Tổ chức thực hiện chi bảo hiểm xã hội bắt buộc tại BHXH Quận Thanh Xuân

Luận Văn Group viết thuê luận văn thạc sĩ,chuyên đề,khóa luận tốt nghiệp,
báo cáo thực tập, Assignment, Essay
Liên Hệ: Zalo/Sdt 0967 538 624/ 0886 091 915 Website:lamluanvan.net
i
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này, ngoài sự cố gắng của bản thân, tôi còn nhận được sự
giúp đỡ quý báu của Ban giám hiệu, các giáo sư, phó giáo sư, tiến sỹ, các thầy, cô giáo
trường Đại học Công nghệ Giao Thông Vận Tải, đã tận tình giảng dạy, hướng dẫn và
giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và làm luận văn tốt nghiệp.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc với thầy giáo hướng dẫn PGS.TS Lê Công
Hoa, Giảng viên Trường Đại Học Kinh Tế Quốc Dân- người hướng dẫn khoa học đã
rất nhiệt tình và trách nhiệm để tôi hoàn thành được luận văn.
Tôi cũng xin cảm ơn Lãnh đạo cơ quan Bảo hiểm xã hội quận Thanh Xuân, các
cơ quan, đơn vị trên địa bàn quận Thanh Xuân, các bạn bè đồng nghiệp và gia đình đã
tạo điều kiện thuận lợi trong thời gian tôi tìm hiểu tình hình thực tế và cung cấp tài
liệu, số liệu để tôi hoàn thành luận văn.
Do hạn chế về mặt thời gian nên trong quá trình nghiên cứu luận văn có thể còn
nhiều thiếu sót. Tôi mong được sự góp ý và chỉ bảo của các thầy, các cô và các bạn
đồng nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Tác giả
Nguyễn Thị Thanh Thủy

ii
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, Luận văn Thạc sỹ:“Tổ chức thực hiện chi bảo hiểm xã hội
bắt buộc tại BHXH Quận Thanh Xuân” là công trình nghiên cứu của riêng tôi, dưới
sự hướng dẫn của PGS.TS Lê Công Hoa, Giảng viên Trường Đại Học Kinh Tế Quốc
Dân.
Các thông tin, số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực, nghiêm
túc, khách quan và đảm bảo nội dung khoa học theo đúng yêu cầu của cán bộ hướng
dẫn, các nội dung nghiên cứu chưa từng được ai công bố trong bất kỳ một công trình
nghiên cứu nào trước đây.
Tác giả
Nguyễn Thị Thanh Thủy

iii

iv
MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................1
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ TỔ CHỨC
THỰC HIỆN CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC ..............................................6
1.1. Bảo hiểm xã hội và chi Bảo hiểm xã hội bắt buộc...............................................6
1.1.1. Bảo hiểm xã hội .........................................................................................6
1.1.2. Các loại hình Bảo hiểm xã hội....................................................................10
1.2. Tổ chức thực hiện chi bảo hiểm xã hội bắt buộc tại cơ quan bảo hiểm xã hội cấp
quận, huyện ...............................................................................................................20
1.2.2. Tổ chức bộ máy, quy trình và công cụ tổ chức thực hiện chi bảo hiểm xã
hội ở cấp quận, huyện...........................................................................................26
1.3. Các nhân tố ảnh hưởng tới tổ chức thực hiện chi bảo hiểm xã hội bắt buộc .....33
1.3.1.Các nhân tố bên trong .................................................................................34
1.3.2. Các nhân tố bên ngoài................................................................................34
1.4. Kinh nghiệm tổ chức thực hiện chi bảo hiểm xã hội ở một số quận thuộc Thành
phố Hà Nội và bài học rút ra cho bảo hiểm xã hội quận Thanh Xuân......................36
1.4.1. Kinh nghiệm tổ chức chi bảo hiểm xã hội ở một số quận thuộc Thành phố
Hà Nội...................................................................................................................36
1.4.2. Một số bài học kinh nghiệm rút ra cho BHXH quận Thanh Xuân .............38
Chương 2 THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC Ở
BẢO HIỂM XÃ HỘI QUẬN THANH XUÂN..........................................................39
2.1. Tổng quan về Bảo hiểm xã hội quận Thanh Xuân.............................................39

v
2.1.1. Chức năng và nhiệm vụ...............................................................................39
2.1.2. Tổ chức bộ máy...........................................................................................40
2.2. Thực trạng tổ chức thực hiện chi bảo hiểm xã hội bắt buộc tại cơ quan bảo hiểm
xã hội quận Thanh Xuân giai đoạn 2013- 2017........................................................53
2.2.1. Quy trình và thủ tục thực hiện chi bảo hiểm xã hội bắt buộc.....................53
2.2.2. Lập dự toán chi BHXH bắt buộc..............................................................56
2.2.3. Tổ chức thực hiện dự toán chi bảo hiểm xã hội bắt buộc...........................58
2.2.4. Kiểm soát chi bảo hiểm xã hội bắt buộc.....................................................60
2.2.5. Những vấn đề phát sinh và xử lý vi phạm chi bảo hiểm xã hội bắt buộc....62
2.3. Đánh giá chung về tổ chức chi bảo hiểm xã hội bắt buộc ở quận Thanh Xuân.63
2.3.1. Kết quả.......................................................................................................63
2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân hạn chế ...................................................65
Chương 3 PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC
THỰC HIỆN CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI
QUẬN THANH XUÂN ...............................................................................................68
3.1. Phương hướng hoàn thiện tổ chức thực hiện chi bảo hiểm xã hội bắt buộc tại
bảo hiểm xã hội quận Thanh Xuân giai đoạn 2018-2020 .........................................68
3.1.1. Bối cảnh phát triển của hệ thống chính sách bảo hiểm xã hội tác động đến
tổ chức thực hiện chi bảo hiểm xã hội ..................................................................68
3.1.2. Phương hướng hoàn thiện tổ chức thực hiện chi BHXH bắt buộc tại BHXH
quận Thanh Xuân giai đoạn 2018-2020 ...............................................................70
3.2. Giải pháp hoàn thiện tổ chức thực hiện chi bảo hiểm xã hội bắt buộc tại bảo
hiểm xã hội quận Thanh Xuân giai đoạn 2018-2020................................................71
3.2.1. Hoàn thiện lập kế hoạch chi bảo hiểm xã hội ............................................71
3.2.2. Nâng cao năng lực và chất lượng phục vụ của cán bộ, viên chức thực hiện chi trả
chế độ, chính sách bảo hiểm xã hội tại cơ quan bảo hiểm xã hội quận Thanh Xuân....73
3.2.3. Tăng cường thanh tra, kiểm tra và kiểm soát chi bảo hiểm xã hội ............75
3.2.4. Đổi mới công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, cập nhật kiến thức
nhằm nâng cao nhận thức về các chính sách bảo hiểm xã hội.............................77

vi
3.2.5. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý bảo hiểm
xã hội nói chung và thực hiện chi bảo hiểm xã hội nói riêng...............................79
3.2.6. Tăng cường phối hợp giữa cơ quan bảo hiểm xã hội và các ngành có liên
quan tại địa phương..............................................................................................80
3.3. Một số kiến nghị.................................................................................................81
3.3.1. Kiến nghị với bảo hiểm xã hội Việt Nam...................................................81
3.3.2. Kiến nghị với Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội ....................................82
3.3.3. Kiến nghị với bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội ......................................82
KẾT LUẬN ..................................................................................................................84
TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................85

vii
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ
SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.2. Quy trình tổ chức thực hiện chi BHXH .......................................................30
Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức bộ máy cơ quan BHXH quận Thanh Xuân.........................41
BẢNG
Bảng 1.1. Phân loại bảo hiểm xã hội bắt buộc và .........................................................14
Bảng 2.2. Tổng chi BHXH bắt buộc giai đoạn 2013- 2017..........................................44
Bảng 2.3. Tốc độ tăng chi BHXH hàng năm giai đoạn 2013-2017 ..............................44
Bảng 2.4. Số người hưởng và kinh phí chi trả chế độ hữu trí và tử tuất giai đoạn 2013 –
2017 ...............................................................................................................................45
Bảng 2.5. Tốc độ tăng về số người hưởng và kinh phí chi trả chế độ...........................46
Bảng 2.6. Tổng hợp tình hình chi trả các chế độ ốm đau, thai sản và nghỉ dưỡng sức
giai đoạn 2013-2017......................................................................................................48
Bảng 2.7. Tốc độ tăng chi tiền cho các chế độ ốm đau, thai sản và nghỉ dưỡng sức....49
giai đoạn 2013-2017......................................................................................................49
Bảng 2.8. Tổng hợp tình hình chi trả chế độ TNLĐ – BNN.........................................51
giai đoạn 2013 -2017.....................................................................................................51
Bảng 2.9. Chỉ tiêu cơ sở xây dựng dự toán thu- chi của BHXH...................................56
Bảng 2.10. Dự toán số người và nguồn chi BHXH bắt buộc giai đoạn 2013-2017......57
Bảng 2.11: Số liệu tiếp nhận đơn thư khiếu nại và tiếp công dân.................................62
Bảng 2.6. Mô tả quy trình và thủ tục chi trả chế độ lương hưu và..............................105

viii

ix
DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT
Từ viết tắt Từ viết đầy đủ
ASXH : An sinh xã hội
BHXH : Bảo hiểm xã hội
BHYT : Bảo hiểm y tế
BHTN : Bảo hiểm thất nghiệp
BNN : Bệnh nghề nghiệp
CCHC : Cải cách hành chính
CNTT : Công nghệ thông tin
GDP : Tổng sản phẩm quốc nội (Gross Domestic Product)
HĐND : Hội đồng nhân dân
KT-XH : Kinh tế - Xã hội
NLĐ : Người lao động
TTHC : Thủ tục hành chính
UBND : Ủy ban nhân dân

1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Bảo hiểm xã hội (BHXH) là chính sách lớn của Đảng và Nhà nước, là sự bảo
đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc
mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết
tuổi lao động hoặc chết trên cơ sở đóng và được thụ hưởng. Chính vì đây là một chính
sách mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, đảm bảo an sinh xã hội nên Đảng và Nhà nước ta
đã hết sức quan tâm thực hiện ngay từ những ngày đầu thành lập.
Xuất phát từ điều kiện thực tiễn Quốc Hội đã ban hành Luật BHXH số
71/2006/QH11 ngày 12/07/2006 có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2007.
BHXH bao gồm nhiều hoạt động: Thu BHXH, BHYT, BHTN, giải quyết chế độ chính
sách BHXH, tiếp nhận và quản lý hồ sơ, kiểm tra, giám định BHYT, chi BHXH, BHYT,
BHTN...
Trong những năm qua, ngành BHXH đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng góp
phần bảo đảm ổn định đời sống cho cán bộ, công chức, quân nhân và người lao động, ổn
định chính trị, trật tự an toàn xã hội, thúc đẩy sự nghiệp xây dựng đất nước, bảo vệ Tổ quốc.
Hoạt động hệ thống BHXH Việt Nam từng bước được củng cố, hoàn thiện và không ngừng
phát triển. Công tác thu, chi, quản lý quỹ BHXH và giải quyết chế độ chính sách BHXH
cho các đối tượng theo Luật định đã đi vào nề nếp tạo điều kiện thuận lợi cho những người
tham gia và hưởng các chế độ BHXH.
Chi BHXH có thể coi là một công tác cốt yếu và là trọng tâm của ngành
BHXH, chi BHXH nếu được thực hiện tốt sẽ góp phần rất lớn trong thực thi các chính
sách BHXH của Nhà nước đối với người lao động. BHXH là một đơn vị độc lập về tài
chính, vì vậy chi BHXH là công tác cơ bản góp phần quyết định đến sự tồn tại, phát
triển của quỹ BHXH, đảm bảo quyền lợi khi giải quyết các chế độ chính sách cho
người tham gia BHXH cũng như góp phần ổn định cuộc sống cho các cán bộ viên
chức trong ngành BHXH.
Thanh Xuân là một quận phía Tây Nam của nội thành Hà Nội, là quận có mật
độ dân cư khá đồng, đồng thời lại có nhiều tổ chức, cơ quan, doanh nghiệp đóng trên

2
địa bàn. Do vậy, số lượng người tham gia BHXH khá đông. Trong thời gian qua, để
đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho người dân tham gia BHXH, đạt mục tiêu đảm
bảo an sinh xã hội, góp phần xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội quận, BHXH quận
Thanh Xuân đã có những nỗ lực trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình,
đặc biệt là đã tổ chức chi trả các chế độ BHXH cho hàng triệu đối tượng thụ hưởng
đảm bảo chi đúng, chi đủ, chi kịp thời. Giúp cho người lao động an tâm làm việc, phát
huy hết năng lực để đóng góp cho nền kinh tế trên địa bàn quận ổn định và phát triển.
Tuy nhiên, trong thời gian qua công tác quản lý BHXH, trong đó có hoạt động tổ chức
chi BHXH vẫn còn một số tồn tại, bất cập cần khắc phục.
Nhận thức được vấn đề trên, xuất phát từ yêu cầu thực tế, thông qua việc thực
hiện chi trả tại BHXH quận Thanh Xuân, em chọn đề tài “Tổ chức thực hiện chi
BHXH bắt buộc tại BHXH Quận Thanh Xuân” để thực hiện luận văn thạc sỹ,
chuyên ngành quản trị kinh doanh.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Những năm gần đây lĩnh vực BHXH đã thu hút được sự quan tâm của nhiểu
nhà nghiên cứu. Liên quan đến công tác quản lý BHXH nói chung và chi BHXH nói
riêng cho đến nay có rất nhiều công trình nghiên cứu như sau:
- Vũ Văn Phúc (2012), chủ biên cuốn sách chuyên khảo "An sinh xã hội ở Việt
Nam hướng tới 2020", do Nxb Chính trị quốc gia phát hành năm 2012. Nội dung cuốn
sách này đề cập đến các chính sách an sinh xã hội ở nước ta, trong đó có một phần nội
dung đề cập đến chính sách chi BHXH bắt buộc.
- Nguyễn Thị Chính (2010), đề tài “Hoàn thiện hệ thống tổ chức và hoạt động
chi trả các chế độ BHXH Việt Nam”. Luận án tiến sỹ kinh tế, bảo vệ tại Trường Đại học
Kinh tế quốc dân. Nội dung luận án tập trung vào nghiên cứu và đề xuất một số giải pháp
nhằm hoàn thiện hệ thống tổ chức và hoạt động chi trả các chế độ BHXH, trong đó có chế
độ BHXH bắt buộc.
- Đỗ Văn Sinh (2015), trong nghiên cứu “Quản lý tài chính trong BHXH của
Việt Nam -Thực trạng và giải pháp”, luận án tiến sỹ kinh tế, bảo vệ tại Học viện chính
trị Quốc gia Hồ Chí Minh. Tác giả của luận án đã hệ thống hóa và làm rõ hơn những
vấn đề lý luận chung về quản lý tài chính trong BHXH Việt Nam, trong đó có nội

3
dung thu, chi BHXH; phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu, chi trong BHXH Việt
Nam. Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý tài chính trong BHXH Việt Nam.
Với nghiên cứu này sẽ giúp tác giả hệ thống hóa và hình thành cơ sở lý luận chung về
công tác chi BHXH.
- Đoàn Thị Hà (2015) với luận văn thạc sỹ “Quản lý chi BHXH tại BHXH quận
Đống Đa, thành phố Hà Nội”, bảo vệ thành công tại Trường Đại học Kinh tế- Đại học
Quốc gia Hà Nội. Nội dung của đề tài tập trung vào hệ thống hoá những vấn đề lý luận
cơ bản về quản lý chi BHXH; Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý chi BHXH tại
BHXH quận Đống Đa, thành phố Hà Nội, chỉ ra những tồn tại, hạn chế và nguyên
nhân và đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý chi BHXH tại BHXH Đống Đa,thành
phố Hà Nội;
- Đỗ Thị Quỳnh Mai (2016),“Quản lý chi BHXH bắt buộc tại BHXH huyện Yên
Bình tỉnh Yên Bái”Luận văn thạc sỹ kinh tế, bảo vệ tại Trường Đại học Kinh tế quốc
dân. Nội dung của đề tài đề cập đến công tác quản lý chi BHXH tại cơ quan BHXH cấp
huyện, đánh giá thực trạng công tác này tại huyện Yên Bình, căn cứ trên thực trạng đề
xuất một số giải pháp phù hợp tình hình thực tiễn tại địa phương.
…..
Các công trình nghiên cứu trên đều đề cập đến công tác quản lý BHXH và chi
BHXH, tuy nhiên mỗi nghiên cứu tùy vào đối tượng và nội dung đã đề cập đến các
khía cạnh khác nhau, tuy nhiên chưa có công trình nào, đề tài nào nghiên cứu tổ chức
thực hiện chi bắt buộc tại BHXH quận Thanh Xuân. Do vậy, có thể khẳng định đối
tượng, phạm vi và nội dung nghiên cứu của đề tài không bị trùng lặp.
3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
- Nghiên cứu và hệ thống hóa cơ sở lý luận về tổ chức và thực hiện hoạt động
chi BHXH bắt buộc tại cơ quan BHXH.
- Phân tích và đánh giá thực trạng tổ chức chi BHXH bắt buộc tại BHXH quận
Thanh Xuân.
- Trên cơ sở đánh giá thực trạng đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện tổ
chức thực hiện chi BHXH bắt buộc tại BHXH quận Thanh Xuân trong thời gian tới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4
+ Đối tượng nghiên cứu: Công tác tổ chức thực hiện chi BHXH bắt buộc ở cấp
quận, huyện, trường hợp nghiên cứu BHXH quận Thanh Xuân - TP Hà Nội.
+ Phạm vi nghiên cứu:
- Về nội dung: tập trung làm rõ tổ chức thực hiện chi các chế độ BHXH bắt
buộc trên địa bàn BHXH quận Thanh Xuân- TP. Hà Nội;
- Về không gian: tại BHXH quận Thanh Xuân – TP. Hà Nội;
- Về thời gian: nghiên cứu thực trạng tổ chức thực hiện chi BHXH bắt buộc tại
BHXH quận Thanh Xuân giai đoạn 2013-2017, phỏng vấn điều tra năm 2018, giải
pháp hoàn thiện tổ chức thực hiện chi BHXH bắt buộc đến năm 2020.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp: được tác giả thu thập từ các văn bản chỉ
đạo của ngành, thông tin nội bộ như: Báo cáo chi BHXH bắt buộc hàng năm giai đoạn
2013 – 2017 của BHXH quận Thanh Xuân; Tài liệu chuyên ngành của BHXH Việt
Nam, hệ thống quy định pháp lý và văn bản chỉ đạo chuyên ngành BHXH. Ngoài ra,
nguồn dữ liệu thu thập từ các tập chí, báo chí chuyên ngành, số liệu thống kê của ngành
BHXH, các công trình nghiên cứu của các tác giả có liên quan được trích dẫn.
- Phương pháp xử lý số liệu: Đề tài sử dụng tổng hợp các phương pháp phân
tích, phương pháp so sánh, phương pháp tổng hợp bằng phần mềm excel từ các báo
cáo của BHXH quận Thanh Xuân để đánh giá thực trạng công tác tổ chức và thực hiện
chi BHXH bắt buộc tại BHXH quận Thanh Xuân giai đoạn 2013 - 2017. Sử dụng các
công cụ hỗ trợ như phần mềm excel để tổng hợp các số liệu, sử dụng hệ thống bảng
biểu, sơ đồ, đồ thị để so sánh, phân tích đánh giá.
6. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, kết cấu luận văn được chia
thành 03 chương:
- Chương 1: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về tổ chức thực hiện chi
bảo hiểm xã hội bắt buộc
- Chương 2: Thực trạng tổ chức thực hiện chi bảo hiểm xã hội bắt buộc tại
BHXH quận Thanh Xuân

5
- Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện tổ chức thực hiện chi bảo
hiểm xã hội bắt buộc tại BHXH quận Thanh Xuân

6
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ
TỔ CHỨC THỰC HIỆN CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC
1.1. Bảo hiểm xã hội và chi Bảo hiểm xã hội bắt buộc
1.1.1. Bảo hiểm xã hội
1.1.1.1. Khái niệm bảo hiểm xã hội
BHXH có lịch sử khá lâu và đã có nhiều thay đổi về chất với nhiều mô hình
phong phú, được thực hiện ở hàng trăm nước trên thế giới. Tuy nhiên, cho đến nay,
định nghĩa thế nào là BHXH vẫn là vấn đề còn nhiều tranh luận vì được tiếp cận từ
nhiều giác độ khác nhau với những quan điểm khác nhau. Điều này cho thấy tính đa
dạng và phong phú của BHXH.
Từ giác độ pháp luật: BHXH là một chế độ pháp định bảo vệ người lao động,
sử dụng tiền đóng góp của người lao động, người sử dụng lao động, người lao động và
được sự tài trợ, bảo hộ của Nhà nước, nhằm trợ cấp vật chất cho người được bảo hiểm
và gia đình trong trường hợp bị giảm hoặc mất thu nhập bình thường do ốm đau, tai
nạn lao động, thai sản, hết tuổi lao động theo quy định của pháp luật (hưu) hoặc chết.
– Từ giác độ tài chính: BHXH là thuật (kỹ thuật) chia sẻ rủi ro và tài chính giữa
những người tham gia bảo hiểm theo quy định của pháp luật.
– Từ giác độ chính sách xã hội: BHXH là một chính sách xã hội nhằm đảm bảo
đời sống vật chất cho người lao động khi họ không may gặp phải các “rủi ro xã hội”,
nhằm góp phần đảm bảo an toàn xã hội
Tại nước ta khái niệm này cũng được luật hóa, theo quy định của Luật BHXH
số 58/2014/QH 13 ngày 20/11/2014 “BHXH là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một
phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai
sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng
vào quỹ BHXH”.
Như vậy, từ các cách hiểu trên có thể hiểu: BHXH là sự tổ chức bảo đảm bù
đắp hoặc thay thế một phần thu nhập cho người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu

7
nhập từ nghề nghiệp do bị giảm hoặc mất khả năng lao động hoặc sức lao động không
được sử dụng, thông qua việc hình thành và sử dụng một quỹ tài chính do sự đóng góp
của các bên tham gia BHXH và các nguồn thu hợp pháp khác, nhằm góp phần đảm
bảo an toàn kinh tế cho người lao động và gia đình họ; đồng thời góp phần bảo đảm
an toàn xã hội”.
1.1.1.2. Bản chất của Bảo hiểm xã hội
BHXH là sản phẩm tất yếu của nền kinh tế hàng hóa. Khi trình độ phát triển
kinh tế của một quốc gia đạt đến một mức độ nào đó thì hệ thống BHXH có điều kiện
ra đời phát triển.Vì vậy, các nhà kinh tế cho rằng, sự ra đời và phát triển của BHXH
phản ánh sự phát triển của nền kinh tế. Một nền kinh tế chậm phát triển, đời sống nhân
dân thấp kém không thể có một hệ thống BHXH vững mạnh được.Kinh tế càng phát
triển, hệ thống BHXH càng đa dạng, các chế độ BHXH ngày càng mở rộng, các hình
thức BHXH ngày càng phong phú.
Thực chất BHXH là sự tổ chức “đền bù” hậu quả của những “rủi ro xã hội”
hoặc các sự kiện bảo hiểm. Sự đền bù này được thực hiện thông qua quá trình tổ chức
và sử dụng quỹ tiền tệ tập trung hình thành do sự đóng góp của các bên tham gia
BHXH và các nguồn thu hợp pháp khác của quỹ BHXH. Như vậy, BHXH cũng là quá
trình phân phối lại thu nhập. Xét trên phạm vi toàn xã hội, BHXH là một bộ phận của
GDP, được xã hội phân phối lại cho những thành viên khi phát sinh nhu cầu BHXH
như ốm đau, sinh đẻ, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, già yếu, chết… Xét trong
nội tại BHXH, sự phân phối của BHXH được thực hiện cả theo chiều dọc và chiều
ngang. Phân phối theo chiều ngang là sự phân phối của chính bản thân người lao động
theo thời gian (nghĩa là sự phân phối lại thu nhập của quá trình làm việc và quá trình
không làm việc). Phân phối theo chiều dọc là sự phân phối giữa những người khỏe
mạnh cho người ốm đau, bệnh tật; giữa những người trẻ cho người già; giữa những
người không sinh đẻ (nam giới) và người sinh đẻ (nữ giới); giữa những người có thu
nhập cao và người có thu nhập thấp… Để dễ hình dung có thể dùng “lát cắt ngang”
vào một tập hợp những người đang và đã tham gia BHXH vào bất kỳ thời điểm nào
vào bất kỳ “đoạn” nào của tập hợp ta đều có thể thấy được mối quan hệ của sự phân
phối này. ở lát cắt này có cả người mới tham gia BHXH, người đang hưởng BHXH;

8
người khỏe mạnh, người ốm đau; người già, người trẻ; người có thu nhập cao, người
có thu nhập thấp… Nói cách khác, đây là sự phân phối lại thu nhập theo không gian.
Qua đây có thể thấy, BHXH góp phần thực hiện mục tiêu bảo đảm an toàn kinh
tế cho người lao động và gia đình họ. BHXH là quá trình tổ chức sử dụng thu nhập cá
nhân và tổng sản phẩm trong nước (GDP) để thoả mãn nhu cầu an toàn kinh tế của
người lao động và an toàn xã hội. BHXH mang cả bản chất kinh tế và cả bản chất xã
hội. Về mặt kinh tế, nhờ sự tổ chức phân phối lại thu nhập, đời sống của người lao động
và gia đình họ luôn được bảo đảm trước những bất trắc, rủi ro xã hội. Về mặt xã hội, do
có sự “san sẻ rủi ro” của BHXH, người lao động chỉ phải đóng góp một khoản nhỏ trong
thu nhập của mình cho quỹ BHXH, nhưng xã hội sẽ có một lượng vật chất đủ lớn trang
trải những rủi ro xảy ra. ở đây, BHXH đã thực hiện nguyên tắc “lấy của số đông bù cho
số ít”.
Tuy nhiên, tính kinh tế và tính xã hội của BHXH không tách rời mà đan xen lẫn
nhau. Khi nói đến sự bảo đảm kinh tế cho người lao động và gia đình họ là đã nói đến
tính xã hội của BHXH, ngược lại, khi nói tới sự đóng góp ít nhưng lại đủ trang trải mọi
rủi ro xã hội thì cũng đã đề cập đến tính kinh tế của BHXH.
Dưới góc độ kinh tế, BHXH là sự bảo đảm thu nhập, bảo đảm cuộc sống cho
người lao động khi họ bị giảm hay mất khả năng lao động. Có nghĩa là tạo ra một
khoản thu nhập thay thế cho người lao động khi họ gặp phải các rủi ro thuộc phạm vi
BHXH.
Dưới góc độ chính trị, BHXH góp phần liên kết giữa những người lao động
xuất phát từ lợi ích chung của họ.
Dưới góc độ xã hội, BHXH được hiểu như là một chính sách xã hội nhằm đảm
bảo đời sống cho người lao động khi thu nhập của họ bị giảm hay mất. Thông qua đó
bảo vệ và phát triển lực lượng lao động xã hội, lực lượng sản xuất, tăng năng suất lao
động ổn định trật tự xã hội.
1.1.1.3. Các đặc trưng cơ bản của Bảo hiểm xã hội
BHXH có những đặc trưng cơ bản sau:
Thứ nhất, bảo hiểm cho người lao động trong và sau quá trình lao động. Nói
cách khác, khi đã tham gia vào hệ thống BHXH, người lao động được bảo hiểm cho

9
đến lúc chết. Khi còn làm việc, người lao động được đảm bảo khi bị ốm đau, lao động
nữ được trợ cấp thai sản khi sinh con; người bị tai nạn lao động được trợ cấp tai nạn
lao động; khi không còn làm việc nữa thì được hưởng tiền hưu trí, khi chết thì được
tiền chôn cất và gia đình được hưởng trợ cấp tuất… Đây là đặc trưng riêng của BHXH
mà không một loại hình bảo hiểm nào có được.
Thứ hai, các sự kiện bảo hiểm và các rủi ro xã hội của người lao động trong
BHXH liên quan đến thu nhập của họ gồm: ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề
nghiệp, thai sản, mất việc làm, già yếu, chết… Do những sự kiện và rủi ro này mà
người lao động bị giảm hoặc mất khả năng lao động hoặc khả năng lao động không
được sử dụng, dẫn đến họ bị giảm hoặc mất nguồn thu nhập. Vì vậy, người lao động
cần phải có khoản thu nhập khác bù vào để ổn định cuộc sống và sự bù đắp này được
thông qua các trợ cấp BHXH. Đây là đặc trưng rất cơ bản của BHXH.
Thứ ba, người lao động khi tham gia BHXH có quyền được hưởng trợ cấp
BHXH, tuy nhiên quyền này chỉ có thể trở thành hiện thực khi họ thực hiện đầy đủ
nghĩa vụ đóng BHXH. Người chủ sử dụng lao động cũng phải có trách nhiệm đóng
BHXH cho người lao động mà mình thuê mướn.
Thứ tư, sự đóng góp của các bên tham gia BHXH, bao gồm người lao động,
người sử dụng lao động và Nhà nước là nguồn hình thành cơ bản của quỹ BHXH.
Ngoài ra nguồn thu của quỹ BHXH còn có các nguồn khác như lợi nhuận từ đầu tư
phần nhàn rỗi tương đối của quỹ BHXH; khoản nộp phạt của các doanh nghiệp/đơn vị
chậm nộp BHXH theo quy định của pháp luật và các nguồn thu hợp pháp khác. Quỹ
BHXH dùng để chi trả các trợ cấp BHXH và chi phí cho các hoạt động quản lý của bộ
máy BHXH. Như vậy, có thể thấy quỹ BHXH là một quỹ xã hội, nhưng vừa là quỹ tài
chính, vừa là quỹ phát triển…
Thứ năm, các hoạt động BHXH được thực hiện trong khuôn khổ pháp luật, các
chế độ BHXH cũng do luật định. Nhà nước quản lý và bảo hộ các hoạt động của BHXH.
BHXH còn chịu sự giám sát chặt chẽ của người lao động (thông qua tổ chức công đoàn)
và người sử dụng lao động (thông qua tổ chức của giới chủ) theo cơ chế ba bên. Đây
cũng là đặc trưng rất riêng của BHXH. Tất cả những khía cạnh đã nêu trên, một lần nữa
cho thấy, BHXH được lập ra là để tác động vào thu nhập theo lao động của người lao

10
động tham gia BHXH. Nói cách khác, BHXH là hệ thống bảo đảm khoản thu nhập thay
thế cho người lao động trong trường hợp bị giảm hoặc mất khả năng lao động hay mất
việc làm, do đó bị mất hoặc giảm khoản thu nhập được thay thế, nhằm bảo đảm thỏa
mãn những nhu cầu sinh sống thiết yếu cho họ.
1.1.2. Các loại hình Bảo hiểm xã hội
Hiện nay, tại nước ta theo quy định tại Khoản 2, 3 Điều 3 Luật BHXH năm
2014 thì có 2 loại hình bảo hiểm xã hội.
1.1.2.1. Bảo hiểm xã hội bắt buộc
BHXH bắt buộc là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà người lao động và
người sử dụng lao động phải tham gia.
Đối tượng tham gia BHXH bắt buộc theo Điều 2 Luật BHXH năm 2014 bao gồm:
a) Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng
lao động xác định thời hạn, hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc
nhất định có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng, kể cả hợp đồng lao động
được ký kết giữa người sử dụng lao động với người đại diện theo pháp luật của người
dưới 15 tuổi theo quy định của pháp luật về lao động;
b) Người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới
03 tháng;
c) Cán bộ, công chức, viên chức;
d) Công nhân quốc phòng, công nhân công an, người làm công tác khác trong
tổ chức cơ yếu;
đ) Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan
nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật công an nhân dân; người làm công
tác cơ yếu hưởng lương như đối với quân nhân;
e) Hạ sĩ quan, chiến sĩ quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, chiến sĩ công an nhân
dân phục vụ có thời hạn; học viên quân đội, công an, cơ yếu đang theo học được
hưởng sinh hoạt phí;
g) Người đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng quy định tại Luật người lao
động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng;

11
h) Người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã có hưởng
tiền lương;
i) Người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn.
Người sử dụng lao động tham gia BHXH bắt buộc bao gồm cơ quan nhà nước,
đơn vị sự nghiệp, đơn vị vũ trang nhân dân; tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã
hội, tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã
hội khác; cơ quan, tổ chức nước ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động trên lãnh thổ Việt
Nam; doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác, tổ chức khác và cá
nhân có thuê mướn, sử dụng lao động theo hợp đồng lao động.
Như vậy, người tham gia BHXH bắt buộc là người lao động làm việc theo hợp
đồng lao động, người sử dụng lao động, cán bộ, công chức, viên chức, quân nhân,…
Bảo hiểm xã hội bắt buộc có các chế độ sau đây:
a) Ốm đau;
b) Thai sản;
c) Tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp;
d) Hưu trí;
đ) Tử tuất.
e)Thất nghiệp.
Theo quy định trên, khi tham gia BHXH theo doanh nghiệp thì người đóng bảo
hiểm sẽ được hưởng 6 chế độ (Ốm đau; thai sản; tai nạn lao đông, bệnh nghề nghiệp;
hưu trí, tử tuất và bảo hiểm thất nghiệp) của BHXH.
Về trách nhiệm đóng bảo hiểm, khi tham gia BHXH bắt buộc ở doanh nghiệp,
người sử dụng lao động có trách nhiệm đóng BHXH cho người lao động.
1.1.2.2.Bảo hiểm xã hội tự nguyện
BHXH tự nguyện là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà người tham gia
được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình và Nhà
nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH để người tham gia hưởng chế độ hưu trí và
tử tuất.
Người tham gia BHXH tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và
không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm bắt buộc.

12
Về mức đóng BHXH tự nguyện, Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định BHXH tự
nguyện có các chế độ hưu trí và tử tuất, không có chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao
động, bệnh nghề nghiệp như BHXH bắt buộc. Mức đóng BHXH tự nguyện được tính
trên cơ sở mức thu nhập tháng do người lao động lựa chọn.
Theo Điều 87, mức đóng BHXH tự nguyện của người lao động hàng
tháng bằng 22% mức thu nhập tháng do người lao động lựa chọn. Trong đó, mức thu
nhập tháng làm căn cứ đóng BHXH thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực
nông thôn và cao nhất bằng 20 lần mức cơ sở.
Người lao động được chọn một trong những phương thức đóng: Đóng hàng
tháng; 03 tháng một lần; 06 tháng một lần; 12 tháng một lần; 01 lần cho nhiều năm về
sau với mức thấp hơn mức đóng hàng tháng hoặc 01 lần cho những năm còn thiếu với
mức cao hơn mức đóng hàng tháng. Như vậy, về phương thức đóng thì cả hai loại bảo
hiểm đều có thể đóng theo một trong 3 phương thức nêu trên. Với bảo hiểm bắt buộc
còn có thể đóng trước một lần theo thời hạn ghi trong hợp đồng trong trường hợp đưa
người lao động đi làm việc ở nước ngoài.
Khi tham gia BHXH tự nguyện, người tham gia phải tự mình đóng BHXH tại
cơ quan BHXH, các điểm thu tại Bưu Điện.
Mức hưởng BHXH tự nguyện, có 2 chế độ:
- Chế độ hưu trí, đến nay mức lương hưu hàng tháng của người lao động được
tính bằng 45% mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH và tương ứng với số năm
đóng BHXH. Trong đó, nếu lao động nam nghỉ hưu vào năm 2018 là 16 năm, năm
2019 là 17 năm, năm 2020 là 18 năm, năm 2021 là 19 năm và từ năm 2022 trở đi là 20
năm. Lao động nữ nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi là 15 năm. Sau đó cứ mỗi năm thì được
tính thêm 2%, mức tối đa bằng 75%.
- Chế độ tử tuất, gồm:
Trợ cấp mai táng: Người lao động đóng BHXH tự nguyện từ đủ 60 tháng trở
lên; người đang hưởng lương hưu thì khi từ trần, người thân được trợ cấp mai táng
bằng 10 lần mức lương cơ sở.
Trợ cấp tuất: Người lao động đóng BHXH tự nguyện, đang bảo lưu thời gian
đóng BHXH, người đang hưởng lương hưu thì khi từ trần, người thân được hưởng trợ

13
cấp tuất một lần. Mức trợ cấp tính theo số năm đóng BHXH, cứ mỗi năm tính bằng 1,5
tháng mức bình quân thu nhập đóng BHXH cho những năm đóng BHXH trước năm
2014; bằng 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho các năm đóng từ
năm 2014 trở đi.
Có thể thấy được sự khác biệt giữa chế độ bảo xã hội bắt buộc và tự nguyên
như sau:

14
Bảng 1.1. Phân loại bảo hiểm xã hội bắt buộc và
bảo hiểm xã hội tự nguyện
Tiêu chí Bảo hiểm xã hội bắt buộc Bảo hiểm xã hội tự nguyện
Chế độ
trong bảo
hiểm
Bảo hiểm xã hội bắt buộc có các chế
độ sau đây: 1. Ốm đau; 2. Thai
sản; 3. Tai nạn lao động, bệnh nghề
nghiệp; 4. Hưu trí; 5. Tử tuất; 6.Thất
nghiệp
Bảo hiểm xã hội tự nguyện có
các chế độ sau đây:
a) Hưu trí;
b) Tử tuất
Đối tượng
tham gia
bảo hiểm
1. Người làm việc theo hợp đồng lao
động không xác định thời hạn, hợp
đồng lao động xác định thời hạn,
hợp đồng lao động theo mùa vụ
hoặc theo một công việc nhất định
có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới
12 tháng, kể cả hợp đồng lao động
được ký kết giữa người sử dụng lao
động với người đại diện theo pháp
luật của người dưới 15 tuổi theo quy
định của pháp luật về lao động; 2.
Người đi làm việc ở nước ngoài theo
hợp đồng quy định tại Luật người
lao động Việt Nam đi làm việc ở
nước ngoài theo hợp đồng; 3. Người
quản lý doanh nghiệp, người quản lý
điều hành hợp tác xã có hưởng tiền
lương; 4. Người hoạt động không
chuyên trách ở xã, phường, thị trấn
Đối tượng được tham gia bảo
hiểm tự nguyện quy định tại
Khoản 4 Điều 2 Luật bảo hiểm
xã hội năm 2014 là : công dân
Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên
và không thuộc đối tượng đóng
bảo hiểm bắt buộc
Trách
nhiệm
Khi tham gia BHXH bắt buộc ở
doanh nghiệp, người sử dụng lao
Khi tham gia BHXH tự
nguyện, bạn phải tự mình đóng

15
Tiêu chí Bảo hiểm xã hội bắt buộc Bảo hiểm xã hội tự nguyện
đóng bảo
hiểm
động có trách nhiệm đóng BHXH
cho người lao động
BHXH tại cơ quan BHXH
Phương
thức đóng
và mức
đóng
Điều 85 Luật Bảo hiểm xã hội 2014
quy định về mức đóng và phương
thức đóng của người lao động tham
gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Trong
đó tỷ lệ đóng: người sử dụng lao
động tức doanh nghiệp bạn có nghĩa
vụ đóng 18%, người lao động đóng
8% từ tiền lương, tiền công hàng
tháng để đóng BHXH
Căn cứ Khoản 3, Điều 3 Luật
Bảo hiểm xã hội 2014 quy
định: “người tham gia được lựa
chọn mức đóng, phương thức
đóng phù hợp với thu nhập của
mình“. Mức đóng BHXH tự
nguyện của người lao động
hàng tháng bằng 22% mức thu
nhập tháng do người lao động
lựa chọn. Trong đó, mức thu
nhập tháng làm căn cứ đóng
BHXH thấp nhất bằng mức
chuẩn hộ nghèo của khu vực
nông thôn và cao nhất bằng 20
lần mức cơ sở. Ngoài ra bạn có
thể đóng theo một trong 3
phương thức: đóng hàng tháng,
đóng hàng quý hoặc đóng 6
tháng một lần.
Nguồn: Tác giả tự tổng hợp
1.1.3. Chi bảo hiểm xã hội bắt buộc
1.1.3.1. Khái niệm chi bảo hiểm xã hội bắt buộc
Theo Luật BHXH 2014 “Chi BHXH là quá trình phân phối, sử dụng quỹ
BHXH để chi trả cho các chế độ BHXH nhằm ổn định cuộc sống của người tham gia
BHXH và đảm bảo các hoạt động của hệ thống BHXH. Là quá trình phân phối các

16
nguồn tài chính đã được tập trung vào quỹ BHXH theo mục đích sử dụng nhất định”.
Trong đó:
Thứ nhất, quỹ BHXH theo Luật BHXH 2014 là: “Quỹ BHXH là quỹ tài chính độc lập
với Ngân sách nhà nước, được hình thành từ đóng góp của người lao động, người sử
dụng lao động và có sự hỗ trợ của Nhà nước”.
Quỹ BHXH được quản lý tập trung, thống nhất, công khai, minh bạch, được sử
dụng đúng mục đích và được hạch toán độc lập theo các thành phần, các nhóm đối
tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định và chế độ tiền lương do
người sử dụng lao động quyết định.
Quỹ được hình thành từ các nguồn sau:
(1). Người sử dụng lao động và người lao động” đóng theo quy định của Luật
bảo hiểm xã hội;
(2). Hỗ trợ của ngân sách nhà nước;
(3). Các nguồn thu khác.
Quỹ được sử dụng nhằm chi trả: trợ cấp BHXH; Chi quản lý hành chính; Chi
đầu tư; Chi dự phòng
Quỹ có đặc điểm là:
(1). Là quỹ an toàn về tài chính. Nghĩa là phải có sự cân đối giữa nguồn vào
và nguồn ra của quỹ BHXH;
(2). Quỹ BHXH là của để dành của người lao động khi ốm đau, tuổi già và
đó là sự đóng góp của toàn bộ thời gian lao động của người lao động;
(3). Quỹ BHXH vừa mang tính hoàn trả vừa mang tính không hoàn trả;
(4). Quỹ BHXH là hạt nhân vừa là nội dung vật chất của tài chính BHXH.
Thứ hai, phân phối quỹ BHXH là quá trình phân bổ các nguồn tài chính từ quỹ
BHXH để hình thành các quỹ thành phần: Quỹ ốm đau, thai sản và BNN; quỹ hữu trí
và tử tuất hoặc bổ sung cho các mục đích sử dụng khác nhau như: quỹ đầu tư phát
triển, quỹ chi trả các chế độ BHXH.
Thứ ba, sử dụng quỹ BHXH là quá trình chi tiền của quỹ BHXH cho người thụ
hưởng hoặc từng mục đích sử dụng cụ thể.

17
Phân phối và sử dụng quỹ BHXH là hai phạm trù khác nhau nhưng trong thực
thế hai quá trình này đan xen lẫn nhau.
1.1.3.2. Các chế độ chi bảo hiểm xã hội bắt buộc
Chi BHXH bắt buộc có các chế độ sau đây:
+ Chế độ ốm đau: là chế độ trợ cấp bằng tiền nhằm thay thế một phần thu nhập
bị mất hoặc bị giảm, giúp cho người lao động trang trải cho các chi tiêu khi ốm đau
phải nghỉ việc mà không được nhận lương.
+ Chế độ thai sản: là chế độ trợ cấp bằng tiền nhằm thay thế hoặc bù đắp những
khoản thu nhập bị giảm hay bị mất trong các trường hợp người lao động nghỉ việc để đi
khám thai, sinh con, nuôi con, thực hiện các biện pháp kế hoạch hóa gia đình, sẩy thai,
điều hòa kinh nguyệt, nạo hút thai, thai chết lưu.
+ Chế độ TNLĐ-BNN: là chế độ trợ cấp bằng tiền một lần hoặc hàng tháng cho
đối tượng bị TNLĐ - BNN, nhằm đảm bảo quyền lợi và ổn định cuộc sống cho người
lao động khi họ bị TNLĐ - BNN dẫn đến suy giảm khả năng lao động.
+ Chế độ hưu trí: là một chế độ BHXH nhằm trợ cấp phần thu nhập bị mất cho
người lao động khi đã kết thúc quá trình lao động để bảo đảm đời sống cho người lao
động và gia đình họ.
+ Chế độ tử tuất: là chế độ dành cho thân nhân của người lao động có tham gia đóng
phí BHXH khi người lao động này chết đi, nhằm giúp cho thân nhân lo liệu mai táng (mai
táng phí) và ổn định cuộc sống (trợ cấp tuất).
+ Chi bảo hiểm thất nghiệp: là một biện pháp hỗ trợ người lao động giải quyết tình
trạng thất nghiệp, nhằm trợ giúp kịp thời cho người lao động trong thời gian chưa tìm
kiếm được việc làm và tạo cơ hội cho họ học nghề, tìm kiếm công việc mới.
1.1.3.3. Vai trò của chi bảo hiểm xã hội bắt buộc
BHXH nói chung và chi BHXH bắt buộc nói riêng có vai trò vô cùng quan
trọng đối với ASXH và đối với đời sống của người lao động, vai trò này thể hiện ở
một số điểm sau:
Một là, chi BHXH nhằm ổn định cuộc sống người lao động, trợ giúp người lao
động khi gặp rủi ro: ốm đau, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp... sớm
trở lại trạng thái sức khỏe ban đầu cũng như sớm có việc làm....

18
Theo phương thức BHXH bắt buộc người lao động khi có việc làm và khỏe mạnh
sẽ đóng góp một phần tiền lương, thu nhập vào quỹ dự phòng. Quỹ này hỗ trợ người
lao động khi ốm đau, tai nạn, lúc sinh đẻ và chăm sóc con cái, khi không làm việc, lúc
già cả để duy trì và ổn định cuộc sống của người lao động và gia đình họ. Do vậy, hoạt
động BHXH bắt buộc một mặt, đòi hỏi tính trách nhiệm cao của từng người lao động
đối với bản thân mình, với gia đình và đối với cộng đồng, xã hội theo phương châm
“mình vì mọi người, mọi người vì mình” thông qua quyền và nghĩa vụ; mặt khác, thể
hiện sự gắn kết trách nhiệm giữa các thành viên trong xã hội, giữa các thế hệ kế tiếp
nhau trong một quốc gia, tạo thành một khối đoàn kết thống nhất về quyền lợi trong
một thể chế chính trị - xã hội bền vững.
Người sử dụng lao động cũng phải có trách nhiệm đóng góp BHXH bắt buộc,
cho NLĐ. Nếu theo nhìn nhận ban đầu, việc đóng góp BHXH bắt buộc cho NLĐ có
thể sẽ làm tăng chi phí sản xuất, giảm lợi nhuận của doanh nghiệp. Nhưng thực chất,
về lâu dài, phương thức BHXH đã chuyển giao trách nhiệm bảo vệ NLĐ khi gặp rủi ro
về phía xã hội, rủi ro được điều tiết trên phạm vi toàn xã hội, giúp cho chủ sử dụng lao
động bớt những khó khăn, lo lắng về nguồn lao động của doanh nghiệp, doanh nghiệp
yên tâm tổ chức sản xuất, kinh doanh.
Trong hoạt động chi BHXH bắt buộc Nhà nước tiến hành xây dựng chính sách,
chế độ, tổ chức triển khai và giám sát quá trình thực hiện nhằm thực hiện tốt quyền và
nghĩa vụ của người tham gia BHXH.
Hai là, thực hiện tốt việc chi BHXH bắt buộc nhất là chế độ hưu trí, góp phần
ổn định cuộc sống của NLĐ khi hết tuổi lao động hoặc không còn khả năng lao
động. Trong nhiều năm qua, việc chi BHXH bắt buộc được thực hiện, cùng với sự phát
triển kinh tế, mức lương hưu cũng không ngừng được điều chỉnh cho phù hợp với mức
sống chung của toàn xã hội. Tương tự như vậy, các quyền lợi về chế độ ốm đau, chế
độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; mức trợ cấp tuất một lần... cũng được cải thiện
rõ rệt.
Ba là, thực hiện chi BHXH bắt buộc góp phần ổn định và nâng cao chất lượng
lao động, bảo đảm sự bình đẳng về vị thế xã hội của NLĐ trong các thành phần kinh tế
khác nhau, thúc đẩy sản xuất phát triển.NLĐ tham gia BHXH, BHYT khi ốm đau sẽ

19
được khám chữa bệnh và được quỹ BHYT chi trả phần lớn chi phí; được nhận tiền trợ
cấp khi ốm đau không đi làm được, được nghỉ chăm con ốm; khi thai sản được nghỉ
khám thai, được nghỉ khi sinh đẻ và nuôi con, được nhận trợ cấp khi sinh con và trợ
cấp thai sản; khi bị tai nạn lao động hoặc bệnh nghề nghiệp sẽ được nhận phần trợ cấp
do giảm khả năng lao động do tai nạn, bệnh nghề nghiệp gây ra. Ngoài ra, người lao
động còn được nghỉ dưỡng sức và phục hồi sức khỏe sau khi ốm đau, sinh đẻ hay điều
trị thương tật nhằm nâng cao thể lực. Khi NLĐ mất việc làm sẽ được hưởng trợ cấp
thất nghiệp và được giới thiệu việc làm hoặc gửi đi học nghề để có cơ hội tìm kiếm
việc làm mới.
Với những quyền lợi của NLĐ khi tham gia BHXH bắt buộc đã góp phần thu hút
nguồn lao động vào nền sản xuất xã hội, giữ gìn và nâng cao thể lực cho người lao
động trong suốt quá trình lao động, sản xuất. Việc được tham gia BHXH bắt buộc khi
đang làm việc và được hưởng lương hưu sau này đã tạo ra cho NLĐ sự phấn khởi, tâm
lý ổn định, an tâm vào việc làm mà họ đang thực hiện. Thực tế là nhiều doanh nghiệp,
khi tuyên truyền quảng cáo tuyển dụng lao động, thì tiêu thức được tham gia BHXH
bắt buộc cũng là một quyền lợi quan trọng thu hút được nhiều lao động.
Sự an tâm của NLĐ cũng như việc bảo vệ sức lao động của họ thông qua
chính sách BHXH bắt buộc đã trở thành một chính sách thu hút nguồn lao động vào
nền sản xuất xã hội, bảo đảm sự ổn định và thúc đẩy sản xuất phát triển.
Bốn là, chi BHXH bắt buộc là một công cụ đắc lực của Nhà nước, góp phần vào
việc phân phối lại thu nhập quốc dân một cách công bằng, hợp lý giữa các tầng lớp dân
cư, đồng thời giảm chi cho ngân sách nhà nước, bảo đảm ASXH bền vững.
Sau khi đã thực hiện thuế thu nhập, Nhà nước sẽ tiến hành phân phối lại thông
qua chính sách BHXH bắt buộc. Khi đó, người có năng lực hơn, nhận được tiền lương
cao hơn sẽ đóng góp nhiều hơn cho xã hội để trợ giúp những người “yếu thế” hơn
trong xã hội. Một bộ phận lao động khác do gặp phải rủi ro trong cuộc sống như về
sức khỏe, về năng lực, về hoàn cảnh gia đình... có việc làm và thu nhập thấp hơn sẽ
nhận được các quyền lợi BHXH để duy trì cuộc sống. Bên cạnh đó, chế độ hưu trí, tử
tuất với nguyên tắc tương đồng giữa mức đóng và mức hưởng đã khuyến khích người

20
lao động khi làm việc có thu nhập cao và đóng góp ở mức cao, với thời gian dài thì sau
này sẽ được hưởng tiền lương hưu với mức cao, an tâm nghỉ ngơi khi tuổi già.
1.2. Tổ chức thực hiện chi bảo hiểm xã hội bắt buộc tại cơ quan bảo hiểm xã
hội cấp quận, huyện
1.2.1. Nội dung tổ chức thực hiện chi bảo hiểm xã hội bắt buộc tại cơ quan bảo
hiểm xã hội cấp quận, huyện
1.2.1.1. Lập dự toán chi bảo hiểm xã hội bắt buộc
Việc lập dự toán chi BHXH bắt buộc phải được xây dựng phải sát với nhu cầu chi
ở từng địa bàn, đảm bảo đủ nguồn kinh phí chi trả các chế độ BHXH cho người được
hưởng, tránh tồn đọng quá lớn trên các tài khoản ở BHXH các địa phương sẽ gây lãng
phí việc sử dụng vốn.
Việc lập dự toán này phải căn cứ vào:
+ Chỉ thị của Thủ tướng chính phủ về xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế -
kinh tế xã hội và dự toán ngân sách nhà nước hàng năm và Thông tư hướng dẫn của
Bộ Tài Chính. BHXH Việt Nam hướng dẫn lập dự toán chi BHXH. BHXH cấp huyện
(đơn vị dự toán cấp 3) lập dự toán báo cáo BHXH tỉnh tổng hợp gửi về BHXH Việt
Nam để báo cáo.
+ Đối tượng đang hưởng lương hưu và trợ cấp BHXH bắt buộc trên địa bàn, dự
báo tăng giảm đối tượng hưởng của năm trước, dự báo tăng kinh phí chi trả khi Nhà
nước điều chỉnh tiền lương cơ sở, dự kiến khi chế độ chính sách của Nhà nước thay
đổi, để xây dựng dự toán chi BHXH của địa bàn do mình quản lý.
Quy trình lập dự toán chi BHXH bắt buộc gồm 2 khâu:
(1). Lập kế hoạch;
(2). Xét duyệt dự toán chi BHXH, và dự này phải đảm bảo các nội dung:
Một là, dự toán chi BHXH cho đối tượng được hưởng BHXH bắt buộc được lập
hàng năm theo quy định của BHXH Việt Nam phản ánh đầy đủ nội dung từng khoản
chi từ hai nguồn: Nguồn NSNN và Quỹ BHXH.

21
Hai là, dự toán phải kèm theo thuyết minh về số lượng đối tượng đang hưởng,
dự kiến đối tượng tăng giảm và nhu cầu về chi khác trong năm. Đối tượng hưởng các
chế độ BHXH bắt buộc là bản thân NLĐ. Mức hưởng trợ cấp tùy thuộc vào mức độ
đóng góp (thời gian tham gia BHXH, mức tiền lương làm căn cứ đóng góp BHXH).
Đồng thời chi tiết theo từng nhóm đối tượng được hưởng và mức chi bình quân theo
từng nhóm đối tượng chi tiết theo từng nguồn đảm bảo: nguồn NSNN, nguồn quỹ
BHXH bắt buộc.
Bà là, dự toán chi cho năm sau của BHXH cấp tỉnh được lập trên cơ sở tổng
hợp dự toán chi BHXH được chuyển của BHXH cấp huyện trực thuộc và số chi trực
tiếp tại BHXH tỉnh. Dự toán chi hàng năm của BHXH tỉnh được lập và gửi BHXH
Việt Nam.Sau khi được BHXH Việt Nam và Hội đồng quản lý BHXH Việt Nam duyệt
dự toán mới chính thức có giá trị.
Trên cơ sở xây dựng kế hoạch chi BHXH của các đơn vị dự toán, BHXH
Việt Nam kiểm tra và giao kế hoạch chi BHXH cho các cấp triển khai thực hiện.
1.2.1.2. Tổ chức thực hiện dự toán chi bảo hiểm xã hội bắt buộc
Việc tổ chức thực hiện dự toán chi BHXH bắt buộc tập trung vào 2 nội dung:
* Thực hiện chi BHXH theo dự toán
Trên cơ sở dự toán chi BHXH đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt, BHXH
cấp huyện có trách nhiệm chi trả trợ cấp đến tận tay đối tượng đảm bảo kịp thời và đầy
đủ. Đây chính là quá trình thực hiện dự toán chi BHXH. Việc thực hiện dự toán chi
BHXH này được thực hiện qua các phương thức như:
Thứ nhất, phương thức trực tiếp. Đây là hình thức chi trả lương hưu và trợ cấp
BHXH không qua khâu trung gian. Hàng tháng cán bộ của cơ quan BHXH trực tiếp
chi trả cho đối tượng; cán bộ làm công tác chi trả có trách nhiệm chuẩn bị mọi công
việc có liên quan đến công tác chi trả từ khi nhận danh sách, tạm ứng tiền và thanh
quết toán.
Thực hiện phương thức chi trả này có những ưu điểm và nhược điểm chính sau:
- Ưu điểm:
+ Giữa đối tượng hưởng trợ cấp BHXH và cơ quan BHXH có mối quan hệ trực
tiếp. Do đó, cơ quan BHXH thường xuyên nắm được tâm tư, nguyện vọng của đối

22
tượng hưởng trợ cấp BHXH, đồng thời truyền đạt và giải đáp các thắc mắc kịp thời và
chính xác cho các đối tượng.
+ Bảo đảm được an toàn tiền mặt vì số tiền chưa chi hết cho đối tượng phải
hoàn ứng trong ngày.
+ Vì các cán bộ thực hiện chi trả là người trong ngành nên có ý thức hơn trong
việc chấp hành chế độ kế toán, nguyên tắc tài chính: Hạn chế được trường hợp ký
thay, nhận hô, chấp hành chế độ báo cáo kịp thời và đầy đủ.
+ Thời gian chi trả nhanh hơn. Đây là ưu điểm nổi bật được các đối tượng hoan
nghênh, khắc phục được tình trạnh đối tượng phải mất nhiều thời gian đi lại.
+ Do yêu cầu của cơ quan BHXH là trả trực tiếp đến từng đối tượng, do đó hầu
hết các đối tượng đều đến nhận lương hưu và trợ cấp BHXH đầy đủ. Vì vậy, các
chứng từ thanh toán đều được thực hiện đúng quy định (các đối tượng đều có mặt để
ký vào phiếu lĩnh tiền và danh sách chi trả lương hưu), tạo điều kiện thuận lợi cho cơ
quan BHXH trong công tác kiểm tra và thanh quyết toán, bảo đảm kịp thời, chính xác,
đầy đủ.
- Nhược điểm:
+ Muốn thực hiện tốt công tác chi trả trực tiếp thì yếu tố quyết định đó là phải chủ
động được lượng tiền mặt để có lịch chi trả ấn định ở từng địa phương, đơn vị. Đây là vấn
đề mà đơn phương cơ quan BHXH không thể thực hiện được nếu không có sự hỗ trợ,
giúp đỡ của hệ thống Kho bạc Nhà nước. Chính bởi vậy, nếu không có sự phối hợp tốt
giữa cơ quan BHXH và hệ thống kho bạc thì sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến việc chi trả
BHXH cho đối tượng thụ hưởng.
+ Cần phải có sự phối hợp giúp đỡ của chính quyền địa phương trong việc bố
trí nơi chi trả, các điều kiện để đảm bảo an toàn trong quá trình chi trả. Nếu không làm
tốt việc này thì cũng không thực hiện tốt được.
+ Công tác vận chuyển bảo quản tiền mặt tuy đã tốt hơn nhưng vẫn không
đảm bảo được an toàn tuyệt đối nếu thiếu các phương tiện chuyên dụng, mà hiện tại cơ
quan BHXH chưa được trang bị phương tiện chuyên chở, bảo quản tiền mặt.
+ Điều kiện địa hình khó khăn và thời tiết khắc nghiệt không cho phép chi trả
ở diện rộng.

23
+ Do không thể tiến hành đồng thời ở các xã, phường trong huyện được vì
biên chế của BHXH các huyện hiện nay thường chỉ từ 4-8 người, mà mỗi điểm chi trả
cần phải ít nhất 2 người nên không đủ thời gian chi trả trực tiếp cho tất cả các địa bàn
với yêu cầu kịp thời, nhanh gọn.
+ Do cán bộ thực hiện chi trả không phải là người địa phương, một cán bố có thể
phụ trách nhiều xã, phường nên đôi lúc chưa nắm bắt được kịp thời sự biến động của các
đối tượng như khi mất, không đủ điều kiện hưởng, hay vi phạm pháp luật.
Thứ hai,phương thức chi trả gián tiếp. Đây là hình thức chi trả lương hưu và trợ
cấp BHXH cho đối tượng hưởng các chế độ BHXH hằng tháng thông qua các đại diện
chi trả xã, phường, thị trấn, bưu điện.
- Cơ quan BHXH cấp huyện ký hợp đồng với các đại diện chi trả có xác nhận
của UBND xã, phường (cá nhân tham gia đại diện chi trả phải do UBND xã, phường
giới thiệu).
- Hàng tháng, đại diện chi trả có trách nhiệm đến BHXH quận, huyện nhận
danh sách đối tượng và số tiền phải chi trả trong tháng để tổ chức chi trả kịp thời, đầy
đủ cho đối tượng. Từ năm 2017, BHXH thực hiện chi tra qua hệ thống bưu điện. Đại
diện chi trả cũng có thể nhận tiền tay ba tại ngân hàng khi có sự thỏa thuận với BHXH
quận, huyện. Sau mỗi kỳ chi trả, đại diện chi trả có trách nhiệm thanh quyết toán với
BHXH quận, huyện theo quy định.
Thực hiện mô hình chi trả gián tiếp có những ưu, nhược điểm chính như sau:
- Ưu điểm:
+ Trong cùng một thời gian, việc chi trả được tiến hành ở nhiều xã, phường thị
trấn và đơn vị sử dụng lao động.
+ Đại diện chi trả là người địa phương nên họ nắm bắt được kịp thời, thường
xuyên tình hình biến động của đối tượng hưởng trợ cấp BHXH để phản ánh kịp thời
cho cơ quan BHXH các đối tượng mất, hết hạn hưởng, bị đi tù hoặc hưởng sai chế độ
để cắt giảm, điều chỉnh và quản lý theo quy định.
+ Cơ quan BHXH tiết kiệm được nhiều biên chế để thực hiện công tác chi trả.

24
+ Vì người tham gia đại diện chi trả do UBND xã, phường giới thiệu nên Cơ
quan BHXH luôn nhận được sự phối hợp, giúp đỡ và tạo điều kiện trong công tác quản
lý, chi trả cho đối tượng của UBND xã, phường.
- Nhược điểm:
+ Nhiều đại diện chi trả không chấp hành đúng quy định của BHXH Việt Nam
trong công tác quản lý tài chính: Danh sách chi trả còn thiếu chữ ký của đối tượng thụ
hưởng, còn nhiều trường hợp nhận hộ, ký thay mà không có giấy ủy quyền, thậm chí
có nơi tổ trưởng ký thay cho cả tổ.
+ Có đại diện chi trả còn thu thêm tiền chi phí chi trả của đối tượng ngoài số tiền cơ
quan BHXH đã trích từ nguồn lệ phí chi cho đại diện chi trả theo hợp đồng.
+ Cơ quan BHXH do không trực tiếp tiếp xúc với đối tượng mà phải thông qua đại
diện chi trả hoặc đơn vị sử dụng lao động nên không nắm bắt được kịp thời tâm tư,
nguyện vọng cũng như giải đáp các thắc mắc của đối tượng.
+ Việc đảm bảo an toàn trong quá trình vận chuyển và tổ chức chi trả còn hạn chế.
* Lập báo cáo quyết toán, báo cáo thống kê tình hình chi trả chế độ BHXH theo
quy định của chế độ Kế toán và Luật Thống kê hiện hành
BHXH cấp huyện thực hiện hàng tháng lập 02 bộ báo cáo gồm: Tổng hợp thu
và chi các chế độ BHXH, Danh sách thu hồi kinh phí chi BHXH, danh sách đối tượng
chưa nhận lương hưu và trợ cấp BHXH, danh sách không phải trả lương hưu và trợ
cấp BHXH, danh sách báo giảm BHXH, Báo cáo các chế độ ngắn hạn: ốm đau, thai
sản, DSPHSK. Trong đó, 01 bộ gửi BHXH tỉnh trước ngày 05 hàng tháng, 01 bộ lưu
tại BHXH huyện.

25
1.2.1.3. Kiểm soát chi bảo hiểm xã hội bắt buộc
Kiểm soát chi BHXH bắt buộc là nhằm rà soát, chấn chỉnh những sai sót trong
việc thực hiện chi BHXH bắt buộc đảm bảo đúng quy định, phát hiện những bất cập
trong quá trình tổ chức thực hiện chi BHXH bắt buộc.
Theo quy định, cơ quan BHXH có các chức năng kiểm soát chi BHXH bắt buộc
như sau
* Kiểm soát chi nội bộ
- Kiểm soát việc giải quyết, thanh toán, chi trả các chế độ BHXH bắt buộc cho
người được thụ hưởng. Quá trình này liên quan trực tiếp đến người được thụ hưởng,
đến cơ quan BHXH và các cơ quan có liên quan như chủ sử dụng lao động, cơ quan
giám định sức khoẻ.
- Kiểm tra việc quản lý đối tượng hưởng lương hưu và trợ cấp BHXH thường
xuyên, tình hình biến động tăng giảm đối tượng.
- Kiểm tra việc chấp hành công tác quyết toán, chấp hành công tác kế toán -
thống kê.
Quy trình thực hiện kiểm soát việc tổ chức thực hiện chi BHXH bắt buộc được
bắt đầu từ phần đầu vào chứng từ ở bộ phận tiếp nhận hồ sơ. Đối với mỗi chế độ được
giải quyết thì điều kiện hưởng khác nhau, thủ tục hồ sơ, chứng từ cùng khác nhau.
Việc đảm bảo cho chứng từ vào ban đầu phải chính xác, hợp lý hợp lệ; tạo điều kiện
cho luân chuyển chứng từ đến các bộ phận nghiệp vụ được thuận lợi.
BHXH Việt Nam, cơ quan BHXH cấp tỉnh thành thực hiện kiểm tra nội bộ cơ quan
BHXH cấp huyện, ngoài ra còn các cơ quan quản lý Nhà nước khác như Thanh tra Chính
phủ, Kiểm toán Nhà nước, Liên ngành Lao động - Thuế - Công An đều thực hiện kiểm tra
chuyên ngành theo định kỳ quy định.
* Kiểm soát tại đơn vị thực hiện
Kiểm tra việc chấp hành chi BHXH tại các đơn vị sử dụng lao động được phân
cấp và tại các đại lý chi trả BHXH (UBND các phường, xã, Bưu điện) trong việc thực
hiện chi BHXH. Trên cơ sở đó, cơ quan BHXH đưa ra những kiến nghị để các đơn vị sử
dụng lao động và đại lý chi trả BHXH thực hiện đúng các quy định về chi BHXH và có
các biện pháp thích hợp, kịp thời xử lý các bất cập trong quá trình tổ chức thực hiện chi

26
BHXH. Đối với trường hợp sai phạm lớn, kiến nghị với cơ quan BHXH cấp trên và cơ
quan có thẩm quyền xử lý theo đúng quy định của pháp luật
* Việc kiểm tra, giám sát chi BHXH bắt buộc tập trung vào các hình thức sau
- Chủ thể kiểm tra: theo đối tượng đóng BHXH (các đơn vị sử dụng lao động).
Căn cứ vào đặc điểm, tính chất, hình thức hoạt động của các đơn vị sử dụng lao động,
các hình thức kiểm tra được phân theo chủ thể kiểm tra, giám sát như: Kiểm tra của các
cơ quan quản lý Nhà nước (Giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân, thanh tra Chính
phủ, kiểm toán Nhà nước, các cơ quan quản lý Nhà nước chuyên ngành); Kiểm tra, giám
sát của các tổ chức chính trị - xã hội (Thanh tra nhân dân, kiểm tra của các tổ chức
Đảng, đoàn thể...); Kiểm tra của cơ quan BHXH cấp trên.
- Theo thời gian: Kiểm tra thường xuyên; kiểm tra định kỳ; kiểm tra đột xuất.
- Theo quá trình: Kiểm tra trước, trong và sau hoạt động.
- Theo phạm vi trách nhiệm: Kiểm tra nội bộ; kiểm tra của các cơ quan ngoài hệ
thống theo quy định của pháp luật.
1.2.2. Tổ chức bộ máy, quy trình và công cụ tổ chức thực hiện chi bảo hiểm xã hội ở
cấp quận, huyện
1.2.2.1. Tổ chức bộ máy và quyền hạn của cơ quan bảo hiểm xã hội cấp quận, huyện
BHXH cấp huyện là cơ quan trực thuộc BHXH tỉnh đặt tại các quận, huyện, có
chức năng giúp Giám đốc BHXH cấp tỉnh tổ chức thực hiện chế độ, chính sách bảo
BHXH, BHYT; quản lý thu, chi BHXH, BHYT trên địa bàn huyện theo phân cấp quản
lý của BHXH Việt Nam và quy định của pháp luật.
BHXH cấp huyện chịu sự quản lý trực tiếp, toàn diện của Giám đốc BHXH tỉnh
và chịu sự quản lý hành chính nhà nước của UBND cấp huyện.
BHXH cấp huyện có tư cách pháp nhân, có con dấu, tài khoản và trụ sở riêng.
BHXH cấp huyện có chức năng:
1. Xây dựng trình Giám đốc BHXH tỉnh kế hoạch phát triển BHXH huyện dài
hạn, ngắn hạn và chương trình công tác hàng năm; tổ chức thực hiện kế hoạch, chương
trình sau khi được phê duyệt.
2. Tổ chức thực hiện công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến các chế độ,
chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT.

27
3. Tổ chức thực hiện các nhiệm vụ theo phân cấp của BHXH Việt Nam và
BHXH tỉnh, cụ thể:
a) Cấp sổ BHXH, thẻ BHYT cho những người tham gia BHXH, BHYT.
b) Khai thác, đăng ký, quản lý các đối tượng tham gia và hưởng chế độ BHXH,
BHYT
c) Thu các khoản đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp đối với các tổ
chức và cá nhân tham gia;
d) Giải quyết các chế độ BHXH, BHYT
đ) Chi trả các chế độ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp; từ chối việc đóng
hoặc chi trả các chế độ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp không đúng quy định;
e) Tiếp nhận khoản kinh phí từ Ngân sách Nhà nước chuyển sang để đóng, hỗ
trợ đóng cho các đối tượng tham gia BHYT, BHTN;
g) Quản lý và sử dụng, hạch toán kế toán các nguồn kinh phí và tài sản;
h) Ký hợp đồng với các cơ sở khám, chữa bệnh có đủ điều kiện, tiêu chuẩn
chuyên môn, kỹ thuật; giám sát việc thực hiện hợp đồng, cung cấp dịch vụ khám, chữa
bệnh BHYT và bảo vệ quyền lợi người tham gia BHYT; chống lạm dụng quỹ BHYT.
4. Kiểm tra, giải quyết các kiến nghị, khiếu nại, tố cáo về việc thực hiện chế độ,
chính sách BHXH, BHYT đối với các tổ chức, cá nhân tham gia và các cơ sở khám,
chữa bệnh BHYT theo quy định của pháp luật.
5. Tổ chức thực hiện chương trình, kế hoạch CCHC theo chỉ đạo, hướng dẫn
của BHXH tỉnh; tổ chức bộ phận tiếp nhận, trả kết quả giải quyết chế độ BHXH,
BHYT theo cơ chế “một cửa” tại BHXH huyện.
6. Tổ chức quản lý, lưu trữ hồ sơ của đối tượng tham gia và hưởng các chế độ
BHXH, BHYT theo quy định.
7. Tổ chức hướng dẫn nghiệp vụ BHXH, BHYT cho các tổ chức, cá nhân tham
gia.
8. Tổ chức triển khai hệ thống quản lý chất lượng theo Tiêu chuẩn quốc
gia TCVN ISO 9001:2008vào hoạt động của BHXH huyện.

28
9. Chủ trì, phối hợp với các cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội trên
địa bàn, với các tổ chức, cá nhân tham gia BHXH, BHYT để giải quyết các vấn đề có liên
quan đến việc thực hiện các chế độ BHXH, BHYT theo quy định của pháp luật.
10. Đề xuất, kiến nghị, phối hợp với cơ quan nhà nước có thẩm quyền thanh tra,
kiểm tra các tổ chức, cá nhân trong việc thực hiện các chế độ BHXH, BHYT, BHTN.
11. Có quyền khởi kiện vụ án dân sự đối với các đơn vị nợ BHXH, BHYT để
yêu cầu tòa án bảo vệ lợi ích công cộng, lợi ích nhà nước trong lĩnh vực BHXH,
BHYT trên địa bàn.
12. Cung cấp đầy đủ và kịp thời thông tin về việc đóng, quyền được hưởng các
chế độ, thủ tục thực hiện chính sách bảo BHXH, BHYT khi người lao động, người sử
dụng lao động hoặc tổ chức công đoàn yêu cầu; Cung cấp đầy đủ và kịp thời tài liệu,
thông tin liên quan theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
13. Quản lý viên chức của BHXH huyện.
14. Thực hiện chế độ thông tin, thống kê, báo cáo theo quy định.
15. Thực hiện các nhiệm vụ khác do Giám đốc BHXH tỉnh giao.
Về cơ cấu tổ chức của BHXH quận, huyện:
* Đối với BHXH huyện có biên chế từ 36 viên chức trở lên hoặc có chỉ tiêu dự
toán thu - chi BHXH, BHYT hàng năm từ 1.700 tỷ đồng trở lên, được thành lập 05 Tổ
Nghiệp vụ gồm:
Tổ Thu BHXH, BHYT;
Tổ Cấp sổ, thẻ và Kiểm tra;
Tổ Thực hiện chính sách BHXH;
Tổ Tiếp nhận và Quản lý hồ sơ;
Tổ Kế toán – Chi trả và Giám định BHYT;
* Đối với BHXH huyện có biên chế từ 26 đến 35 viên chức hoặc có chỉ tiêu dự
toán thu - chi bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế hàng năm từ 1.000 tỷ đồng đến dưới
1.700 tỷ đồng, được thành lập 04 Tổ Nghiệp vụ gồm:
Tổ Thu, Cấp sổ, thẻ và Kiểm tra;
Tổ Thực hiện chính sách BHXH;
Tổ Tiếp nhận và Quản lý hồ sơ;

29
Tổ Kế toán – Chi trả và Giám định BHYT;
* Đối với BHXH huyện có biên chế từ 16 đến 25 viên chức và có chỉ tiêu dự
toán thu - chi bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế hàng năm từ 100 tỷ đồng đến dưới 1.000
tỷ đồng, được thành lập 03 Tổ Nghiệp vụ gồm:
a) Tổ Thu - Cấp sổ, thẻ và Kiểm tra;
b) Tổ Thực hiện chính sách BHXH và Tiếp nhận & Quản lý hồ sơ;
c) Tổ Kế toán - Chi trả và Giám định bảo hiểm y tế.
4. Đối với những BHXH huyện không thuộc quy định nêu trên thì không thành
lập tổ nghiệp vụ.
Tổ Nghiệp vụ thuộc BHXH huyện do Giám đốc BHXH tỉnh Quyết định thành
lập sau khi được Tổng Giám đốc phê duyệt.
Tổ Nghiệp vụ có chức năng giúp Giám đốc BHXH huyện thực hiện các nhiệm
vụ được giao đối với từng lĩnh vực chuyên môn, nghiệp vụ theo quy định của Tổng
Giám đốc
Tổ Nghiệp vụ chịu sự quản lý, điều hành trực tiếp của Giám đốc BHXH huyện.
1.2.2.2. Quy trình tổ chức thực hiện
Quy trình tổ chức thực hiện chi BHXH được khái quát như sau
Bộ Tài Chính
NSNN
BHXH Việt Nam
Quỹ BHXH
BHXH cấp tỉnh
BHXH
cấp huyện
1
2
2
3
Đơn vị sử
dụng lao động,
người lao động
Đơn vị sử dụng
lao động, người
lao động
4 4

30
Sơ đồ 1.2. Quy trình tổ chức thực hiện chi BHXH
Đại lý chi trả
Đối tượng thụ hưởng
BHXH
5
6
7

31
1.2.2.3. Công cụ thực hiện
Tổ chức chi BHXH bắt buộc cũng là một trong những nội dung của quản lý nhà
nước về BHXH. Do vậy, để thực hiện chức năng BHXH thì các cơ quan BHXH sử
dụng một số công cụ quản lý như sau:
Một là, hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật, chính sách, chế độ, cơ chế tài
chính trong quản lý chi BHXH. Đây là công cụ quan trọng nhất và là cơ sở pháp lý cho
mọi hoạt động quản lý BHXH cũng như chi BHXH trong cả nước. Hệ thống này nếu
được xây dựng đầy đủ, phù hợp sẽ giúp mọi hoạt động quản lý BHXH vận hành thông
xuốt.
Hai là, tổ chức bộ máy quản lý chi BHXH: Tổ chức bộ máy quản lý chi trả
BHXH đóng vai trò rất quan trọng trong công tác quản lý chi trả BHXH bắt buộc. Bộ
máy quản lý này nếu được hoạt động có hiệu quả cao thì đội ngũ đại lý chi trả bảo
hiểm cần phải có thái độ nhiệt tình, trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ chi trả góp
phần quan trọng trong việc thực thi chính sách BHXH nói chung cũng như công tác
chi trả BHXH nói riêng tại địa phương.
Ba là, hệ thống về tiêu chuẩn, định mức chuyên ngành BHXH: Điều kiện và
mức hưởng các chế độ BHXH được nhà nước quy định cụ thể trong luật BHXH. Căn
cứ vào những quy định cụ thể của luật BHXH và các văn bản hướng dẫn thi hành luật
BHXH, tính toán mức hưởng cụ thể cho từng đối tượng. Điều kiện hưởng chế độ
BHXH sẽ quyết định tới việc bảo toàn giá trị của quỹ BHXH từ đó quyết định tới việc
cân đối quỹ. Điều kiện hưởng tương đối rộng cũng có nghĩa là sẽ có nhiều đối tượng,
nhiều trường hợp được thụ hưởng các chế độ BHXH, dẫn tới số tiền chi từ quỹ BHXH
sẽ nhiều và ngược lại. Mức hưởng chế độ BHXH cao hay thấp cũng ảnh hưởng khá
nhiều đến việc cân đối quỹ BHXH. Để đánh giá mức hưởng cao hay thấp cần phải căn
cứ vào mức tiền lương, tiền công hoặc thu nhập làm căn cứ đóng BHXH.
Ngoài ra còn một số công vụ hỗ trợ khác như:
+ Công cụ thông tin, tuyên truyền, giáo dục: là hệ thống thông tin về chi
BHXH trên hệ thống truyền thông, tuyên truyền tại các điểm văn hóa xã, phường để
các đối tượng hưởng biết.

32
+ Công cụ khác: kiểm tra, giám sát việc thực hiện chế độ quản lý chi BHXH
bắt buộc.

33
1.2.3. Tiêu chí đánh giá tổ chức thực hiện chi bảo hiểm xã hội bắt buộc
1.2.3.1. Chi đúng đối tượng theo quy định của pháp luật
Chi đúng chế độ, chính sách hiện hành, đúng người được hưởng chế độ BHXH
bởi các đối tượng được hưởng thường đa dạng và phức tạp. Do vậy tiêu chí đánh giá
hiệu quả và hiệu lực của tổ chức chi BHXH là không được xảy ra sai sót làm ảnh
hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của đối tượng tham gia BHXH và ảnh hưởng
đến uy tín của ngành BHXH;
1.2.3.2. Chi đủ số lượng theo quy định của pháp luật
Do việc chi trả chủ yếu được thực hiện bằng tiền mặt nên đây là một trong những
nguyên tắc đặc biệt được lưu ý, trường hợp số tiền còn tồn nhiều chưa chi để lại qua
đêm tại các điểm chi trả thì phải có phương án, biện pháp đảm bảo an toàn lượng tiền
mặt đó. An toàn tiền mặt không những góp phần đảm bảo nguồn quỹ chi trả mà còn thể
hiện tính pháp luật cao trong công tác bảo vệ tài sản chung của xã hội.
1.2.3.3. Chi kịp thời theo thời gian quy định
Bảo đảm chi trả kịp thời đầy đủ quyền lợi của người tham gia BHXH. Cũng là
tiêu chí quan trọng đảm bảo hiệu lực và hiệu quả của công tác chi BHXH. Việc chi trợ
cấp kịp thời góp phần trợ giúp cho người lao động trong những lúc khó khăn, tạo dựng
niềm tin của người lao động đối với chế độ BHXH khi họ gặp rủi ro. Đồng thời người
lao động tham gia đầy đủ họ có quyền hưởng đầy đủ lợi ích mà họ tham gia khi gặp rủ
ro; nguyên tắc đầy đủ ở đây không có nghĩa là đóng bao nhiêu hưởng bấy nhiêu mà
phụ thuộc vào những rủi ro mà họ gặp phải, cơ quan BHXH có trách nhiệm chi trả kịp
thời cho mỗi trường hợp thụ hưởng.
1.3. Các nhân tố ảnh hưởng tới tổ chức thực hiện chi bảo hiểm xã hội bắt
buộc
Tổ chức chi BHXH bắt buộc có vai trò vô cùng quan trọng trong việc ASXH,
do vậy vấn đề này luôn luôn được đặt ra như một nhiệm vụ cơ bản nhưng có ý nghĩa
chiến lược vô cùng quan trọng của hệ thống BHXH. Nhằm thực hiện thật tốt nhiệm vụ
này cần phải cân nhắc và xem xét đến các nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện chi
BHXH.

34
Trong quá trình thực hiện chi BHXH sẽ có nhiều nhân tố ảnh hưởng quá trình
này, nhưng có một số nhân tố cơ bản như sau:
1.3.1.Các nhân tố bên trong
Các nhân tố bên trong chính là những vấn đề xuất phát từ chính các cơ quan
BHXH, nhưng chung nhất hiện nay tập trung vào 3 vấn đề:
Thứ nhất, trình độ, năng lực, nhận thức, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ thực hiện
nhiệm vụ chi BHXH. Một tổ chức nói chung nếu có đội ngũ cán bộ có đầy đủ năng lực,
trách nhiệm cộng với việc luôn ý thức về nhiệm vụ của mình thì công việc chắc chắn sẽ
được thực hiện nghiêm túc và hiệu cộng. Bên cạnh đó là sự chỉ đạo sát sao, nghiêm túc
của các cấp lãnh đạo trong đơn vị sẽ đảm bảo cho việc thực hiện nhiệm vụ chi BHXH
luôn được thực hiên theo nguyên tắc chi đúng, chi đủ, chi kịp thời.
Thứ hai, cơ sở vật chất, trang thiết bị, đặc biệt là việc ứng dụng CNTT vào thực
hiện nhiệm vụ chi là là một nhân tố nội tại quan trọng quyết định hiệu quả của công
tác này.Hiện nay, việc thực hiện quản lý đối tượng hưởng, duyệt chế độ chính sách cho
đối tượng hưởng tại cơ quan BHXH đã được thực hiện qua phần mền quản lý. Do vậy,
việc thực hiện chi BHXH đã được nhanh chóng, chính xác và thuận lợi cho cả đổi
tượng thụ hưởng và cơ quan BHXH.
Thứ ba, xây dựng văn hóa công sở của cơ quan BHXH. Việc phát triển văn
công sở không chỉ tạo môi trường làm việc hứng khởi, thân thiện, thúc đẩy khả năng
sáng tạo, thi đua trong đội ngũ cán bộ của cơ quan. Mà còn thúc đẩy gắn kết giữa các
đơn vị phối hợp, tạo sự hài lòng cho khách hàng đến giao dịch. Để
phát triển được văn hóa công sở bền vững, người lãnh đạo đơn vị phải thể hiện được vị trí
của người đứng đầu, là người đứng đầu công minh, đứng ra giải quyết mọi vấn đề phát
sinh tại đơn vị, đồng thời gắn kết các mối quan hệ trong cơ quan.
1.3.2. Các nhân tố bên ngoài
Nhân tố bên ngoài ảnh hưởng đến tổ chức chi BHXH bao gồm các nhân tố sau:
Một là, hệ thống chính sách, quy định pháp lý về BHXH của Nhà nước.Hiện
nay, việc chi BHXH được thực hiện theo Luật BHXH Việt Nam. Luật BHXH ra đời
đã tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc thực hiện chính sách BHXH nói chung cũng

35
như công tác chi trả BHXH nói riêng. Trên cơ sở quy định của Luật BHXH, hướng
dẫn của Chính phủ và các bộ, ngành liên quan, BHXH Việt Nam đã ban hành ra Quyết
định số 488/QĐ-BHXH ngày 23/05/2012 về việc “Ban hành quy định quản lý chi trả
các chế độ BHXH”, trong đó quy định rõ về nội dung chi trả các chế độ BHXH, hệ
thống chứng từ, sổ kế toán và mẫu biểu sử dụng trong chi trả các chế độ BHXH, quản
lý chi trả các chế độ BHXH. Tuy nhiên, trong quá trình quản lý và phát triển sẽ có một
số bất cập, hạn chế cần được sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với điều kiện thực tiễn từng
giai đoạn.
Thứ hai, đặc điểm, đối tượng hưởng chế độ BHXH bắt buộc cấp huyện. Công tác
quản lý chi trả BHXH chịu ảnh hưởng bởi các đặc điểm của đối tượng hưởng chế độ,
trong đó có các đặc điểm về nhân khẩu học như nơi cư trú, giới tính, độ tuổi và các đặc
điểm về nơi công tác, chế độ bảo hiểm tham gia. Điều này cho thấy công tác quản lý
chi trả cần phải có sự quản lý chặt chẽ đối với từng đối tượng có những đặc điểm
riêng, từ đó phân loại đối tượng, chia nhóm để thực hiện công tác quản lý một cách dễ
dàng hơn.
Thứ ba, là sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan liên quan đến quy trình thực
hiện chi BHXH
Sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan liên quan đến quy trình thực hiện chi
BHXH là một trong những nhân tố ảnh hưởng lớn đến hiệu quả công tác tổ chức chi
BHXH của cơ quan BHXH. Bởi lẽ, một hệ thống tổ chức chi BHXH sẽ không mang
lại hiệu quả mong muốn nếu không phân định và xác lập quyền hạn, trách nhiệm của
từng cơ quan trong từng giai đoạn thực hiện chi BHXH một cách rõ ràng minh bạch.
Dù rằng các thủ tục, thể lệ chi tiêu đã được pháp chế hoá đầy đủ và cụ thể cho từng
loại chi nhưng tự nó sẽ không mang lại kết quả mong muốn nếu cơ quan thi hành
không tự ý thức chịu trách nhiệm về những quyết định có liên quan cũng như sự phối
hợp giữa họ lỏng lẻo.Ngoài ra, một số nhân tố khác bởichi BHXH bắt buộc là một quá
trình phức tạp, ngoài các nhân tố trên nó còn chịu tác động của các nhân tố khác như:
tình hình KT-XH của địa phương, định hướng phát triển KT-XH.

Tổ chức thực hiện chi bảo hiểm xã hội bắt buộc tại BHXH Quận Thanh Xuân

Tổ chức thực hiện chi bảo hiểm xã hội bắt buộc tại BHXH Quận Thanh Xuân

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Tổ chức thực hiện chi bảo hiểm xã hội bắt buộc tại BHXH Quận Thanh Xuân

Similar to Tổ chức thực hiện chi bảo hiểm xã hội bắt buộc tại BHXH Quận Thanh Xuân (20)

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Tổ chức thực hiện chi bảo hiểm xã hội bắt buộc tại BHXH Quận Thanh Xuân