Giá 10k/5 lượt download Liên hệ page để mua: https://www.facebook.com/garmentspace Xin chào, Nếu bạn cần mua tài liệu xin vui lòng liên hệ facebook: https://www.facebook.com/garmentspace Tại sao tài liệu lại có phí ??? Tài liệu một phần do mình bỏ thời gian sưu tầm trên Internet, một số do mình bỏ tiền mua từ các website bán tài liệu, với chi phí chỉ 10k cho 5 lượt download tài liệu bất kỳ bạn sẽ không tìm ra nơi nào cung cấp tài liệu với mức phí như thế, xin hãy ủng hộ Garment Space nhé, đừng ném đá. Xin cảm ơn rất nhiều

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG
---o0o---
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI:
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ
QUẢN LÝ VỐN LƢU ĐỘNG TẠI CÔNG TY
CỔ PHẦN XÂY DỰNG ĐÔ THỊ
HÀ NỘI – 2014
SINH VIÊN THỰC HIỆN : NGUYỄN HUYỀN TRANG
MÃ SINH VIÊN : A16067
CHUYÊN NGÀNH : TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG
---o0o---
KHÓA L.UẬN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI:
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ
QUẢN LÝ VỐN LƢU ĐỘNG TẠI CÔNG TY
CỔ PHẦN XÂY DỰNG ĐÔ THỊ
Giảng viên hƣớng dẫn : Th.S Chu Thị Thu Thủy
Sinh viên thực hiện : Nguyễn Huyền Trang
Mã sinh viên : A16067
Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng
HÀ NỘI - 2014
Thang Long University Library

3. LỜI CẢM ƠN
Trải qua thời gian dài học tập trong trường, đã đến lúc những kiến thức của em
được vận dụng vào thực tiễn công việc. Em lựa chọn làm khóa luận tốt nghiệp để tổng
hợp lại toàn bộ những kiến thức của mình. Đề tài của em là: “Một số giải pháp nâng
cao hiệu quả sử dụng vốn lƣu động tại Công Ty Cổ phần Xây dựng Đô thị”. Trong
quá trình làm khóa luận, em đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ. Em xin cảm ơn Thạc
sĩ Chu Thị Thu Thủy đã nhiệt tình hướng dẫn em hoàn thành tốt khóa luận của mình.
Em xin cảm ơn công ty Cổ phần Xây dựng Đô thị đã cho em cơ hội thực tập, làm việc
và nghiên cứu để đưa ra những giải pháp, góp ý cho công ty. Em cũng xin cảm ơn gia
đình và bạn bè đã giúp đỡ để em hoàn thành tốt khóa luận.
Khóa luận của em còn những hạn chế về năng lực và những thiếu sót trong quá
trình nghiên cứu. Em xin lắng nghe và tiếp thu những ý kiến của giáo viên phản biện
để hoàn thiện, bổ sung kiến thức.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 25 tháng 03 năm 2014
Sinh viên
Nguyễn Huyền Trang

4. LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Khóa luận tốt nghiệp này là do tự bản thân thực hiện có sự hỗ
trợ từ giáo viên hướng dẫn và không sao chép các công trình nghiên cứu của người
khác. Các dữ liệu thông tin thứ cấp sử dụng trong Khóa luận là có nguồn gốc và được
trích dẫn rõ ràng.
Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này!
Sinh viên
Nguyễn Huyền Trang
Thang Long University Library

5. LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do nghiên cứu
Trong nền kinh tế cạnh tranh quyết liệt, doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển
được thì đòi hỏi doanh nghiệp phải có một sức mạnh về tài chính cụ thể là vốn. Vốn là
biểu hiện vật chất không thể thiếu được trong hoạt động sản xuất kinh doanh, trong
việc mở rộng quy mô về chiều sâu và chiều rộng của mỗi doanh nghiệp. Vì thế, doanh
nghiệp phải luôn đảm bảo vốn cho hoạt động của mình, không ngừng nâng cao hiệu
quả sử dụng vốn, từ đó doanh nghiệp mới có thể tăng lợi nhuận, tăng thu nhập để tồn
tại và phát triển. Sản phẩm công nghiệp là một thị trường luôn phát triển và thay đổi
thường xuyên, điều đó đòi hỏi các doanh nghiệp kinh doanh sản phẩm này phải luôn
có sự cập nhật về sản phẩm cũng như công nghiệp tiên tiến nhất để phục vụ các yêu
cầu của khách hàng.
Vốn lưu động là một yếu tố quan trọng trong hoạt động kinh doanh của doanh
nghiệp trong lĩnh vực này. Vì vậy, việc sử dụng hiệu quả vốn lưu động trong hoạt
động sản xuất kinh doanh luôn là một vần đề thường xuyên được quan tâm và là vấn
đề cốt lõi trong hoat động kinh doanh của doanh nghiệp. Công ty Cổ phần Xây dựng
Đô thị là một đơn vị hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực xây dựng cơ bản, sản xuất,
thương mại. Công ty đã có nhiều nỗ lực trong việc quản lý và sử dụng vốn lưu động
sao cho hiệu quả và đã gặt hái được một số thành tựu nhất định. Bên cạnh đó, công ty
vẫn còn tồn tại một số vấn đề bất cập trong công tác quản lý vốn lưu động.
Có thể quãng thời gian tham gia thực tập tại công ty Cổ phần Xây dựng Đô thị
chưa thật dài, nhưng nó đã đem lại cho em nhiều bài học bổ ích, có được cái nhìn khái
quát về công tác tài chính tại đơn vị được thực tập, đồng thời là hành trang giúp em
hoàn thành tốt khóa luận và công tác sau này. Do vậy, việc đưa ra các giải pháp nhằm
nâng cao hơn nữa hiệu quả quản lý vốn lưu động là rất cần thiết. Xuất phát từ thực tế
trên, em đã chọn đề tài : “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý vốn lƣu động
tại Công ty Cổ phần Xây dựng Đô thị" làm mục đích và nội dung nghiên cứu cho
khóa luận tốt nghiệp của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu là tình hình sử dụng vốn tại công ty. Từ đó, đề ra một số
biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý vốn lưu động để đạt được kết quả kinh doanh tốt
hơn trong những năm tiếp theo.
3. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Vốn lưu động và hiệu quả quản lý vốn lưu động.
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Về mặt không gian: Đề tài dược thực hiện tại công ty Cổ phần Xây dựng Đô thị.

6. + Về mặt thời gian: Số liệu sử dụng để phân tích là số liệu của 3 năm 2010 – 2012.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu chủ yếu trong luận văn là phương pháp phân tích tổng
hợp, tổng hợp khái quát hóa lý luận về vốn lưu động và hiệu quả của vốn lưu động dựa
trên cơ sở các số liệu được cung cấp và tình hình thực tế của công ty. Ngoài ra, còn
một số phương pháp khác như: Phương pháp gián tiếp, phương pháp tỷ số, phương
pháp Dupont.
5. Nội dung chính của luận văn gồm 3 chƣơng
Bài khóa luận được chia thành các đề mục, các phần tách biệt rõ ràng. Ngoài lời
cảm ơn, lời cam đoan, lời mở đầu, phụ lục, danh mục viết tắt, danh mục sơ đồ, bảng
biểu, mục lục và phần kết luận, bài khóa luận bao gồm:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận chung về quản lý vốn lƣu động và hiệu quả quản lý vốn
lƣu động trong doanh nghiệp
Chƣơng 2: Thực trạng quản lý vốn lƣu động và hiệu quả quản lý vốn lƣu động tại
công ty Cổ phần Xây dựng Đô thị
Chƣơng 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý vốn lƣu động
Trong thời gian nghiên cứu không quá dài tại đơn vị thực tập với trình độ kiến
thức còn một số hạn chế nên đề tài khó tránh khỏi những sai sót. Em rất mong nhận
được sự phê bình, đánh giá và góp ý của các thầy cô giáo, anh chị trong công ty để đề
tài của em được hoàn thiện hơn.
Để hoàn thành khóa luận này, em xin chân thành cảm ơn tới cô giáo – giáo viên
hướng dẫn: Thạc sỹ Chu Thị Thu Thủy cùng các anh chị trong phòng Tài chính – Kế
toán của công ty Cổ phần Xây dựng Đô thị đã tận tình giúp đỡ em trong thời gian vừa
qua.
Thang Long University Library

7. DANH MỤC VIẾT TẮT
Ký hiệu viết tắt Tên đầy đủ
CBCNV Cán bộ công nhân viên
CP Cổ phần
HĐQT Hội đồng quản trị
KHCN Khoa học công nghệ
SXKD Sản xuất kinh doanh
TSCĐ Tài sản cố định
TSLĐ Tài sản lưu động
VLĐ Vốn lưu động
TSNH Tài sản ngắn hạn
NVNH Nguồn vốn ngắn hạn
NVDH Nguồn vốn dài hạn
KPT Khoản phải trả

8. DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Chu trình chuyển hóa trong vốn lưu động .....................................................4
Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức của công ty Cổ phần Xây Dựng Đô thị...............................34
DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1. Mô hình quản lý tài sản lưu động..................................................................11
Hình 1.2. Mô hình quản lý nợ ngắn hạn.......................................................................13
Hình 1.3. Chính sách quản lý vốn lưu động cấp tiến (mạo hiểm).................................13
Hình 1.4. Chính sách quản lý vốn lưu động thận trọng.................................................14
Hình 1.5. Chính sách quản lý vốn lưu động dung hòa ..................................................14
Hình 1.6. Sự vận động của vốn bằng tiền theo mô hình Miller – Orr...........................22
Hình 1.7. Đồ thị thời điểm đặt hàng..............................................................................28
Hình 1.8. Mô hình EOQ ...............................................................................................30
Hình 2.1. Mô hình quản lý vốn lưu động ......................................................................42
Thang Long University Library

9. DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1. Mô hình tính điểm tín dụng...........................................................................25
Bảng 2.1. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh .........................................................36
Bảng 2.2. Cơ cấu vốn lưu động tại công ty CP Xây dựng Đô thị .................................38
Bảng 2.3. Bảng cân đối kế toán – phần Nguồn vốn ......................................................40
Bảng 2.4. Chỉ tiêu khả năng sinh lời công ty CP Xây dựng Đô thị .............................44
Bảng 2.5. Chỉ tiêu khả năng thanh toán công ty CP Xây dựng Đô thị..........................45
Bảng 2.6. Hiệu suất sử dụng vốn lưu động ..................................................................47
Bảng 2.7. Mức tiết kiệm vốn lưu động..........................................................................48
Bảng 2.8. Thời gian thu tiền trung bình của công ty CP Xây dựng Đô thị...................49
Bảng 2.9. Thời gian luân chuyển kho trung bình của công ty CP Xây dựng Đô thị.....50
Bảng 2.10. Thời gian quay vòng tiền trung bình của công ty CP Xây dựng Đô thị .....51
Bảng 2.11. Chỉ tiêu ROSA (1) tính theo phương pháp Dupont ....................................52
Bảng 2.12. Chỉ tiêu ROSA (2) tính theo phương pháp Dupont ....................................52
Bảng 2.13. Chỉ tiêu ROE tính theo phương pháp Dupont.............................................53
Bảng 2.14. Tình hình quản lý các khoản phải thu của công ty CP Xây dựng Đô thị ...55
Bảng 2.15. Cơ cấu hàng tồn kho tại Công ty CP Xây dựng Đô thị...............................57
Bảng 3.1. Bảng cân đối kế toán đã tính số dư bình quân năm 2012 .............................65
Bảng 3.2. Tỷ lệ phần trăm các khoản mục có quan hệ chặt chẽ với doanh thu ............65
Bảng 3.3. Bảng số dư tiền mặt tại Công ty CP Xây dựng Đô thị..................................68

10. MỤC LỤC
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUẢN LÝ VỐN LƢU ĐỘNG VÀ
HIỆU QUẢ QUẢN LÝ VỐN LƢU ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP ................1
1.1. Tổng quan về vốn lƣu động và quản lý vốn lƣu động trong doanh nghiệp ......1
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm và phân loại về vốn trong doanh nghiệp.....................1
1.1.3. Phân loại vốn lưu động trong doanh nghiệp.................................................5
1.1.4. Kết cấu vốn lưu động trong doanh nghiệp.....................................................9
1.1.5. Quản lý vốn lưu động....................................................................................10
1.2. Hiệu quả quản lý vốn lƣu động của doanh nghiệp............................................14
1.2.1. Khái niệm hiệu quả quản lý vốn lưu động...................................................14
1.2.2. Các phương pháp đánh giá hiệu quả quản lý vốn lưu động.......................15
1.2.3. Các chỉ tiêu đo lường hiệu quả quản lý vốn lưu động ................................17
1.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc quản lý VLĐ ...........................................21
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ VỐN LƢU ĐỘNG VÀ HIỆU QUẢ
QUẢN LÝ VỐN LƢU ĐỘNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XÂY DỰNG ĐÔ THỊ
.......................................................................................................................................33
2.1. Giới thiệu về công ty CP Xây dựng Đô thị.........................................................33
2.1.1. Lịch sử hình thành công ty CP Xây dựng thị...............................................33
2.2.3. Chiến lược quản lý vốn lưu động của công ty CP Xây dựng Đô thị ...........42
2.2.4. Các chỉ tiêu đo lường hiệu quả quản lý vốn lưu động của công ty CP Xây
dựng Đô thị...............................................................................................................43
2.2.5. Ứng dụng phương pháp phân tích Dupont để đánh giá hiệu quả vốn lưu
động của CP Xây dựng Đô thị.................................................................................52
2.2.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý vốn lưu động của công ty CP
Xây dựng Đô thị .......................................................................................................54
CHƢƠNG 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ VỐN LƢU
ĐỘNG TẠI CÔNG TY CP XÂY DỰNG ĐÔ THỊ...................................................63
3.1. Phƣơng hƣớng phát triển của công ty ................................................................63
3.1.1. Định hướng phát triển ...................................................................................63
3.1.2. Mục tiêu chiến lược .......................................................................................63
3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý vốn lƣu động tại công ty CP Xây dựng
Đô thị.............................................................................................................................64
3.2.1. Xác định nhu cầu vốn lưu động thường xuyên cho doanh nghiệp.............64
3.2.2. Các giải pháp chung nâng cao hiệu quả quản lý vốn lưu động tại công ty
CP Xây dựng Đô thị .................................................................................................66
3.2.3. Quản lý tiền mặt.............................................................................................67
3.2.4. Quản lý hàng tồn kho, giảm thiểu chi phí lưu kho ......................................69
3.2.5. Quản lý các khoản phải thu, hạn chế tối đa lượng vốn bị chiếm dụng.......70
Thang Long University Library

11. 1
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUẢN LÝ VỐN LƢU ĐỘNG VÀ
HIỆU QUẢ QUẢN LÝ VỐN LƢU ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP
1.1. Tổng quan về vốn lƣu động và quản lý vốn lƣu động trong doanh nghiệp
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm và phân loại về vốn trong doanh nghiệp
1.1.1.1. Khái niệm về vốn trong doanh nghiệp
Đối với mỗi doanh nghiệp để tiến hành bất kỳ một quá trình sản xuất kinh doanh
nào đó cũng phải có vốn. Để hiểu rõ về vốn kinh doanh trước hết phải hiểu rõ về vốn
nói chung. Đã có rất nhiều quan điểm khác nhau được đưa ra để khái quát chung về
vốn:
- Theo David Begg trong cuốn Kinh tế học: “Vốn là phạm trù bao gồm vốn hiện
vật và vốn tài chính doanh nghiệp. Vốn hiện vật là dự trữ hàng hóa để sản xuất ra các
hàng hóa khác. Vốn tài chính doanh nghiệp là tiền và các giấy tờ có giá của doanh
nghiệp.
- Xét theo góc độ là mục tiêu kinh doanh được cho rằng: “Vốn là giá trị đem lại
thặng dư” – (Mac – Ăng Ghen Tuyển tập). Quan điểm này chỉ ra được mục tiêu của
việc sử dụng vốn, chỉ ra mục tiêu của quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh.
Những quan điểm trên đều thể hiện được vai trò và tác dụng của vốn trong những
điều kiện cụ thể. Nhưng hiện nay, cùng với xu thế thị trường cơ chế thay đổi thì những
quan điểm này không thể đáp ứng được với tất cả các yêu cầu.
Vì thế, định nghĩa về vốn trong giai đoạn hiện nay là: “Vốn là một phần thu nhập
quốc dân dưới dạng tài sản vật chất và tài sản tài chính được cá nhân, tổ chức bỏ ra
để tiến hành sản xuất kinh doanh nhằm mục đích kiếm lợi ích kinh tế và lợi ích xã
hội”. Như vậy, có thể thấy số tiền đã ứng ra ban đầu không chỉ được bảo tồn mà nó
còn tăng thêm do hoạt động kinh doanh mang lại. Từ phân tích trên cho ta thấy: “Vốn
kinh doanh của doanh nghiệp là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ giá trị tài sản được
huy động, sử dụng vào hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm mục đích sinh lời”.
(Nguồn: PGS.TS. Nguyễn Đình Kiệm (2010) – Giáo trình Tài chính doanh
nghiệp – NXB Tài Chính – Tr.61)
1.1.1.2. Đặc điểm về vốn trong doanh nghiệp
- Vốn của doanh nghiệp là số tiền ứng trước cho hoạt động sản xuất kinh doanh
của doanh nghiệp. Tuy nhiên, muốn có được lượng vốn đó, các doanh nghiệp phải chủ
động khai thác, thu hút vốn trên thị trường.
- Mục đích vận động của tiền vốn là sinh lời. Nghĩa là vốn ứng trước cho hoạt
động sản xuất kinh doanh phải được thu hồi về sau mỗi chu kỳ sản xuất, tiền vốn thu
hồi về phải lớn hơn số vốn đã bỏ ra.

12. 2
1.1.1.3. Phân loại về vốn trong doanh nghiệp
Doanh nghiệp cần phải phân loại vốn bởi vì phân loại vốn có tác dụng kiểm tra,
phân tích quá trình phát sinh những loại chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra để tiến hành
SXKD. Ta có thể thấy, có nhiều cách để phân loại vốn, tùy thuộc vào góc độ khác
nhau thì có những cách phân loại khác nhau.
1.1.1.4. Phân loại vốn dựa trên góc độ chu chuyển của vốn
Dựa trên góc độ chu chuyển của vốn thì vốn trong doanh nghiệp được phân làm
hai loại: Vốn cố định và vốn lưu động.
- Vốn cố định: Là những tài sản có giá trị lớn, có thời gian sử dụng dài cho các
hoạt động của doanh nghiệp và phải thỏa mãn đồng thời tất cả các tiêu chuẩn là vốn cố
định.
(Nguồn: PGS.TS. Nguyễn Đình Kiệm (2010) – Giáo trình Tài chính doanh
nghiệp – NXB Tài Chính – Tr.63)
Vốn cố định biểu hiện dưới hai hình thái:
+ Hình thái hiện vật: Là toàn bộ tài sản cố định dùng trong kinh doanh của cả
doanh nghiêp, gồm: Nhà cửa, thiết bị máy móc, công cụ,…
+ Hình thái tiền tệ: Là toàn bộ TSCĐ chưa chiết khấu hao và vốn khấu hao khi
chưa được sử dụng để sản xuất TSCĐ. Mặt khác, nó còn là bộ phận vốn cố định đã
hoàn thành vòng luân chuyển và trở về hình thái tiền tệ ban đầu.
- Vốn lưu động: Là số vốn ứng ra để hình thành nên các tài sản lưu động nhằm
đảm bảo cho quá trình kinh doanh của doanh nghiệp được thực hiện thường xuyên,
liên tục. Vốn lưu động luân chuyển toàn bộ giá trị ngay một lần và được thu hồi toàn
bộ, hoàn thành một vòng luân chuyển khi kết thúc một chu kỳ kinh doanh.
(Nguồn: PGS.TS. Nguyễn Đình Kiệm (2010) – Giáo trình Tài chính doanh
nghiệp – NXB Tài Chính – Tr.90)
Đối với doanh nghiệp thương mại thì vốn lưu động, bao gồm: Vốn lưu động định
mức và vốn lưu động không định mức.
+ Vốn lưu động định mức: Là số vốn tối thiểu cần thiết cho hoạt động sản xuất
kinh doanh của doanh nghiệp trong kỳ, gồm: Vốn dự trữ vật tư hàng hóa và vốn phi
hàng hóa để phục vụ cho hoạt động SXKD.
+ Vốn lưu động không định mức: Là số vốn lưu động có thể phát sinh trong quá
trình SXKD nhưng không có căn cứ để tính toán định mức được như: Tiền gửi ngân
hàng, thanh toán tạm ứng,… Đối với doanh nghiệp sản xuất thì vốn lưu động, gồm:
Vật tư, nguyên vật liệu, công cụ, dụng cụ,… là đầu vào cho quá trình SXKD của
doanh nghiệp.
Không những thế tỷ trọng, thành phần, cơ cấu của các loại vốn này trong các
doanh nghiệp khác nhau cũng khác nhau. Nếu như trong doanh nghiệp thương mại tỷ
Thang Long University Library

13. 3
trọng của loại vốn lưu động này chiếm chủ yếu trong nguồn vốn kinh doanh thì trong
doanh nghiệp sản xuất tỷ trọng vốn cố định lại chiếm chủ yếu. Với hai loại vốn này,
vốn cố định có đặc điểm chu chuyển chậm hơn vốn lưu động. Trong khi đó, vốn cố
định chu chuyển được một vòng thì vốn lưu động đã chu chuyển được rất nhiều vòng.
Việc phân chia theo cách thức này giúp cho các doanh nghiệp thấy được tỷ trọng,
cơ cấu từng loại vốn. Từ đó, doanh nghiệp chọn cho mình một cơ cấu vốn phù hợp.
1.1.1.4.1. Phân loại vốn dựa trên nguồn hình thành
Theo cách phân loại này thì vốn của doanh nghiệp, gồm có: Nợ phải trả, vốn chủ
sở hữu. Trong quá trình SXKD, ngoài số vốn doanh nghiệp tự có ra thì doanh nghiệp
cũng cần sử dụng một khoản vốn khá lớn từ đi vay ngân hàng. Bên cạnh đó, doanh
nghiệp còn có khoản vốn chiếm dụng từ các đơn vị nguồn hàng, khách hàng, bạn hàng
và lương trả công nhân viên. Tất cả các yếu rố này hình thành nên khoản nợ phải trả
của doanh nghiệp.
- Nợ phải trả: Là khoản nợ phát sinh trong quá trình kinh doanh mà doanh
nghiệp có trách nhiệm phải trả cho các tác nhân kinh tế như: Nợ vay ngân hàng, nợ
vay của các chủ thể kinh tế, nợ vay của cá nhân, phải trả cho người bán, thuế phải nộp
cho Ngân sách Nhà nước,…
- Vốn chủ sở hữu: Là nguồn vốn thuộc chủ sở hữu của chủ doanh nghiệp và các
thành viên trong công ty liên doanh hay các cổ đông trong công ty Cổ phần. Có ba loại
nguồn cơ bản tạo nên vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp:
+ Vốn kinh doanh, gồm: Vốn góp (Nhà nước hay các bên tham gia liên doanh,
cổ đông, các chủ doanh nghiệp) và phần lãi chưa phân phối của kết quả sản xuất kinh
doanh.
+ Chênh lệch đánh giá lại tài sản (chủ yếu là tài sản cố định): Khi Nhà nước cho
phép hoặc các thành viên quyết định.
+ Các quỹ của doanh nghiệp: Hình thành từ kết quả SXKD như: Quỹ phát triển,
quỹ dự trữ, quỹ khen thưởng phúc lợi.
Ngoài ra, vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp, bao gồm: Vốn đầu tư XDCB và kinh
phí sự nghiệp (khoản kinh phí do ngân sách Nhà nước cấp phát không hoàn lại sao cho
doanh nghiệp chi tiêu cho mục đích kinh tế lâu dài, cơ bản, mục đích Chính trị – Xã
hội,…).
1.1.1.4.2. Phân loại vốn dựa theo thời gian huy động và sử dụng vốn
Dựa theo thời gian huy động và sử dụng vốn thì nguồn vốn của doanh nghiệp
được phân chia như sau:
- Nguồn vốn thường xuyên: Là nguồn vốn mà doanh nghiệp sử dụng để tài trợ
cho toàn bộ tài sản cố định của mình. Nguồn vốn này, bao gồm: Vốn chủ sở hữu và nợ
dài hạn của doanh nghiệp. Trong đó:

14. 4
+ Nợ dài hạn: Là các khoản nợ dài hơn một năm hoặc phải trả sau một kỳ kinh
doanh, không phân biệt đối tượng cho vay và mục đích vay.
- Nguồn vốn vay tạm thời: Là nguồn vốn dùng để tài trợ cho tài sản lưu động tạm
thời của doanh nghiệp. Nguồn vốn này bao gồm: Vay ngân hàng, tạm ứng, người mua
trả tiền trước,…
Như vậy, ta có:
TS =
=
=
TSDH + TSNH
Nợ ngắn hạn + Nợ dài hạn + Vốn chủ sở hữu
Vốn tạm thời + Vốn thường xuyên
Việc phân loại theo cách này giúp cho doanh nghiệp thấy được yếu tố thời gian
về vốn mà mình nắm giữ. Từ đó, doanh nghiệp lựa chọn nguồn tài trợ cho tài sản của
mình một cách phù hợp, tránh tình trạng sử dụng nguồn vốn tạm thời để tài trợ cho
TSCĐ.
1.1.2. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của vốn lưu động trong doanh nghiệp
1.1.2.1. Khái niệm của vốn lưu động trong doanh nghiệp
Vốn lưu động là số vốn ứng ra để hình thành nên các tài sản lưu động nhằm đảm
bảo cho quá trình kinh doanh của doanh nghiệp được thực hiện thường xuyên, liên
tục. Vốn lưu động luân chuyển toàn bộ giá trị ngay một lần và được thu hồi toàn bộ,
hoàn thành một vòng luân chuyển khi kết thúc một chu kỳ kinh doanh.
(Nguồn: PGS.TS. Nguyễn Đình Kiệm (2010) – Giáo trình Tài chính doanh
nghiệp – NXB Tài Chính – Tr.90)
Qua một chu kỳ sản xuất, kinh doanh vốn lưu động chuyển hoá thành nhiều hình
thái khác nhau. Đầu tiên khi tham gia vào quá trình sản xuất vốn lưu động thể hiện
dưới trạng thái sơ khai của mình là tiền tệ, qua các giai đoạn nó dần chuyển thành các
sản phẩm dở dang hay bán thành phẩm. Giai đoạn cuối cùng của quá trình sản xuất
kinh doanh vốn lưu động được chuyển hoá vào sản phẩm cuối cùng. Khi sản phẩm này
được bán trên thị trường sẽ thu về tiền tệ hay hình thái ban đầu của vốn lưu động.
Sơ đồ 1.1. Chu trình chuyển hóa trong vốn lƣu động
Vốn bằng tiền Mua vật tƣ Vốn dự trữ Sản xuất Vốn trong SX
Hàng hóa Sản phẩm
Tiêu thụ sản phẩm
1.1.2.2. Đặc điểm của vốn lưu động trong doanh nghiệp
Đặc điểm của vốn lưu động trong doanh nghiệp có thể tóm tắt như sau: Vốn lưu
động lưu chuyển nhanh; Vốn lưu động hoàn thành một vòng tuần hoàn sau một chu kỳ
sản xuất. Trong quá trình đó, vốn lưu động chuyển toàn bộ, một lần giá trị vào sản
phẩm, khi kết thúc quá trình sản xuất, giá trị hàng hóa được thực hiện và vốn lưu động
Thang Long University Library

15. 5
được thu hồi. Chu kỳ vận động của vốn lưu động là cơ sở đánh giá khả năng thanh
toán và hiệu quả sản xuất kinh doanh của, hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp.
Ngoài ra, vốn lưu động trong doanh nghiệp còn có vốn lưu động dịch chuyển một
lần vào quá trình sản xuất, kinh doanh. Trong quá trình sản xuất, vốn lưu động được
chuyển qua nhiều hình thái khác nhau từng giai đoạn. Các giai đoạn của vòng tuần
hoàn đó luôn đan xen với nhau mà không tách biệt riêng rẽ. Việc quản lý vốn lưu động
đòi hỏi phải thường xuyên bám sát tình hình luân chuyển vốn, kịp thời khắc phục cho
những ách tắc sản xuất, đảm bảo đồng vốn được lưu chuyển liên tục và nhịp nhàng.
Mặt khác, đặc điểm của vốn lưu động hoàn thành một vòng tuần hoàn sau khi
hoàn thành một quá trình sản xuất kinh doanh. Điều khác biệt lớn nhất giữa vốn lưu
động và vốn cố định là vốn cố định chuyển dần giá trị của nó vào sản phẩm thông qua
mức khấu hao, còn vốn lưu động chuyển toàn bộ giá trị của nó vào giá trị sản phẩm
theo chu kỳ sản xuất, kinh doanh.
1.1.2.3. Vai trò của vốn lưu động trong doanh nghiệp
Trong quá trình sản xuất kinh doanh, ngoài TSCĐ như máy móc, thiết bị, nhà
xưởng,… Doanh nghiệp phải bỏ ra một khoản tiền nhất định để mua sắm hàng hóa,
nguyên vật liệu,… phục vụ cho quá trình sản xuất kinh doanh của mình. Như vậy, vốn
lưu động của doanh nghiệp cùng một lúc sẽ được phân bổ trên các giai đoạn và tồn tại
dưới những hình thức khác nhau, làm cho quá trình sản xuất kinh doanh được diễn ra
liên tục và không bị gián đoạn. Do đó, ta có thể nói rằng: Vốn lưu động là điều kiện
tiên quyết đầu tiên để doanh nghiệp đi vào hoạt động, hay nói cách khác vốn lưu động
là điều kiện cần và đủ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Ngoài ra, vốn lưu động còn đảm bảo cho quá trình tái sản xuất của doanh nghiệp.
Vốn lưu động còn là công cụ phản ánh, đánh giá quá trình mua sắm, sản xuất, tiêu thụ
nguyên vật liệu của doanh nghiệp. Nói chung, vốn lưu động đóng vai trò rất quan
trọng, quyết định đến tình hình hoạt động của doanh nghiệp. Việc khai thác sử dụng
nguồn vốn này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh
nghiệp, nếu khai thác hợp lý đúng quy trình hiêu quả của doanh nghiệp sẽ được nâng
cao và ngược lại. Vì vậy, trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh đòi hỏi doanh
nghiệp cần định hướng quy mô, cơ cấu lượng vốn một cách đúng đắn, phân bổ hợp lý
thiếu hụt hay dư thừa lượng tiền. Như vậy, vốn lưu động sẽ phát huy hết tác dụng
trong cơ cấu vốn kinh doanh trong doanh nghiệp.
1.1.3. Phân loại vốn lưu động trong doanh nghiệp
1.1.3.1. Phân loại theo hình thái biểu hiện
Dựa theo tiêu thức này, vốn lưu động được chia thành các loại sau:
- Vốn bằng tiền và các khoản phải thu:

16. 6
+ Vốn bằng tiền, gồm: Tiền mặt tại quỹ, tiền gửi tại ngân hàng và tiền đang
chuyển.
+ Các khoản phải thu (vốn trong thanh toán), gồm: Các khoản thu của khách
hàng (thể hiện số tiền khách hàng còn nợ doanh nghiệp phát sinh trong quá trình doanh
nghiệp cung cấp sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ cho khách hàng), khoản ứng trước cho
người bán, các khoản phải thu khác như thuế GTGT được khấu trừ, tạm ứng,…
- Vốn lưu động khác, gồm: Các khoản chi phí trả trước ngắn hạn, cầm cố, ký quỹ,
ký cược,…
Phân loại theo tiêu chí này giúp cho các doanh nghiệp xem xét, đánh giá mức tồn
kho dự trữ, đảm bảo khả năng thanh toán của doanh nghiệp. Mặt khác, thông qua cách
phân loại này giúp các doanh nghiệp tìm ra biện pháp phát huy chức năng của thành
phần vốn và biết được kết cấu vốn lưu động theo hình thái biểu hiện để định hướng
điều chỉnh hợp lý có hiệu quả và đảm bảo cho quá trình sản xuất kinh doanhh của
doanh nghiệp được diễn ra theo xu hướng tích cực, thường xuyên.
1.1.3.2. Phân loại theo vai trò của vốn lưu động đối với quá trình sản xuất
kinh doanh của doanh nghiệp
Dựa vào vai trò của vốn lưu động đối với quá trình sản xuất kinh doanh, vốn lưu
động của doanh nghiệp được chia thành các loại chủ yếu sau:
- Vốn lưu động trong khâu dự trữ sản xuất, gồm:
+ Vốn dự trữ nguyên vật liệu chính: Là giá trị các loại vật tư dự trữ cho sản xuất,
khi tham gia sản xuất nó hợp thành thực tế của sản phẩm.
+ Vốn dự trữ vật liệu phụ: Là giá trị những vật tư dự trữ trong sản xuất giúp cho
việc hình thành sản phẩm. Tuy nhiên, không đóng vai trò chủ yếu tạo ra sản phẩm.
+ Vốn dự trữ nhiên liệu, động lực phụ tùng thay thế: Là những loại nhiên liệu,
động lực phụ tùng thay thế phục vụ cho quá trình sản xuất sản phẩm của doanh nghiệp.
+ Vốn dự trữ công cụ dụng cụ nhỏ: Là giá trị những tư liệu lao động có giá trị
thấp, thời gian sử dụng không đủ tiêu chuẩn trở thành tài sản cố định.
- Vốn lưu động trong khâu trực tiếp sản xuất, gồm:
+ Giá trị sản phẩm dở dang dùng trong quá trình sản xuất, xây dựng,…
+ Bán thành phẩm: Là giá trị các sản phẩm dở dang nhưng khác sản phẩm chế
tạo ở chỗ nó đã hoàn thành một hay nhiều giai đoạn chế biến nhất định.
+ Vốn về các loại chi phí chờ kết chuyển: Là các chi phí liên quan đến nhiều kỳ
sản xuất kinh doanh, do có giá trị lớn lên phải phân bổ dần vào chi phí sản xuất các kỳ
nhằm đảm bảo sự ổn định tương đối giữa các kỳ.
- Vốn lưu động trong khâu lưu thông, gồm:
+ Vốn thành phẩm: Là biểu hiện bằng số tiền của số sản phẩm hoàn thành nhập
kho và đang chờ tiêu thụ.
Thang Long University Library

17. 7
+ Vốn hàng hóa mua ngoài.
+ Vốn hàng hóa gửi bán nhưng chưa xác định tiêu thụ.
+ Vốn bằng tiền, gồm: Tiền mặt tại quỹ, tiền gửi ngân hàng, các khoản đầu tư
ngắn hạn, các khoản thế chấp, kỹ quỹ, ký cược ngắn hạn.
+ Vốn trong thanh toán, gồm: Những khoản phải thu và các khoản tiền tạm ứng
trước phát sinh trong quá trình mua vật tư mua hàng hóa hoặc thanh toán nội bộ.
Phân loại vốn lưu động theo phương pháp này cho phép biết được kết cấu vốn
lưu động theo vai trò. Từ đó, giúp cho việc đánh giá tình hình phân bổ vốn lưu động
trong các khâu của quá trình luân chuyển vốn, ta thấy được vai trò của từng thành phần
vốn đối với quá trình SXKD của doanh nghiệp. Trên cơ sở đó, đề ra các biện pháp
quản lý thích hợp nhằm tăng tốc độ luân chuyển vốn lưu động và kết cấu vốn lưu động
hợp lý.
1.1.3.3. Phân loại theo nguồn hình thành vốn lưu động của doanh nghiệp
Xét theo góc độ nguồn hình thành thì vốn lưu động được phân thành các loại sau:
- Vốn chủ sở hữu:
+ Vốn do Nhà nước cấp: Là vốn do Nhà nước cấp cho doanh nghiệp được xác
nhận trên biên bản giao nhận vốn mà doanh nghiệp phải có trách nhiệm bảo toàn và
phát triển. Vốn do Nhà nước cấp có hai loại vốn là vốn cấp ban đầu và vốn cấp bổ
sung trong quá trình SXKD như từ lợi nhuận để lại hoặc từ các quỹ của doanh nghiệp
hay do các chủ sở hữu tự bổ sung để mở rộng quy mô sản xuất.
- Vốn tín dụng (nguồn vốn đi vay):
Ngoài nguồn vốn chủ sở hữu mà doanh nghiệp đang có phục vụ cho quá trình
SXKD thì các doanh nghiệp còn mở rộng sản xuất bằng nguồn vốn đi vay. Hiện nay,
các doanh nghiệp có thể đi vay tiền từ các ngân hàng thương mại, từ các quỹ tín dụng,
vay người lao động trong doanh nghiệp,… Vốn tín dụng của doanh nghiệp, gồm có:
+ Vốn tín dụng thương mại: Là tín dụng thường được các doanh nghiệp sử dụng.
Tín dụng thương mại chính là quan hệ mua bán chịu giữa các doanh nghiệp, mua bán
trả chậm hay trả góp. Tín dụng thương mại luôn gắn với một lượng hàng hóa dịch vụ
cụ thể, gắn liền với mối quan hệ thanh toán cụ thể. Vì thế, nó chịu tác động của cơ chế
thanh toán của chính sách tín dụng khách hàng mà doanh nghiệp được hưởng. Tín
dụng thương mại không chỉ là phương thức tài trợ tiện lợi và linh hoạt mà nó còn tạo
ra khả năng mở rộng hợp tác kinh doanh một cách lâu bền. Tuy nhiên, do đặc điểm của
khoản tín dụng thương mại thường có thời hạn ngắn nhưng nếu doanh nghiệp quản lý
một cách khoa học thì nó có thể đáp ứng một phần vốn lưu động cho doanh nghiệp.
+ Vốn tín dụng ngân hàng: Là thành phần vốn mà doanh nghiệp đi vay từ các
ngân hàng thương mại. Đây là hình thức tín dụng quan trọng nhất. Các ngân hàng có
thể đáp ứng nhu cầu vốn tức thời cho doanh nghiệp với thời hạn có thể từ vài ngày tới

18. 8
một năm với lượng vốn vay tùy thuộc vào nhu cầu SXKD của doanh nghiệp. Ngân
hàng có thể cấp tín dụng cho doanh nghiệp theo phương thức (cho vay theo từng món
hay cho vay luân chuyển). Tuy nhiên, việc lựa chọn nguồn tín dụng này doanh nghiệp
cần phải phân tích kỹ lưỡng về việc lựa chọn ngân hàng, cân nhắc khả năng trả nợ và
chi phí sử dụng vốn.
+ Vốn huy động qua thị trường chứng khoán: Thị trường chứng khoán là nơi huy
động vốn trung và dài hạn cho các doanh nghiệp. Doanh nghiệp có thể huy động qua
thị trường chứng khoán bằng cách phát hành trái phiếu ra thị trường nhằm thu hút
được các nguồn vốn nhàn rỗi trong xã hội. Đây là công cụ tài chính quan trọng của
thường được sử dụng vào mục đích vay trong dài hạn để đáp ứng nhu cầu vốn cho
SXKD. Tuy nhiên, vấn đề vay nợ từ nguồn này phụ thuộc rất lớn vào uy tín, độ tin cậy
và hiệu quả SXKD của doanh nghiệp.
+ Vốn tín dụng thuê mua: Là phương thức giúp cho các doanh nghiệp thiếu vốn
vẫn có tài sản cần thiết sử dụng vào hoạt động sản xuất kinh doanh của mình. Đây là
hình thức tài trợ tín dụng thông qua các loại tài sản, máy móc, thiết bị. Tín dụng thuê
mua có hai phương thức giao dịch chủ yếu là thuê vận hành và thuê tài chính.
+ Vốn chiếm dụng các đối tượng khác, gồm: Các khoản phải trả cán bộ công
nhân viên, phải nộp thuế và các khoản phải nộp ngân sách Nhà nước nhưng chưa đến
hạn trả, phải nộp hoặc các khoản tiền đặt cọc. Khoản vốn chiếm dụng này không phải
trả lãi nhưng chỉ đáp ứng nhu cầu tạm thời cho doanh nghiệp. Vì thế, thời gian chiếm
dụng được càng dài thì doanh nghiệp càng có thêm vốn để mở rộng SXKD.
Cách phân loại trên cho ta thấy, kết cấu vốn lưu động của doanh nghiệp được
hình thành từ nguồn vốn chủ sở hữu và nguồn vốn đi vay. Từ đó, giúp cho doanh
nghiệp có quyết định hợp lý trong việc cân đối giữa hai nguồn đảm bảo sử dụng nguồn
vốn của doanh nghiệp nói chung, vốn lưu động nói riêng một cách hiệu quả nhất.
1.1.3.4. Phân loại vốn lưu động căn cứ vào khả năng chuyển hóa thành tiền
Theo khả năng chuyển hóa thành tiền (tính thanh khoản), ta có thể phân loại vốn
lưu động như sau:
- Tài sản bằng tiền: Là loại tài sản có tính thanh khoản cao nhất đảm bảo khả
năng thanh toán các khoản nợ của doanh nghiệp. Trong doanh nghiệp tài sản bằng tiền,
gồm: Tiền mặt, tiền gửi ngân hàng, tiền trong thanh toán.
- Vàng bạc, đá quý: Là nhóm tài sản đặc biệt, được sử dụng vào mục đích dự trữ.
Trong một số ngành như: Tài chính, ngân hàng, bảo hiểm,… loại hình tài sản này có
giá trị rất lớn.
- Tài sản tương đương với tiền: Là các tài sản có khả năng chuyển đổi thành tiền
cao khi cần thiết. Loại tài sản này, gồm: Chứng khoán ngắn hạn dễ bán, các giấy tờ có
Thang Long University Library

19. 9
giá ngắn hạn được đảm bảo hoặc có độ an toàn cao (hối phiếu ngân hàng, kỳ phiếu
thương mại, bộ chứng từ hoàn chỉnh,…).
- Các khoản phải thu khác: Là một tài sản rất quan trọng của doanh nghiệp. Nói
chung đây chính là các khoản tín dụng thương mại phát sinh trong quan hệ mua bán
hàng hóa. Theo mức độ rủi ro các khoản phải thu được chia thành:
+ Độ tin cậy cao (loại A): Khả năng thanh toán 100% giá trị ghi trên tài khoản.
+ Độ tin cậy trung bình (loại B): Khả năng thanh toán từ 90% – 95%.
+ Độ tin cậy Khả năng thanh toán từ 70% – 80%.
+ Không thể thu hồi được (D): Sau một thời gian không thu hồi được thì có thể
được xóa khỏi tài khoản phải thu.
- Hàng tồn kho, gồm: Toàn bộ các hàng hóa vật liệu, nguyên liệu đang tồn tại ở
các kho, quầy hàng hoặc trong xưởng.
1.1.4. Kết cấu vốn lưu động trong doanh nghiệp
Kết cấu vốn lưu động là tỷ trọng giữa bộ phận vốn lưu động trên tổng số vốn lưu
động của doanh nghiệp. Việc nghiên cứu kết cấu vốn lưu động giúp ta thấy được tình
hình phân bổ vốn lưu động và tỷ trọng của mỗi loại vốn chiếm trong các giai đoạn
luân chuyển.
(Nguồn: GS.TS Nguyễn Văn Tiến – Giáo trình Tài chính Tiền tệ – NXB Thống
kê – Tr.159 )
Ở các doanh nghiệp khác nhau thì kết cấu vốn lưu động cũng khác nhau. Việc
phân tích kết cấu vốn lưu động theo nhiều tiêu thức khác nhau sẽ giúp cho doanh
nghiệp hiểu rõ hơn những đặc điểm riêng về số vốn lưu động của mình đang quản lý.
Từ đó, xác định trọng điểm quản lý vốn lưu động, đồng thời tìm mọi biện pháp nâng
cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động. Cùng với đó là các nhân tố ảnh hưởng đến kết cấu
vốn lưu động của doanh nghiệp.
Trong doanh nghiệp có nhiều nhân tố ảnh hưởng tới kết cấu vốn lưu động của
doanh nghiệp song có thể quy về 3 nhân tố chính. Thứ nhất, nhân tố về mặt sản xuất,
gồm: Các nhân tố quy mô sản xuất, tính chất sản xuất, trình độ sản xuất, quy trình
công nghệ, độ phức tạp của sản phẩm khác nhau thì tỷ trọng vốn lưu động ở các khâu
dự trữ – sản xuất – lưu thông cũng khác nhau. Thứ hai, về nhân tố về cung ứng tiêu
thụ: Trong sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp thường cần rất nhiều vật tư, hàng
hoá và do nhiều đơn vị cung cấp khác nhau. Nếu đơn vị cung ứng vật tư, hàng hoá
càng nhiều, càng gần thì vốn dự trữ càng ít. Trong điều kiện tiêu thụ sản phẩm cũng có
ảnh hưởng nhất định đến kết cấu vốn lưu động. Khối lượng tiêu thụ sản phẩm mỗi lần
nhiều hay ít, khoảng cách giữa doanh nghiệp với đơn vị mua hàng dài hay ngắn đều
trực tiếp ảnh hưởng đến kết cấu vốn lưu động. Cuối cùng là nhân tố về mặt thanh toán:
Sử dụng thể thức thanh toán khác nhau thì vốn chiếm dụng trong quá trình thanh toán

20. 10
cũng khác nhau. Do đó, nó ảnh hưởng đến việc tăng giảm vốn lưu động chiếm dụng ở
khâu này.
1.1.5. Quản lý vốn lưu động
1.1.5.1. Khái niệm quản lý vốn lưu động
Quản lý được định nghĩa theo nhiều cách khác nhau. Tuy nhiên, chúng ta có thể
đưa ra một định nghĩa khái quát nhất như sau: “Quản lý là quá trình lập kế hoạch, tổ
chức, lãnh đạo, kiểm soát các nguồn lực và hoạt động của hệ thống xã hội nhằm đạt
mục đích của hệ thống với hiệu lực và hiệu quả cao một cách bền vững trong điều kiện
môi trường luôn biến động”.
(Nguồn: PGS.TS. Nguyễn Thị Ngọc Huyền (2010) – Giáo trình Quản lý học – NXB
Đại học Kinh tế Quốc dân – Tr.38)
Vốn lưu động trong doanh nghiệp là nguồn vốn rất quan trọng đối với mỗi doanh
nghiệp. Đặc biệt, đối với những doanh nghiệp dịch vụ, thương mại thì nguồn vốn này
càng được thể hiện rõ nét nhất, nó chiếm tỷ trọng lớn nhất trong toàn bộ vốn SXKD.
Mặt khác, mọi phát sinh của doanh nghiệp đều có thể liên quan đến việc quản lý VLĐ,
đều ảnh hưởng trực tiếp làm VLĐ thay đổi. Vì thế, quản lý vốn lưu động mang một ý
nghĩa quyết định đến hoàn thành chu kỳ SXKD của doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả
sử dụng vốn, giảm chi phí cho doanh nghiệp.
Vốn lưu động được phân chia là nhiều loại khác nhau về tính chất, đặc điểm, vai
trò nên doanh nghiệp cần có những giải pháp tiến hành quản lý cho từng loại: Quản lý
tiền mặt, quản lý phải thu khách hàng, quản lý hàng tồn kho. Do đó, chúng ta có thể
đưa ra khái niệm quản lý vốn lưu động: “Quản lý vốn lưu động chính là quá trình lập
kế hoạch, tổ chức, kiểm soát việc sử dụng vốn lưu động nhằm đạt được mục tiêu của
doanh nghiệp với hiệu lực và hiệu quả cao một cahs bền vững trong điều kiện trong
mọi trường hợp biến động”.
(Nguồn: Nguyễn Hải Sản (1996) – Quản trị Tài chính Doanh nghiệp – NXB
Thống kê – Tr.358)
1.1.5.2. Các chiến lược quản lý vốn lưu động
1.1.5.2.1. Chính sách quản lý tài sản lưu động
Một doanh nghiệp có thể quản lý tài sản lưu động của mình bằng cách cấp tiến
hay thận trọng. Mô hình dưới đây ta có thể thấy rõ hoạt động này:
Thang Long University Library

21. 11
Hình 1.1. Mô hình quản lý tài sản lƣu động
Cấp tiến Thận trọng
TSLĐ
TSLĐ
TSCĐ
TSCĐ
- Quản lý tài sản cấp tiến:
Với các yếu tố khác không đổi, chính sách quản lý tài sản cấp tiến có các đặc
điểm sau:
+ Doanh nghiệp duy trì mức TSLĐ thấp. Doanh nghiệp chỉ giữ một lượng tối
thiểu tiền và chứng khoán khả thị trong tay. Doanh nghiệp dựa vào chính sách quản lý
có hiệu quả và khả năng vay ngắn hạn để đáp ứng mọi nhu cầu tiền không dự báo
trước. Ngoài ra, do dự trữ một lượng tài sản lưu động thấp kéo theo chi phí dự trữ hàng
tồn kho và phải thu khách hàng ở mức thấp.
+ Thời gian luân chuyển vốn bằng tiền: Chúng ta có thời gian luân chuyển vốn
bằng tiền được tính bằng thời gian thu nợ trung bình cộng thời gian luân chuyển kho
trung bình trừ thời gian trả nợ trung bình. Thông qua mức giảm trung bình của các
khoản phải thu khách hàng, hàng tồn kho vì thế làm tăng vòng quay hàng tồn kho và
phải thu khách hàng, giúp các doanh nghiệp rút ngắn thời gian luân chuyển kho trung
bình và thời gian thu nợ trung bình. Do đó, chính sách quản lý cấp tiến rút ngắn chu kỳ
kinh doanh của doanh nghiệp dẫn đến rút ngắn thời gian quay vòng tiền.
+ Chi phí thấp hơn do doanh nghiệp dự trữ tiền, hàng tồn kho, phải thu khách
hàng ở mức thấp. Cụ thể: Việc dự trữ tiền ở mức thấp dẫn đến giảm chi phí cơ hội, chi
phí dự trữ của việc dữ tiền. Dự trữ hàng tồn kho ở mức thấp giúp cho doanh nghiệp
giảm chi phí lưu kho. Phải thu khách hàng thấp dẫn đến giảm chi phí thu hồi nợ, chi
phí chiết khấu, chi phí sử dụng vốn.
Việc giảm chi phí trong khi doanh thu cao kéo theo lợi nhuận sau thuế của doanh
nghiệp cao hơn. Những rủi ro gắn với trạng thái quản lý tài sản cấp tiến, bao gồm: Khả
năng cạn kiệt tiền, doanh thu có thể bị mất khi hết hàng dự trữ.
- Quản lý tài sản thận trọng:
Trái ngược với mô hình quản lý cấp tiến, mô hình quản lý thận trọng có những
đặc điểm sau:

22. 12
+ Doanh nghiệp ở mức dự trữ TSLĐ cao. Trong đó, dự trữ vốn bằng tiền, dự trữ
hàng tồn kho, phải thu khách hàng của doanh nghiệp đều tăng.
+ Thời gian luân chuyển vốn bằng tiền trung bình của doanh nghiệp dài do các
nguyên nhân sau:
Hàng tồn kho tăng dẫn đến giảm vòng quay của hàng tồn kho làm tăng thời gian
luân chuyển kho trung bình.
Phải thu khách hàng giảm khiến cho vòng quay các khoản phải thu khách hàng
tăng thời gian thu nợ trung bình.
+ Chi phí cao hơn: Việc dự trữ tiền, dự trữ hàng tồn kho và phải thu khách hàng
ở mức cao sẽ làm tăng các khoản chi phí của doanh nghiệp như: Chi phí cơ hội, chi phí
dự trữ tiền, chi phí lưu kho, chi phí thu hồi nợ,… Trong trường hợp này nếu doanh
nghiệp có mức doanh thu thấp hơn sẽ kéo theo EBT thấp hơn.
+ Mô hình quản lý tài sản thận trọng mang tính rủi ro thấp hơn do khả năng thanh
toán ngắn hạn của doanh nghiệp được đảm bảo, dự trữ hàng tồn kho kịp thời phục vụ
nhu cầu thị trường.
1.1.5.2.2. Chính sách quản lý nợ ngắn hạn
Cũng giống như chính sách quản lý tài sản lưu động thì chính sách quản lý nợ
ngắn hạn theo trường phái cấp tiến và thận trọng.
- Quản lý nợ cấp tiến:
Chính sách quản lý nợ ngắn hạn cấp tiến tạo ra:
+ Mức nợ ngắn hạn cao nhưng được quản lý cấp tiến và có hiệu quả.
+ Thời gian luân chuyển vốn bằng tiền trung bình dài do tỷ trọng nợ ngắn hạn thấp,
doanh nghiệp chủ yếu dùng nguồn vay dài hạn để đầu tư cho TSLĐ. Do đó, tại thời
điểm hiện tại doanh nghiệp chưa phải đối mặt với áp lực trả nợ nhiều.
Vì vậy, thời gian trả nợ trung bình ngắn dẫn đến thời gian quay vòng dài. Chi phí
trả lãi cao hơn vì lãi suất ngắn hạn thấp hơn lãi suất dài hạn. Mặt khác, Doanh nghiệp
đối mặt với chiến lược rủi ro thấp do doanh nghiệp huy động vốn chủ yếu từ nguồn
tài trợ dài hạn (hay nguồn tài trợ chiếm tỷ lệ cao trong tổng nguồn vốn của doanh
nghiệp), mang tính ổn định, khả năng tự chủ tài chính cao, đồng thời giảm bớt các áp
lực thanh toán cho doanh nghiệp.
Thang Long University Library

23. 13
Hình 1.2. Mô hình quản lý nợ ngắn hạn
Cấp tiến Thận trọng
Nợ ngắn hạn Nợ ngắn hạn
Nợ dài hạn Nợ dài hạn
VCSH VCSH
1.1.5.2.3. Chính sách quản lý vốn lưu động
Chúng ta đã xem xét một cách độc lập giữa mô hình quản lý tài sản lưu động và
mô hình quản lý nợ ngắn hạn. Khi kết hợp hai mô hình này lại chúng ta có một mô
hình quản lý vốn lưu động của doanh nghiệp. Có 3 kiểu trường phái cơ bản: Thận
trọng, cấp tiến (mạo hiểm), dung hòa.
- Chính sách quản lý vốn lưu động cấp tiến (mạo hiểm):
Hình 1.3. Chính sách quản lý vốn lƣu động cấp tiến (mạo hiểm)
TSLĐ
TSCĐ
NV ngắn hạn
NV dài hạn
Chính sách quản lý vốn lưu động cấp tiến đòi hỏi mức tài sản lưu động thấp.
Doanh nghiệp đã sử dụng nguồn vốn ngắn hạn để tài trợ cho tài sản cố định. Điều này,
giúp cho các doanh nghiệp giảm chi phí huy động vốn. Tuy nhiên, cũng khiến các
doanh nghiệp đối mặt với mức độ rủi ro cao. Vì vậy, nếu doanh nghiệp có tình hình tài
sản lưu động cấp tiến thì doanh nghiệp cần cân bằng rủi ro theo chính sách nợ thận
trọng.
- Chính sách quản lý vốn lưu động thận trọng:
Ngược lại, với chính sách quản lý vốn lưu động cấp tiến (mạo hiểm) chính sách
quản lý vốn lưu động thận trọng đòi hỏi mức tài sản lưu động cao. Trong mô hình này
thì doanh nghiệp đã sử dụng nguồn vốn dài hạn để đầu tư tài sản lưu động. Vì thế, nếu

24. 14
doanh nghiệp có tình hình tài sản lưu động thận trọng thì doanh nghiệp cần cân bằng
rủi ro theo chính sách nợ cấp tiến.
Hình 1.4. Chính sách quản lý vốn lƣu động thận trọng
TSLĐ
TSCĐ
NV ngắn hạn
NV dài hạn
- Chính sách quản lý vốn lưu động dung hòa:
Nếu doanh nghiệp có tình hình tài sản lưu động trung bình thì doanh nghiệp cần
cân bằng rủi ro bằng cách theo chính sách nợ trung bình. Tăng tạm thời trong tài sản
lưu động cần được dảm bảo bằng nguồn vốn ngắn hạn mà có thể hoàn trả khi đầu tư
vào tài sản lưu động giảm. Đối với tài sản lưu động thường xuyên hay tài sản cố định
cà nhiều thời gian hơn để chuyển đổi thành tiền, do đó cần tài trợ bằng nguồn tài chính
dài hạn.
Hình 1.5. Chính sách quản lý vốn lƣu động dung hòa
TSLĐ
TSCĐ
NV ngắn hạn
NV dài hạn
1.2. Hiệu quả quản lý vốn lƣu động của doanh nghiệp
1.2.1. Khái niệm hiệu quả quản lý vốn lưu động
Trong điều kiện kinh tế chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường có sự điều tiết vĩ
mô của Nhà nước hoạt động kinh doanh của mỗi doanh nghiệp phải linh hoạt thích
ứng với cơ chế mới có thể tồn tại và phát triển trong môi trường cạnh tranh ngày càng
khó khăn, cạnh tranh khốc liệt. Vì thế, việc nâng cao hiệu quả quản lý vốn có ý nghĩa
rất quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Để nâng cao hiệu quả
Thang Long University Library

25. 15
kinh doanh đòi hỏi doanh nghiệp phải quản lý có hiệu quả các yếu tố của quá trình
hoạt động SXKD, trong đó có hiệu quả quản lý vốn lưu động.
Hiệu quả sử dụng vốn lưu động của doanh nghiệp là chỉ tiêu phản ánh kết quả
hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, được thể hiện bằng mối quan hê so
sánh giữa kết quả kinh doanh với số vốn lưu động mà doanh nghiệp đã đầu tư cho
hoạt động sản xuất kinh doanh. Kết quả thu được càng cao so với chi phí bỏ ra thì
hiệu quả sử dụng vốn càng cao.
(Nguồn: PGS.TS Nguyễn Ngọc Quang – Phân tích Báo cáo Tài chính – NXB Tài
chính – Tr.221)
Nhưng hiểu theo bất kỳ khái niệm nào thì bản chất của hiệu quả sử dụng vốn lưu
động là sự so sánh giữa kết quả đầu ra với các yếu tố đầu vào của một doanh nghiệp
được xét trong một kỳ kế toán nhất định, tùy theo yêu cầu của các nhà quản trị kinh
doanh.
Với mục đích chính mà bất kỳ doanh nghiệp nào đi vào sản xuất kinh doanh cũng
đặt ra đó là “tối thiểu hóa chi phí, tối đa hóa lợi nhuận”. Mà mức lợi nhuận doanh
nghiệp đạt được tính toán dựa trên tổng chi phí và tổng doanh thu theo công thức:
Lợi nhuận = Tổng doanh thu – Tổng chi phí
Vì vậy, để đảm bảo mục đích trên, doanh nghiệp cần phải sử dụng hợp lý, hiệu
quả từng đồng vốn lưu động, làm sao mỗi đồng vốn lưu động hàng năm để mua sắm
nguyên, nhiên,vật liệu được nhiều hơn, đồng thời tăng mức sản xuất và tiêu thụ sản
phẩm hàng hóa, dịch vụ.
1.2.2. Các phương pháp đánh giá hiệu quả quản lý vốn lưu động
1.2.2.1. Phương pháp tỷ số
Phương pháp này dựa trên ý nghĩa chuẩn mực các tỷ số của đại lượng tài chính
trong quan hệ tài chính của công ty. Trong phân tích hiệu quả quản lý vốn lưu động
của các công ty, các tỷ số tài chính được phân thành các nhóm tỷ lệ đặc trưng phản ánh
nội dung cơ bản theo các mục tiêu của hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty. Đó
là các nhóm tỷ số về khả năng sinh lời, khả năng thanh toán, cơ cấu nguồn vốn… Sau
đó, thực hiện so sánh tỷ số của năm sau so với năm trước. Khi so sánh các tỷ số tài
chính của doanh nghiệp sẽ biết được xu hướng biến động của các tỷ số và kết hợp với
tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp sẽ đánh giá được tình hình
quản lý vốn lưu động của doanh nghiệp. Trong mỗi trường hợp khác nhau, tùy theo
mục tiêu phân tích có thể lựa chọn các nhóm chỉ tiêu khác nhau phù hợp với mục đích
phân tích cụ thể của từng công ty, trong từng thời kỳ.
1.2.2.2. Phương pháp so sánh
Phương pháp so sánh là phương pháp phân tích được sử dụng rộng rãi, phổ biến
trong phân tích kinh tế nói chung và phân tích tài chính nói riêng, xác định vị trí và xu

26. 16
hướng biến động của các chỉ tiêu phân tích. Sử dụng phương pháp so sánh cần quan
tâm tới tiêu chuẩn để so sánh, điều kiện so sánh, kỹ thuật so sánh. Tiêu chuẩn để so
sánh: Tiêu chuẩn so sánh là chỉ tiêu của một kỳ được lựa chọn làm gốc so sánh. Gốc so
sánh được xác định tùy thuộc vào mục đích phân tích. Khi tiến hành so sánh cần có hai
đại lượng phải đảm bảo tính chất so sánh được.
Điều kiện so sánh
- So sánh theo thời gian đó là sự thống nhất về nội dung kinh tế, thống nhất về phương
pháp tính toán, thống nhất về thời gian và đơn vị đo lường.
- So sánh theo không gian tức là so sánh giữa các số liệu trong ngành nhất định, các
chỉ tiêu cần phải được quy đổi về cùng quy mô và điều kiện kinh doanh tương tự nhau.
Kỹ thuật so sánh
Để đáp ứng các mục tiêu sử dụng của những chỉ tiêu so sánh, quá trình so sánh
giữa các chỉ tiêu được thể hiện dưới 3 kỹ thuật so sánh sau đây:
- So sánh số tuyệt đối: Là kết quả của phép trừ giữa trị số của kỳ phân tích với kỳ gốc
của các chỉ tiêu kinh tế. Kết quả so sánh phản ánh sự biến động về quy mô hoặc khối
lượng của chỉ tiêu phân tích.
- So sánh số tương đối: Là kết quả phép chia giữa trị số của kỳ phân tích với kỳ gốc
của các chỉ tiêu kinh tế. Kết quả so sánh phản ánh kết cấu, mối quan hệ, tốc độ phát
triển và mức độ phổ biến của chỉ tiêu nghiên cứu.
- So sánh số bình quân: Biểu hiện tính chất đặc trưng chung về mặt số lượng, nhằm
phản ánh đặc điểm chung của một đơn vị, mỗi bộ phận hay một tổng thể chung có
cùng một tính chất.
Từ đó cho thấy, sự biến động về mặt quy mô hoặc khối lượng của chỉ tiêu phân
tích, mối quan hệ tỷ lệ, kết cấu của từng chỉ tiêu trong tổng thể hoặc biến động về mặt
tốc độ của chỉ tiêu phân tích.
Quá trình phân tích theo kỹ thuật của phương pháp so sánh có thể thực hiện theo
2 hình thức sau:
- So sánh theo chiều dọc: Là quá trình so sánh, xác định tỷ lệ, quan hệ tương quan giữa
các dữ kiện trên báo cáo tài chính của kỳ hiện hành.
- So sánh theo chiều ngang: Là quá trình so sánh, xác định tỷ lệ và chiều hướng giảm
của các dữ kiện trên báo cáo tài chính của nhiều kỳ khác nhau.
Tuy nhiên, phân tích theo chiều ngang cần chú ý trong điều kiện xảy ra lạm phát,
kết quả tính được chỉ có ý nghĩa khi chúng ta đã loại trừ ảnh hưởng của biến động giả.
1.2.2.3. Phương pháp phân tích Dupont
Bên cạnh đó, các nhà phân tích tài chính còn sử dụng phương pháp phân tích
Dupont. Phương pháp này sẽ giúp các nhà phân tích tài chính nhận biết được nguyên
nhân dẫn đến các hiện tượng tốt hay xấu trong doanh nghiệp. Tỷ số lợi nhuận ròng trên
Thang Long University Library

27. 17
tổng nguồn vốn lưu động đo lường khả năng sinh lời của nguồn vốn lưu động. Chỉ tiêu
này cho biết trong kỳ một đồng vốn lưu động tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận. Tỷ số
này càng cao phản ánh hiệu quả sử dụng vốn tốt, vốn đưa vào hoạt động đã thật sự
mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp.
ROSA =
Lợi nhuận ròng
Vốn lƣu động
Hay:
Khả năng sinh lời VLĐ =
Lợi nhuận ròng
x
Doanh thu thuần
Doanh thu thuần Vốn lƣu động
Tỷ số lợi nhuận ròng trên vốn lưu động phản ánh khả năng sinh lời trên doanh
thu tạo trong kỳ. Nói một cách khác, tỷ số này cho chúng ta biết được một đồng vốn
lưu động ra một đồng lợi nhuận ròng. Chỉ tiêu này càng lớn thì hoạt động sản xuất
kinh doanh của công ty càng tốt.
Tỷ trọng VLĐ sẽ là yếu tố ảnh hưởng đến với ROA (Return On Assets) cho ta
biết được trong kỳ một. Tỷ trọng này càng cao cho biết quá trình sử dụng vốn đạt hiệu
quả tốt.
ROA = ROSA x Tỷ trọng VLĐ
Một trong những chỉ tiêu quan trọng nhất là hệ số lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu
(ROE). Do nợ là một phần của tổng nguồn vốn hình thành nên ROE sẽ phụ thuộc vào
hệ số tài sản trên nợ. Mối quan hệ này được thể hiện bằng mô hình Dupont như sau:
ROE = ROA x
Tài sản
Nợ
Vì vậy, mô hình Dupont có ý nghĩa lớn đối với quản trị doanh nghiệp thể hiện ở
chỗ có thể đánh giá đầy đủ và khách quan các nhân tố tác động đến hiêu quả sản xuất
kinh doanh từ đó tiến hành công tác cải tiến tổ chức quản lý của doanh nghiệp.
1.2.3. Các chỉ tiêu đo lường hiệu quả quản lý vốn lưu động
1.2.3.1. Các chỉ tiêu đo lường hiệu quả quản lý vốn lưu động chung
1.2.3.1.1. Nhóm chỉ tiêu về hiệu quả sinh lời của hoạt động sản xuất hoạt
động kinh doanh
Chỉ số lợi nhuận trên doanh thu (ROS): Chỉ số này cho biết năng lực sinh lời của
doanh thu. Nó phản ánh một đồng doanh thu thuần có thể tạo ra bao nhiêu đồng lợi
nhuận. ROS càng cao thì càng chứng tỏ rằng doanh nghiệp đã có biện pháp quản lý chi
phí hiệu quả.
ROS =
Lợi nhuận sau thuế
Doanh thu
Chỉ số lợi nhuận trên tổng tài sản (ROA): Đây là chỉ số được thiết kế để do
lường khả năng sinh lời trên mỗi đồng tài sản của công ty. Chỉ số này được xác định

28. 18
bằng cách lấy lợi nhuận (lợi nhuận ròng hoặc lợi nhuận trước thuế) chia cho bình quân
giá trị tổng tài sản. Đứng trên góc độ chủ doanh nghiệp, ở tử số thường sử dụng lợi
nhuận trước thuế hơn là lợi nhuận ròng. ROA phản ánh một đồng tài sản của doanh
nghiệp tạo ra được bao nhiêu đồng lợi nhuận lợi nhuận dành cho cổ đông. ROA phụ
thuộc nhiều vào kết quả kinh doanh trong kỳ và đặc điểm của ngành sản xuất kinh
doanh. Các ngành như dịch vụ, du lịch, tư vấn, thương mại,… tỷ số này thường rất
cao, trong khi các ngành như công nghiệp chế tạo, ngành hàng không,… tỷ số này
thường rất thấp. Do đó, để đánh giá chính xác cần phải so sánh với bình quân ngành
hoặc so sánh với doanh nghiệp tương tự trong cùng một ngành. Nói chung, chỉ số này
càng cao thì càng chứng tỏ hiệu qủa sản xuất của tài sản càng cao.
ROA =
Lợi nhuận sau thuế
Tổng tài sản
Theo phương pháp Dupont thì ROA được tính bằng:
ROA =
Lợi nhuận sau thuế
x
Doanh thu
Doanh thu Tài sản
Như vậy, ROA chịu tác động bởi 2 yếu tố là ROS và vòng quay tài sản. Để tăng
ROA, doanh nghiệp có thể thúc đẩy ROS hoặc tăng vòng quay tài sản.
1.2.3.1.2. Nhóm chỉ tiêu về khả năng thanh toán
Hệ số thanh toán hiện thời hay còn gọi là tỷ số luân chuyển tài sản lưu động (The
Current Ratio).
Hệ số thanh toán hiện thời =
Tổng tài sản lƣu động
Số nợ ngắn hạn
Các khoản nợ ngắn hạn: Thường là những khoản nợ phải trả trong một khoảng
thời gian ngắn (thường là dưới 1 năm). Tỷ số luân chuyển tài sản lưu động cho thấy
doanh nghiệp có bao nhiêu tài sản có thể chuyển đổi để đảm bảo thanh toán các khoản
nợ ngắn hạn. Chỉ số này phản ánh một đồng nợ ngắn hạn của doanh nghiệp được bảo
đảm bởi bao nhiêu đồng tài sản lưu động. Khi giá trị của chỉ số này giảm, chứng tỏ khả
năng trả nợ của doanh nghiệp đã giảm và cũng là dấu hiệu báo trước những khó khăn
tài chính tiềm tàng. Khi tỷ số này có giá trị cao cho thấy doanh nghiệp có khả năng
thanh khoản cao. Tuy nhiên, khi tỷ số này có giá trị quá cao, thì có nghĩa là doanh
nghiệp đã đầu tư quá nhiều vào tài sản lưu động hay đơn giản hơn là việc quản trị tài
sản lưu động doanh nghiệp không đạt hiệu quả bời có quá nhiều lượng tiền mặt nhàn
rỗi,… Do đó, có thể làm giảm lợi nhuận của doanh nghiệp.
Tỷ số thanh toán nhanh (The Quick Ratio): Tỷ số này cho biết khả năng thanh
khoản thực sự của doanh nghiệp và được tính toán dựa trên các tài sản lưu động có thể
chuyển đổi nhanh thành tiền để đáp ứng những yêu cầu thanh toán cần thiết.
Thang Long University Library

29. 19
Hệ số thanh toán nhanh =
Tổng tài sản lƣu động – Hàng lƣu kho
Tổng tài sản
Các tài sản lưu động, bao gồm: Tiền mặt, tiền gửi ngân hàng, các loại chứng
khoán khả thị và khoản phải thu có thể chuyển đổi ra tiến mặt nhanh chóng. Do các
loại hàng hóa tồn kho có tính thanh khoản thấp bởi việc biến chúng thành tiền có thể
mất khá nhiều thời gian nên không được tính vào tỷ số này. Chỉ số này phản ánh cứ
một đồng nợ ngắn hạn sẽ được đảm bảo thanh toán ngay lập tức bằng bao nhiêu đồng
tài sản lưu động.
Hệ số thanh toán tức thời: Cho biết khả năng thanh toán ngay tại thời điểm xác
định tỷ lệ, không phụ thuộc vào các khoản phải thu, hàng lưu kho.
Hệ số thanh toán bằng tiền =
Tiền + Các khoản tƣơng đƣơng tiền
Số nợ ngắn hạn
1.2.3.1.3. Hiệu suất sử dụng vốn lưu động
Chỉ tiêu này phản ánh một đồng vốn lưu động của doanh nghiệp có thể tạo ra bao
nhiêu đồng doanh thu. Chỉ số này càng cao càng chứng tỏ vốn lưu động được sử dụng
càng hiệu quả.
Hiệu suất sử dụng VLĐ =
Doanh thu thuần
Vốn lƣu động TB
Sức sinh lời của vốn lưu động: Chỉ tiêu này phản ánh một đồng vốn lưu động tạo
ra được bao nhiêu đồng lợi nhuận ròng (lợi nhuận sau thuế). Chỉ tiêu này càng cao cho
biết doanh nghiệp đã sử dụng vốn lưu động có hiệu quả. Ngược lại, chỉ tiêu này thấp
có nghĩa là doanh nghiệp cần xem xét lại phương pháp quản lý vốn lưu động.
Sức sinh lời VLĐ =
Lợi nhuận sau thuế
Vốn lƣu động TB
Trong đó, ta có:
Vốn lƣu động TB =
Số VLĐ đầu năm + Số VLĐ cuối năm
2
1.2.3.1.4. Mức tiết kiệm vốn lưu động
Mức tiết kiệm vốn lưu động bao gồm mức tiết kiệm bao gồm mức tiết kiệm vốn
lưu động và mức tiết kiệm vốn lưu động tuyệt đối.
Mức tiết kiệm vốn lƣu động tuyệt đối: Nếu quy mô kinh doanh không thay đổi,
việc tăng tốc độ luân chuyển VLĐ đã giúp cho doanh nghiệp tiết kiệm được một lượng
VLĐ có thể rút khỏi kỳ luân chuyển để dùng vào việc khác.
Vtktd1 =
M0
–
M0
V1 V0

30. 20
Mức tiết kiệm vốn lƣu động tƣơng đối: Nếu quy mô kinh doanh được mở rộng,
việc tăng tốc độ luân chuyển VLĐ đã giúp doanh nghiệp không cần tăng thêm VLĐ
hoặc bỏ ra số VLĐ ít hơn so với trước.
Vtktd2 =
M1
–
M1
V1 V0
Trong đó:
Vtktd1 : Vốn lưu động tiết kiệm tuyệt đối
Vtktd2 : Vốn lưu động tiết kiệm tương đối
M0, M1 : Doanh thu thuần kỳ trước, kỳ này
V0, V1 : Hiệu suất sử dụng vốn lưu động kỳ trước, kỳ này
1.2.3.2. Các chỉ tiêu đo lường hiệu quả quản lý từng thành phần vốn lưu động
- Thời gian thu tiền trung bình (Average collection – ACP): Tỷ số này dùng để đo
lường hiệu quả và chất lượng quản lý khoản phải thu. Nó cho biết bình quân mất bao
nhiêu ngày để công ty có thể thu hồi được khoản phải thu.
Thời gian thu tiền TB =
Số ngày trong năm
Vòng quay khoản phải thu
Trong đó:
Hệ số thu nợ =
Doanh thu thuần
Giá trị khoản phải thu
Thời gian thu tiền trung bình cho biết bình quân doanh nghiệp mất bao nhiêu
ngày cho một khoản phải thu. Hệ số thu nợ càng cao thì kỳ thu tiền bình quân càng
thấp và ngược lại.
- Thời gian luân chuyển kho trung bình: Tỷ số này được tính bằng cách lấy số ngày
trong năm chia cho hệ số lưu kho. Hệ số lưu kho cho biết bình quân hàng tồn kho quay
được bao nhiêu vòng trong kỳ. Thời gian luân chuyển kho trung bình cho biết bình
quân tồn kho của doanh nghiệp hết bao nhiêu ngày. Chỉ số này thể hiện khả năng quản
trị hàng tồn kho hiệu quả như thế nào. Nó càng thấp cho thấy lưu thông sản xuất của
doanh nghiệp càng tốt.
Thời gian luân chuyển kho TB =
Số ngày trong năm
Hệ số lƣu kho
Trong đó:
Hệ số lƣu kho =
Giá vốn hàng bán
Giá trị lƣu kho
- Thời gian trả nợ trung bình: Tỷ số này được tính bằng cách lấy số ngày trong năm
chia cho hệ số trả nợ. Chỉ số này cho biết bình quân doanh nghiệp hết bao nhiêu ngày
để trả nợ.
Thang Long University Library

31. 21
Thời gian trả nợ TB =
Số ngày trong năm
Hệ số trả nợ
Trong đó:
Hệ số trả nợ =
Giá vốn hàng bán + Chi phí chung, bán hàng, quản lý
Phải trả ngƣời bán + Lƣơng, thƣởng, thuế phải trả
- Thời gian quay vòng tiền trung bình:
Thời gian quay
vòng tiền TB
Thời gian thu
tiền TB
Thời gian luân
chuyển kho TB
Thời gian trả
nợ TB
Chỉ số này cho biết sau bao nhiêu ngày thì số vốn của doanh nghiệp được quay
vòng để tiếp tục hoạt động sản xuất kinh doanh kể từ doanh nghiệp bỏ vốn ra.
1.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc quản lý VLĐ
1.2.4.1. Các nhân tố có thể lượng hóa được
1.2.4.1.1. Quản lý tiền và chứng khoán khả thị
Vốn bằng tiền của doang nghiệp gồm tiền mặt tại các quỹ và tiền gửi ngân hàng.
Vốn bằng tiền là yếu tố quan trọng trực tiếp quyết định đến khả năng thanh toán của
doanh nghiệp tương ứng với một quy mô sản xuất kinh doanh nhất định đòi hỏi thường
xuyên phải có lượng tiền tương xứng mới đảm bảo cho tình hình tài chính của doanh
nghiệp ở trạng thái bình thường.
Vốn bằng tiền là một tài sản có tính linh hoạt rất cao và cũng dễ là đối tượng của
hành vi tham ô, gian lận, lợi dụng. Chình vì như thế, dù lưu giữ vốn bằng tiền với mục
đích nào thì việc quản lý vốn bằng tiền là hết sức quan trọng trong công việc quản lý
tài chính doanh nghiệp.
Nội dung chủ yếu của quản lý vốn tiền bao gồm các vấn đề chính sau:
- Xác định mức dự trữ tiền mặt một cách hợp lý:
Việc xác định mức dự trữ tiền mặt hợp lý có ý nghĩa quan trọng giúp cho doanh
nghiệp đảm bảo khả năng thanh toán bằng tiền mặt cần thiết trong kỳ, tránh được
những rủi ro mất khả năng thanh toán. Nếu như doanh nghiệp dự trữ lượng tiền mặt
qúa nhiều có thể gây ra tình trạng ứ đọng vốn do tiền không được đầu tư vào các tài
sản sinh lời, làm mất đi khoản lợi nhuận thu về cho doanh nghiệp. Vì vậy, ngoài việc
dự trữ tiền mặt doanh nghiệp có thể chuyển sang nắm giữ các chứng khoán ngắn hạn
có tính thanh khoản cao trên thị trường. Qua đó, doanh nghiệp giữ được uy tín với nhà
cung cấp và tạo điều kiện cho doanh nghiệp chớp được cơ hội kinh doanh tốt, có khả
năng thu lợi nhuận cao.
Để xác định mức dự trữ tiền mặt hợp lý doanh nghiệp có thể sử dụng phương
pháp: Mô hình Mille – Orr.
Đồ thị trên cho thấy vốn bằng tiền vận động không theo một quy luật nào cho
đến khi đạt được một giới hạn. Tại điểm này doanh nghiệp sẽ dùng tiền mua chứng

32. 22
khoán nhằm làm giảm số dư vốn bằng tiền mục tiêu. Khi vốn bằng tiền vận động cho
tới khi đạt giới hạn dưới, lúc này thì doanh nghiệp sẽ bán lượng chứng khoán đủ để
đưa vốn bằng tiền lên mức mục tiêu. Như vậy, mức vốn bằng tiền lưu giữ dao động
một cách tự do cho tới khi đạt giới hạn trên hoặc giới hạn dưới. Khi đó, doanh nghiệp
mua hay bán chứng khoán để tái lập mức số dư vốn bằng tiền mong muốn.
Hình 1.6. Sự vận động của vốn bằng tiền theo mô hình Miller – Orr
Công thức xác định lượng tiền mặt tối ưu:
C* = Gd +
d
3
Trong đó:
Gd: Giới hạn dưới
Gt: Giới hạn trên
d: Khoảng dao động tiền mặt
Gt = Gd + d
d = 3 x 3
2
4
3
xi
xFx
δ2
: Phương sai thu chi ngân quỹ một ngày
i : Lãi suất (chi phí cơ hội) bình quân một ngày
- Quản lý chặt chẽ các khoản thu chi bằng tiền: Doanh nghiệp phải quản lý chặt
chẽ các khoản thu chi bằng tiền mặt để tránh tình trạng mất mát, lạm dụng tiền của
công mưu lợi cá nhân. Trong việc quản lý doanh nghiệp cần chú ý các điều sau:
+ Tất cả các khoản thu chi tiền mặt phải thông qua quỹ.
+ Việc xuất tiền trong quỹ tiền mặt hàng ngày do thủ quỹ tiến hành trên cơ sở các
phiếu thu chi tiền mặt hợp thức hóa và hợp pháp. Cuối mỗi ngày thủ quỹ phải kiểm tra,
đối chiếu tồn quỹ với số liệu của sổ quỹ kế toán tiền mặt. Nếu xảy ra tình trạng chênh
lệch số liệu thì thủ quỹ và kế toán phải kiểm tra để xác định nguyên nhân để có biện
Khoảng
cách (d)
Giới hạn
trên (Gt)
Mục tiêu
(C*)
Giới hạn
dưới (Gd)
Thời gian
Thang Long University Library

33. 23
pháp xử lý kịp thời. Chỉ để tồn quỹ mức tối thiểu cần thiết, số tiền thu trong ngày vượt
mức tồn quỹ có thể gửi vào ngân hàng để hưởng lãi.
+ Tăng tốc độ thu tiền và làm chậm quá trình chi tiền. Mặt khác, doanh nghiệp
cần quản lý chặt chẽ các khoản tạm ứng tiền mặt.
- Đảm bảo khả năng thanh toán nhanh: Một vấn đề rất quan trọng trong việc
quản lý tài chính doanh nghiệp là phải thường đảm bảo có một khối lượng tiền mặt để
chi trả cho các khoản nợ đến hạn và các khoản chi tiêu hàng ngày của doanh nghiệp.
Để chủ động trong thanh toán, doanh nghiệp phải lập kế hoạch lưu chuyển tiền tệ. Qua
đấy, sẽ giúp cho doanh nghiệp cân bằng lượng thu chi vốn bằng tiền và nâng cao khả
năng sinh lời của những khoản tiền nhàn rỗi.
1.2.4.1.2. Quản lý khoản phải thu khách hàng
Đối với doanh nghiệp, khoản phải thu khách hàng thường chiếm tỷ trọng lớn
trong tổng vốn lưu động của doanh nghiệp. Việc quản lý khoản phải thu liên quan chặt
chẽ với tiêu thụ sản phẩm, khi mà doanh nghiệp mở rộng việc bán chiu hàng hóa cho
khách hàng sẽ làm cho nợ phải thu tăng lên. Doanh nghiệp có thể tăng được thị phần
từ đó tăng doanh thu bán hàng và lợi nhuận. Tuy nhiên, việc làm tăng các khoản thu từ
khách hàng kéo theo hệ quả của việc làm gia tăng các khoản cho phí quản lý nợ, chi
phí thu hồi nợ, chi phí trả tiền lãi vay để đáp ứng cho nhu cầu vốn lưu động thiếu do
vốn của doanh nghiệp đang bị khách hàng chiếm dụng. Hơn thế nữa, doanh nghiệp có
thể bị mất vốn do khách hàng mất khả năng thanh toán. Vì vậy, để đảm bảo cho hoạt
động kin doanh của mình được tiến hành thường xuyên và liên tục doanh nghiệp phải
phân tích, nghiên cứu quyết định có cấp tín dụng cho khách hàng hay không.
Các biện pháp quản lý khoản phải thu
- Xác định chính sách bán chịu (chính sách tín dụng thương mại) với khách hàng:
Nợ phải thu khách hàng của doanh nghiệp chủ yếu phụ thuộc vào khối lượng
hàng hóa, dịch vụ bán chịu cho khách hàng và thời gian bán chịu. Vì vậy, để quản lý
tốt các khoản phải thu trước hết chúng ta nghiên cứu các yếu tố quyết định đến chính
sách bán chịu của doanh nghiệp.
+ Mục tiêu mở rộng thị trường tiêu thụ, tăng doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp.
+ Tính chất thời vụ thời vụ trong sản xuất và tiêu thụ của một số sản phẩm.
+ Tình hình cạnh tranh: Doanh nghiệp cần xem xét tình hình bán chịu của các đối
thủ cạnh tranh để có đối sách bán chịu thích hợp và có lợi.
+ Tình trạng tài chính doanh nghiệp: Doanh nghiệp không thể mở rộng bán chịu
cho khách hàng khi nợ phải thu của doanh nghiệp ở mức cao và có sự thiếu hụt lớn về
vốn bằng tiền trong cân đối thu chi.
- Phân tích năng lực khách hàng

34. 24
Để quyết định cấp tín dụng cho khách hàng hay không thì việc đầu tiên doanh
nghiệp phải làm là phân tích năng lực tín dụng cho khách hàng. Để làm được điều này
thi doanh nghiệp đầu tiên cần phải xây dựng được tiêu chuẩn tín dụng hợp lý sau đấy
xác minh phẩm chất tín dụng của khách hàng tiềm năng. Nếu tiêu chuẩn của khách
hàng đáp ứng được tiêu chuẩn tối thiểu mà doanh nghiệp đưa ra thì mới cấp tín dụng.
Tuy nhiên, tiêu chuẩn tín dụng cũng phải phù hợp nếu như doanh nghiệp đặt ra tiêu
chuẩn tín dụng quá cao có thể sẽ bỏ mất khách hàng có tiềm năng, còn nếu tiêu chuẩn
tín dụng quá thấp vẫn có thể đem lại doanh thu cho doanh nghiệp và đồng nghĩa doanh
nghiệp sẽ phải đối mặt với nhiều rủi ro và chi phí cao.
Sau đây là một số tiêu chuẩn để đánh giá khả năng tín dụng của khách hàng:
+ Phẩm chất tư cách tín dụng: Phản ánh tinh thần trách nhiệm của khách hàng
trong việc trả nợ. Điều này được phán đoán dựa trên cơ sở thanh toán các khoản nợ
trước đây của doanh nghiệp và của doanh nghiệp khác.
+ Năng lực trả nợ: Khả năng thanh toán và dự trữ của khách hàng. Bên cạnh đó,
doanh nghiệp có thể căn cứ vào tài sản mà khách hàng mang ra thế chấp để quyết định
việc có cấp tín dụng hay không.
+ Vốn của khách hàng: Thông qua lượng vốn của khách hàng doanh nghiệp đánh
giá được sức mạnh tài chính của khách hàng.
Khi đã thu thập được tất cả thông tin tín dụng, doanh nghiệp sẽ đưa ra quyết định
tín dụng, có cung cấp tín dụng hay không. Để thực hiện điều này, doanh nghiệp có thể
sử dụng phương pháp phân nhóm khách hàng theo mức độ rủi ro.
Theo phương pháp này, khách hàng của doanh nghiệp có thể được chia thành các
nhóm như sau:
Nhóm rủi ro
Tỷ lệ doanh thu không thu hồi
đƣợc ƣớc tính
Tỷ lệ khách hàng thuộc nhóm rủi
ro (%)
1 0 – 1 35
2 1 – 21/2
30
3 21/2
– 4 20
4 4 – 6 10
5 > 6 5
Diễn giải:
+ Doanh nghiệp thuộc nhóm 1 có thể được mở tín dụng mà không cần phải xem
xét nhiều, gần như tự động và vị thế của doanh nghiệp này có thể được xem xét lại mỗi
năm một lần.
+ Các công ty thuộc nhóm 2 có thể được cung cấp tín dụng trong một giới hạn
nhất định và vị thế của các doanh nghiệp này có thể được xem xét lại mỗi năm 2 lần.
Tương tự, doanh nghiệp sẽ xem xét đến các nhóm khách hàng khác.
Thang Long University Library

35. 25
+ Đối với doanh nghiệp thuộc nhóm 5, để giảm thiểu tổn thất có thể xảy ra doanh
nghiệp sẽ yêu cầu khách hàng thanh toán tiền ngay khi nhận hàng hóa, dịch vụ.
Các khách hàng ở những nhóm rủi ro khác nhau thì có yêu cầu tín dụng khác
nhau. Tuy nhiên, phải làm như thế nào để việc phân nhóm là chính xác, không nhầm
lẫn là điều khiến cho doanh nghiệp quan tâm hơn cả. Dưới đây là mô hình tính điểm
tín dụng mà doanh nghiệp có thể sử dụng để phân nhóm rủi ro. Qua đó, giúp cho
doanh nghiệp có được quyết định sáng suốt trong việc cấp tín dụng cho khách hàng.
Bảng 1.1. Mô hình tính điểm tín dụng
Biến số Trọng số Điểm tín dụng Nhóm rủi ro
Khả năng thanh toán lãi 4 Lớn hơn 47 1
Khả năng thanh toán nhanh 11 40 – 47 2
Số năm hoạt động 1 32 – 39 3
24 – 31 4
Nhóm hơn 24 5
Điểm tín dụng = 4 x Khả năng thanh toán lãi + 11 x Khả năng thanh toán nhanh
+ 1 x Số năm hoạt động
- Phân tích, đánh giá các khoản tín dụng mà khách hàng đề nghị
Sau khi tiến hành phân tích năng lực tín dụng của khách hàng, doanh nghiệp sẽ
xem xét các khoản tín dụng mà khách hàng đề nghị dựa vào việc phân tích chỉ tiêu
NPV. Dưới đây là 3 mô hình mà các doanh nghiệp thường sử dụng để đưa ra quyết định
cấp tín dụng cho khách hàng.
+ Quyết định tín dụng khi xem xét một phương án:
Mô hình cơ bản:
NPV =
CFt
– CF0
k
CF0 = VC x S x
ACP
360
CFt = [S x (1 – VC) – S x BD – CD] x (1 – T)
Trong đó:
VC : Tỷ lệ chi phí biến đổi trên doanh thu.
S : Doanh thu dự kiến mỗi kỳ.
ACP : Thời gian thu tiền trung bình tính theo số ngày.
BD : Tỷ lệ nợ xấu trên dòng doanh tiền vào từ bán hàng.
CD : Luồng tiền ra tăng thêm của bộ phận tín dụng.
T : Thuế suất cận biên của doanh nghiệp.
k : Tỷ lệ thu nhập yêu cầu sau thuế.
Sau khi tính toán xong chỉ tiêu NPV doanh nghiệp đưa ra quyết định dựa trên cơ sở:

36. 26
NPV > 0 : Cấp tín dụng
NPV < 0 : Không cấp tín dụng
NPV = 0 : Bàng quan
+ Quyết định tín dụng khi xem xét hai phương án: Cấp tín dụng và không cấp tín
dụng
Phương án 1: Không cấp tín dụng
NPV = P0 x Q0 – AC0 x Q0
Phương án 2: Cấp tín dụng
NPV1 =
P1 x Q1 x h
– AC1 x Q1
1 + R
Doanh nghiệp đưa ra quyết định dựa trên cơ sở sao sánh giữa NPV0 và NPV1
NPV0 > NPV1: Không cấp tín dụng
NPV0 < NPV1 : Cấp tín dụng
NPV0 = NPV1 : Bàng quan
+ Quyết định tín dụng kết hợp sự dụng thông tin rủi ro:
Chỉ tiêu
Không sử dụng thông
tin rủi ro tín dụng
Sử dụng thông tin
rủi ro tín dụng
Số lượng bán (Q) Q1 Q1*h
Giá bán (P) P1 P1
Chi phí sản xuất bình quân (AC) AC1 AC1
Chi phí thông tin rủi ro 0 C
Xác suất thanh toán H 100%
Thời hạn nợ T T
Tỷ suất chiết khấu R R
Phương án 1: Không sử dụng thông tin rủi ro tín dụng
NPV1 =
P1 x Q1 x h
– AC1 x Q1
1 + R
Chỉ tiêu Không cấp tín dụng Cấp tín dụng
Số lượng bán (Q) Q0 Q1 (Q1 > Q0)
Giá bán (P) P0 P1 (P1 > P0)
Chi phí sản xuất bình quân (AC) AC0 AC1 (AC1 > AC0)
Xác suất thanh toán 100% h (h < 100%)
Thời hạn nợ 0 T
Tỷ suất chiết khấu 0 R
Thang Long University Library

37. 27
Phương án 2: Sử dụng thông tin rủi ro tín dụng để ra quyết định
NPV2 =
P1 x Q1 x h
– AC1 x Q1 x h – C
1 + R
Doanh nghiệp đưa ra quyết định dựa trên cơ sở sau:
NPV1 > NPV2 : Không sử dụng thông tin rủi ro tín dụng
NPV1 < NPV2 : Sử dụng thông tin rủi ro tín dụng
NPV1 = NPV2 : Bàng quan
- Theo dõi tình hình phải thu khách hàng: Mở sổ theo dõi chi tiết nợ phải thu và tình
hình thanh toán với khách hàng. Cần thường xuyên xem xét đánh giá tình hình nợ phải
thu. Để theo dõi các khoản nợ phải thu, các doanh nghiệp có thể sử dụng một trong hai
kỹ thuật cơ bản là thời gian thu tiền trung bình và tiếp cận theo mẫu hình phải thu
khách hàng.
+ Thời gian thu nợ trung bình (ACP):
Công thức xác định thời gian thu nợ trung bình:
Thời gian thu nợ trung bình =
360
Số vòng quay các khoản phải thu
Theo dõi sự thay đổi của thời gian thu nợ trung bình sẽ giúp các doanh nghiệp
kịp thời đưa ra điều chỉnh về chính sách tín dụng và thu tiền. Tuy nhiên, chỉ tiêu này
không có hiệu quả khi sử dụng nội bộ để theo dõi thu tiền của doanh nghiệp. Bởi đứng
trên phương diện thanh toán, nó là một thước đo chung chung và bị ẩn đi sự khác biệt
riêng lẻ giữa các khách hàng. Ngoài ra, ACP còn chịu ảnh hưởng bởi sự thay đổi trong
doanh thu và phải thu khách hàng.
+ Các tiếp cận dựa trên mẫu hình phải thu: Mẫu hình phải thu là tỷ lệ % của doanh
thu bán hàng trả chậm vẫn chưa thanh toán ghi nhận doanh thu và trong những
tháng tiếp theo. Do các khoán phải thu được chia nhỏ theo từng tháng phát sinh
doanh thu nên theo dõi sự thay đổi trong mẫu hình phải thu giúp các doanh nghiệp
ghi nhận ngay sự thay đổi trong hành vi thanh toán của khách hàng.
Thường xuyên theo dõi và phân tích cơ cấu nợ phải thu theo thời gian. Xác định
trọng tâm quản lý nợ phải thu để có biện pháp quản lý chặt chẽ. Chủ động áp dụng các
biện pháp thu hồi các khoản nợ quá hạn. Trích lập dự phòng nợ phải thu khó đòi để
chủ động bảo toàn vốn lưu động.
1.2.4.1.3. Quản lý hàng tồn kho
Vốn về hàng tồn kho luôn chiếm tỷ trọng đáng kể trong tổng giá trị tài sản của
doanh nghiệp và chiếm tỷ trọng lớn trong tổn vốn lưu động của doanh nghiệp. Doanh
nghiệp có nhiều loại hàng lưu kho. Ba loại phổ biến nhất là: Nguyên vật liệu, sản
phẩm dở dang, thành phẩm. Duy trì một lượng vốn về hàng tồn kho thích hợp giúp
doanh nghiệp tránh được việc phải trả giá cao hơn cho việc đặt hàng nhiều lần với số

38. 28
lượng nhỏ và những rủi ro trong việc chậm trễ hoặc tạm ngừng sản xuất do thiếu vật tư
hay những thiệt hại do không đáp ứng được nhu cầu đặt hàng của khách hàng. Mặt
khác, việc đầu tư vốn vào dự trữ hàng tồn kho hợp lý còn có vai trò như một tấm đệm
an toàn cho quá trình sản xuất diễn ra liên tục và thông suốt. Do vậy, để đưa ra lượng
dự trữ tối ưu hàng tồn kho doanh nghiệp cần phải chú ý đến các điểm sau:
- Chí phí liên quan đến dự trữ hàng tồn kho: Để xác định mức độ đầu tư vào
hàng tồn kho tối ưu cần so sánh lợi ích đạt được từ được từ dự trữ hàng tồn kho với chi
phí phát sinh do dự trữ hàng tồn kho để có phương thức quyết định tồn kho. Các chi
phí phát sinh khi dự trữ và sử dụng hàng tồn kho, bao gồm:
+ Chi phí đặt hàng, bao gồm: Chi phí giao dịch, chi phí vận chuyển, chi phí giao
nhận hàng theo hợp đồng.
+ Chi phí lưu trữ: Là những chi phí liên quan đến việc thực hiện dự trữ hàng tồn
kho trong một khoảng thời gian xác định trước. Chi phí lưu trữ, bao gồm: Chi phí lưu
kho và chi phí bảo quản, chi phí hư hỏng và chi phí thiệt hại do hàng tồn kho bị lỗi
thời, giảm giá, chi phí bảo hiểm, chi phí cơ hội về số vốn đầu tư vào hàng tồn kho.
+ Chi phí thiệt hại do không có hàng: Lợi nhuận bị mất do hết thành phẩm dự trữ
để bán cho khách hàng, chi phí thiệt hại do tạm ngừng sản xuất, chi phí đặt hàng khẩn
cấp.
- Mô hình quản lý hàng tồn kho hiệu quả:
Hình 1.7. Đồ thị thời điểm đặt hàng
+ Mô hình EOQ: Là mô hình quản lý hàng tồn kho nhằm đến mục đích đạt được
với tổng chi phí tồn kho là nhỏ nhất. Mô hình EOQ dựa trên các giả định: Nhu cầu
Số ngày hàng
tồn kho
Điểm đặt hàng
(1) Thời gian đang chở hàng về (t)
Mức tồn kho trung bình
(Q/2)
Thời gian (t)
Thời điểm
đặt hàng
Thời điểm nhận hàng
Thời điểm dự trữ tối ưu
(T*)
Thang Long University Library

39. 29
hàng tồn kho ổn định, giá mua hàng mỗi lần bằng nhau, không có yếu tố chiết khấu
thương mại, không tính đến dự trữ an toàn.
+ Điểm đặt hàng: Là điểm mà tại đó doanh nghiệp nên tiến hành đơn đặt hàng
mới sao cho sản xuất kinh doanh không bị gián đoạn.
Thời gian Số lƣợng
Điểm đặt hàng = chờ x sử dụng
đặt hàng trong ngày
Có dự trữ an toàn:
Điểm đặt hàng = t x
S
+ Qan toàn
360
Trong đó:
S : Lượng hàng cần đạt trong năm
Qan toàn : Mức tồn kho trung bình an toàn
t : Thời gian chờ hàng về
+ Theo mô hình EOQ: Chính sách dự trữ tối ưu của doanh nghiệp phải đảm bảo tối
thiểu hóa tổng chi phí dữ trữ hàng tồn kho. Đồ thị minh họa sự biến động của tổng chi
phí dự trữ hàng tồn kho.
Lƣợng hàng tồn kho bình quân = Q/2
Chi phí đặt hàng = Số lần đặt hàng x Chi phí cho một lần đặt hàng
= (S/Q)*O
Chi phí dự trữ = Mức lƣu kho TB * Chi phí lƣu kho đơn vị
= (Q/2)*C
Tổng chi phí = Chi phí đặt hàng + Chi phí dự trữ
Tổng chi phí =
S
x O +
Q
x C
Q 2
Trong đó:
Q/2 : Mức tồn kho trung bình
O : Chi phí một lần đặt hàng
S : Lượng hàng cần đặt trong năm
C : Chi phí dự trữ kho trên một đơn vị hàng tồn kho trong năm

40. 30
Hình 1.8. Mô hình EOQ
Tổng chi phí hàng tồn kho là một hàm số theo biến số Q hay tổng chi phí = f(Q).
Hàm số này sẽ đạt giá trị nhỏ nhất với Q = Q* mà tại đó f(Q) = 0.
Lượng đặt hàng tối ưu:
Q
C
xSxO2
* 
Thời gian dự trữ tối ưu:
T* =
Q*
S/360
Điểm đặt hàng:
OP = Thời gian chờ dặt hàng x
S
+ Qan toàn
360
1.2.4.2. Các nhân tố phi lượng hóa
Là những nhân tố mang tính định tính và tác động của chúng đối với hiệu quả sử
dụng vốn là không thể tính toán được. Các nh ân tố này bao gồm các nhân tố khách
quan và các nhân tố chủ quan.
Các nhân tố khách quan là những nhân tố như: Đặc điểm ngành nghề kinh doanh
của doanh nghiệp, các chính sách kinh tế tài chính của Nhà nước đối với lĩnh vực
doanh nghiệp đang hoạt động, thị trường và sự tăng trưởng nền kinh tế. Các nhân tố
này có một ảnh hưởng nhất định tới hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp
chẳng hạn như với chính sách tài chính kinh tế của Nhà nước có tác động trực tiếp với
vai trò tạo hành lang an toàn để các doanh nghiệp hoạt động và đảm bảo sự phát triển
cân đối giữa các ngành kinh tế của cả nước. Nhà nước có thể khuyến khích, thúc đẩy
hoặc kìm hãm sự phát triển của một số ngành kinh doanh bằng những công cụ kinh tế
của mình. Điều này có ảnh hưởng sâu sắc đến kế hoạch sản xuất kinh doanh của doanh
nghiệp.
Chi phí
Tổng chi phí
Q Chi phí dự trữ
Chi phí đặt hàng
Q* Số lượng đặt hàng
Thang Long University Library