1. Chapter
3
มุมมองทางจิตวิทยาทีเ่ กียวกับเทคโนโลยี
่
และสื่ อการศึกษา
ผู้นำเสนอ
1. นายทิวากร ชารีมุ้ย
รหัสนักศึกษา 565050270-7
2. นายนรเทพ พันธ์ โพธิ์คา
รหัสนักศึกษา 565050274-9
3. นายทรงสิทธิ์ คุณสวัสดิ์
รหัสนักศึกษา 565050295-1
4. นางสาวเมธียา มาตย์ จันทร์
รหัสนักศึกษา 565050303-8
5. นางสาวพัชรี จันหาญ
รหัสนักศึกษา 565050320-8
6. นางสาววรากร บุญทศ
รหัสนักศึกษา 565050338-9
7. นายสันติสุข คอยซิ รหัสนักศึกษา 565050341-0
สาขาวิชา การศึกษาวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี
คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น

2. แผนที่ประเทศไทย
สถานการณ์ ปัญหา (Problem-based learning)
• หลักจากที่ใช้วธีการสอนที่เน้นให้นกเรี ยนให้นกเรี ยนจดจาความรู ้ของครู เป็ น
ิ
ั
ั
หลัก ครู สมศรี จึงเปลี่ยนวิธีการสอนใหม่เพื่อให้สอดคล้องกับความเปลี่ยนแปลง
ของเทคโนโลยีสารสนเทศในปัจจุบน โดยนาสื่ อเข้ามาใช้ในการเรี ยนการสอน
ั
• ครู สมศรี ได้สร้างสื่ อขึ้นมาตามแนวคิดและประสบการณ์
ของตนเอง เช่น ในสื่ ออยากให้ความรู ้ก็นาเนื้อหามาบรรจุ
อยากให้มีรูปภาพประกอบก็นารู ปภาพมาบรรจุในสื่ อ
แทนการบอกจากครู และเพิ่มเทคนิคทางกราฟิ กต่าง ๆ เข้า
ไป เพื่อให้เกิดความสวยงามตรงตามแนวคิดของตน และ
ส่งเสริ มการสอนของตนเองให้มีประสิ ทธิภาพมากขึ้น

3. แผนที่ประเทศไทย
สถานการณ์ ปัญหา (Problem-based learning) (ต่ อ)
สิ่งทีเ่ กิดขึนหลังการใช้ สื่อการสอนของครู สมศรี
้
• ในช่วงแรก ๆ ผูเ้ รี ยนให้ความสนใจเป็ นอย่างมาก เพราะมีกราฟิ กที่ดึงดูด
ความสนใจ แต่พอหลังจากนั้นไปสักระยะผูเ้ รี ยนก็ไม่ให้ความสนใจกับสื่ อ
ที่ครู สมศรี สร้างขึ้น
• ผลการเรี ยนรู ้และกระบวนการเรี ยนรู ้ของผูเ้ รี ยนเมื่อ
เปรี ยบเทียบกับวิธีการสอนแบบเดิมก็ไม่แตกต่างกัน
• ในฐานะที่นกศึกษาเป็ นครู นกเทคโนโลยีทางการศึกษา
ั
ั
จะมีวธีการช่วยเหลือครู สมศรี อย่างไร
ิ

4. ภารกิจ
1
วิเคราะห์ หาสาเหตุททาให้ การเรียนรู้ จากสื่อของครู สมศรีไม่ ตรง
ี่
ตามเป้ าประสงค์ ทต้องการให้ เกิดขึน พร้ อมอธิบายเหตุผล
ี่
้
2
วิเคราะห์ ว่าแนวคิดเกียวกับแนวคิดในการออกแบบการสอนและ
่
สื่อการสอนว่ ามาจากพืนฐานใดบ้ างและพืนฐานดังกล่ าว มี
้
้
ความสัมพันธ์ อย่ างไร
3
วิเคราะห์ ว่าในยุคปัจจุบันทีสังคมโลกมีการเปลียนแปลง
่
่
ตลอดจนกระบวนทัศน์ ใหม่ ของการจัดการศึกษา ในการออกแบบ
การสอนและสื่อการสอนนั้นควรอยู่บนพืนฐานของสิ่งใดบ้ าง
้
อธิบายพร้ อมให้ เหตุผลและยกตัวอย่ างประกอบ

5. 1
วิเคราะห์ หาสาเหตุททาให้ การเรียนรู้ จากสื่อของครู สมศรีไม่ ตรง
ี่
ตามเป้ าประสงค์ ทต้องการให้ เกิดขึน พร้ อมอธิบายเหตุผล
ี่
้
 ครู สมศรี จึงเปลี่ยนวิธีการสอนใหม่ นาสื่ อเข้ามาใช้ในการเรี ยนการสอนเพื่อให้
สอดคล้องกับความเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีสารสนเทศในปัจจุบน
ั
 วิเคราะห์สื่อของครู สมศรี
- สื่ ออยากให้ความรู้ก็นาเนื้อหามาบรรจุ
- อยากให้มีรูปภาพประกอบก็นารู ปภาพมาบรรจุในสื่ อ แทนการบอกจากครู
- เพิ่มเทคนิคทางกราฟิ กต่าง ๆ เข้าไป เพื่อให้เกิดความสวยงามตรงและส่ งเสริ ม
การสอนของตนเองให้มีประสิ ทธิภาพมากขึ้น
 ผลการเรี ยนรู้และกระบวนการเรี ยนรู้ของผูเ้ รี ยนเมื่อเปรี ยบเทียบกับวิธีการสอน
แบบเดิมก็ไม่แตกต่างกัน
 ในช่วงแรก ๆ ผูเ้ รี ยนให้ความสนใจเป็ นอย่างมาก เพราะมีกราฟิ กที่ดึงดูดความ
สนใจ แต่พอหลังจากนั้นไปสักระยะผูเ้ รี ยนก็ไม่ให้ความสนใจกับสื่ อที่ครู สมศรี
สร้างขึ้น

6. 1
วิเคราะห์ หาสาเหตุททาให้ การเรียนรู้ จากสื่อของครู สมศรีไม่ ตรง
ี่
ตามเป้ าประสงค์ ทต้องการให้ เกิดขึน พร้ อมอธิบายเหตุผล (ต่ อ)
ี่
้
 สื่ อของครู สมศรี
- สื่ ออยากให้ความรู้ก็นาเนื้อหามาบรรจุ
- อยากให้มีรูปภาพประกอบก็นารู ปภาพมาบรรจุในสื่ อ แทนการบอกจากครู
- เพิมเทคนิคทางกราฟิ กต่าง ๆ เข้าไป เพื่อให้เกิดความสวยงามตรงและส่ งเสริ ม
่
การสอนของตนเองให้มีประสิ ทธิภาพมากขึ้น
เลือกสื่ อให้ เหมาะสมกับเนื้อหา
สื่ อส่ งเสริมการเรียนให้ ผู้เรียนสร้ างความรู้ เอง ไม่ เน้ นการท่ องจา
เชื่อมโยงกับประสบการณ์ เดิมของผู้เรียน
ผู้เรียนลงมือปฏิบัติ และเรียนรู้ แบบร่ วมมือ

7. 2
วิเคราะห์ ว่าแนวคิดเกียวกับแนวคิดในการออกแบบการสอนและสื่อการ
่
สอนว่ ามาจากพืนฐานใดบ้ างและพืนฐานดังกล่ าว มีความสัมพันธ์ อย่ างไร
้
้
แนวคิดในการออกแบบการสอนและสื่อการสอน
มาจากพืนฐานดังนี้
้
 ทฤษฎีการเรียนรู้ กลุ่มพฤติกรรมนิยม
 ทฤษฎีการเรียนรู้ กลุ่มพุทธิปัญญานิยม
 ทฤษฎีการเรียนรู้ กลุ่มคอนสตรัคติวสซึม
ิ

8. ทฤษฎีการเรี ยนรู้ กลุ่มพฤติกรรมนิยม
Behaviorism
 แนวคิดเชื่อว่ า “การเรียนรู้ จะเกิดขึนเมือผู้เรียนสร้ างความเชื่อมโยงระหว่ างสิ่ง
้ ่
เร้ าและการตอบสนอง ถ้ าหากได้รับการเสริมแรงจะทาให้ มการแสดงพฤติกรรม
ี
นั้นถีมากขึน”
่
้
 มุ่งเน้ นเพียงเฉพาะพฤติกรรมทีสามารถวัดและสังเกตได้ เท่ านั้น โดยไม่ ศึกษาถึง
่
กระบวนการภายในของมนุษย์ (Mental process)
 การออกแบบสื่อตามพืนฐาน
้
ทฤษฎีพฤติกรรมนิยมจะเรียกว่ า
การออกแบบการสอน ในช่ วง
เริ่มแรก (ID1)

9. ทฤษฎีการเรี ยนรู้ กลุ่มพฤติกรรมนิยม
Behaviorism
ลักษณะสาคัญของการออกแบบสื่อตามแนวพฤติกรรมนิยม
1). ระบุวตถุประสงค์ การสอนทีชัดเจน โดยกาหนดพฤติกรรมเฉพาะที่ตองการให้
ั
่
้
เกิดขึ้น หลังจากการเรี ยนรู ้น้ นประสบความสาเร็ จ ซึ่งวัตถุประสงค์จะเป็ นตัวชี้วดที่
ั
ั
สาคัญว่าผูเ้ รี ยนเกิดการเรี ยนรู ้
2) การสอนในแต่ ละขั้นตอนนาไปสู่ การเรียนแบบรอบรู้ (Mastery learning) ใน
หน่วยการสอนรวม
3) ให้ ผู้เรียนได้ เรียนไปตามอัตราการเรียนรู้ ของตนเอง
4) ดาเนินการสอนไปตามโปรแกรม หรือลาดับขั้นทีกาหนดไว้ จากง่ายไปยาก โดย
่
เป็ นการแบ่งเนื้อหาออกเป็ นส่วนย่อย ๆ เพื่อให้ผเู ้ รี ยนสามารถจดจาได้ง่าย
5) การออกแบบการเรียนเป็ นลักษณะเชิงเส้ นทีเ่ ป็ นลาดับขั้นตอน
6) การให้ ผลตอบกลับทันทีทนใด เมื่อผูเ้ รี ยนกระทาพฤติกรรมนั้นเสร็ จจะได้รับผล
ั
กลับ พร้อมทั้งแรงเสริ มทันทีทนใดในขณะที่เรี ยนรู ้
ั

10. ทฤษฎีการเรี ยนรู้กลุ่มพุทธิปัญญานิยม
Cognitivism
 เชื่ อ ว่ า “การเรี ย นรู้ เป็ นสิ่ ง ที่ ม ากกว่ า ผลของการเชื่ อ มโยงระหว่ า งสิ่ ง เร้ า การ
ตอบสนอง โดยให้ ความสนใจในกระบวนการภายในที่เรียกว่ า ความรู้ ความเข้ าใจ
หรือการรู้ คดของมนุษย์”
ิ
 การเรียนรู้ ตามแนวพุทธิปัญญา คือ การเปลียนแปลงความรู้ ของผู้เรียนทั้งทางด้ าน
่
ปริมาณและด้ านคุณภาพ
 นอกจากผู้เรี ยนจะมีสิ่งที่เรี ยนรู้ เพิ่มขึ้นแล้ ว ยังสามารถจัด
รวบรวม เรี ย บเรี ย งสิ่ ง ที่ เ รี ย นรู้ เหล่ า นั้ น ให้ เ ป็ นระเบี ย บ
เพื่ อ ให้ สามารถเรี ย กกลั บ มาใช้ ได้ ต ามที่ ต้ อ งการ และ
สามารถถ่ า ยโยงความรู้ และทั ก ษะเดิม หรื อ สิ่ ง ที่ เ รี ย นรู้
มาแล้ว ไปสู่ บริบทและปัญหาใหม่
 การออกแบบสื่ อ ตามพื้น ฐานทฤษฎี พุ ท ธิ ปั ญ ญานิ ย มจะ
เรียกว่ า การออกแบบการสอน ในช่ วงที่สอง (ID2)

11. ทฤษฎีการเรี ยนรู้กลุ่มพุทธิปัญญานิยม
Cognitivism
ลักษณะสาคัญของการออกแบบสื่อตามแนวพุทธิปัญญา
1) การจัดระเบียบสารสนเทศใหม่ และสร้ างโครงสร้ างสารสนเทศให้ กบผู้เรียน
ั
ดังนั้นหากผู้สอนมีการจัดระเบียบสารสนเทศจะช่ วยให้ ผู้เรียนสามารถสร้ าง
ความเข้ าใจใน หน่ วยความจาได้ ง่าย เช่ น การจัดความคิดรวบยอดทีแสดง
่
ความสัมพันธ์ ระหว่ างเนือหาทีจะเรียนรู้ (Concept map)
้
่
2) การสร้ างความเชื่อมโยง
ระหว่ างสารสนเทศใหม่ กบ
ั
ความรู้ เดิม วิธีการนีจะช่ วย
้
ให้ ผู้เรียนเรียนรู้ ได้ อย่ างมี
ความหมายและเกิดการ
เรียนรู้ ทมประสิทธิภาพ
ี่ ี

12. ทฤษฎีการเรี ยนรู้กลุ่มพุทธิปัญญานิยม
Cognitivism
3) ใช้ เทคนิ ค เพื่ อ แนะน าและสนั บ สนุ น ให้ ผู้ เ รี ย นใส่ ใจ เข้ า รหั ส และเรี ย ก
สารสนเทศกลับมาใช้ ใหม่ ได้ ซึ่ งมีเทคนิคที่ผู้สอนควรนาไปประยุกต์ ใช้ ในการ
จัดการเรียนการสอนดังนี้
 การมุ่งเน้ นคาถาม (Focusing question)
 การเน้ นคาหรือข้ อความ (Highlighting)
 การใช้ Mnemonic เป็ นวิธีการที่ช่วยให้
ผู้เรียนสามารถบันทึกสารสนเทศ และเรียก
กลับมาใช้ ได้ง่าย
 การสร้ างภาพ (Imagery) เป็ นการสร้ าง
ภาพที่เป็ นตัวแทนสารสนเทศใหม่ ที่ได้รับ
ซึ่งจะมีความถูกต้ องและสอดคล้ องกับ
สารสนเทศที่เรียนรู้ เช่ น การสร้ างความคิด
รวบยอด
การใช้ Mnemonic
ผูใหญ่หาผ้าใหม่
้
คอ
ใฝ่ ใจเอาใส่ห่อ
จักใคร่ ลงเรื อใบ
่
สิ่ งใดอยูในตู้
บ้าใบ้ถือใยบัว
เล่าท่องอย่าละเลี่ยง
ให้สะใภ้ใช้คล้อง
มิหลงใหลใครขอดู
ดูน้ าใสและปลาปู
่ ั่
มิใช่อยูใต้ตงเตียง
หู ตามัวมาใกล้เคียง
ยีสิบม้วนจาจงดี
่

13. ทฤษฎีการเรี ยนรู้กลุ่มคอนสตรัคติวสต์
ิ
Constructivist
 การเรียนรู้ เกิดขึนเมื่อผู้เรียนสร้ างความรู้ อย่ างตื่นตัวด้วยตนเองโดยพยายามสร้ าง
้
ความเข้ าใจ (Understanding) นอกเหนือเนื้อหาความรู้ ที่ได้รับโดยการสร้ างสิ่ ง
แทนความรู้ (Representation) ขึนมาซึ่งต้ องอาศัยการเชื่อมโยงกับประสบการณ์
้
เดิมของตนเอง
 บทบาทของผู้เรียนคือลงมือกระทาการเรียนรู้
 บทบาทของนักออกแบบสื่ อคือ ผู้สร้ างสิ่ งแวดล้ อมทางการเรียนรู้ ที่ให้ ผู้เรียนมี
ปฏิสัมพันธ์ อย่ างมีความหมายกับเนื้อหา สื่ อ ตลอดจนแหล่งเรียนรู้ ท้ังหลายที่อยู่
รอบตัวผู้เรียน
 ทฤษฎีคอนสตรัคติวิสต์ ที่สาคัญ 2 กลุ่ม แนวคิดมาใช้ เป็ นพืนฐาน คือ ทฤษฎีคอน
้
สตรั คติวิสต์ เชิงปัญญา (Cognitive Constructivism) และ ทฤษฎีคอนสตรั คติวิสต์
เชิงสังคม

14. ทฤษฎีการเรี ยนรู้กลุ่มคอนสตรัคติวสต์
ิ
Constructivist
ทฤษฎีคอนสตรัคติวสต์ เชิงปัญญา (Cognitive Constructivism)
ิ
 แนวคิดของเพียเจต์
 มนุษย์เราต้อง "สร้าง" (Construct) ความรู้ดวยตนเองผ่านทางประสบการณ์ ซึ่ง
้
ประสบการณ์เหล่านี้ จะกระตุนให้สร้าง โครงสร้างทางปัญญา หรื อเรี ยกว่า สกี
้
มา (Schemas)
 รู ปแบบการท าความเข้ า ใจ (Mental
Model) ในสมอง โครงสร้างทางปั ญญา
เ ห ล่ า นี้ ส า ม า ร ถ เ ป ลี่ ย น แ ป ล ง ไ ด้
(Change) ขยาย (Enlarge) และซับซ้อน
ขึ้นได้ โดยผ่านทาง กระบวนการการดูด
ซึ ม (Assimilation) และการปรับเปลี่ยน
( Accommodation) แ ล ะ เ ชื่ อ ว่ า ก า ร
เรี ยนรู้เกิดจากการปรับเข้าสู่ สภาวะสมดุล
(Equilibrium)

15. ทฤษฎีการเรี ยนรู้กลุ่มคอนสตรัคติวสต์
ิ
Constructivist
ทฤษฎีคอนสตรัคติวสต์ เชิงสังคม (Social Constructivism)
ิ
 แนวคิดของ Vygotsky
่
 การสร้างความรู้ของมนุษย์ ที่วา บริ บทการเรี ยนรู้ทางสังคม (Social Context
Learning)
 เชื่อว่า มนุษย์เรามีระดับพัฒนาการทางเชาว์ปัญญาที่เรี ยกว่า Zone of Proximal
Development คือคนที่เหนือโซนนี้สามารถที่ จะเรี ยนรู้และสร้างความรู้เองได้
 คนที่ใต้โซนนี้จะเป็ นผูที่ไม่สามารถ
้
เรี ยนรู้หรื อ แก้ปัญหาได้ดวยตนเอง
้
จึงจาเป็ นที่จะต้องมีฐานความ
ช่วยเหลือ (Scaffolding)

16. ทฤษฎีการเรี ยนรู้กลุ่มคอนสตรัคติวสต์
ิ
Constructivist
การออกแบบการสอนตามแนวคอนสตรัคติวสต์
ิ
 การเรียนรู้ เป็ นการสร้ างความรู้ (Knowledge Construction)
 การเรียนรู้ จะเกิดขึนเมือผู้เรียนได้สร้ างสิ่งทีแทนความรู้ ในความจาในระยะ
้ ่
่
ทางาน (Working Memory) อย่ างตืนตัว
่
 หลักการสาคัญทีใช้ ในการออกแบบตามกลุ่มคอนสตรัคติวสซึม ดังนี้
่
ิ
1. สถานการณ์ ปัญหา
2. แหล่ งการเรียนรู้
3. ฐานการช่ วยเหลือ
4. การร่ วมมือกันแก้ ปัญหา
5. การโค้ ช

17. 3
วิเคราะห์ ว่าในยุคปัจจุบันทีสังคมโลกมีการเปลียนแปลง ตลอดจน
่
่
กระบวนทัศน์ ใหม่ของการจัดการศึกษา ในการออกแบบการสอนและ
สื่อการสอนนั้นควรอยู่บนพืนฐานของสิ่งใดบ้ าง อธิบายพร้ อมให้
้
เหตุผลและยกตัวอย่ างประกอบ
 การนาทฤษฎีคอนสตรัคติวสต์ มาเป็ นพืนฐานในการออกแบบการสอนและ
ิ
้
สื่อการเรียนรู้
 โดยมีองค์ ประกอบ และหลักการสาคัญทีใช้ ในการออกแบบดังนี้
่
(2) แหล่ งการเรียนรู้
สร้ างสถานการณ์ปัญหาขึนมา เป็ นสถานการณ์ที่
้
ใกล้เคียงกับเนือหาที่จะเรียน
้
-
(1) สถานการณ์ ปัญหา
-
แหล่งรวบรวมความรู้ ที่เป็ นประโยชน์ ที่นักเรียน
สามารถเข้ าไปศึกษาเพื่อหาความรู้ ได้
เช่ น ห้ องสมุด เว็บไซด์
-

18. (ต่ อ)
(3) ฐานการช่ วยเหลือ
(Scaffolding) เป็ นเหมือนที่ปรึกษาที่ให้ คาแนะนา
นักเรียนให้ แก้ปัญหาต่ าง ๆ จากภารกิจที่กาหนดให้
ซึ่งประกอบด้วย 4 ฐาน คือ
 1. ฐานความช่ วยเหลือด้ านความคิดรวบยอด (Conceptual Scaffolding)
ช่ วยให้ นักเรียนได้ความคิดรวบยอดต่ าง ๆ
 2. ฐานความช่ วยเหลือด้ านความคิด (Metacognition Scaffolding)
ช่ วยในการตรวจสอบกระบวนการคิดในการแก้ปัญหา
 3. ฐานความช่ วยเหลือด้ านกระบวนการเรียนรู้ (Procedural Scaffolding)
ช่ วยแนะนาเกียวกับการใช้ เมนูต่าง ๆ ที่มีอยู่ในสิ่งแวดล้ อมทางการเรียนรู้บนเครือข่ าย
่
เพือใช้ ในการแก้ปัญหา
่
 4. ฐานความช่ วยเหลือด้ านกลยุทธ์ (Strategic Scaffolding)
เป็ นกลยุทธ์ ที่ใช้ ในการแก้ ปัญหาหรือวิธีการที่จะช่ วยให้ ปฏิบัติภารกิจสาเร็จ

19. (ต่ อ)
(4) การร่ วมมือกัน
แก้ ปัญหา
- ครูผู้สอนหาวิธีแก้ ไขปัญหาที่พบเจอกับผู้เรียน และผู้เรียนจะต้ อง
ให้ ความร่ วมมือในการแก้ไขปัญหา
- เพือจะทาให้ ผู้เรียนได้ มีความเข้ าใจในเนือหาที่ถูกต้ อง
่
้
(5) การโค้ ช
- จะต้ องมีการปรับปรุงด้วยการฝึ กสอน หรือการโค้ช(coach)
- บทบาทของโค้ชที่ดี คือ จะกระตุ้นจูงใจผู้เรียน ให้ วิเคราะห์
กระบวนการของผู้เรียน จัดเตรียมการสะท้ อนผล และแนะนาให้
ปฏิบัติและวิธีการเรียนเกียวกับวิธีปฏิบัติและก่อให้ เกิดการ
่
ไตร่ ตรอง
บทบาทโค้ช มีดงนี้
ั
1.ให้ แรงจูงใจในทันที
2.การสั งเกตและการควบคุมปฏิบัติการผู้เรียน
3.กระตุ้ นให้ เกิดการไตร่ ตรอง
4.กระตุ้ นรูปแบบการทาความเข้ าใจของผู้เรียน

20. ขอบคุณค่ ะ