VERGİLEMENİN SINIRLARI VE ANAYASAL KURAL ÖNERİLERİ
ANAYASAL POLİTİK İKTİSAT'IN METODOLOJİK İLKELERİ
1. Bu sunum şu kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır: Coşkun Can Aktan,
Yeni İktisat Okulları ve İktisadi Düşünce: Ankara: Seçkin Yayınları, 2018.
Sunum Hazırlayan:AYSU ÇAVUŞOĞLU
Prof.Dr. COŞKUN CAN AKTAN
2. Eylem ve tercihte
bulunanlar sadece
bireylerdir.
Birey dışındaki
kollektif birimler tercih
ve eylemde
bulunmazlar.
Anayasal politik iktisadın temel
metodolojik ilkelerini altı ana başlıkta
özetlemek mümkündür.
1
3. Tıpkı piyasada olduğu
gibi siyasal aktörler de
kendi özel menfaatlerinin
peşinde koşarlar ve
faydalarını maksimize
etmeye çalışırlar.
4. Piyasa ekonomisinde özel
mal ve hizmet mübadelesi;
kamu ekonomisinde ise
<<kamusal>> mal ve
hizmet mübadelesi söz
konusudur.
3
5. Leviathan, birey hak ve
özgürlüklerini korumayı
garanti ettiği sürece
meşru kabul edilebilir;
vatandaşların sınırlı
devletin meşruiyyeti
konusunda anlaşmaları
kendi çıkarlarınadır.
4
6. Devletin iktisadi alandaki
görev ve fonksiyonları; güç
ve yetkileri mutlaka
anayasal kural ve normlar
ile sınırlandırılmalıdır.
7. İktisat politikası
yönetiminde iradi-takdiri-
ihtiyari politikalar yanlıştır;
kurallara-dayalı yönetim
kurumsallaştırılmalıdır.
8. “Sadece
bireyler tercihte ve
eylemde bulunur. Kolektif
oluşumlar ne eylemde, ne
de tercihte bulunurlar.
Sosyal alanda ortaya çıkan
bütün kararlar ve
uygulamalar, sadece
bireylerin eylemlerinin ve
tercihlerinin
sonucudur.”
9. Toplumda bütün
ekonomik ve
sosyal kararlar
birey
tercihlerine
göre
belirlenir.
METODOLOJİK
BİREYCİLİK
İLKESİNE GÖRE
Toplumun
amaçları ve
tercihleri,
çıkarları ve
tavırları
bireyden
bağımsız olarak
ortaya
çıkmaz.
10. “Anayasal iktisat yaklaşımında,
Homo Economicus merkezi bir
role sahiptir.
Bireylerin, karar ve
tercihlerinde kendi özel
çıkarlarının peşinde
koştukları varsayımı esas
alınır
11. Kamu tercihi teorisi çok basit bir
varsayımı esas alır:
“HERKES KENDİ
ÇIKARININ
PEŞİNDE
KOŞAR.”
12. Bu yaklaşıma göre tıpkı piyasa gibi
politika da bireyler arasında meydana
gelen karmaşık bir mübadele sürecinden
ibarettir.
Bu mübadele süreci içerisinde bireyler,
basit piyasa mübadelesi ile etkin bir
şekilde sağlanamayan kendi özel
taleplerini ve menfaatlerini topluca
sağlamaya çalışırlar.
13. “ Elma ve portakal
arasındatercihyapan bir
birey seçim sandığında
Aday A ve Aday B
arasında seçimyapan
bireyden farklı birisi
değil, aynı kişidir.”
15. Hobbesian vahşi
ormanındaki
karmaşadan kurtulmak
isteyen bireyler,
Leviathan’ı kendi
iradeleriyle oluşturmak
ve sosyal sözleşmeyi
imzalamak
durumundadırlar.
Leviathan, bireylerin
can ve malını
koruyacaksa, bunu
sağlayabilmesi için
bireylerden vergi
almak hakkıdır ve bu
hak hiç kuşkusuz
meşrudur.
18. >>SOSYAL SÖZLEŞME<<
•Birlikte yaşayan bireylerin, temel
hak ve özgürlükleri ile toplum
kuralları içeren informel kurallar
üzerinde görüş birliğine
varmalarını ifade eder.
20. Anayasalar iyi bir
toplumsal düzenin
politik ve ekonomik
ilkelerini açıklar.
Sosyal sözleşme,
anayasalar gibi belirli
kurumlar oluşturmaz.
Temel insani değerleri
ortaya koymaya çalışır.
21. • Anayasal politik iktisat, iyi bir toplum
düzeni oluşturacak politik kuralların ve
kurumların sosyal sözleşme teorisine
dayalı belirlenmesini savunur.
• Toplumun hukuki ve kuramsal yapısını
yönlendirecek anayasaların,
vatandaşların bilinçli gayretleri ile
ideal şeklini alacağını kabul eder.
22. Tarihi evrim süreci
içerisinde
kendiliğinden gelişmiş,
soyut ve belli amaçlara
yönelik olmayan kural
ve kurumlardır.
FİZYOKRATLAR
"DOĞAL
DÜZEN"ADAM
SMITH
"GÖRÜNMEZ
EL"
ADAM
SMITH
24. “Ekonomik
birimlerin" ekonomik
yaşamla ilgili
tercihlerini inceler. Bu
incelemede mevcut
"hukuki, kurumsal ve
anayasal" yapı ile
ilgilenmez.
Anayasal
iktisat ise doğrudan
doğruya, ekonomik
yaşamın ortaya çıktığı
"hukuki, kurumsal, ve
anayasal" çerçeveyi
incelemeye
yönelir.