ติวสอบเตรียมระบบหายใจและขับถ่าย

ติวสอบวิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา)
สาหรับนักเรียนระดับชั้น ม.3
เพื่อเข้าศึกษาต่อระดับชั้น ม.4
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา
ผู้สอน...ครูวิชัย ลิขิตพรรักษ์
สรุปสอบเข้าเตรียมฯ วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) เรื่อง ระบบหายใจและระบบขับถ่าย

ระบบหายใจกับการรักษาดุลยภาพของร่างกาย

โครงสร้างที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนแก๊สของสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวและของสัตว์
สิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว
o อะมีบา พารามีเซียม
o เซลล์จะสัมผัสกับสิ่งแวดล้อมที่เป็นน้าตลอดเวลา
o มีการแลกเปลี่ยนแก๊สกับสิ่งแวดล้อมโดยการผ่านเยื่อหุ้มเซลล์
สัตว์หลายเซลล์ขนาดเล็กที่อาศัยอยู่ในน้า
o ฟองน้า ไฮดรา และหนอนตัวแบน
o เซลล์แต่ละเซลล์แลกเปลี่ยนแก๊สผ่านเยื่อหุ้มเซลล์โดยตรง

ไส้เดือนดิน
o ยังไม่มีโครงสร้างที่ท้าหน้าที่เฉพาะในการแลกเปลี่ยนแก๊ส
o มีการแลกเปลี่ยนแก๊สโดยเซลล์ที่อยู่บริเวณผิวหนังของล้าตัวที่เปียกชืน
แมลง
o อวัยวะแลกเปลี่ยนแก๊สอยู่ภายในร่างกาย
o ประกอบด้วยท่อลม (trachea) ซึ่งแตกแขนง
เป็นท่อลมฝอย (tracheole)ขนาดเล็กแทรกตาม
ส่วนต่างๆ ของร่างกายและไปสินสุดที่เนือเยื่อ

แมงมุม
 ไม่มีท่อลมแทรกตามเนือเยื่อ
 มีโครงสร้างที่เรียกว่า ปอดแผง (book lung) มีลักษณะเป็น
ท่อลมซ้อนเป็นพับไปมาคล้ายแผง มีหลอดเลือดน้า
คาร์บอนไดออกไซด์ มาแลกเปลี่ยนที่แผงท่อลมนี แล้วรับ
ออกซิเจน
 ในน้ามีออกซิเจนเพียงร้อยละ 0.5
 สัตว์น้ามีเนือเยื่อของอวัยวะที่มากพอส้าหรับการ
แลกเปลี่ยนแก๊ส
 เหงือกปลา และกุ้งมีลักษณะเป็นซี่ๆ เรียงกันเป็นแผง
สัตว์น้า

นก
 นกมีถุงลม 9 ถุง เชื่อมต่อกับปอดเพื่อส้ารองอากาศไว้ใช้ขณะบิน

สัตว์เลื้ยงลูกด้วยนม
 มีปอดเป็นโครงสร้างที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนแก๊สอยู่ภายในร่างกาย

การสูดลมหายใจเข้า-ออก

ปริมาตรของอากาศในปอด

การแลกเปลี่ยนแก๊ส

ความหนาแน่นของ O2 และ CO2

การควบคุมการหายใจ
กลไกควบคุมการหายใจจะเกี่ยวข้องกับ
ระบบประสาทโดยมีการควบคุม 2 ส่วน คือ
1. การควบคุมแบบอัตโนมัติ
 ไม่สามารถบังคับได้
 สมองส่วนพอนส์ และเมดัลลาเป็นตัวสร้าง
และส่งสัญญาณประสาทไปกระตุ้นกล้ามเนื้อ
ที่เกี่ยวข้องกับการหายใจ
2. การควบคุมภายใต้อานาจจิตใจ
 สามารถบังคับได้
 ใช้สมองส่วนหน้าที่เรียกว่า ซีรีบรัลคอร์เทกซ์ ไฮโพทาลามัส
และสมองส่วนหลังที่เรียกว่าซีรีเบลลัม
 ใช้ควบคุมการหายใจให้เหมาะสมกับพฤติกรรมต่างๆ ของร่างกาย

การวัดอัตราการหายใจ
ปริมาณ CO2 และ O2 สามารถบอกอัตรา metabolism ของคนได้ คนจะมี CO2 สูง และ O2 ต่้า เมื่อมี
metabolism สูง ซึ่งอาจเกิดจากการออกก้าลังกาย หรืออยู่นที่ที่อุณหภูมิต่้า ปริมาณ CO2 ที่สูงขึนจะไปกระตุ้นศูนย์
ควบคุมให้หายใจถี่ขึนโดยอัตวัติ

ความผิดปกติที่เกี่ยวข้องกับปอด และโรคของระบบทางเดินหายใจ
 โรคปอดบวม (pneumonia) เกิดจากการอักเสบและติดเชือแบคทีเรีย
หรือไวรัส ท้าให้พืนที่ผิวในการแลกเปลี่ยนแก๊สลดลง
 โรคถุงลมโป่งพอง (emphysema) เกิดจากการสูดแก๊สพิษ ท้าให้ถุงลม
ขาดความยืดหยุ่น ขาดง่าย ท้าให้พืนที่ผิวแลกเปลี่ยนลดลง
สะอึก เกิดจากการที่กล้ามเนือยึด
ซี่โครงและกล้ามเนือกระบังลมท้างาน
ไม่สัมพันธ์กัน
หาว เป็นการไล่ CO2 ที่มีมากในเลือด
ให้ออกไป

ระบบขับถ่ายกับการรักษาดุลยภาพของร่างกาย

การขับถ่ายของสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว
 ของเสียที่เกิดจากเมแทบอลิซึมจะแพร่ผ่านเยื่อหุ้ม
เซลล์ออกสู่สิ่งแวดล้อม
 พารามีเซียมและอะมีบาจะมีออร์แกเนลล์ เรียกว่า
contractile vacuole ช่วยรักษาสมดุลของน้าและ
แร่ธาตุในเซลล์
การขับถ่ายของสัตว์
ฟองน้าและไฮดรา
• ของเสียพวกแอมโมเนียถูกขับออกโดย
การแพร่สู่สภาพแวดล้อม

หนอนตัวแบน
• พลานาเรีย มีเฟลมเซลล์ (flame cell) ช่วยก้าจัดของเสีย
• ขับแอมโมเนียออกทางท่อขับถ่ายและทางผิวหนังได้
ไส้เดือนดิน
• มีอวัยวะ เรียกว่า nephridium ปล้องละ 1 คู่ มีปลายเปิดสองข้าง
• ปลายของเนฟริเดียมข้างหนึ่งอยู่ในช่องของล้าตัว มีลักษณะเหมือนปากแตร
เรียกว่า nephrostome รับของเหลวจากช่องล้าตัว อีกข้างเป็นช่องเปิดออก
สู่ภายนอกผิวหนัง
• ขับถ่ายของเสียพวกแอมโมเนียและยูเรีย และดูดน้าและแร่ธาตุบางชนิดกลับ
สู่เลือด

การขับถ่ายของแมลง
• อวัยวะขับถ่ายเรียกว่า “ท่อมัลพิเกียน”
• ของเสียถูกล้าเลียงเข้าสู่ท่อมัลพิเกียนไปยังทางเดินอาหาร
• ของเสียพวกสารประกอบไนโตรเจนจะเปลี่ยนเป็นผลึกกรดยูเรีย
ขับออกมาพร้อมกากอาหาร
การขับถ่ายของสัตว์มีกระดูกสันหลัง
• มีไต (kidney) เป็นอวัยวะขับถ่าย
• ไต ท้าหน้าที่ก้าจัดของเสียและรักษาสมดุลของน้าและแร่ธาตุ
โดยท้างานร่วมกับระบบหมุนเวียนเลือด
• นกและสัตว์เลือยคลานขับของเสียในรูป กรดยูริก
• อุจจาระของจิงจกมีสีขาวและสีด้า สีด้าเป็นกากอาหาร
ที่ย่อยไม่ได้ ส่วนสีขาวเป็น กรดยูริก
• สัตว์เลียงลูกด้วยนม และสัตว์สะเทินน้าสะเทินบก
ฉลาม และปลากระดูกแข็งบางชนิดขับถ่ายของเสียในรูปของ ยูเรีย

การขับถ่ายของคน

โครงสร้างของไต

การดูดกลับของ
สารที่ท่อหน่วยไต

กลไกการรักษาสมดุลของน้าและสารต่างๆ

ผิวหนังกับการรักษาดุลยภาพของร่างกาย
 ผิวหนังมีหน้าที่รักษาดุลยภาพให้คงที่ เช่น
- ป้องกันเชื้อโรค
- รักษาอุณหภูมิให้คงที่
- รับความรู้สึก
- ขับถ่ายของเสีย
 โครงสร้างของผิวหนัง ดังรูป
สัตว์เลือดอุ่น เป็นสัตว์ที่มีกลไกในการรักษาอุณหภูมิร่างกายได้คงที่ ไม่
เปลี่ยนแปลงตามสิ่งแวดล้อม
เช่น สัตว์เลียงลูกด้วยนม สัตว์ปีก
สัตว์เลือดเย็น เป็นสัตว์ที่ไม่มีกลไกในการรักษาอุณหภูมิของร่างกายให้
คงที่ จะท้าให้อุณหภูมิเปลี่ยนแปลง
ตามสิ่งแวดล้อม เช่น ปลา สัตว์ครึ่งบกครึ่งน้า และสัตว์เลือยคลาน
@ การจ้าศีลมีความแตกต่างกัน

การควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย

การรักษาดุลยภาพของกรด-เบสในร่างกาย ปฏิกิริยาเคมีเกือบทังหมดในกระบวนการเมแทบอลิซึมในร่างกายควบคุมโดยเอนไซม์
ซึ่งเอนไซม์แต่ละชนิดจะท้างานได้ในสภาพ pH ที่แตกต่างกัน เช่น ในกระเพาะ (กรด) ล้าไส้เล็ก (เบส) ในร่างกายเกิดจากปฏิกิริยาของ
การหายใจ (กรด) สามารถท้าได้ 3 วิธี คือ

แนวสอบเข้าเตรียมฯ วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา)
เรื่อง ระบบหายใจและระบบขับถ่าย

แนวสอบเข้าเตรียมฯ วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) เรื่อง ระบบหายใจและระบบขับถ่าย
1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

ติวสอบเตรียมระบบหายใจและขับถ่าย

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to ติวสอบเตรียมระบบหายใจและขับถ่าย

Similar to ติวสอบเตรียมระบบหายใจและขับถ่าย (20)

More from Wichai Likitponrak

More from Wichai Likitponrak (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (6)

ติวสอบเตรียมระบบหายใจและขับถ่าย