1. Чанарын үндсэн ойлголт ба
түүнийг дээшлүүлэх арга зам
Лекц-14

2. Агуулга:
1. Бүтээгдэхүүний чанар гэж юу болох
2. Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний чанартай
холбогдон гарах зардал
3. Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний чанарыг
дээшлүүлэх зарим арга замууд

3. 1. Бүтээгдэхүүний чанар гэж юу болох
• Бизнесийн байгууллагын өрсөлдөөний нэг хүчин зүйл
бол чанар юм. Чанараар өрсөлдөх нь бизнесийн
байгууллагын оршин тогтнох нэг үндэс төдийгүй амжилт
олох зайлшгүй нэг хүчин зүйл нь юм.
• Чанар гэдгийг хэрэглэгч болон үйлдвэрлэгч гэсэн 2
талаас тодорхойлолдог.
• Хэрэглэгч нар чанарыг 2 янзаар тодорхойлдог:
– Эхнийх нь чанар бол үнэ гэж үздэг. Энэ тодорхойлолт бол
бүтээгдэхүүн , үйлчилгээ нь хэр сайн байна түүнд тохирсон
үнийг төлөхөд бэлэн гэсэн үг юм.
– Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний хэрэглээнд нийцэх байдал юм.
Энэ нь тэдний бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний талаарх
төсөөлөл болон хүлээлттэй холбоотой байдаг.

4. • Хэрэглэгчид үнэ ба хэрэглээнд нийцэх байдлыг
хэмжихдээ чанарын олон талыг авч үздэг. Үүнд:
– Бат бөх байдал. Жишээ нь: тоног төхөөрөмжийн
ашиглалтын хугацаа, гаднах байдал, хийсэн эд
материал, бүтээгдэхүүнийг суурилуулах ба
ашиглахад хялбар байх гэх мэт.
– Зар суртчилгааны үнэн байдал, Бүтээгдэхүүн,
үйлчилгээний баталгаат байдлаа хангаж байгаа
байдал гэх мэт
– Сэтгэл зүйн нөлөөлөл. Үйлчилгээний ажилчдын
эелдэг ааш, хэрэглэгчдийн төлөө гэсэн хамт олны
сэтгэл, үйлдвэрийн таних тэмдэг, нэр хүнд гэх мэт

5. • Үйлдвэрлэгч нар чанар гэдгийг нийтлэг
байдлаар стандартад нийцүүлэх гэж
ойлгодог. Үйлдвэрийн менежерүүд эхлээд
бүтээгдэхүүн,
үйлчилгээний
чанарын
стандартыг
тогтоох
бөгөөд
тэрхүү
стандартад үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүн нь
хэр нийцэж байгаагаар нь чанараа хэмждэг
байна.
Энэ стандартад нийцээгүй
бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрийн гологдол гэж
үзэх бөгөөд түүнийг дахин засварлах эсвэл
хаягдал болдог байна.

6. 2. Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний чанартай
холбогдон гарах зардал
• Чанар муугаас болж дараах төрлийн зардал
гардаг. Үүнд:
– Сэрэмжлүүлэх зардал. Энэ зардал нь
бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний гологдол гарахаас
урьдчилан сэргийлэхтэй холбоотой юм. Энэ
төрлийн зардлыг нэмэгдүүлж байж чанарын
төвшин, тогтвортой байдлыг дээшлүүлдэг. Энэ
зардалд ажилчдыг сургах, бүтээгдэхүүний
төлөвлөгөө,
нийлүүлэгчийг
төлөвлөх,
процессийн төлөвлөлтийн зардал орно.

7. • Үнэлгээний зардал. Энэ зардал нь
үйлдвэрлэлийн системд чанарын төвшинг
тогтоох үед гардаг. Энэ зардлыг бууруулж
байж бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний чанарын
төвшин болон тогтвортой байдлыг
дээшлүүлэх болно. Чанарыг шалгах болоод
статистик аргаар чанарыг хэмжих зэрэгтэй
холбоотой гарах зардлууд орно.
• Бүтээмжийн алдагдал. Хэрвээ гологдол
бүтээгдэхүүнийг засварлах боломжгүй буюу
хаягдал болж байгаа үед бүтээмжийн
алдагдал бий болно.

8. • Бүтээмжийн алдагдлыг тодорхойлохдоо
дараах томъёог ашиглана.
• Үүнд :
– di= Процессийн i шат дамждлага дээр бий
болсон гологдол бүтээгдэхүүний дундаж хувь
– n= Бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэхэд шаардагдах
үйлдвэрлэлийн процессийн шат дамжлагын тоо
– M= Үйлдвэрлэх бүтээгдэхүүний тоо хэмжээ
– B= үйлдвэрлэлийн процесс эхлэхэд шаардагдах
түүхий эд материалын дундаж тоо хэмжээ

9. Жишээ нь:
• А үйлдвэр 200 нэгж бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх болжээ. Уг
үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн нь 3 дамжлага дамжиж эцийн
бүтээгдэхүүн болох бөгөөд тэдгээрийн гологдлын хувь
дараах байдлаар өгөгджээ.
Шат дамжлага
Гологдлын хувь
1. Угаах
2% / 4 бүтээгдэхүүн гологдол- 211/
2. Самнах
1 / 2 гологдол бүтээгдэхүүн- 209/
3. Ээрэх
4 / 9 гологдол бүтээгдэхүүн -200/
• Бодолт:

10. • Хэрвээ гологдол бүтээгдэхүүнийг дахин
засварлаж болдог бол дахин засварлалтын
зардал гэж гарна.
•

11. Жишээ нь:
• Өмнөх бодлогын хувьд уг үйлдвэр 10 багц
бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх бөгөөд багц дотор
гологдол байж болно. Өдрийн эцэст, 100 ширхэг
гологдолгүй бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх бөгөөд
бүтээгдэхүүний шалгахад 10% гологдол гарч болох
юм. Ийм бол өдөрт хэчнээн бүтээгдэхүүн дахин
засварлах вэ?
• Бодолт.

12. • Баталгаат хугацааны зардал
• Маргааны зардал

13. 3. Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний чанарыг дээшлүүлэх
зарим арга замууд
• Зохион байгуулалтын хувьд гарах саад
тотгорыг арилгах. Энэ арга нь чанарыг
дээшлүүлэхийн тулд байгууллагын нэгж
хэлтсүүд хамтран ажиллахад гарах саад
бэрхшээлийг арилгах явдал юм. Үүний тулд
байгууллагууд чанарын баталгааг хангах
бүлэг байгуулах, ажилчдын оролцоог
дэмжих, чанарын дугуйлан байгуулах гэх
мэт.

14. Худалдан авалтын үйл ажиллагааг
сайжруулах:
• Нийлүүлэгчийн талаарх үнэн зөв мэдээлэл
олж авах
• Нийлүүлэгчээ сонгох шалгуурыг зөв гаргах
• Үнийн чөлөөт өрсөлдөөн бий болгох