DAVRANIŞSAL POLİTİK İKTİSAT: Kamu Tercihi ve Davranışsal İktisat Perspektiflerinden Politikanın Analizi

1. DAVRANIŞSAL POLİTİK İKTİSAT:
Kamu Tercihi ve Davranışsal İktisat
Perspektiflerinden Politikanın Analizi
PROF.DR. COŞKUN CAN AKTAN
Bu sunum aşağıdaki kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır: Coşkun Can Aktan, Davranışsal Politik İktisat, Ankara: Seçkin
Yayınları.
Sunumu Hazırlayan: Mustafa Kandırmaz

2. DAVRANIŞSAL POLİTİK İKTİSAT:
Kamu Tercihi ve Davranışsal İktisat
Perspektiflerinden Politikanın Analizi
Geleneksel Siyaset Bilimi Ve Kamu Yönetimi
Devleti vatandaşlarının refahı ve dahası mutluluğu için
oluşturulmuş bir “iyiliksever devlet” olarak tanımlar.
Siyasal karar alma sürecindeki aktörlerin (politikacılar,
bürokratlar, seçmenler, çıkar ve baskı grupları) davranış,
eylem, karar ve tercihlerini inceler.
Devlet adı verilen organizasyonun temel gayesi “kamu
yararı”nı sağlayacak şekilde kamusal mal ve hizmetler
sunmaktır.
Devleti yöneten politikacı ve bürokratlar da “kamu
yararı” ya da “toplum menfaati” hedefine odaklanmış
aktörler olarak kabul edilir.

3. DAVRANIŞSAL POLİTİK İKTİSAT:
Kamu Tercihi ve Davranışsal İktisat
Perspektiflerinden Politikanın Analizi
Aktörlerin
Davranışları
Mübadele
Gönüllü Mübadele
(Catallaxy)
Özel Çıkar
Maksimizasyonu
Kamu Tercihinde Piyasa
ile Politika Arasındaki
Ortak Özellikler

4. DAVRANIŞSAL POLİTİK İKTİSAT:
Kamu Tercihi ve Davranışsal İktisat
Perspektiflerinden Politikanın Analizi
Rasyonalite Politik Mübadele
Homo
Economicus
Fayda
Maksimizasyonu
Kamu Tercihinde
Politikanın Ekonomik
Analizi

5. DAVRANIŞSAL POLİTİK İKTİSAT:
Kamu Tercihi ve Davranışsal İktisat
Perspektiflerinden Politikanın Analizi
Siyasal Aktörler
Kamu Tercihi
Disiplini
Kendi özel menfaatlerini
arttırma gayreti
içerisinde olduklarını öne
sürer
Siyaset
Bilimi
“iyiliksever devlet”
yönetimi altında siyasal
aktörleri “kamu yararı”nı
sağlamaya çalışan
aktörler olarak ele alır

6. DAVRANIŞSAL POLİTİK İKTİSAT:
Kamu Tercihi ve Davranışsal İktisat
Perspektiflerinden Politikanın Analizi
Rasyonalite
Özel Çıkar
Metodolojik
Bireycilik

7. DAVRANIŞSAL POLİTİK İKTİSAT:
Kamu Tercihi ve Davranışsal İktisat
Perspektiflerinden Politikanın Analizi
Daniel Kahneman
Kamu tercihi disiplininin kurucusu ve öncüsü James M. Buchanan’dır. Buchanan
bu alana yaptığı katkılar dolayısıyla Nobel ekonomi ödülü ile onurlandırılmıştır.
Kamu tercihi araştırmalarındaki “rasyonalite” varsayımını
eleştiriye tabi tutan araştırmalar psikoloji alanında filizlenmiş
ve büyümüştür. Bu alandaki öncü isim psikolog Daniel
Kahneman olmuştur. 2002 yılında Nobel ekonomi ödülü ile
onurlandırılan Kahneman yaptığı araştırmalar ile iktisat ve
psikoloji disiplinlerini birlikte inceleyerek Davranışsal İktisat
(Behavioral Econmics) adı verilen bir araştırma programının
doğmasına liderlik etmiştir.

8. DAVRANIŞSAL POLİTİK İKTİSAT:
Kamu Tercihi ve Davranışsal İktisat
Perspektiflerinden Politikanın Analizi
Davranışsal iktisat araştırmalarında kullanılan temel kavram “irrasyonalite”;
kamu tercihi araştırmalarında kullanılan temel kavram ise “rasyonalite”dir.
Davranışsal iktisat disiplininin iktisat bilimine yaptığı temel katkı “sınırlı
rasyonalite” kavramıdır.
“Sınırlı rasyonalite” kavramını iktisat
biliminde ilk kullanan kişi 1978
yılında Nobel ekonomi ödülü ile
onurlandırılan Herbert Simon olmuştur.

9. DAVRANIŞSAL POLİTİK İKTİSAT:
Kamu Tercihi ve Davranışsal İktisat
Perspektiflerinden Politikanın Analizi
Şekil 1: Siyaset Bilimi (Politika), İktisat ve Psikoloji

10. DAVRANIŞSAL POLİTİK İKTİSAT:
Kamu Tercihi ve Davranışsal İktisat
Perspektiflerinden Politikanın Analizi
Şekil 2 : Davranışsal Politik İktisat

11. DAVRANIŞSAL POLİTİK İKTİSAT:
Kamu Tercihi ve Davranışsal İktisat
Perspektiflerinden Politikanın Analizi
Davranışsal politik iktisat,
siyaset bilimi, iktisat ve
psikoloji disiplinlerinin
kesişim noktasında ortaya
çıkmış bir araştırma
programıdır.
Geniş anlamda tüm
siyasal aktörlerin
davranışlarındaki
“anomali” (anomaly)
durumlarını
incelemektedir.
Dar anlamda seçmenlerin
zihinsel kısayollar ve
zihinsel sapmaların
etkisinde kalarak
irrasyonel karar ve
seçimlerde bulunduklarını
öne sürmektedir.

12. DAVRANIŞSAL POLİTİK İKTİSAT:
Kamu Tercihi ve Davranışsal İktisat
Perspektiflerinden Politikanın Analizi
Davranışsal politik iktisadın inceleme konusu
doğrudan siyaset yani politikadır.
Davranışsal politik iktisat özel olarak siyasal karar
alma sürecinde ortaya çıkan zihinsel kısayollar
ve/veya zihinsel hata ve yanılgıları inceler.

13. DAVRANIŞSAL POLİTİK İKTİSAT:
Kamu Tercihi ve Davranışsal İktisat
Perspektiflerinden Politikanın Analizi
Zihinsel
Kısayollar
Zihinsel
Sapmalar
Düşünce
Hataları
İrrasyonalite
Sınırlı
Rasyonalite
DAVRANIŞSAL
İKTİSAT TEORİSİNİN
BAŞLICA TEMEL
KAVRAMLARI VE
VARSAYIMLARI

14. DAVRANIŞSAL POLİTİK İKTİSAT:
Kamu Tercihi ve Davranışsal İktisat
Perspektiflerinden Politikanın Analizi
BAŞLICA
DAVRANIŞSAL
HATALAR
Beklenti
Teorisi
Kayıptan
Kaçınma
Sahiplenme
Aşırı Güven

15. DAVRANIŞSAL POLİTİK İKTİSAT:
Kamu Tercihi ve Davranışsal İktisat
Perspektiflerinden Politikanın Analizi
Siyasal Bağlılık (Sadakat)
siyasal saplantı
Sürü Etkisi
Kalabalık
Psikolojisi
Bando Arabası
Etkisi
Siyasal Bağlılık
(sadakat)
Siyasal
Saplantı
ÇEVRESEL
FAKTÖRLER

16. DAVRANIŞSAL POLİTİK İKTİSAT:
Kamu Tercihi ve Davranışsal İktisat
Perspektiflerinden Politikanın Analizi
Siyasal Karar Alma Sürecindeki Yaygın
Zihinsel Hata ve Yanlışlar
Olasılık/
ihtimal
Karar
verme/tercih
Zamanlama
Çevresel
etkilerden
kaynaklanan
çok sayıda
zihinsel hata
ve yanlışlar
Mantık ve
inanç
hataları
Hesaplama
ve
hatırlama
ile ilgili
pek çok
zihinsel
hata ve
yanlış

17. DAVRANIŞSAL POLİTİK İKTİSAT:
Kamu Tercihi ve Davranışsal İktisat
Perspektiflerinden Politikanın Analizi
BAŞLICA
MUHTELİF
ENFORMASYON
SORUNLARI
Eksik
Enformasyon
Taraflı
Enformasyon
Yanlış
Enformasyon
Aşırı
Enformasyon