या व्हिडिओमध्ये आपणास प्रकल्प पद्धती विषयी माहिती अभ्यासता येईल.

1. प्रकल्प पद्धती
( Project Method)
प्रा. डॉ. विलास भानुदास बंडगर
उमा शिक्षणिास्त्र महाविद्यालय पंढररपरर.
vilasbandgar@gmail.com.

2. प्रास्त्ताविक
• शिक्षण क्षेरात – अनेक विषयात प्रकल्प पद्धतीचा िापर.
• अध्ययन अध्यापनाची आधुननक पद्धत म्हणरन ओळख.
• प्रकल्प अध्यापन पद्धती – विद्यार्थी क
ें द्रित.
• प्रकल्प पद्धतीत खालील घटकांचा विचार क
े ला जातो.
1. समस्त्यांची ननश्चचती.
2. समस्त्येचे विचलेषण करणे.
3. संबंधधत साद्रहत्य गोळा करणे.
• शिक्षकाची भरशमका मागगदिगकाची.
• विद्यार्थीना प्रत्यक्ष कृ ती करण्याची संधी.

3. प्रकल्प पद्धतीच्या
व्याख्या

4. 1.जॉन डयरई:
“ व्यिहारिादी तत्िज्ञानाचा
पररपाक म्हणजे प्रकल्प पद्धती होय”.
2. ककलपॅद्रिक:
“ प्रकल्प म्हणजे मनापासरन
सामाश्जक िातािरणात क
े लेली हेतर परणग किया
होय”.

5. 3. श्स्त्टव्हनसन:
“ समस्त्याप्रधान कृ तीची नैसधगगक
िातािरणात परतगता करणे म्हणजेच प्रकल्प पद्धती
होय”
4. टॉम ि लॉग:
“ ज्या कायागत रचनात्मक विचार असतो
आणण विषयानुरूप पररणामात त्याचे रूपांतर होते अिा
प्रकारची स्त्ितः कृ ती करणे यालाच प्रकल्प पद्धती असे
म्हणतात”.

6. प्रकल्प पद्धतीची
िैशिष्ट्ये

7. 1. प्रकल्प पद्धत विद्यार्थी क
ें द्रित – शिक्षकाची भरशमका
मागगदिगकाची.
2. प्रत्यक्षात कृ तीिर भर.
3. प्राप्त ज्ञान ि प्रत्यक्ष व्यिहार यांची सांगड.
4. संघभािना ची ननशमगती – समायोजन साधण्यास उपयुक्त.
5. िारीररक ि मानशसक क्षमतांचा विचार प्रकल्पाची ननशमगती.
6. बुद्धी, कृ ती आणण श्रम यांना महत्त्ि.
7. कृ तीयुक्त ज्ञानामुळे मनोरंजक िाटते.
8. ननणगयक्षमतेचा विकास.

8. प्रकल्प पद्धतीच्या
पायऱ्या/ टप्पे

9. 1. समस्येची निवड.
प्रकल्पाची ननश्चचती.
प्रकल्पामध्ये िैचाररक ि बौद्धधक समस्त्या.
पद्धतिीरपणे कृ ती करणे अपेक्षक्षत.
उदा: प्रदिगन भरविणे, भरगोल द्रदन साजरा करणे,
नकािा संग्रह करणे, प्राणी ि पक्षांचे फोटो गोळा
करणे.

10. 2. प्रकल्पाचे प्रत्यक्ष
नियोजि
•विषय ननश्चचत झाल्यानंतर- प्रत्यक्ष ननयोजन.
•साधन सामग्री.
•िेळापरक तयार करणे.
•िेळापरकानुसार प्रकल्पाची कायगिाही करणे.
•विद्यार्थयाांचे गट तयार करणे- गट प्रमुखाची नेमणरक
करणे.
•विद्यार्थयाांच्या आिडीनुसार - समस्त्या ननिडण्याची

11. 3. प्रकल्पाची प्रत्यक्ष कायगिाही
•प्रकल्पातील महत्त्िाचा टप्पा.
•ठरिलेली उद्द्रदष्टटे, क
े लेले ननयोजन आणण प्रत्यक्ष
कायगिाही – यांचे परीक्षण.
•अडचणी आल्या तर – उपायोजना ि समायोजन
साधने.
•गटननहाय अडचणींिर चचाग.
•सांश्ख्यकी माद्रहती शमळिताना – योग्य मरल्यमापन
साधने यांची ननिड.

12. 4. प्रकल्पाचे
मूल्यमापि
• प्रकल्पाचे यिस्त्िीतेचे मरल्यमापन करािे.
• िस्त्तुननष्टठपणे मरल्यमापन करणे आिचयक.
• प्रकल्पाची उद्द्रदष्टटे ठरल्याप्रमाणे सफल झाली आहेत का ते पाहािे.
• प्रकल्पाचे लेखन मुद्देसरद आहे का याचा विचार करणे.
• प्रकल्पात तक्ते, फोटो, आकृ ती, आलेख, सररे, आणण ननयम इ. िापर
क
े ला आहे का? याची धचककत्सा करािी.
• ननष्टकषग, अनुमान, शिफारिी यांचे उद्द्रदष्टट प्रमाणे ननयोजन क
े ले आहे
का?

13. प्रकल्प पद्धतीचे
फायदे

14. 1. गटानुसार काम- सहकायग ि संघभािना िाढरीस मदत.
2. प्रत्यक्ष कृ तीद्िारे स्त्िानुभिातरन शिक्षण.
3. कायगकतीचा अनुभि- आत्मविचिास िाढरीस मदत.
4. विविध विषयाची अनुबंध साधने सुलभ.
5. िास्त्रीय दृश्ष्टटकोन जोपासला जातो.
6. भौगोशलक संग्रहालयातील िस्त्तर मध्ये िाढर.

15. प्रकल्प पद्धतीच्या
मयाादा

16. 1.प्रकल्प पद्धतीने परणग पाठ्यिम घेता येत
नाही.
2.खधचगक आणण िेळखाऊ पद्धती.
3.प्रकल्प परणग होईलच असे नाही.
4.एखाद्या प्रकल्पाचे ज्ञान दुसऱ्या प्रकल्पास
लागर पडेलच असे नाही.

17. •प्रकल्प पद्धतीत
शिक्षकाचे स्त्र्थान

18. •मागगदिगक
•गुंतागुंतीच्या समस्त्या िर अनुभिाद्िारे मात.
•प्रकल्पासाठी आिचयक साद्रहत्य उपलब्ध करून देणे.
•संख्यािास्त्राचे विचलेषण या विषयी मागगदिगन.
•अहिाल लेखन कसे करािे?
•प्रोत्साहन देणे.

19. मनःपरिगक आभार👍