ng nãoể ố
B giao thoaể
B tĩnh m ch não l n …ể ạ ớ
Thông v i h th ng não th tớ ệ ố ấ
qua ba l (m t l gi a và hai lỗ ộ ỗ ữ ỗ
bên) mái não th t tở ấ ư
Liên h v i các xoang tĩnhệ ớ
m ch màng c ng b ng cácạ ứ ằ h tạ
màng nh n -ệ nh ng m m c aữ ỏ ủ
màng nh n l i vào xoang màngệ ồ
c ng, có tác d ng d n l u d chứ ụ ẫ ư ị
não t y t khoang d i nh nủ ừ ướ ệ
v xoang tĩnh m ch.ề ạ

8. MÀNG NÃO, T YỦ
Màng nh nệ
Màng t y nh nủ ệ
Lót m t trongặ
túi màng c ng.ứ
Khoang d iướ
nh n c a t y cóệ ủ ủ
m t ch dãnộ ỗ
r ng làộ b t yể ủ
gai ch a chùmứ
đuôi ng a đáyự ở
túi màng c ngứ

9. MÀNG NÃO T YỦ
Màng m mề
Màng m m n m trongề ằ ở
cùng, ch a nhi u vi m chứ ề ạ
đ nuôi d ng não b vàể ưỡ ộ
t y s ng nên còn g i làủ ố ọ
màng nuôi.
Bao ph toàn b m tủ ộ ặ
ngoài và lách sâu vào các
khe c a bán c u đ i não, nóủ ầ ạ
dày lên quanh các nãoở
th t và t o nên cácấ ạ t mấ
m ch m c và các đám r iạ ạ ố
m ch m cạ ạ :
Đám r i màng m ch nãoố ạ
th t IVấ và t m m ch m cấ ạ ạ
não th t IV gi a hành nãoấ ở ữ
và ti u não.ể
Đám r i màng m ch nãoố ạ
th t III liên t c v i đám r iấ ụ ớ ố
màng m ch não th t bênạ ấ
qua l gian não th tỗ ấ . C haiả
đ u thu c t m m ch m cề ộ ấ ạ ạ
não th t III.ấ

10. MÀNG NÃO T YỦ
Màng m mề
Màng t y m mủ ề
M i bên tách raỗ
m t tr g i làộ ẽ ọ dây
ch ng răngằ - n iố
m t ngoài màngặ
t y m m v i màngủ ề ớ
t y c ng haiủ ứ ở
bên, t l ch mừ ỗ ẩ
đ nế nón cùng t yủ .
Màng t y m m trủ ề ở
thành dây t nậ
cùng k t nónể ừ
cùng t y trủ ở
xu ng.ố
DC RĂNGDC RĂNG

11. D CH NÃO T YỊ Ủ
 Ch a trong các não th t và trong khoang d i nh nứ ấ ướ ệ
 Ngăn trong: các não th t, là h th ng t o thành d ch não t yấ ệ ố ạ ị ủ
 Ngăn ngoài: khoang d i nh n và các b ch a, là h th ng h p thướ ệ ể ứ ệ ố ấ ụ
d ch.ị
 Các ch thông gi a hai ngăn là l gi a và hai l bên mái não th t IV.ỗ ữ ỗ ữ ỗ ở ấ
 Ngu n g c:ồ ố
 Đám r i màng m ch trong các não th t.ố ạ ấ
 Huy t t ng t các m ch máu trong khoang d i nh nế ươ ừ ạ ướ ệ t o ra d chạ ị
não t y qua các kho ng quanh m ch máu.ủ ả ạ
 D ch trong su t, không màu, thành ph n sinh hóa khác v i huy tị ố ầ ớ ế
t ng (ít protein, ít glucoza, nhi u Clươ ề -
và K+
), t ng t nh d ch l c c uươ ự ư ị ọ ầ
th n, th y d ch nhãn c u, và n i d ch tai trong.ậ ủ ị ở ầ ộ ị
 Dung l ng 80 - 200ml, đ c đ i m i 4 - 5 l n / 24 giượ ượ ổ ớ ầ ờ
 D ch não t y có ba nhi m v :ị ủ ệ ụ
 B o v não và t yả ệ ủ
 Góp ph n dinh d ng cho các t bào v nãoầ ưỡ ế ỏ
 T o nên s chênh l ch đi n th t i màng t bào th n kinh, giúp choạ ự ệ ệ ế ạ ế ầ
s d n truy n xung đi n.ự ẫ ề ệ

12. D CH NÃO T YỊ Ủ
S l u thông d ch nãoự ư ị
t yủ
Đám r i màng m ch c aố ạ ủ
hai não th t bênấ -> lỗ
gian não th t t iấ ớ não th tấ
III -> c ng nãoố t i nãoớ
th t IVấ -> l gi a và hai lỗ ữ ỗ
bên ( mái não th t IV) raở ấ
b hành ti u nãoể ể -> bể
d i nh n quanh t yướ ệ ở ủ
gai
Thoát đi qua các h tạ
màng nh nệ đ sau cùngể
đ vào cácổ xoang tĩnh
m ch sạ ọ.
Trong h não t y khôngệ ủ
có van nên m i t c ngh nọ ắ ẽ
đ u là b nh lý.ề ệ

13. M CH T Y S NGẠ Ủ Ố
Đ ng m chộ ạ :
Các nhánh s ng b t ngu n tố ắ ồ ừ
đ ng m ch đ t s ng, cácộ ạ ố ố
nhánh c a đ ng m ch gianủ ộ ạ
s n, th t l ng, cùng d cườ ắ ư ở ọ
c t s ngộ ố .
Các đ ng m ch này cho baộ ạ
lo i nhánh vào t y là:ạ ủ đ ngộ
m ch s ng tr cạ ố ướ (tách từ
đ ng m ch đ t s ng);ộ ạ ố ố đ ngộ
m ch s ng sauạ ố (tách t đ ngừ ộ
m ch đ t s ng ho c đ ngạ ố ố ặ ộ
m ch ti u não);ạ ể đ ng m chộ ạ
s ng bênố (tách t các đ ngừ ộ
m ch gian s n, th t l ng,ạ ườ ắ ư
cùng d c hai bên c t s ng).ở ọ ộ ố

14. M CH T Y S NGẠ Ủ Ố
Đ ng m chộ ạ :
Các đ ng m ch nàyộ ạ
tách ra các nhánh
rãnh đi vào khe gi aữ
tr c t y s ng, vàướ ủ ố
các nhánh ngang để
t o nên d i màngạ ở ướ
m m c a t y m ngề ủ ủ ạ
đ ng m ch vành. Tộ ạ ừ
m ng này cho cácạ
nhánh vào t y.ủ
Tĩnh m ch:ạ đi theo
đ ng m ch và đ vàoộ ạ ổ
m ng tĩnh m chạ ạ
màng m m.ề

15. M CH NÃOẠ
Đ ng m chộ ạ Đ ng m ch não b tộ ạ ắ
ngu n t đ ng m ch đ t s ng vàồ ừ ộ ạ ố ố
đ ng m ch c nh trongộ ạ ả
Hai đ ng m ch đ t s ngộ ạ ố ố : chui qua
l l n x ng ch m vào s thì h pỗ ớ ươ ẩ ọ ợ
l i tr c rãnh n n c u não, t oạ ở ướ ề ầ ạ
thành đ ng m ch n n. Sau khi choộ ạ ề
các nhánh vào c u não, ti u não.ầ ể
Đ ng m ch n n chia ngành cùng làộ ạ ề
hai đ ng m ch não sau.ộ ạ
Đ ng m ch c nh trongộ ạ ả : sau khi
chui vào s đi trong xoang tĩnhọ
m ch hang đ n m m yên tr c thìạ ế ỏ ướ
chia làm b n ngành cùng là đ ngố ộ
m ch não tr c, đ ng m ch nãoạ ướ ộ ạ
gi a, đ ng m ch thông sau, đ ngữ ộ ạ ộ
m ch m c tr c.ạ ạ ướ
S l n các nhánh c a hai ngu nố ớ ủ ồ
đ ng m ch này n i nhau xungộ ạ ố
quanh yên b m, t o thành vòngướ ạ
đ ng m ch não.ộ ạ

16. M CH NÃOẠ
Đ ng m chộ ạ Đ ng m ch não b tộ ạ ắ
ngu n t đ ng m ch đ t s ng vàồ ừ ộ ạ ố ố
đ ng m ch c nh trongộ ạ ả
Hai đ ng m ch đ t s ngộ ạ ố ố : chui
qua l l n x ng ch m vào s thìỗ ớ ươ ẩ ọ
h p l i tr c rãnh n n c u não,ợ ạ ở ướ ề ầ
t o thành đ ng m ch n n. Sau khiạ ộ ạ ề
cho các nhánh vào c u não, ti uầ ể
não. Đ ng m ch n n chia ngànhộ ạ ề
cùng là hai đ ng m ch não sau.ộ ạ
Đ ng m ch c nh trongộ ạ ả : sau khi
chui vào s đi trong xoang tĩnhọ
m ch hang đ n m m yên tr c thìạ ế ỏ ướ
chia làm b n ngành cùng là đ ngố ộ
m ch não tr c, đ ng m ch nãoạ ướ ộ ạ
gi a, đ ng m ch thông sau, đ ngữ ộ ạ ộ
m ch m c tr c.ạ ạ ướ
S l n các nhánh c a hai ngu nố ớ ủ ồ
đ ng m ch này n i nhau xungộ ạ ố
quanh yên b m, t o thành vòngướ ạ
đ ng m ch não.ộ ạ

17. M CH NÃOẠ
Vòng đ ng m ch não:ộ ạ còn g iọ
là đa giác Willis, g m ba c pồ ặ
đ ng m ch n i v i nhau làộ ạ ố ớ
c p đ ng m ch não tr c,ặ ộ ạ ướ
c p đ ng m ch thông sau,ặ ộ ạ
c p đ ng m ch não sau. Đôiặ ộ ạ
khi có m t nhánh n i hai đ ngộ ố ộ
m ch não tr c v i nhau g iạ ướ ớ ọ
là đ ng m ch thông tr c.ộ ạ ướ
Đ ng m ch c a trám não:ộ ạ ủ
Hành não nh n máu tậ ừ
đ ng m ch đ t s ng.ộ ạ ố ố
C u não nh n máu t đ ngầ ậ ừ ộ
m ch n n ho c đ ng m chạ ề ặ ộ ạ
c a ti u não.ủ ể
Ti u não nh n máu t baể ậ ừ
c p đ ng m ch: ti u não trên,ặ ộ ạ ể
ti u não d i sau, ti u nãoể ướ ể
d i tr c.ướ ướ
Đ ng m ch c a trung nãoộ ạ ủ :
g m các nhánh tách t đ ngồ ừ ộ
m ch n n và đ ng m ch nãoạ ề ộ ạ
sau.
Đ ng m ch c a gian não,ộ ạ ủ
đoan não: chia làm hai lo iạ
chính là đ ng m ch v não vàộ ạ ỏ
đ ng m ch trung ng, ngoàiộ ạ ươ
ra còn có các đ ng m chộ ạ
m ch m c.ạ ạ

18. Đ ng m ch não tr c (A2)ộ ạ ướĐ ng m ch não tr c (A2)ộ ạ ướ
Đ ng m ch não tr c (A1)ộ ạ ướĐ ng m ch não tr c (A1)ộ ạ ướ
Đ ng m ch thông sauộ ạ
(PCoA)
Đ ng m ch thông sauộ ạ
(PCoA)
Đ ng m ch não sau (P2)ộ ạĐ ng m ch não sau (P2)ộ ạ
Đ ng m ch não sau (P1)ộ ạĐ ng m ch não sau (P1)ộ ạ
Đ ng m ch n nộ ạ ềĐ ng m ch n nộ ạ ề
Đ ng m ch đ tộ ạ ốĐ ng m ch đ tộ ạ ố
Đ ng m ch thông tr c (ACoA)ộ ạ ướĐ ng m ch thông tr c (ACoA)ộ ạ ướ
Đ ng m ch c nh trongộ ạ ảĐ ng m ch c nh trongộ ạ ả
Đ ng m ch não gi aộ ạ ữ
(M1)
Đ ng m ch não gi aộ ạ ữ
(M1)

19. Đ NG M CH NÃOỘ Ạ
Các đ ng m ch v não:ộ ạ ỏ
Đ ng m ch não tr cộ ạ ướ : c p máu ch y u cho m t trong bán c u đ i não.ấ ủ ế ặ ầ ạ
Đ ng m ch này cho các nhánh v : nhánh m t, nhánh trán, nhánh đ nh.ộ ạ ỏ ổ ắ ỉ
Đ ng m ch não gi aộ ạ ữ : đi vào rãnh bên m t ngoài bán c u đ i não và c pở ặ ầ ạ ấ
huy t cho g n h t vùng n y. Các nhánh v c a đ ng m ch não gi a là cácế ầ ế ầ ỏ ủ ộ ạ ữ
nhánh m t, nhánh trán, nhánh đ nh, nhánh thái d ng.ổ ắ ỉ ươ
Đ ng m ch não sauộ ạ : là nhánh cùng c a đ ng m ch n n, l n ra ngoàiủ ộ ạ ề ượ ở
m t d i cu ng đ i não, c p huy t cho m t d i c a thùy thái d ng vàặ ướ ố ạ ấ ế ặ ướ ủ ươ
thùy ch m. Cho các nhánh v là: nhánh thái d ng, nhánh ch m, nhánhẩ ỏ ươ ẩ
đ nh ch m.ỉ ẩ
Các đ ng m ch trung ngộ ạ ươ : Tách t đ ng m ch não tr c, não gi a vàừ ộ ạ ướ ữ
não sau, c p máu cho các nhân n n (nhân đuôi, nhân bèo, nhân tr cấ ề ướ
t ng), gian não và não th t III. Riêng các nhánh tách t đ ng m ch nãoườ ấ ừ ộ ạ
gi a g i là cácữ ọ nhánh vân. Th ng x y ra xu t huy t não các nhánh này.ườ ả ấ ế ở
Các đ ng m ch m ch m c: nhánh đ ng m ch m ch m c tr c tách tộ ạ ạ ạ ộ ạ ạ ạ ướ ừ
đ ng m ch c nh trong và và nhánh m ch m c tách t đ ng m ch não sau,ộ ạ ả ạ ạ ừ ộ ạ
chúng t o nên các t m m ch m c c a não th t bên, não th t ba, não th tạ ấ ạ ạ ủ ấ ấ ấ
t .ư

20. ĐM thông tr c (ACoA)ướĐM thông tr c (ACoA)ướ
ĐM não tr c (A1)ướĐM não tr c (A1)ướ
ĐM não tr c (A2)ướĐM não tr c (A2)ướ
ĐM não tr c (A2)ướĐM não tr c (A2)ướ
ĐM quanh
chai (A3)
ĐM quanh
chai (A3)
ĐM vi n chaiềĐM vi n chaiề

21. M3
M2
M1
Động mạch
cảnh trong
(ICA)
M
2
M4
M3

22. P
1
P
2
P3
ĐM nềnĐM nền

23. TĨNH M CHẠ
Tĩnh m ch c aạ ủ
trám não và trung
não: t o nên cácạ
m ng tĩnh m chạ ạ
t ng ng đ đươ ứ ể ổ
vào các xoang
màng c ngứ
Các tĩnh m chạ
c a ti u nãoủ ể :
g m tĩnh m chồ ạ
ti u não trên vàể
d i đ vào tĩnhướ ổ
m ch não l n.ạ ớ

24. TĨNH M CHẠ
Các tĩnh m ch c a nãoạ ủ : không có van và không đi
kèm theo đ ng m ch mà chúng t o thành m ngộ ạ ạ ạ
tĩnh m ch ch y trong màng m m r i qua khoangạ ạ ề ồ
d i nh n đ đ vào xoang màng c ng.ướ ệ ể ổ ứ
Các tĩnh m ch v :ạ ỏ n m trên m t v não trong cácằ ặ ỏ
rãnh, g m:ồ
+ Các tĩnh m ch não trênạ : nh n máu m t trongậ ở ặ
và m t ngoài c a bán c u đ i não.ặ ủ ầ ạ
+ Các tĩnh m ch não d iạ ướ : nh n máu m t d iậ ở ặ ướ
và ph n d i c a m t ngoài c a bán c u đ i não.ầ ướ ủ ặ ủ ầ ạ
+ Tĩnh m ch não gi a nông:ạ ữ t m t ngoài bán c uừ ặ ầ
đ i não ch y trong rãnh bên xu ng m t d i vàạ ạ ố ặ ướ
đ vào xoang tĩnh m ch hang.ổ ạ
Các tĩnh m ch trung ng:ạ ươ nh n máu t các ph nậ ừ ầ
sâu c a não, t p trung đ v tĩnh m ch não l nủ ậ ổ ề ạ ớ
(do hai tĩnh m ch não trong h p thành).ạ ợ
Các xoang màng c ngứ : là các xoang ch a máu tĩnhứ
m ch do l p ngoài c t m c x ng s và màng nãoạ ớ ố ạ ươ ọ
c ng t o nên. Các xoang có tác d ng d n l u máuứ ạ ụ ẫ ư
t não và h p s ra các tĩnh m ch c và c từ ộ ọ ạ ở ổ ộ
s ng, g m: xoang d c trên, xoang d c d i, xoangố ồ ọ ọ ướ
th ng, xoang ch m, h i l u xoang, đám r i n n,ẳ ẩ ộ ư ố ề
xoang ngang, xoang sigma, xoang đá trên, xoang đá
d i, xoang hang.ướ
Các tĩnh m ch liên l c: n i gi a các xoang màngạ ạ ố ữ
c ng trong s v i các tĩnh m ch ngoài s .ứ ở ọ ớ ạ ở ọ

25. TĨNH M CHẠ
Tĩnh m ch c a trám não và trung nãoạ ủ : t o nên các m ngạ ạ
tĩnh m ch t ng ng đ đ vào các xoang màng c ngạ ươ ứ ể ổ ứ
Các tĩnh m ch c a ti u nãoạ ủ ể : g m tĩnh m ch ti u não trênồ ạ ể
và d i đ vào tĩnh m ch não l n.ướ ổ ạ ớ
Các tĩnh m ch c a nãoạ ủ : không có van và không đi kèm
theo đ ng m ch mà chúng t o thành m ng tĩnh m chộ ạ ạ ạ ạ
ch y trong màng m m r i qua khoang d i nh n đ đạ ề ồ ướ ệ ể ổ
vào xoang màng c ng.ứ
Các tĩnh m ch v :ạ ỏ n m trên m t v não trong các rãnh,ằ ặ ỏ
g m:ồ
+ Các tĩnh m ch não trênạ : nh n máu m t trong và m tậ ở ặ ặ
ngoài c a bán c u đ i não.ủ ầ ạ
+ Các tĩnh m ch não d iạ ướ : nh n máu m t d i và ph nậ ở ặ ướ ầ
d i c a m t ngoài c a bán c u đ i não.ướ ủ ặ ủ ầ ạ
+ Tĩnh m ch não gi a nông:ạ ữ t m t ngoài bán c u đ i nãoừ ặ ầ ạ
ch y trong rãnh bên xu ng m t d i và đ vào xoang tĩnhạ ố ặ ướ ổ
m ch hang.ạ
Các tĩnh m ch trung ng:ạ ươ nh n máu t các ph n sâu c aậ ừ ầ ủ
não, t p trung đ v tĩnh m ch não l n (do hai tĩnh m chậ ổ ề ạ ớ ạ
não trong h p thành).ợ
Các xoang màng c ng:ứ là các xoang ch a máu tĩnh m chứ ạ
do l p ngoài c t m c x ng s và màng não c ng t o nên.ớ ố ạ ươ ọ ứ ạ
Các xoang có tác d ng d n l u máu t não và h p s ra cácụ ẫ ư ừ ộ ọ
tĩnh m ch c và c t s ng, g m: xoang d c trên, xoangạ ở ổ ộ ố ồ ọ
d c d i, xoang th ng, xoang ch m, h i l u xoang, đámọ ướ ẳ ẩ ộ ư
r i n n, xoang ngang, xoang sigma, xoang đá trên, xoangố ề
đá d i, xoang hang.ướ
Các tĩnh m ch liên l c: n i gi a các xoang màng c ngạ ạ ố ữ ứ ở
trong s v i các tĩnh m ch ngoài s .ọ ớ ạ ở ọ