Παγκρήτια Παιδιατρική Εταιρεία - 28ο Συνέδριο

1. Βλαστοκύτταρα του ομφάλιου λώρου:
Θεραπευτικές εφαρμογές και Τράπεζες Φύλαξης
Ελένη Παπαδάκη
Καθηγήτρια Αιματολογίας
Ελένη Παπαδάκη
Καθηγήτρια Αιματολογίας
Ελένη Παπαδάκη
Καθηγήτρια Αιματολογίας

2. Stem cells
(Στελεχιαία κύτταρα, αρχέγονα κύτταρα)
 Κύτταρα στους ιστούς του εμβρύου αλλά και των ενηλίκων
που έχουν τη δυνατότητα αυτοανανέωσης αλλά και τη
δυνατότητα να διαφοροποιούνται σε πολλούς διαφορετικούς
τύπους κυττάρων.
Weissmann IL. Cell 2000;100:157

3. Stem cells
(Στελεχιαία κύτταρα, αρχέγονα κύτταρα)
 Κύτταρα στους ιστούς του εμβρύου αλλά και των ενηλίκων
που έχουν τη δυνατότητα αυτοανανέωσης αλλά και τη
δυνατότητα να διαφοροποιούνται σε πολλούς διαφορετικούς
τύπους κυττάρων.
Weissmann IL. Cell 2000;100:157

4. Παντοδύναμα Πλειοδύναμα
Πολυδύναμα
Ολιγο
δύναμα
Μονο
δύναμα
Ζυγωτό Βλαστοκύστη Γαστρίδιο
Σχηματισμός ιστών και οργάνων
Βλαστοκύτταρα
Κατηγορίες αρχέγονων κυττάρων

5. Αιμοποιητικά stem cells
Καλά χαρακτηρισμένο- Κλινικά αποδεδειγμένη stemnity  Μεταμοσχεύσεις
 Αιματολογικές κακοήθειες
 Ανοσολογικές ανεπάρκειες
 Απλαστική Αναιμία

6.  Τα μυελικά μοσχεύματα δεν καλύπτουν το
σύνολο των ασθενών.
o Μόνο το 30% των ασθενών που έχουν ανάγκη
από αλλογενή μεταμόσχευση διαθέτουν
συγγενή συμβατό δότη.
o Για τους υπόλοιπους ασθενείς γίνεται
αναζήτηση μη-συγγενή δότη στην Παγκόσμια
Δεξαμενή Δοτών.
o Ο αριθμός δοτών μυελού είναι σχετικά
περιορισμένος. Η ανεύρεση συμβατού
εθελοντή δότη στη Παγκόσμια Δεξαμενή
Δοτών είναι επιτυχής στο 50-70% των
περιπτώσεων, απαιτεί όμως χρονικό
διάστημα συχνά άνω των 3 μηνών.
Ανάγκη ανεύρεσης άλλων πηγών αρχέγονων αιμοποιητικών
κυττάρων εκτός από το μυελό

7.  Τα μυελικά μοσχεύματα δεν καλύπτουν το
σύνολο των ασθενών.
o Μόνο το 30% των ασθενών που έχουν ανάγκη
από αλλογενή μεταμόσχευση διαθέτουν
συγγενή συμβατό δότη.
o Για τους υπόλοιπους ασθενείς γίνεται
αναζήτηση μη-συγγενή δότη στην Παγκόσμια
Δεξαμενή Δοτών.
o Ο αριθμός δοτών μυελού είναι σχετικά
περιορισμένος. Η ανεύρεση συμβατού
εθελοντή δότη στη Παγκόσμια Δεξαμενή
Δοτών είναι επιτυχής στο 50-70% των
περιπτώσεων, απαιτεί όμως χρονικό
διάστημα συχνά άνω των 3 μηνών.
Ανάγκη ανεύρεσης άλλων πηγών αρχέγονων αιμοποιητικών
κυττάρων εκτός από το μυελό

8. «Lown et al recently demonstrated that a
fully matched unrelated donor can be
identified for approximately 70% of patients
of white Northern European (WNE) descent
but only 20% of non-WNE descent in the
UK».
Lown RN, et al. Blood, 2013.
Hough R et al. Br J Haematol, 2016.
Ανάγκη ανεύρεσης άλλων πηγών αρχέγονων αιμοποιητικών
κυττάρων εκτός από το μυελό

9. Η πρώτη μεταμόσχευση ΟπΑ
πραγματοποιήθηκε με επιτυχία
το 1988 για τη θεραπεία παιδιού
με απλαστική αναιμία Fanconi.
Gluckman E, Broxmeyer HA, Auerbach AD et al.
N Engl J Med 1989; 321:1174-1178.
Μεταμόσχευση Ομφαλοπλακουντιακού αίματος
20ά γενέθλια

10. Σύγκριση αιμοποιητικών προγονικών κυττάρων
ΟπΑ και ΜΟ/αίματος
Samuel G, et al. MJA 2008

11. Τράπεζες Ομφαλοπλακουντιακού αίματος
Λειτουργούν σε νοσηλευτικά ιδρύματα Ν.Π.Δ.Δ. ή
Ν.Π.Ι.Δ. κοινωφελούς/μη-κερδοσκοπικού χαρακτήρα
Η χορήγηση του ΟπΑ από τους γονείς είναι ΔΩΡΕΑ και
ΔΩΡΕΑΝ με σκοπό την εξυπηρέτηση οποιουδήποτε
ασθενούς ανά τον κόσμο το έχει ανάγκη.
Ρόλος των Δημόσιων Τραπεζών ΟπΑ είναι η συλλογή,
επεξεργασία, κρυοκατάψυξη και διάθεση των
μονάδων στην παγκόσμια δεξαμενή.
Λειτουργούν σε ιδιωτικές κλινικές είτε έχουν τη μορφή
Ν.Π.Ι.Δ..
Οι φύλαξη γίνεται με οικονομικό αντάλλαγμα.
Η εκχώρηση των μονάδων προορίζεται για αυτόλογη
ή οικογενειακή χρήση.
Εάν η οικογένεια αποφασίσει να διακόψει τη φύλαξη,
η μονάδα ΟπΑ μπορεί με συγκατάθεση να διατεθεί
για ερευνητικούς σκοπούς.
Τράπεζες για αλλογενή μεταμόσχευση Τράπεζες Ιδιωτικής φύλαξης

12.  Στην πραγματικότητα ΔΕΝ υπάρχουν ιατρικές ενδείξεις για αυτόλογη φύλαξη
πλην την κατευθυνόμενης φύλαξης που γίνεται για ιατρικούς λόγους
Σε κληρονομικά/γενετικά νοσήματα δεν χρησιμοποιούνται αυτόλογα κύτταρα γιατί έχουν και
αυτά τη γενετική διαταραχή.
Οι λευχαιμίες της παιδικής ηλικίας, που είναι η πιο συχνή αιματολογική κακοήθεια,
θεραπεύονται σε ποσοστό 80% με ΧΜΘ μόνο. Για το 20% των ασθενών που θα χρειαστούν
μεταμόσχευση, θεραπεία εκλογής είναι η αλλογενής (graft versus leukaemia effect).
Τα νοσήματα που χρήζουν αυτόλογης μεταμόσχευσης στα πρώτα 20 χρόνια της ζωής είναι
εξαιρετικά σπάνια. Και σε αυτή την περίπτωση ο μυελός των οστών ή το αίμα του ασθενούς
είναι προτιμότερες πηγές αιμοποιητικών κυττάρων έναντι του ΟπΑ.
Κάθε μονάδα ΟπΑ επαρκεί για μεταμόσχευση ατόμου με μικρό σωματικό βάρος (κυρίως μικρά
παιδιά), οπότε σε ενήλικες πρέπει χρησιμοποιηθούν 2 μονάδες ΟπΑ.
Άγνωστο αν τα καταψυχθέντα κύτταρα του ΟπΑ είναι βιώσιμα μετά από 20-25 έτη.
Γιατί δεν έχει νόημα η φύλαξη ΟπΑ για αυτόλογη χρήση

13. Sullivan MJ. Nature Reviews Cancer 2008; 8:554-563
Γιατί δεν έχει νόημα η φύλαξη ΟπΑ για αυτόλογη χρήση

14. Sullivan MJ. Nature Reviews Cancer 2008; 8:554-563
Γιατί δεν έχει νόημα η φύλαξη ΟπΑ για αυτόλογη χρήση

15.  Ενδείξεις χρησιμοποίησης ΟπΑ
Η χρησιμοποίηση ΟπΑ για προσωπική – αυτόλογη χρήση δεν ενδείκνυται επιστημονικά, γιατί η πιθανότητα αυτόλογης
μεταμόσχευσης στα πρώτα 20 έτη της ζωής είναι μηδαμινή. Το ΟπΑ ως αυτόλογο μόσχευμα είναι εξάλλου κατώτερο, λόγω
του χαμηλού αριθμού κυττάρων που περιέχει, από το μυελό των οστών ή το περιφερικό αίμα και τα οποία μπορούν να
συλλεχθούν εύκολα σε οποιαδήποτε ηλικία για τους ασθενείς που το χρειάζονται. Ακόμη, η αυτόλογη μεταμόσχευση δεν
μπορεί να θεραπεύσει τις υψηλού κινδύνου λευχαιμίες της παιδικής ηλικίας και των ενηλίκων και ασφαλώς δεν μπορεί να
χρησιμοποιηθεί για την διόρθωση γενετικών νοσημάτων. Ίσως, μοναδική ένδειξη έχει στην Βαριά Απλαστική Αναιμία, που
η συχνότητά της όμως στην παιδική ηλικία είναι 2-5 περιπτώσεις ανά 1 εκατομμύριο παιδιά το έτος. Αλλά και σ’ αυτήν την
περίπτωση μπορούν να χρησιμοποιηθούν αλλογενή αιμοποιητικά μοσχεύματα με επιτυχία. Η ιδιωτική φύλαξη του
ομφάλιου αίματος για προσωπική χρήση δεν συστήνεται από καμιά επιστημονική εταιρία και κανένα διεθνή οργανισμό.
Απεναντίας, οι αρμόδιες επιστημονικές εταιρίες (Αμερικανική Εταιρία Μεταμοσχεύσεων Αίματος και Μυελού Οστών,
Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής, Αμερικανικό Κολέγιο Μαιευτήρων και Γυναικολόγων, αντίστοιχες Ευρωπαϊκές
Εταιρείες) υποστηρίζουν τη δωρεά του ομφάλιου αίματος σε δημόσιες τράπεζες για αλλογενή μεταμόσχευση.
http://www.eom.gr/
Γιατί δεν έχει νόημα η φύλαξη ΟπΑ για αυτόλογη χρήση

16. Απόψεις της Ευρωπαϊκής Ομάδας Ηθικής στην Επιστήμη
και στις Νέες Τεχνολογίες
 Η ίδρυση Τραπεζών ΟπΑ, θα πρέπει να βασίζεται στην αλτρουιστική και εθελοντική δωρεά
του ΟπΑ το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για αλλογενή μεταμόσχευση και για σχετική έρευνα.
 Η προώθηση της αυτόλογης χρήσης και η εγκαθίδρυση Τραπεζών ΟπΑ για αυτόλογη χρήση
δεν πρέπει να υποστηρίζονται από τα κράτη μέλη της Ε.Ε.και τις υπηρεσίες υγείας τους.
 Στο κοινό θα πρέπει να παρέχονται ακριβείς πληροφορίες σχετικά με τα πλεονεκτήματα και
τα μειονεκτήματα φύλαξης ΟπΑ.
 Όταν δημιουργούνται Τράπεζες για αυτόλογη χρήση, το ενημερωτικό υλικό και οι
πληροφορίες που δίνονται στις οικογένειες πρέπει να είναι ακριβή.
 Οι Τράπεζες ΟπΑ για αυτόλογη χρήση πρέπει να ακολουθούν τα πρότυπα ποιότητας και
ασφάλειας που προβλέπονται από τη σχετική οδηγία της Ευρωπαικής Ένωσης.

17. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και
Ευρωπαϊκή Επιτροπή Μεταμοσχεύσεων

18. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και
Ευρωπαϊκή Επιτροπή Μεταμοσχεύσεων

19. Παγκόσμια δεδομένα για μεταμοσχεύσεις ΟπΑ
 Σύμφωνα με διεθνή δεδομένα από 200 Δημόσιες Τράπεζες ΟπΑ σε 50 χώρες:
 Υπάρχουν διαθέσιμες 635.000 μονάδες ΟπΑ (2016)
 Έχουν πραγματοποιηθεί > 30.000 αλλογενείς μεταμοσχεύσεις
 Πάνω από 1.750.000 μονάδες ΟπΑ φυλάσσονται σε  500 Ιδιωτικές Τράπεζες ΟπΑ
σε 50 χώρες.
 Η πιθανότητα χρησιμοποίησης είναι  1:20.000.
 Το κόστος ανά μονάδα είναι $1500 -2000 για τη αρχική φύλαξη και $90 - $200
για ετήσια διατήρηση.

20. Παγκόσμια δεδομένα για μεταμοσχεύσεις ΟπΑ
https://www.bmdw.org/ Bone Marrow Donors Worldwide (BMDW)

21. Current therapeutic applications of UCB

22. https://www.wmda.info/ The World Marrow Donor Association (WMDA)
Παγκόσμια δεδομένα για μεταμοσχεύσεις ΟπΑ

23. Data from National Marrow Donor Program, USA

24. Data from National Marrow Donor Program, USA

27. The importance of the quality of the CBU
 CBUs with total nucleated cell (TNC) dose < 3x 107/kg had higher NRM,
independent of HLA-matching.
 In all groups of HLA match (4/8, 5/8, 6/8, 7/8) a collected TCD dose <3 x
107/kg was associated with 1-year NRM of around 40%.
 In the group of HLA match 4/8 or 5/8, patients transplanted with a TCD >
5 x 107/kg, the 1-year NRM was 20% which was comparable to patients
receiving a CB graft of HLA 6/8 or 7/8 with a TCD > 3x 107/kg .
 Patients given a CB graft of HLA match 3/8 had a high NRM independent
of the cell dose.
Hough R et al. British Journal of Haematology, 2016, 172, 360–370

28. Καταλληλότητα μονάδων ομφαλοπλακουντιακού αίματος
 Στις Τράπεζες για αλλογενή χρήση είναι
πολύ αυστηρή η διαδικασία επιλογής
των μονάδων που θα καταψυχθούν.
 Απορρίπτεται >80% των μονάδων
ομφαλοπλακουντιακού αίματος που
συλλέγονται καθημερινά.
 Ο κυριότερος λόγος απόρριψης αφορά
στην ποιότητα του δείγματος (ποσότητα,
αριθμός αιμοποιητικών κυττάρων που
περιέχονται στη μονάδα, πήγματα κλπ).
Roura et al. Stem Cell Research & Therapy (2015)

29. International standards for cord blood collection, banking
and release for administration

33. Mesenchymal stem cells, MSCs
 Plastic-adherent spindle-like cells.
 Phenotypically expressing a panel of non-specific
markers
CD29, CD44, CD49a-f, CD51, D73, CD90, CD105,
CD106, CD166, STRO-1
Negative for the haemopoietic markers CD14, CD34,
CD45.
 High degree of plasticity – candidate cells for
tissue repair.
 Immune- suppressive and -regulatory properties

34. Mesenchymal stem cells, MSCs
Haemopoiesis Research Laboratory, Crete
 Plastic-adherent spindle-like cells.
 Phenotypically expressing a panel of non-specific
markers
CD29, CD44, CD49a-f, CD51, D73, CD90, CD105,
CD106, CD166, STRO-1
Negative for the haemopoietic markers CD14, CD34,
CD45.
 High degree of plasticity – candidate cells for
tissue repair.
 Immune- suppressive and -regulatory properties

35. Ανάπτυξη WJ-MSCs για χρήση στην αναγεννητική ιατρική

36. Wharton’s Jelly Perivascular Sub-amnion Amnion
Proliferation ++++ +++ ++ ++
Pluripotency
markers
++++ +++ ++ ++
Adipogenic
differentiation
++ ++ ++ ++
Οsteogenic
differentiation
++++ +++ ++ ++
Chondrogenic
differentiation
++++ +++ ++ ++

37. Roura et al. Stem Cell Research & Therapy (2015)
Ανάπτυξη WJ-MSCs για χρήση στην αναγεννητική ιατρική

38. Χρήση WJ-MSCs στην αναγεννητική ιατρική

39. UCB-derived dendritic cells for cancer immunotherapy

40. UCB-derived dendritic cells for immunotherapy post CBT

41. UCB-derived ΝΚ-cells for haematologic malignancies

42. UCB-derived T-regulatory and virus specific T-cells for
haematologic malignancies

43. Τράπεζες ΟπΑ για αλλογενή χρήση στην Ελλάδα
 Στην Ελλάδα έχουμε περίπου 100.000
γεννήσεις/έτος.
 Εάν δημιουργηθεί ένα δίκτυο Δημόσιων
Τραπεζών ΟπΑ υπό την εποπτεία του
ΕΟΜ, σε μερικά χρόνια θα έχουμε
10.000-20.000 ομφαλικά μοσχεύματα.
 Αν αυτά συνδυαστούν με τα μοσχεύματα
από 100.000 δότες μυελού που έχουν
καταγραφεί στον ΕΟΜ, το 95% των
παιδιών και ενηλίκων με αιματολογικό
νόσημα θα βρίσκει συμβατό μόσχευμα.
Δημόσια Τράπεζα Ομφαλικών
Βλαστοκυττάρων Κρήτης, ΠΑΓΝΗ

44. http://www.cordbloodbankcrete.gr/

45. CLEAN ROOM
Grade B (EU GGMP)
Class 1000 air particles/m3
(FS209E )
LABORATORY PROCESS
Grade C (EU GGMP)
Class 10000 air particles/m3
(FS209E )

47. • Για το διάστημα 9ος/2014 έως 12ος/2015
ενημερώθηκαν και παρέλαβαν εξοπλισμό συλλογής
416 ζευγάρια γονέων - δοτών από όλους τους
νομούς της Κρήτης.
• Επεστράφησαν και επεξεργάστηκαν 350 ασκοί ΟπΑ.
Ποσοστό κατάλληλων ασκών 13.5% (αιτιολογία
απόρριψης: χαμηλό βάρος του περιεχομένου ΟπΑ,
μικρός αριθμός κυττάρων, λείπουν φιαλίδια
αίματος μητέρας, λείπει ο ομφάλιος λώρος).
• Τηλεφωνικές ενημερώσεις 30 άτομα ανά μήνα.

48.  Ελένη Παπαδάκη, Καθηγήτρια Αιματολογίας,
Διευθύντρια Αιματολογικής Κλινικής ΠΑΓΝΗ
 Χαράλαμπος Ποντίκογλου, Επίκουρος Καθηγητής
Αιματολογίας, Αιματολογική Κλινική ΠΑΓΝΗ
 Γεώργιος Κατρινάκης, Αιματολόγος, Διευθυντής ΕΣΥ
Αιματολογικής Κλινικής ΠΑΓΝΗ.
 Μαρία Ψυλλάκη, Αιματολόγος, Επιμελήτρια Α ΕΣΥ
Αιματολογικής Κλινικής ΠΑΓΝΗ.
 Χριστίνα Καλπαδάκη, Αιματολόγος, Επιμελήτρια Β
ΕΣΥ Αιματολογικής Κλινικής ΠΑΓΝΗ.
 Μαρία Ξημέρη, Αιματολόγος, Υπότροφος Ελληνικής
Αιματολογικής Εταιρείας
 Ειρήνη Μαυρουδή, Χημικός, PhD.
 Σεμέλη Μαστροδήμου, Βιολόγος
 Αθηνά Δαμιανάκη, Τεχνικός Εργαστηρίου
 Αριστέα Μπάτσαλη, Βιολόγος, MSc
Προσωπικό
Μηχανοργάνωση
 Γεώργιος Χαλκιαδάκης, Προϊστάμενος Τμήματος
Πληροφοριακών Συστημάτων ΚΥΥΤΠΕ
 Βασίλης Τσικούλης, Πτυχιούχος Τμήματος ΕΥ ΠΚ

49. Δημόσια Τράπεζα Ομφαλικών Βλαστοκυττάρων Κρήτης
(ΔηΤΟΒ Κρήτης)
Ενημέρωση
(τηλεφωνική, σεμινάρια, διαδικτυακή, προσωπική)

50. Δημόσια Τράπεζα Ομφαλικών Βλαστοκυττάρων Κρήτης
(ΔηΤΟΒ Κρήτης)
Ενημέρωση
(τηλεφωνική, σεμινάρια, διαδικτυακή, προσωπική)

51. Δημόσια Τράπεζα Ομφαλικών Βλαστοκυττάρων Κρήτης
(ΔηΤΟΒ Κρήτης)

54. Ευχαριστώ
για την προσοχή σας