ESKİ ve YENİ DEVLET FELSEFESİ KARŞILAŞTIRMALARI

1. ESKİ ve YENİ DEVLET FELSEFESİ
kARŞILAŞTIRMALARI
Prof. Dr. Coşkun Can AKTAN
Bu sunum aşağıdaki kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır:
Değişim Çağında Devlet, Konya: Çizgi Kitabevi, 2003.
Hazırlayan: Barış Kızılırmak

2. KUVVETE DAYALI DEVLET-SOSYAL SÖZLEŞMEYE
DAYALI DEVLET
Diyalog
Uzlaşma
(Konsensus)
Sözleşmeye
Dayalı
Devlet
Kuvvetlinin
Egemenliği

3. MÜLK DEVLETİ(TANRI DEVLETİ)-HUKUK
DEVLETİ

4. OTOKRATİK DEVLET-DEMOKRATİK
DEVLET
Monarşi
Oligarşi
Meşruti
Monarşi
Halk Egemenliği

5. KUVVETLER BİRLİĞİ- KUVVETLER
AYRILIĞI
• Yasama,yürütme ve
yargı erklerinin tek elde
toplanmasıdır.
• Demokrasi yoktur.
Kuvvetler
Birliği
• Yasama ve yürütme
birbirinden ayrıdır.
• Bağımsız
mahkemelerce
denetlenirler.(Yargı
Fonksiyonu)
Kuvvetler
Ayrılığı

6. ANAYASALI DEVLET-ANAYASAL
DEVLET
Yöneticilerin
yetkilerinin
sınırlandırıldığı
ve temel hak ve
özgürlükleri
koruyan
Anayasal Devlet
Sözde
Anayasa
-
Anayasalı
Devlet

7. TEMSİLİ VEKALETE DAYALI DEVLET-
SINIRLI VEKALETE DAYALI DEVLET
Seçilenlerin
azledilebilirliği
-
Sınırlı Vekalet
Görevinden
alınamayan
yöneticiler
-
Temsili Vekalet

8. MERKEZİYETÇİ DEVLET- ADEM-İ
MERKEZİYETÇİ DEVLET
Merkeziyetçi
• Güçlü merkezi
yönetim
• Görev ve
fonksiyonların
merkezde
toplanması
Adem-iMerkeziyetçi
• Merkezin görev
ve
fonksiyonlarının
yerele
aktarılması
• Yetki Devri

9. VESAYETÇİ DEVLET- ÖZERK DEVLET
Devletin ,yerel yönetimler üzerinde
aşırı müdahaleleri ve kontrolleri söz
konusu olması Vesayetçi Devlet
Yerel yönetimler ve federe
devletler idari ve mali yönden
özerk olması Özerk Devlet

10. HİYERARŞİK DEVLET – KATILIMCI
DEVLET
Devletin organizasyon yapısı
hiyerarşik ve dikey özelliktedir.
Yönetim kademeleri ve yönetici ile
çalışanlar arasında hiyerarşik ilişki
vardır
Yeni Devlet katılımcı ve yatay
organizasyon yapısını savunur.

11. KAYIRMACI DEVLET- MERİTOKRATİK
DEVLET
Kayırmacı devlet; personelin istihdamında, ilerleme ve yükseltilmesinde liyakat
sisteminin geçerli olmadığı bir devlet anlayışıdır.
Yeni devlet, liyakata dayalı bir yönetim anlayışını (meritokrasi) benimser.

12. TOTALİTER DEVLET – LİBERAL
DEVLET
Bireysel hak ve özgürlüklerin söz
konusu olmadığı ya da önemli ölçüde
sınırlandırılmış olduğu devlet
sistemlerini totaliter devlet denir.
Devletin varlık sebebi (raison
d’etre) bireylerin hak ve
özgürlüklerinin
korunmasıdır.

13. KUTSAL (FAŞİST) DEVLET – BİREY
MERKEZLİ DEVLET
“Birey, devlet ve
toplum için vardır.”
“Birey devlet için
değil, devlet birey için
vardır.”

14. SOSYALİST DEVLET – PİYASA VE FİYAT
MEKANİZMASINA DAYALI DEVLET
Sosyalist
Devlet
Üretim ve fiyatlar
merkezi bir
planlama bürosu
tarafından tespit
edilir.
Kamu Mülkiyeti /
Kollektif Mülkiyet
Piyasa ve Fiyat
Mekanizmasına
Dayalı Devlet
Devlet, piyasaya ve
fiyatlara ilke olarak
müdahalelerde
bulunmaz.
Özel mülkiyete
dayalı serbest
teşebbüs

15. KORPORATİF DEVLET/SENDİKALİST DEVLET -
ÖZEL MÜLKİYETE DAYALI DEVLET
Korporatizm, bir işveren olarak devlet ile işçiler arasında üretimde
işbirliğini, dayanışmayı ve paylaşmayı öngören bir mülkiyet sistemidir.
Sendikalist devlet ise sendikalizmi savunur.
Yeni devlet anlayışında özel mülkiyete dayalı bir piyasa ekonomisi
benimsenmektedir.

16. DİNE DAYALI DEVLET/TEOKRATİK
DEVLET – LAİK DEVLET
Laik devlet; din ile
devlet yönetiminin
birbirinden tamamen
ayrılmasını savunan
bir devlet anlayışıdır.
Teokratik devlet
yönetiminde dinsel
kurallar ve normlar
geçerlidir.

17. DİNE DESTEK VEREN DEVLET –
TARAFSIZ LAİK DEVLET
Devlet dinsel
kurallarla yönetilmez,
fakat devlet belirli bir
dine çeşitli şekillerde
destek sağlar.
Belirli bir din, devlet
tarafından “resmi
din” olarak ilan
edilebilir.
Dine
Destek
Veren
Devlet Din, birey ile Tanrı
(sı) arasındaki özel
bir ilişkidir.
Devlet toplumdaki
tüm dinlere tarafsız
olarak davranır.
Tarafsız
Laik
Devlet

18. YEREL/MİLLİ DEĞERLERE DAYALI DEVLET -
EVRENSEL/GLOBAL DEĞERLERE DAYALI DEVLET
Millilik
Evrensellik

19. ULUS DEVLET - ÇOĞULCU
DEVLET/PLÜRALİST DEVLET
Ulus Devlet
• Kültürel kimlikler
üzerinde baskı
• Benzetme
(asimilasyon)
• Tecrit (isolasyon)
Çoğulcu
Devlet
• Etnik, kültürel ve
dinsel farklılıklar
hoşgörü ile
karşılanır

20. ULTRA-NASYONALİST DEVLET/IRKÇI DEVLET
- ENTERNASYONALİST DEVLET
ULTRA-
NASYONALİST
DEVLET/IRKÇI
DEVLET
Aşırı Milliyetçilik
ve Aşırı Irkçılık
Bir ırkın
diğerlerinden
üstün tutulması
ENTERNASYONALİST
DEVLET
Ayrımcılığı
reddeder
Uluslar arasında
dayanışma,
hoşgörü, barış ve
işbirliğini savunur

21. MÜDAHALECİ DEVLET – HAKEM
DEVLET
Piyasa
başarısızlıklarını ve
yetersizliklerini telafi
etmek için devletin
aktif olarak ekonomiye
müdahale etmesini
savunur.
Devlet tüm iktisadi
sorunlarının çözüm
aracı olarak ele alınır.
Müdahaleci
Devlet Devlet, piyasa
ekonomisinde oyuna
direkt müdahalede
bulunmayan, sadece
oyunun kurallarını
oluşturan bir
konumdadır.
Devletin ancak
gerektiğinde ve sınırlı
ölçüde karışması ve
sorunlara piyasa
ekonomisi içinde
çözümler bulunması
savunulur.
Hakem
Devlet

22. TEKELCİ DEVLET – REKABETİ
GELİŞTİRİCİ DEVLET
Yasal Tekel
İmtiyazı
Rekabetçi
Piyasalar

23. MİNİMAL DEVLET/ULTRA-MİNİMAL DEVLET -
SINIRLI DEVLET/ÇERÇEVE DEVLET
Minimal Devlet
• Devletin görev ve
fonksiyonlarının
sadece savunma,
adalet ve
diplomasi ile
sınırlandırılması
Sınırlı Devlet
• Devletin müspet
görevlerinin ve
fonksiyonlarının
zaman, mekan ve
sosyo-ekonomik
şartlara göre
değişebileceğini
savunur

24. BABA DEVLET/PATERNALİST
DEVLET–SORUMLU DEVLET
Paternalizmde
Devlet,
vatandaşların her
sorununa çözümler
bulmalı ve onların
yardımlarına
koşmalıdır.
Sorumlu Devlet
anlayışında, devlet
sadece yardıma
muhtaç kişilere
yönelik sosyal
çözümler üretir.

25. MÜTEŞEBBİS DEVLET – KATALİZÖR
DEVLET
Devletin piyasada tüm
sektörlerde faaliyet
göstermesi müteşebbis
devlet anlayışıdır.
Devletin sadece
piyasada hizmetlerin
sunumunu kolaylaştırıcı
yapıda bulunması
katalizör devlet
anlayışıdır

26. SOSYAL REFAH DEVLETİ – SINIRLI
VE SORUMLU DEVLET
Refah devleti; sosyal
refahın optimizasyonu
amacıyla devletin
ekonomiye aktif ve
kapsamlı müdahalelerde
bulunmasını öngören bir
devlet anlayışıdır.
Sınırlı devlet; devletin
güç ve yetkilerinin ve
bununla birlikte görev
fonksiyonlarının
sınırlandırılmasını ifade
eder.

27. RANTİYECİ DEVLET(RANT YARATAN DEVLET)
- ÜRETİME YÖNELİK DEVLET
Devlet aşırı müdahaleleri
bazı grupların devletten
rant sağlamsı sonucunu
doğrurur.
Yeni devlet
yaklaşımında, devlet
teşvik politikalarını
kullanmamalıdır.

28. AÇIK BÜTEÇELİ DEVLET – DENK
BÜTÇELİ DEVLET
Geleneksel devlet
yaklaşımında ,
devlet konjonktüre
paralel bir bütçe
politikası ( devri
bütçe/ telafi edici
bütçe) izler.
Yeni devlet;
denk bütçe
ilkesini
savunur.

29. GİZLİ DEVLET/YASAKÇI DEVLET –
AÇIK DEVLET/ŞEFFAF DEVLET
Yasakçı Devlet
• Gizlilik,sansür
• Evrensel
hakların
sınırlanması
Şeffaf Devlet
• Açıklık
• Bilgiye
ulaşma hakkı

30. OTARŞİK DEVLET – GLOBAL DEVLET
Kendi
kendine
yetme çabası
Dünya
ekonomisi ile
bütünleşme

31. BÜROKRATİK DEVLET/KIRTASİYECİ
DEVLET – KALİTELİ DEVLET
Geleneksel devlet;
bürokratik ve
kırtasiyeci bir
yapıdadır.
Yeni devlet
anlayışı;
kamu yönetiminde
kalite felsefesini
savunur

32. GÖREV VE KURALLARA DAYALI
DEVLET – MİSYONA DAYALI DEVLET
Weberyen
bürokratik
yönetim modeli
Kural ve
prosedürlerden
ziyade sonuç
önemlidir

33. MUHAFAZAKAR DEVLET/ STATÜKOCU
DEVLET – REFORMCU DEVLET
Dış dünyadaki gelişmelere
(globalleşme,bölgeselleşme
vb.) ayak uydurulabilme
Yenileşmeye kapalı
muhafazakar(statükocu)
devlet

34. Prof.Dr. Coşkun Can Aktan
Dokuz Eylül Üniversitesi, İİBF Öğretim Üyesi &
Sosyal Bilimler Araştırmaları Derneği
http://www.sobiad.org
Professor Coşkun Can Aktan
Dokuz Eylul University, Faculty of Economics and
Management &
Social Sciences Research Society
http://www.sobiad.org
CAN AKTAN: Sosyal Bilimler Kütüphanesi
CAN AKTAN: Social Science Library
http://www.canaktan.org
CAN AKTAN: Yaşam Felsefesi ve Gezme Sanatı
CAN AKTAN: Philosophy of Life and Art of Travel
http://www.canaktan.net