KAHULUGAN, URI, ANYO, AT PAGBABAGONG MORPONOMIKO

1. MORPOLOHIYA
o PALABUUAN
MIYEMBRO:
1. Callanta, Lovely Joy
2.Dacanay, Beverly
3.Fernandez, Ezekiel
4.Gonzales, Jenny

2. MGA NILALAMAN
• KAHULUGAN NG
MORPOLOHIYA
• ANYO NG MORPEMA
• URI NG MORPEMA
• PAGBABAGONG
MORPOPONOMIKO

3. MORPOLOHIYA
•Nagmula sa salitang griyego na “morph”
na nangangahulugang porma at hugis at
“logia” o diskurso, teorya o siyensiya.
•Pag aaral o pagsusuri sa kahalagahan ng
morpema sa isang wika at pagsasama-
sama nito upang makabuo ng isang salita.
•Ito ay itinuturing na pinakamaliit na yunit
ng isang salita na may angking kahulugan.
Ito ay may maaaring panlapi o salitang
ugat.
•Galing sa katagang
“morpheme” sa ingles na
kinukuha naman sa salitang
griyego na “Morph” (anyo o
yunit) + eme (kahulugan)
• Sa payak na kahulugan, ito
ang pinakamaliit na yunit ng
isang salita na nagtataglay
ng kahulugan.
MORPEMA

4. HALIMBAWA
Ang salitang makahoy ay may
dalawang morpema: (1) ang unlaping
[ma-] at ang salitang makahoy ay may
dalawang salitang-ugat na [kahoy].
Taglay ng unlaping [ma-] ang kahulugang
"marami" na isinasaad ng salitang-ugat.
Sa salitang makahoy, ang maaring
sabihin na kahulugan nito ay "maraming
kahoy"

5. MGA ANYO NG MORPEMA

6. 1. Morpemang binubuo ng isang ponema o
morpemang ponema
Ito ang anyo ng morpema na may kahulugang
taglay na nagsasaad ng kasarian kapag na
ikabit sa salitang ugat.
Halimbawa nito ang /a/ na may kahulugang
ukol sa kasarian pambabae at /o/ na panlalaki.
HALIMBAWA:
Duktor-duktora
Senyor- Senyora

7. 1. Morpemang binubuo ng isang ponema o
morpemang ponema
Hindi lahat ng mga salitang may inaakalang
morpemang (a) na ikinakabit ay may morpema
na. Ang mga ponemang /o/ at /a/ na ikinakabit
ay hindi mga morpema. Tulad ng salitang
maestro na naging maestra.
HALIMBAWA:
Bombero - na hindi (bomber) at /o/, /a/
Kusinero - na hindi ( kusiner) at /o/, /a/
Abugado - na hindi ( abugad) at /o/, /a/

8. 2. Morpemang binubuo ng salitang-ugat o
malayang morpema
Ang mga morpemang ito ay nagtataglay ng
kahulugan sa ganang sarili.
Binubuo ng salitang ugat na may salitang
payak, mga salitang walang panlapi.
HALIMBAWA:
tanim, sulat, gawa, Bata, talon,ganda, Saya,
tao, tuwa, Kain, aral, atbp.

9. 3. Morpemang binubuo ng panlapi o di-malayang
morpema
Ito ang anyo ng morpema na hindi
nakaka tayong mag isa. Ito ay
kailangang may kabit sa salitang-ugat
upang magkaroon ng ganap na
kahulugan ( panlapi). Ang mga ingklitik
gaya ng ba, po, pa, ho, na, nga, din rin
man daw at raw ay kabilang dito.

10. 3. Morpemang binubuo ng panlapi o di-malayang
morpema
HALIMBAWA:
• um- gawin o ginagawa
( sumayaw, umalis, humiyaw)
• ma – pagkamayroon
(masipag, matalino, mayaman)
• ka-kapangkat
(Kasama, kabaranggay, kahati)
• mala - may hawig na katangian
(mala-rosas, mala-prinsesa, mala-agila)

11. MGA URI NG MORPEMA

12. 1.Morpemang may
KahulugangPangnilalaman o
Morpemang Leksikal
2. Morpemang may Kahulugang
Pangkayarian O Morpemang
Pangkayarian

13. Morpemang may Kahulugang
Pangnilalaman
• May tiyak na kahulugan at binubuo ng nominal
na pangngalan, pandiwa, at mga panuring na
pang-abay at pang-uri.Ito ang mga morpemang
tinatawag ding pangnilalaman sapagkat may
kahulugan saganang sarili. Ito ay
nangangahulugan na ang morpema ay
nakatatayo ng mag-isa sapagkat may angkin
siyang kahulugan na hindi nanangangailangan
ng iba pang salita.

14. Morpemang may Kahulugang
Pangnilalaman
• Magaling sumayaw si Rheymond kaya siva ay
nanalo sa dance contest.
PANGNGALAN PANG-URI
PANDIWA PANG-ABAY

15. Ito ang mga salitang nagsasaad
ng pangalan ng tao,
bagay,hayop, pook, pangyayari
atmarami pang iba.
Halimbawa:
Rheymond, dance, contest,aso,
tao, paaralan.
PANGNGALAN

16. Ito ay nagsasaad ngkilos o
galaw ng simuno
ngpangungusap.Ito ay maaaring
kilos o galaw ngtao, hayop o
bagay.
Halimbawa:
sumayaw, nanalo,mag-aral,
gumuguhit, naglilinis
PANDIWA

17. Ito ay nagbibigay deskripsyon
turing sa ngalanng tao, bagay,
hayop,pangyayari,
lugar,kilos,orasat iba
pa.Kadalasan,ginagamit ito upang
mas bigyang linaw ang isang
pangngalan.
Halimbawa: maligaya,
palaaway,balat-sibuyas marami
PANG-URI

18. Ito ay naglalarawan nagbibigay-
turing sapandiwa,pang-uri at
kapwa pang-abay.
Halimbawa:
kahapon,kanina, magaling,doon,
PANG-ABAY

19. • Walang kahulugang taglay hangga’t hindi
naisasama sa iba pang morpema; binubuo ng
mga pananda at mga pang-ugnay.
• Ito ang mga salitang nangangailangan ng iba
pang inga salita upang mabuo ang kanilang
gamit sa pangungusap.
Morpemang may Kahulugang
Pangkayarian

20. Morpemang may Kahulugang
Pangnilalaman
• Magaling sumayaw si Rheymond kaya siva ay
nanalo sa dance contest.
SI
KAYA
AY
SA

21. Ito ang ginagamit para pag-
ugnayin ang mga panuring at
mga salitangbinibigyan nito ng
turing .
Halimbawa:
na, ng , -ng at - g
PANG-ANGKOP

22. Ito'y nagpapakita
pagbubukod,ng pagsasalungat
paglilinaw.
Halimbawa:
at,ngunit,datapwat,subalit, kaya,
saka, pati
PANGATNIG

23. • Ito ay nag-uugnay sa
pangngalan,
pandiwa,panghalip, o pang-
abay sa iba pang mga salita
sa loob ng pangungusap,
• Ito ay maaari ding magturo
ngl ugar o layon.
Halimbawa:
a, ukol sa/kay, hinggilsa/kay,
ayon sa/kay,
PANG-UKOL

24. • Ito ay nagpapakilala o
nagsisilbing tanda ng gamit ng
isang salita sa loob ng
pangungusap.
Halimbawa:
Si, sina, ni, nina, ang, ang mga,
ay
PANANDA

25. MGA PAGBABAGONG
MOPONEMIKO

26. URI NG PAGBABAGONG
MORPONEMIKO
1.Asimilasyon
2.Pagkakaltas ng Ponema
3.Pagpapalit ng Ponema
4.Metatesis
5.Paglilipat ng diin
6.Reduplikasyon
7.Reduksyon

27. Ito ay tumutukoy sa pagbabagong naganap sa
salita dahilan sa impluwensyang ponemang
kasunod nito; isang ponemang pailong /m/ o /n/
ang maaaring gamitin sa pagbabago.
A.Parsyal
B.Ganap
1. ASIMILASYON

28. A.PARSYAL
PARSYALPAGBABAGO SA UNANG MORPEMA
Ang ponemang / ng / ay nagiging /n/ o /m/ o
nanantiling / ng/ dahil sa kasunod na tunog Kapag
kinakabit sa isang salitang-ugat na nagsisimula sa
/p/ o /b/ , ang / ng/ ay nagiging /m/.
Halimbawa: Pang- + bansa = Pambansa
1. ASIMILASYON

29. Nagiging /n/ naman ang huling ponemang / ng/
kung ang kasunod ay alinman sa mga sumusunod
na ponema: / d,l,r,s,t /.
Halimbawa:
Sing- + tangkad = sintangkad
Mang- + dava = mandaya
Tinatawag yan na mga ALOMORP NG
MORPEMA
1. ASIMILASYON

30. ALOMORP NG MORPEMA
Puwedeng magbago ang anyo ng isang morpema
dahil sa impluwensya ng kaligiran at ito'y tinatawag
na alomorph. Ang morpemang (pang-) ay may
tatlong alomorp:[pang-], [pam-] at [pan-)
1. Ginagamit ang alomorp na (pang-] kung ang
inuunlapiang salita ay nagsisimula sa mga
patinig o sa ilang katinig
Halimbawa: Pang-alis Pangwalis
1. ASIMILASYON

31. 2 Ginagamit ang alomorp na [pam-] kung ang
inuunlapiang salita ay nagsisimula sa /p/ o /b/.
Halimbawa: Pambansa Pampito
3. Ginagamit ang alomorp na [pan-] kung ang
inuunlapiangsalita ay nagsisimula sa /d,l,r,s,t/.
Halimbawa: Pandikit Pantuos
1. ASIMILASYON

32. Ito ay tumutukoy sa pagbabagong naganap sa
salita dahilan sa impluwensyang ponemang
kasunod nito; isang ponemang pailong /m/ o /n/
ang maaaring gamitin sa pagbabago.
A.Parsyal
B.Ganap
1. ASIMILASYON

33. B.GANAP
PAGBABAGO NG KAPWA PANLAPI AT SALITANG
UGAT
May pagbabagong nagaganap sa ponemang /m/, /n/ at
/ ng / kapag nawawalaang ponema at napapasama sa
kasunod; kasama rito ang pagkawala ng unang titik ng
salitang-ugat para mas madulas ang pagbigkas.
Halimbawa:
• Pang- + tali = panali
• Pang- + palo = pamalo
1. ASIMILASYON

34. Ito ay nangyayari kapag kinakaltasang isang ponema o
morpema sa unahan o gitna ng isang salita.
Halimbawa:
Takip + -an = takpan
Tikim + -an = tikman
Sara + -han = sarhan
Laba + -han = labhan
Dala+ -hin = dalhin
2. PAGKAKALTAS NG
PONEMA

35. Ito ay nagaganap kapag nagbabago ng anyoang isang
ponema sa pagbuo ng isang salita.
Halimbawa:
• /d/ay nagiging /r/
lakad + -an =lakadan > lakaran
•/h/ ay nagiging /n/
tawa + -han = tawahan > tawanan
• /e/ ay nagiging /i /
ka- + babae + -han = kababaehan > kababaihan
•/o/ ay nagiging /u/
payo + -han = payohan > payuhan
3. PAGPAPALIT NG PONEMA

36. Kapag ang salitang-ugat na nagsisimula sa /l/ o /y/ ay
nilalagyan ng panlaping -in, ang /i/ at /n/ ay
nagkakapalitan ng posisyon.
Halimbawa:
• -in- + lipad = nilipad
• -in- + yaya = niyaya
May mga salitang nagkakaroon pa ng pagkakaltas ng
ponema bukod sa pagkakapalit ng posisyon ng
dalawang morpema.
Halimbawa:
✓ Tanim + -an = tamnan
4. METATESIS

37. Nagyayari ito kapag nalilipat ang diin ng morpema kung
ito ay nalapian. Kapag ang salitang ugat ay nilalagyan
ng panlapi, nagbabago ang kahulugan nito.
Halimbawa:
•Linis + -an = linisan
•Laro + -an = laruan (lugar/bagay)
• Dugo + -an = duguan
5. PAGLILIPATNG DIIN

38. Nangyayari ito kapag may pag-uulit sapantig ng
salitang-ugat. Ang pag-uulit na ito ay maaaring
magpahiwatig ng kilos ng ginagawa o gagawin pa
lamang, tagagawa ng kilos o pagpaparami.
Halimbawa:
• Pamalo = Pamamalo
• Panali = Pananali
6. REDUPLIKASYON

39. Nangyayari ito kapag pinag-isaang dalawang (2) salita,
ngunit may pagkakaltas ding kasama.
Halimbawa:
• Winika ko = ikako, kako
• Hintay ka = tayka, teka
7. REDUKSYON

40. SALAMAT SA
PAKIKINIG! 