Op 9 oktober 2018 heb ik in het kader van een post-HBO-opleiding over e-learning weer een webinar verzorgd over activerende didactiek. Ik heb geprobeerd heel veel interactiemomenten in te bouwen.

1. Activerende didactiek

3. Inhoud
Inzet ICT vaak niet effectief?
Drie redenen
Merrill’s First Principles als kader (activerende didactiek
belangrijk)
Hulpmiddel integrale manier naar leertechnologie en
didactiek te kijken
Stellingen en vragen
Chatvragen op vaste momenten

4. Opdracht
Bedenk één vraag waarmee je kunt
checken of een deelnemer aan dit
webinar weet hoe h/zij een onderdeel van
de inhoud van dit webinar kan toepassen

5. Dus niet….
Noem drie redenen waarom
de inzet van ICT vaak niet
effectief is

6. Maar wel….
Beschrijf hoe je ICT kunt gebruiken
voor het centraal stellen van
realistische problemen?

7. Maar wel….
Beschrijf hoe je ICT kunt gebruiken
voor het centraal stellen van
realistische problemen?
Deze vraag mag je dus
niet meer gebruiken……

8. We gaan beginnen

9. Inzet van ICT vaak niet
effectief (weinig leerzaam)

10. Redenen volgens jullie?
(gebruik de chat)

11. Wat zegt
onderzoek?

12. Effectiviteit?
• Blended learning is niet meer of minder
effectief, maar vooral een efficiëntere
vorm is dan klassikaal leren
• Of ICT effectief is: afhankelijk van
instructiekenmerken en implementatie
(o.a. professionalisering en begeleiding).
Mary Dankbaar, 2011

13. Leertechnologie en studieprestaties?
• Blended learning meer effectief dan uitsluitend klassikaal
• Onduidelijkheid blended learning (heterogeen)
• Online leren net zo effectief
• Blended learning: cognitie ja, communicatie nee (beperkte interactiemogelijkheden)
• Positieve effecten nemen af na verloop van tijd
• Wijze waarop!
Schneider & Preckel (2017)

14. Dus: effectief…
• Mits zorgvuldige aandacht voor didactiek
• Context
• Mits zorgvuldig geïmplementeerd
• Leertechnologie maakt slecht onderwijs
niet beter

15. Niet effectief omdat…
(drie redenen)

17. Jullie
voorbeelden?

18. Foto: © viperagp, Depositphotos

19. Vrij recente studie laptops/
tablets

20. Vrij recente studie laptops/
tablets
Pedro de Bruyckere (2016)
als je technologie in een klassieke klasssetting gebruikt met een
klassieke evaluatievorm dan lijkt dit een slecht idee.

21. Activiteiten uitvoeren
Materiaal verstrekken Gebruik LMS

24. Eigenlijk is dat
vreemd…

25. 2. Instructiekenmerken

26. Dr. Thomas Dwight lecturing students. By Unknown (Life time: n.d.) [Public domain], via Wikimedia Commons. http://
commons.wikimedia.org/wiki/File%3ADr._Thomas_Dwight_lecturing_students.jpeg

27. Dr. Thomas Dwight lecturing students. By Unknown (Life time: n.d.) [Public domain], via Wikimedia Commons. http://
commons.wikimedia.org/wiki/File%3ADr._Thomas_Dwight_lecturing_students.jpeg
Actief leren: hogere scores, vaker
slagen (Freeman, 2014)

28. Dr. Thomas Dwight lecturing students. By Unknown (Life time: n.d.) [Public domain], via Wikimedia Commons. http://
commons.wikimedia.org/wiki/File%3ADr._Thomas_Dwight_lecturing_students.jpeg
Actief leren: hogere scores, vaker
slagen (Freeman, 2014)
The results raise questions about the continued
use of traditional lecturing as a control in
research studies, and support active learning as
the preferred, empirically validated teaching
practice in regular classrooms.

29. Hoe kijken jullie vanuit dit
perspectief tegen een
webinar aan?
Helemaal
niet
effectief
Zeer effectief
1 532 4

30. Foto: © viperagp, Depositphotos

31. Vervang ineffectieve hoorcolleges niet door
ineffectieve manieren van vormen van leren met ICT
Foto: © viperagp, Depositphotos

33. David Merrill (2002), First
Principles of Instruction

34. Hoe kun je dit via e-learning doen?
(chat)

37. Actief verwerken!

38. Actief leren heeft betrekking op het
bevorderen van interactie tussen lerenden
Helemaal
niet
mee eens
Helemaal
mee eens
1 532 4

39. https://www.mentimeter.com/s/
11eaf1a21e231116794d70488
8551d26/0f5d62f7f5eb

41. Vormen interactie
(Moore, 1989)
Lerende – lerende interactie
Lerende – docent interactie
Lerende – content interactie

42. Het activeren van voorkennis is één van de
vormen van actief leren waarvan de
effectiviteit is bewezen.
Helemaal
niet
mee eens
Helemaal
mee eens
1 2 3 4 5

43. Voorkennis activeren

44. Hoe kun je dit via e-learning doen?
(chat)

45. Modelleren
Foto: Jeroen Berkhout, OU

49. Hoe kun je dit via e-learning doen?
(chat)

50. Toepassen binnen games en simulaties

51. Zelftest
Effectiviteit
afhankelijk van
vaak doen en
feedback

52. Performance support

54. Hoe kun je dit via e-learning doen?
(chat)

56. Waarvoor gebruiken jullie
leertechnologie het meest?
• Introduceren realistische problemen (taak laten zien,
betrokkenheid bij taak, progressie in complexiteit)
• Bestaande voorkennis activeren
• Nieuwe kennis demonstreren (voorbeelden, visualisaties,
voordoen)
• Nieuwe kennis laten toepassen (feedback!, verschillende
problemen oplossen)
• Nieuwe kennis in praktijk integreren (o.a. reflectie,
creëren)
Merrill, 2002

58. Ok…geen goede didactische inbedding
is reden 2, maar wat was nog eens reden
1 van het niet effectief inzetten van ICT?

59. Didactische eigenschappen
leertechnologie verkeerd
inschatten

60. En reden 3?

61. Curriculum
Doelen en resultaten
Infrastructuur
en systemen
Leiderschap
en strategie
Processen
en
organisatie
Mensen en
cultuur
Machtsverhoudingen en belangen
Context

62. Hulpmiddel integrale manier naar
leertechnologie en didactiek te
kijken

63. http://tpack.org/
tpck/index.php?
title=Main_Page

64. http://tpack.org/
tpck/index.php?
title=Main_Page
Wat is
TK
PK
CK
PCK
TCK
TPK

65. http://tpack.org/
tpck/index.php?
title=Main_Page
TK
• Vaardigheden om specifieke
ict-toepassingen te hanteren
• In staat zijn om specifieke ict-
toepassingen
aan te leren en op waarde te
schatten
•Een functioneel begrip van ICT

66. http://tpack.org/
tpck/index.php?
title=Main_Page
PK
• Voorkennis van lerenden
• Inzet van bronnen
• ‘Klassenmanagement ‘
• Ontwikkeling & implementatie
van lessen
• Evaluatie van leerprestaties

67. http://tpack.org/
tpck/index.php?
title=Main_Page
CK
• Kennis van feiten,
concepten, theorieën en
procedures
• Verklarende kaders
• “Regels” voor bewijs-
voering

68. http://tpack.org/
tpck/index.php?
title=Main_Page
PCK
Vakdidactiek,
de kennis die de leraar/opleider
heeft
om het vak vorm te geven
en aan te passen met het oog op
instructie

69. http://tpack.org/
tpck/index.php?
title=Main_Page
TCK
Kennis over relatie tussen
technologie en vakinhoud en
hoe vakinhoud op nieuwe
manieren gepresenteerd kan
worden

70. http://tpack.org/
tpck/index.php?
title=Main_Page
Technological Pedagogical
Knowledge:
Kennis over relatie tussen
technologie en didactiek en hoe
didactiek kan veranderen ten
gevolge
van ict

71. http://tpack.org/
tpck/index.php?
title=Main_Page

72. Kijk naar het geheel!
Vooraf Bijeenkomst Nazorg

73. TPACK in vijf stappen
Wat zijn de leerdoelen/uitkomsten?
Welke praktische didactische keuzes maak je?
Welke typen samenhangende leeractiviteiten kies
je?
Welke gereedschappen en bronnen kies je?
Waarom?
(Hoe beoordeel je dat?)
R
e
f
l
e
c
t
i
e

74. Waar gaat het om?

75. Voor welke leeractiviteiten
leertechnologie gebruiken?
• Instructie
• Voorkennis activeren
• Verwerkingsopdrachten
• Samen werken
• Formatief toetsen
• Beoordelen
• …….

76. Wat kan ik met leertechnologieën?
• Bestaande online
video’s
• Toetsfunctionaliteit
• VR
• Weblog
• Zoekfunctionaliteit
• Online opdrachten
• Peer feedback
• Webinar
• Video-optie
smartphone
• Skype
• …….

77. Samenvattend
• ICT kan leiden tot effectief onderwijs. Helaas niet altijd het geval.
• Didactische eigenschappen leertechnologie
• Instructiekenmerken (gericht op actief leren etc)
• Wisselwerking ICT - didactiek
• Implementatie (bereid studenten voor, veranderbereidheid en expertise
docenten)
• Geen ‘one size fits all’

79. Opdracht
Bedenk één vraag waarmee je kunt
checken of een deelnemer aan dit
webinar weet hoe h/zij een
onderdeel van de inhoud van dit
webinar kan toepassen
Denk even na en gebruik de chat

81. Dank
Dia 58 t/m 63 heb ik met toestemming overgenomen
van Petra Fisser: http://www.slideshare.net/pfisser/
2011-0421-fisser-tpack-kennisnet-vlootschouw