İdeal Devlet İçin 20 Temel İlke

1. Bu sunum şu kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır:
Coşkun Can Aktan, Değişim ve Devlet, Ankara: TİSK Yayını, 1998.

2. 1. Devlet,
sosyal
konsensus’a
dayalı bir
kurum
olmalıdır.
Sosyal
konsensus
devletin
meşruiyeti
için ilk ve
temel
koşuldur.
İnsanlar iyi bir
devlet yönetimi
için gerekli
ilkeleri katılımcı
ve uzlaşmacı
yollarla tespit
edebilirler.
Vatandaşlar,
devlete ne tür
görevler
devredecekleri
konusunda
uzlaşmaya
çalışmalıdır.
Devletin
gücünün
kaynağı
insandır.

3. • Vatandaşların üzerinde
uzlaştıkları ilkelerin resmi ve
yazılı bir sözleşmeye dökülmesi
gereklidir. Bu, devlet ile
vatandaşlar arasında bir resmi
kontrat yapılması demektir. Bu
resmi kontrat Anayasadır.
2. Devlet,
sosyal
sözleşmeye
dayalı bir
kurum
olmalıdır.
Anayasaya sahip olan her devlet
Anayasal Devlet olarak kabul
edilemez; Anayasalı Devlet olarak
adlandırılabilir. Vatandaşların evrensel
hak ve özgürlüklerini güvence altına
almayan bir anayasa Sembolik
Anayasa olarak kabul edilebilir.

4. organları arasında dağıtılmalıdır.
YARGI
YASAMA
YÜRÜTME
Kuvvetler Ayrılığı olarak kabul edilen bu ilke, ideal devletin başka
bir boyutunu oluşturmaktadır. Kuvvetler ayrılığı ilkesinin anayasada
güvence altına alınması ve etkin bir şekilde uygulanması büyük önem
taşımaktadır. Özetle, ideal devlet; Kuvvetler Ayrılığına Dayalı Devlet’tir.

5. İdeal devletin bu boyutu
Adem-i Merkeziyetçi Devlet
olarak adlandırılır.
İyi bir devlet için hizmet ve
gelir bölüşümünün anayasal düzeyde
yapılması gerekir.
Federal devlet yapısında idari ve
mali federalizm; üniter devlet
yapısında ise merkezi idare ile
yerel idareler arasındaki hizmet ve
gelir bölüşümünün anayasada
güvence altına alınması gereklidir.

6. Devletin sahip olduğu ‘’siyasi’’ güç
ve yetkilerin çerçevesi ve sınırları
mutlaka devlet anayasasının bir
bölümünü oluşturan ‘’Siyasal
Anayasa’’ içerisinde
sınırlandırılmalıdır.
5.
Tarih, devleti temsil eden monarkların
despotluğu ile doludur. Bireyleri, devlete
karşı korumak için devletin hukuk kuralları
ile sınırlandırılması gereklidir. İdeal devletin
bu boyutu Hukuk Devleti olarak
adlandırılır.

7. 6. Devletin sahip olduğu ‘’ekonomik’’ güç,
yetki, görev ve fonksiyonlarının çerçevesi
ve sınırları mutlaka devlet anayasasının bir
bölümünü oluşturan ‘’Ekonomik Anayasa’’
içerisinde sınırlandırılmalıdır.

8. 7.Devlet halk
egemenliğine dayalı
bir kurum olmalıdır.

9. Piyasa ve fiyat mekanizmasına dayalı bir
devlet anlayışı oluşturulmalıdır. Devlet, mal ve
hizmetleri direkt sunan değil piyasa
mekanizması aracılığıyla hizmetlerin
sunulmasını kolaylaştıran bir konumda
olmalıdır. İdeal devletin bu boyutu, Katalizör
Devlet olarak adlandırılır

10. İdeal devletin bu boyutu, Hakem Devlet olarak adlandırılır. Devlet,
ancak özel teşebbüslerin yetersizliği söz konusu olduğunda
ekonomik faaliyetleri üstenebilmelidir. Bunun dışında, devletin
piyasa ekonomisinde ‘’oyunun kurallarını’’ tanzim etmesi ve
oyunun kurallarını ihlal edenleri cezalandırması dışında oyuna
direkt olarak müdahale etmemesi gerekir. İyi hakemlik yapan
devlet, en iyi devlettir.

11. 10. Devlet yönetiminde
açıklık/şeffaflık sağlanmalıdır.

12. 11. Devletin varlık sebebi
bireylerin haklarının ve
özgürlüklerinin korunmasıdır.

13. Din ve devlet işleri
birbirinden tamamen
ayrılmalıdır. Devlet, aynı
zamanda tüm dinlere karşı
tarafsız bir konumda
olmalı ve hiçbir dini resmi
olarak desteklememelidir.
İdeal devletin bu boyutu
Tarafsız Laik Devlet olarak
adlandırılır.
12. Devlet dinsel
kurallara bağlı
olarak değil,
bireylerin özgür
düşünceleriyle
oluşturdukları
hukuk kurallarıyla
yönetilmelidir..

14. 13. Devlet insanlar arasında cinsiyet, din,
dil, ırk, etnik köken farkı gözetmeyen bir
kurum olmalıdır.

15. Devlet tüm vatandaşlarının her türlü
sorunlarını çözecek bir kurum değil,
gerçekten gözetilmeye ve korunmaya
muhtaç kimselere (kimsesiz çocuklar,
akıl hastaları vs.) yardım ve destek
sağlayacak bir kurum olmalıdır.
14.

16. Devlet, gelir ve giderleri prensip
olarak birbirine denk olan bir
kurum olmalıdır.
15.

17. 16. Devlet, uluslararası siyasi ve
ekonomik ilişkilere önem veren,
uluslararası rekabete kenetlenmeyi
ve dünya ekonomisi ile bütünleşmeyi
hedef alan bir kurum olmalıdır.

18. 17. •Devlet evrensel
değerlere sahip
bir kurum
olmalıdır.

19. •18.Devlet yönetiminde liyakat
sistemi (merit system) geçerli
olmalıdır.
Kamu görevlilerinin istihdamında
kayırmacılık değil, bilgi, beceri ve
yeteneğe dayalı liyakat sistemi
uygulanmalıdır. Özetle, Meritokratik Devlet
anlayışı kurumsallaştırılmalıdır.

20. 19.Devlet,
katılıma dayalı bir
kurum olmalıdır.

21. 20. Devlet yönetiminde kalitenin artırılması
ve geliştirilmesi için Toplam Kalite felsefesinin
benimsenmesi ve uygulanması gereklidir.

22. Prof.Dr. Coşkun Can Aktan
Dokuz Eylül Üniversitesi, İİBF Öğretim Üyesi &
Sosyal Bilimler Araştırmaları Derneği
http://www.sobiad.org
Professor Coşkun Can Aktan
Dokuz Eylul University, Faculty of Economics and
Management &
Social Sciences Research Society
http://www.sobiad.org
CAN AKTAN: Sosyal Bilimler Kütüphanesi
CAN AKTAN: Social Science Library
http://www.canaktan.org
CAN AKTAN: Yaşam Felsefesi ve Gezme Sanatı
CAN AKTAN: Philosophy of Life and Art of Travel
http://www.canaktan.net