Morpema

1. Morfoloji/Palabuuan

2. Morfoloji/Palabuuan
ito ang tawag sa pag-aaral ng mga morfema
ng isang wika at pagbubuo ng mga ito sa
salita.

3. MORPEMA
• ang tawag sa pinakamaliit na yunit ng
isang salita na nagtataglay ng kahulugan.
• may tatlong uri ng morpema:
istem/salitang-ugat, panlapi, at
morpemang binubuo ng isang ponema.

4. Morpema
Istem/Salitang
Ugat
Panlapi
Morpema
ng
Binubuo
ng isang
Fonema

5. 1.Istem/salitang-ugat
• ugat ay ang mga payak na salitang walang
panlapi. ang mga ito ay maaring
pangngalan, pang-uri at pandiwa.

6. halimbawa:
Pangngalan: tao, aso, paaralan, telebisyon
Pang-uri: pangit, pula, itim
Pandiwa: iyak, lakad, tawa

7. 2. Panlapi
• tinatawag na di-malaya sapagkat
nalalaman lamang ang kahulugan nito
kapag naisama na ito sa istem.
• may tinatawag na panlaping makangalan,
kapag ang nabuong salita ay pangngalan;
panlaping makauri ,ang nabuong salita ay
pang-uri at panlaping makadiwa, kapag
ang nabuong salita'y pandiwa.

8. halimbawa:
Makangalan: aklatan, amain
Makauri: maganda, makatao
Makadiwa: maligo, magtinda

9. Alfonso O. Santiago
(Makabagong Balarilang Filipino)
May tatlong pangkalahatang
uri ang panlapi na
matutukoy

10. Panlapi Hulapi
Unlapi
Gitlapi

11. • Unlapi- ikinakabit sa unahan ng salitang-
ugat.
halimbawa: magbasa, nagsulat, umawit

12. • Gitlapi- isinisingit sa pagitan ng unang
katinig at kasunod nitong patinig.
halimbawa: bumasa, sinulat, kumanta

13. • Hulapi- inilalagay sa hulihan ng salitang
ugat.
halimbawa: basahin, sulatan, kantahan

14. 3. Morfemang binubuo ng isang
fonema
matatagpuan ang morfemang ito sa salitang
buhat sa kastila tulad ng
senador/senadora; mayor/mayora; sa
mga salitang nagtatapos sa o na
nangagahulugan ng lalaki at sa mga salitang
nagtatapos sa a na nangangahulugang
babae tulad ng barbero/barbera;
Aurelio/Aurelia at iba pa.

15. Bukod sa mga istem at mga panlapi,
nakabubuo rin ng mga mga bagong salita sa
pamamagitan ng pag-uulit at pagtatambal
ng mga salita.

16. Pag-uulit
- may tatlong paraang magagamit upang
makalikha tayo ng mga salitang may
pag-uulit hindi lamang ang isa/ilang pantig
ng salitang ugat kundi ng buong
salitang-ugat mismo.

17. Pag-uulit
Ganap na Pag-
uulit
Kumbinasyon ng Parsyal at
Ganap na Pag-uulit
Parsyal o di ganap
na
Pag-uulit

18. narito ang mga paraan:
a. Parsyal o di-ganap na pag-uulit- unang
pantig lamang ng salitang-ugat ang inuulit.
hal. alis
a+alis= aalis

19. b. Ganap na pag-uulit- buong salitang-ugat
ang inuulit.
hal:araw
araw+araw= araw-araw

20. c. Kumbinasyon ng parsyal at ganap na
pag-uulit.
hal: lipad
li+lipad+lipad=lilipad-lipad

21. Pagtatambal
-pinagsasama sa isang pahayag ang
dalawang salitang pinagtambal para
makabuo ng isang salita.

22. Pagtatambal Tambalang
Ganap
Malatambalan

23. narito ang mga paraan:
a. Malatambalan- kung ang kahulugan ng
pinagtambal na salita ay nanatili.
hal: bahay-ampunan

24. b.Tambalang ganap-kung ang kahulugan
ng pinagtambal na
salita ay nawawala at nagkakaroon ng isang
bagong kahulugan ang mga ito.
hal: bahag+hari= rainbow

25. Talasanggunian
Gonzales, Angeles, et.al. 2005
"Komunikasyon sa Akademikong Filipino".
Tanglaw Enterprises