This presentation is all about Morpolohiya.

2. Ang morpolohiya ay ang pag-aaral
ng mga morpema ng isang wika at
ngpagsasama-sama ng mga ito upang
makabuo ng salita. Anupa’t kung ang
ponolohiya ay tungkol sa pag-aaral ng set
ng mga tunog na bumubuo ng mga salita sa
isang wika, ang morpolohiya ay ang pag-
aaral sa pagbuo ng mga salita sa
pamamagitan ng iba’t ibang morpema.


3. Galing ang salitang morpema sa
katagang morpheme sa Ingles na kinuha
naman sa salitang Griyego – morph (anyo o
yunit) + eme (kahulugan). Sa payak na
kahulugan, ay ang pinakamaliit na yunit ng
isang salita na nagtataglay ng kahulugan. Ang
ibig sabihin ng pinakamaliit na yunit ay yunit na
hindi na maaari pang mahati nang hindi
masisira ang kahulugan nito. Ang morpema ay
maaaring isang salitang-ugat o isang panlapi.
Ang lahat ng mga morpemang mababanggit ay
dapat na ikulong sa { }.

4. Ang salitang makahoy, halimbawa ay may dalawang morpema: (1)
ang unlaping {ma-} at ang salitang-ugat na {kahoy}. Taglay ng
unlaping {ma-} ang kahulugang “marami ng isinasaad ng salitang-
ugat”. Sa halimbawang salitang makahoy, maaaring masabing ang
ibig sabihin nito’y “maraming kahoy”. Ang salitang ugat na kahoy ay
nagtataglay rin ng sariling kahulugan. Ito ay hindi na mahahati pa sa
lalong maliliit na yunit namay kahulugan. Ang ka at hoy, ay mga
pantig lamang na walang kahulugan. May pantig na panghalip na ka
sa Filipino, gayundin naman ng pantawag na hoy, ngunit malayo na
ang kahulugan ng mga ito sa salitang kahoy.
Samantala, pansinin ang salitang babae, bagamat may tatlo
ring pantig na tulad ng mabait, ay binubuo lamang ng iisang
morpema. Hindi na ito mahahati pa sa maliit na yunit o bahagi nang
hindi masisira ang kahulugan. Hindi morpema ang mga sumusunod
na maaaring makuha sa babae: be, e, baba, bae, bab, aba, abab, at
ab. Maaaring maibigay tayong kahulugan sa baba at aba
ngunitgaya ng naipaliwanag na, malayo na ang kahulugan ng mga ito
sa babae.

5. May dalawang uri ng morpema ayon sa kahulugan. Makikita ito sa
halimbawang pangungusap sa ibaba.
“Magaling sumayaw si Rik kaya siya ay nanalo sa dance olympic.”
1. Mga morpemang may kahulugang leksikal. Ito ang mga
morpemang tinatawag ding pangnilalaman pagkat may kahulugan sa
ganang sarili. Ito ay nangangahulugan na ang morpema ay nakakatayo
ng mag-isa sapagkat may angkin siyang kahulugan na hindi na
nangangailangan ng iba pang salita. Halimbawa sa pangungusap sa
itaas, ang mga salitang magaling, sumayaw, Rik, siya, nanalo, dance at
olympic ay nakakatayo nang mag-isa dahil nauunawaan kung ano ang
kanilang mga kahulugan. Kabilang sa uring ito ang mga salitang
pangngalan, pandiwa, pang-uri at mga pang-abay. Tulad ng mga
sumusunod:

6. Pangngalan: Rik, dance, olympic, aso, tao,
paaralan, kompyuter
Panghalip: siya, kayo, tayo, sila, ako, ikaw,
atin, amin, ko, mo
Pandiwa: sumayaw, nanalo, mag-aral,
kumakanta, naglinis
Pang-uri: banal, maligaya, palaaway, balat
sibuyas, marami
Pang-abay: magaling, kahapon, kanina, totoong
maganda, doon

7.  2. Mga Morpemang may kahulugang pangkayarian. Ito
ang mga morpemang walang kahulugan sa ganang sarili at
kailangang makita sa isang kayarian o konteksto upang
maging makahulugan. Ito ang mga salitang nangangailangan
ng iba pang mga salita upang mabuo ang kanilang gamit sa
pangungusap. Tulad ng halimbawang pangungusap sa itaas,
ang mga salitang si, kaya, ay at sa ay hindi makikita ang
kahulugan at gamit nito sa pangungusap kung wala pang
ibang salitang kasama. Ngunit ang mga salitang ito ay
malaking papel na ginagampanan dahil ang mga ito ay
nagpapalinaw sa kahulugan ng pangungusap. Hindi naman
maaaring sabihing,Magaling sumayaw Rik siya nanalo dance
olympic. Kasama sa uring ito ang mga sumusunod:

8. Pang-angkop: na, -ng
Pangatnig: kaya, at, o saka, pati
Pang-ukol: sa, tungkol sa/kay, ayon sa/kay
Pananda: ay, si, ang, ng, sina,
ni/nina, kay/kina

9. May tatlong anyo ang morpema. Makikilala ang mga morpemang ito batay sa
kanyang anyo o porma. Ito ay maaaring ayon sa mga sumusunod:
1. Morpemang ponema. Ito ay ang paggamit ng makahulugang tunog o
ponema sa Filipino na nagpapakilala ng gender o kasarian. Oo, isang
ponema lamang ang binabanggit ngunit malaking faktor ito upang mabago
ang kahulugan ng isang salita. Halimbawa ng salitang propesor at propesora.
Nakikilala ang pagkakaibang ito sa pamamagitan ng {-a} sa pusisyong pinal
ng ikalawang salita. Ang ponemang /a/ ay makahulugang yunit na nagbibigay
ng kahulugang “kasariang pambabae.” Samakatwid, ito ay isang morpema.
Ang salitang propesora ay binubuo ng dalawang morpema: {propesor} at {-a}.
Iba pang halimbawa:
Doktora - {doktor} at {-a}
Senyora - {senyor} at {-a}
Plantsadora - {plantsador} at {-a}
Kargadora - {kargador} at {-a}
Senadora - {senador} at {-a}

10. Ngunit hindi lahat ng mga salitang may inaakalang
morpemang {-a} na ikinakabit ay may morpema na. Tulad ng
salitang maestro na naging maestra. Ang mga salitang ito ay
binubuo lamang ng tig-iisang morpema, {maestro} at {maestra}.
Ang mga ponemang {-o} at {-a} na ikinakabit ay hindi mga
morpema. Dahil wala naman tayong mga salitang {maestr} at
sasabihing morpemang {-o} at {-a} ang ikinakabit dahil
nagpapakilala ng kasariang panlalaki at ganoon din sa
pambabae. Tulad din ng sumusunod na mga salita na may
iisang morpema lamang:
bombero - na hindi {bomber} at {-o} o {-a}
kusinero - na hindi {kusiner} at {-o} o {-a}
abugado - na hindi {abugad} at (-o} o {-a}
Lito - na hindi {lit} at {-o} o {-a}
Mario - na hindi {mari} at {-o} at {-a}

11. 2. Morpemang salitang-ugat (su). Ang
mga morpemang binubuo ng salitang-ugat ay
mga salitang payak, mga salitang walang
panlapi. Tulad nito:
tao silya druga payong j
et
pagod tuwa pula liit t
aasbasa laro aral kain
sulat

12. 3. Morpemang Panlapi. Ito ang mga morpemang ikinakabit
sa salitang-ugat. Ang mga panlapi ay may kahulugang taglay,
kaya’t bawat isa ay isang morpema. Halimbawa, ang panlaping
{um-}/{-um-} ay may kahulugan “pagganap sa kilos na isinasaad
ng salitang-ugat. Sa pandiwang umaawit, ang {um-} ay
nangangahulugang “gawin o ginawa ang kilos ng pag-awit. Tulad
ng mga sumusunod:
mag-ina - {mag-} at {ina}
maganda - {ma-} at {ganda}
magbasa - {mag-} at {basa}
bumasa - {-um-} at {basa}
aklatan - {-an} at {aklat}
pagsumikapan - {pag-, -um-, -an} at {sikap}

13. ESGUERRA
MITRA
PENDEJITO
CATAYONG