Tham Gia Bảo Hiểm Xã Hội Tự Nguyện Hiện Nay Của Người Lao Động.

DỊCH VỤ VIẾT THUÊ ĐỀ TÀI TRỌN GÓI ZALO TELEGRAM : 0934.573.149
TẢI FLIE TÀI LIỆU – LUANVANTOT.COM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG ĐOÀN
ĐỖ HỒNG QUÂN
THAM GIA BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ
NGUYỆN HIỆN NAY CỦA NGƯỜI LAO
ĐỘNG Ở HUYỆN ĐOAN HÙNG, TỈNH PHÚ
THỌ
LUẬN VĂN THẠC SĨ XÃ HỘI HỌC
MÃ SỐ: 831 03 01
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. PHẠM VĂN QUYẾT

HÀ NỘI, NĂM 2023

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sĩ “Tham gia Bảo hiểm xã hội tự
nguyện hiện nay của người lao động ở huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ”
là công trình nghiên cứu độc lập do tác giả thực hiện dưới sự hướng dẫn của
PGS.TS Phạm Văn Quyết. Luận văn chưa được công bố trong bất cứ công
trình nghiên cứu nào. Các số liệu, nội dung được trình bày trong luận văn là
trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, hợp lệ và đảm bảo tuân thủ các quy định về
bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.
Tôi xin chịu trách nhiệm về toàn bộ nội dung của luận văn thạc sĩ.
Tác giả luận văn
Đỗ Hồng Quân

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này, bên cạnh sự cố gắng nỗ lực của bản thân,
tôi đã nhận được sự động viên và giúp đỡ rất lớn của nhiều cá nhân và tập thể.
Lời đầu tiên tôi bày tỏ lòng cảm ơn chân thành tới Ban giám hiệu Trường Đại
học Công đoàn, Khoa Xã hội học, Khoa Sau đại học đã cho tôi một môi
trường học tập, nghiên cứu thuận lợi trong suốt hai năm học tập và nghiên cứu
vừa qua.
Đặc biệt, tôi xin gửi lời biết ơn chân thành nhất tới PGS.TS. Phạm Văn
Quyết - Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia
Hà Nội, thầy đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, chỉ bảo cho tôi trong suốt thời
gian làm luận văn.
Tôi cũng xin bày tỏ lòng cảm ơn tới Ủy ban nhân dân huyện, Phòng Lao
động – Thương binh và Xã hội huyện, Bảo hiểm xã hội huyện Đoan Hùng đã
tạo mọi điều kiện thuận lợi cung cấp cho tôi những báo cáo, tài liệu hữu ích
để tôi thực hiện luận văn này. Tôi cũng gửi lời cảm ơn tới Đảng ủy, Hội đồng
nhân dân, Ủy ban nhân dân xã Bằng Doãn nơi tôi đang công tác đã tạo mọi
điều kiện thuận lợi tốt nhất để tôi được tham gia học tập và hoàn thành luận
văn thạc sĩ.
Cuối cùng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến người thân, gia đình, bạn bè,
đồng chí đồng nghiệp đã luôn động viên và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi
hoàn thành bản luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn!

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
TỪ VIẾT TẮT DIỄN GIẢI
ASXH An sinh xã hội
BHXH Bảo hiểm xã hội
BHXHBB Bảo hiểm xã hội bắt buộc
BHXHTN Bảo hiểm xã hội tự nguyện
BHYT Bảo hiểm y tế
HĐLĐ Hợp đồng lao động
XHCN Xã hội chủ nghĩa
LĐTB&XH Lao động – Thương binh và Xã hội
N Số lượng
NLĐ Người lao động
PVS Phỏng vấn sâu
PCT Phi chính thức
QHLĐ Quan hệ lao động
THCS Trung học cơ sở
THPT Trung học phổ thông
TC, CĐ, ĐH Trung cấp, cao đẳng, đại học
UBND Ủy ban nhân dân

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Mô tả hỗ trợ mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện của Nhà nước . 26
Bảng 1.2. Dân số và lao động giai đoạn (2016 – 2019) huyện Đoan Hùng .....39
Bảng 2.1. Số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện tại các xã, thị trấn
trên địa bàn huyện năm 2019 46
Bảng 2.2. Tỷ trọng người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện giai đoạn (2016
– 2019) 49
Bảng 2.3. Mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện của người lao động..............57
Bảng 2.4. Mục đích tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện của người lao động 58
Bảng 2.5. Lợi ích khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện của người lao động
...........................................................................................................................61
Bảng 3.1. Tương quan giữa giới tính với tham gia các loại hình bảo hiểm xã
hội 65
Bảng 3.2. Tương quan giữa tuổi người tham gia với việc tham gia các loại
hình bảo hiểm xã hội 68
Bảng 3.3. Tương quan giữa thu nhập và lựa chọn mức đóng bảo hiểm xã hội
tự nguyện của người lao động 72
Bảng 3.4. Tương quan giữa nhận thức về sự cần thiết với mức đóng bảo hiểm
xã hội tự nguyện 74
Bảng 3.5. Tương quan giữa đánh giá về sự hợp lý mức hưởng bảo hiểm xã hội
tự nguyện với mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện 80
Bảng 3.6. Đánh giá về thời gian đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện...................81
Bảng 3.7. Tương quan giữa đánh giá về mức hỗ trợ của Nhà nước với mức
đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện 83

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biều đồ 1.1. Số lượng lao động đã qua đào tạo giai đoạn (2016 – 2019)......... 40
Biểu đồ 2.1. Số lượng và tốc độ tăng trưởng người tham gia bảo hiểm xã hội
tự nguyện giai đoạn 2016 – 2019 44
Biều đồ 2.2. Tỷ trọng số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện năm 2019
........................................................................................................................... 48
Biểu đồ 2.3. Thời gian tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện của lao động ...... 51
Biểu đồ 2.4. Phương thức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện của người lao
động 53
Biểu đồ 2.5. Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện trong gia đình ... 55
Biểu đồ 2.6. Đánh giá về mức độ cần thiết của bảo hiểm xã hội tự nguyện..... 62
Biểu đồ 2.7. Nhu cầu tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện của người lao động .63
Biểu đồ 3.1. Học vấn của người lao động......................................................... 70
Biểu đồ 3.2. Hiểu biết về bảo hiểm xã hội tự nguyện của người lao động....... 76
Biểu đồ 3.3. Chế độ hưởng bảo hiểm xã hội tự nguyện.................................... 78
Biều đồ 3.4. Mong muốn của người lao động................................................... 79

Chương 2
THỰC TRẠNG THAM GIA BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ
NGUYỆN HIỆN NAY CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG Ở
HUYỆN ĐOAN HÙNG, TỈNH PHÚ THỌ
2.1. Mức độ tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn
huyện Đoan Hùng
2.1.1. Số lượng người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
Để có một cuộc sống an nhàn khi về già, sống vui vẻ quây quần bên
con cháu với những nguồn thu nhập ổn định dù đã hết tuổi lao động luôn là
ước muốn của nhiều người. Tham gia BHXHTN là giải pháp tối ưu cho mọi
người để đạt được ước muốn ấy khi về già. Người tham gia BHXHTN khi đáp
ứng đủ điều kiện số năm tham gia và độ tuổi nghỉ hưu sẽ được hưởng lương
hưu hàng tháng, được cấp thẻ BHYT miễn phí trong suốt thời gian hưởng
lương hưu và nhiều quyền lợi khác.
Trong những năm qua, huyện Đoan Hùng đã nỗ lực triển khai thực hiện
chính sách BHXHTN có nhiều hiệu quả. Số lao động tham gia BHXHTN có
xu hướng tăng lên qua các năm, năm sau luôn cao hơn năm trước. Theo báo
cáo của BHXH huyện Đoan Hùng, năm 2016 toàn huyện chỉ có 442 người
tham gia BHXHTN thì đến hết tháng 12 năm 2019 toàn huyện đã có 974
người tham gia BHXHTN, tăng 532 người so với năm 2016. Tương ứng với
số lượng người tham gia BHXHTN hằng năm có xu hướng tăng lên thì tốc độ
tăng trưởng số người tham gia BHXHTN cũng có mức tăng trưởng khá cao.
Năm 2016 toàn huyện chỉ có 442 người tham gia BHXHTN thì đến hết năm
2017 là 474 người tham gia BHXHTN, tốc độ tăng trưởng là 107,24%; năm

2018 có 604 người tham gia BHXHTN, tốc độ tăng trưởng là 127,43%. Năm
2019 số lượng người tham gia BHXHTN là 974 người, tốc độ tăng trưởng là
161,26% đây được đánh dấu là năm có số lượng, tốc độ tăng trưởng người

44
tham gia cao vượt bậc so với năm 2018 và những năm trước đây (Xem biểu
đồ 2.1).
Biểu đồ 2.1. Số lượng và tốc độ tăng trưởng người tham gia bảo hiểm xã
hội tự nguyện giai đoạn 2016 – 2019
(Nguồn: BHXH huyện Đoan Hùng, 2016 - 2019) Kết quả này là bước phát
triển vượt bậc về số lượng người tham gia BHXHTN trên địa bàn huyện trong
những năm qua. Đây là sự cố gắng không ngừng của toàn ngành BHXH
huyện, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự phối hợp có hiệu quả của các
cấp, các ngành trong việc thực hiện chính
sách BHXHTN, đưa chính sách BHXHTN đến với NLĐ trên địa bàn huyện.
Như vậy, việc triển khai thực hiện chính sách BHXHTN cho NLĐ ở
huyện Đoan Hùng đã có những kết quả khả quan, chuyển biến tích cực. Nhìn
lại những năm đầu thực hiện chính sách, năm 2008 số người tham gia
BHXHTN trên địa bàn huyện rất hiếm hoi chỉ có duy nhất 03 người tham gia
BHXHTN, bởi vì BHXHTN là chính sách mới và công tác tuyên truyền chưa

được chú trọng, ít người biết đến. Đến nay số người tham gia đã là 974 người
tăng 971 người so với năm 2008. Ở phạm vi toàn quốc, số người tham gia
BHXHTN của năm 2019 đã bằng tổng số người vận động của 10 năm trước
đó (năm 2008 là 6.100 người, năm 2019 là 551.000 người).

45
Những thành tựu đạt được nêu trên là kết quả cố gắng không thể phủ
nhận. Song, bên cạnh những thành tựu đạt được, việc triển khai thực hiện
chính sách BHXHTN trên địa bàn huyện vẫn còn bộc lộ những hạn chế nhất
định. Số lượng người tham gia BHXHTN hằng năm có xu hướng tăng, nhưng
chưa tương xứng với tiềm năng phát triển của huyện. Bởi vì, tổng số người
tham gia BHXHTN so với tổng số người trong độ tuổi lao động chưa tham gia
BHXHTN của huyện còn quá ít ỏi. Để tìm hiểu sâu ý kiến, quan điểm của
người làm trong ngành BHXH về số lượng và tốc độ tăng trưởng người tham
gia BHXHTN trên địa bàn huyện, chuyên viên thu BHXHTN huyện cho biết
“Tiềm năng để phát triển BHXHTN là rất lớn em ạ, nhưng tỷ lệ tham gia thì
lại chưa tương xứng. Bắt đầu từ năm 2019 cho tới nay thì mới bắt đầu có sự
đột phá cho thấy có nhiều khả quan hơn. Chị hy vọng trong thời gian tới sẽ
nhiều người đến với BHXHTN hơn” (PVS, nữ, 30 tuổi, chuyên viên BHXH
huyện). Như vậy, tiềm năng để phát triển BHXHTN ở huyện Đoan Hùng là
rất lớn, nhưng số lượng và tỷ lệ tham gia BHXHTN lại rất ít.
Khi xem xét thực trạng tham gia BHXHTN so với số người trong độ
tuổi lao động của các xã, thị trấn trên phạm vi toàn huyện, kết quả cho thấy:
Tỷ lệ tham gia BHXHTN của các xã, thị trấn trên địa bàn huyện là một tỷ lệ
rất thấp, không tương xứng với số NLĐ trong độ tuổi lao động. Nhìn vào
(bảng 2.1) ta thấy một bức tranh toàn diện về số lượng người tham gia
BHXHTN trên địa bàn huyện với một tỷ lệ không tương xứng với số lượng
người thuộc diện tham gia BHXHTN.
Toàn huyện có 28 xã, thị trấn thì có đến 16 xã có tỷ lệ người tham gia
BHXHTN dưới (<1,0%). Chỉ có 12 xã, thị trấn có tỷ lệ người tham gia

BHXHTN lớn hơn (>1,0%) trở lên, nhưng vẫn chiếm tỷ lệ rất nhỏ bé so với
số người trong độ tuổi lao động. Cụ thể một số xã có tỷ lệ rất thấp (<1,0%)
như xã Nghinh Xuyên với 2.941 người trong độ tuổi lao động thì có 8 người
tham gia BHXHTN bằng 0,27%.

46
Mặc dù đã được triển khai 11 năm nhưng số lượng người tham gia BHXHTN
tại xã này mới chỉ được có 8 người tham gia. Nếu tính bình quân chung cho giai
đoạn (2008 – 2019) thì mỗi năm xã này phát triển được 0,73 người.
Bảng 2.1. Số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện tại các xã, thị trấn
trên địa bàn huyện năm 2019
TT Đơn vị
Số người trong độ Số người tham gia Tỷ lệ
tuổi lao động (người) BHXHTN (người) (%)
1 Xã Phương Trung 1.391 4 0,29
2 Xã Hùng Long 2.059 16 0,78
3 Xã Phú Thứ 1.522 11 0,72
4 Xã Đại Nghĩa 2.509 24 0,96
5 Xã Minh Phú 3.372 20 0,59
6 Xã Chí Đám 5.746 54 0,94
7 Xã Tiêu Sơn 3.267 39 1,19
8 Xã Yên Kiện 3.062 15 0,49
9 Xã Minh Tiến 1.940 14 0,72
10 Xã Bằng Luân 3.994 44 1,10
11 Xã Tây Cốc 4.176 120 2,87
12 Xã Ca Đình 2.284 84 3,68
13 Xã Phúc Lai 2.412 22 0,91
14 Xã Ngọc Quan 4.793 80 1,67
15 Xã Bằng Doãn 2.252 31 1,38
16 Xã Nghinh Xuyên 2.941 8 0,27
17 Xã Đông Khê 1.552 19 1,22
18 Xã Vân Du 3.460 31 0,90
19 Xã Hữu Đô 2.279 29 1,27
20 Xã Vụ Quang 2.974 53 1,78
21 Xã Phong Phú 2.033 12 0,59
22 Xã Minh Lương 2.039 9 0,44
23 Xã Chân Mộng 2.451 23 0,94
24 Xã Sóc Đăng 2.451 24 0,98
25 TT Đoan Hùng 5.398 83 1,54

26 Xã Hùng Quan 3.184 42 1,32
27 Xã Quế Lâm 2.935 47 1,60
28 Xã Vân Đồn 3.750 16 0,43
29 Tổng 82.226 974 1,18
(Nguồn: BHXH huyện Đoan Hùng, 2019; Phòng LĐTB&XH huyện
Đoan Hùng, 2019)

47
Một số xã khác như xã Phương Trung với 1.391 người trong độ tuổi lao
động, nhưng chỉ có 4 người tham gia BHXHTN bằng 0,29%; xã Vân Đồn với
3.750 người trong độ tuổi lao đông, có 16 người tham gia BHXHTN bằng
0,43%; xã Minh Lương với 2.039 người trong độ tuổi lao động, có 9 người
tham gia BHXHTN bằng 0,44%; xã Minh Phú 3.372 người trong độ tuổi lao
động, có 20 người tham gia BHXHTN bằng 0,59%; xã Chí Đám có 5.746
người trong độ tuổi lao động, có 54 người tham gia BHXHTN bằng 0,94%...
Bên cạnh đó, có một số xã có tỷ lệ người tham gia BHXHTN lớn hơn (>1,0%)
như xã Ca Đình với 2.284 người trong độ tuổi lao động, có 84 người tham gia
BHXHTN bằng 3,68%; xã Tây Cốc 4.176 người trong độ tuổi lao động, có
120 người tham gia BHXHTN bằng 2,87%; xã Vụ Quang 2.974 người trong
độ tuổi lao động, có 53 người tham gia BHXHTN bằng 1,78%...
Đây là những xã, thị trấn có tỷ lệ người tham gia BHXHTN cao nhất huyện,
nhưng so với số người trong độ tuổi lao động thuộc diện tham gia BHXHTN
thì còn khá nhỏ bé. Xét trên phạm vi tổng thể, toàn huyện có 82.226 người
trong độ tuổi lao động, có 974 người tham gia BHXHTN bằng 1,18% (Xem
bảng 2.1).
Đây là một số lượng và tỷ lệ người tham gia BHXHTN đạt mức rất
thấp, trong khi đó số người trong độ tuổi lao động của huyện rất rồi rào và có
nhiều tiềm năng để phát triển. Nguyên nhân của thực trạng này là do đâu,
trong nội dung của chương 3 tác giả sẽ làm rõ được những nguyên nhân, nhân
tố cơ bản ảnh hưởng đến việc tham gia BHXHTN của NLĐ ở huyện Đoan
Hùng, tỉnh Phú Thọ.
2.1.2. Tỷ trọng người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện

Xét về tỷ trọng người tham gia BHXHTN, ta phải thẳng thắn nhìn nhận
và khẳng định rằng, thực trạng chung không chỉ riêng huyện Đoan Hùng mà
trên phạm vi cả nước tỷ trọng người tham gia BHXHTN luôn ở tỷ lệ thấp nhất
so với số người đang tham gia BHXHBB và số người chưa tham gia BHXH
trong độ tuổi lao động. Như đã trình bày ở phần trên, tỷ lệ tham gia BHXHTN

48
trên địa bàn huyện đạt mức rất thấp với 1,18% so với số người trong độ tuổi
lao động. Để hình dung và nhận diện rõ hơn thực trạng tham gia BHXHTN
của NLĐ, tác giả tiến hành thu thập số liệu người tham gia BHXHTN,
BHXHBB năm 2019 do cơ quan BHXH huyện cung cấp và số người trong độ
tuổi lao động trên phạm vi toàn huyện do phòng LĐTB&XH huyện Đoan
Hùng cung cấp, từ đó tác giả tính toán tỷ lệ số người tham gia BHXHBB,
BHXHTN và chưa tham gia BHXH. Kết quả tính toán cụ thể như sau (Xem
biểu đồ 2.2).
Biều đồ 2.2. Tỷ trọng số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện năm
2019
(Nguồn: BHXH huyện Đoan Hùng, 2019; Phòng LĐTB&XH huyện
Đoan Hùng, 2019)
Nhìn vào (biểu đồ 2.2) ta thấy, số người tham gia BHXHTN có tỷ lệ rất
thấp với 1,18% (974 người). Sau nhiều năm thực hiện chính sách, đưa chính
sách BHXHTN đến với NLĐ, nhưng số người tham gia loại hình BHXHTN
này vẫn còn quá ít ỏi. Ngành BHXH huyện cũng đồng tình và thừa nhận rằng
thực trạng số người tham gia BHXHTN còn quá ít “Số người tham gia
BHXHTN của huyện so với lực lượng lao động thì còn quá ít, NLĐ vẫn chưa

có tính tự giác ASXH cho chính bản thân mình” (PVS, nữ, 30 tuổi, chuyên
viên BHXH huyện). Bên cạnh đó, số người tham gia BHXHBB có tỷ lệ cao
hơn là 10,37% (8.523 người) đây chủ yếu là những cán bộ, công chức, viên
chức, NLĐ có QHLĐ trên địa bàn huyện thuộc diện tham gia BHXHBB theo
quy định của pháp Luật BHXH hiện hành, hay nói cách khác đây là số lao

49
động bắt buộc phải tham gia. Tỷ lệ số người tham gia BHXHBB nhiều hay ít
điều đó phụ thuộc hoàn toàn vào số lượng lao động đang tham gia lao động
trong các cơ quan, đoàn thể của Nhà nước, lao động có giao kết HĐLĐ tại các
công ty, doanh nghiệp... Điều đáng nói, ở đây vẫn còn rất nhiều NLĐ trong độ
tuổi thuộc diện tham gia BHXH nhưng chưa tham gia với 88,45% (72.729
người). Những đối tượng này, đa số là những người nông dân, lao động khu
vực PCT mà không có giao kết HĐLĐ. Như vậy, với số người chưa tham gia
BHXH, đây là cơ hội rất tốt để toàn ngành BHXH, cả hệ thống chính trị của
huyện có kế hoạch, chương trình hành động, tuyên truyền, vận động thực hiện
có hiệu quả chính sách BHXHTN đối với NLĐ, để NLĐ hứng thú hơn với
chính sách đầy nhân văn của Đảng và Nhà nước ta. Mặt khác, đây cũng là
thách thức lớn đối với cả hệ thống chính trị. Nếu như chúng ta không làm tốt
công tác tuyên truyền, vận động, thuyết phục NLĐ tích cực tham gia
BHXHTN nhiều hơn thì sẽ không thực hiện được các mục tiêu, nhiệm vụ đã
đề ra, đồng thời sẽ là gánh nặng lớn cho Nhà nước và cộng đồng xã hội.
Mặc dù số người tham gia BHXHTN của huyện còn rất thấp, nhưng
qua các năm, tỷ trọng số người tham gia BHXHTN vẫn có chiều hướng tăng
lên.
Bảng 2.2. Tỷ trọng người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
giai đoạn (2016 – 2019)
2016 2017 2018 2019
Diễn giải Số
%
Số
%
Số
%
Số
%
người người người người
1. Tổng số lao
75.154 100 79.801 100 81.318 100 82.226 100
động
2. Đang tham
7.043 9,37 7.986 10,01 8.511 10,47 9.497 11,55
gia BHXH

Tham gia BHXH
6.601 8,78 7.512 9,41 7.907 9,72 8.523 10,37
BB
Tham gia BHXH
442 0,59 474 0,59 604 0,74 974 1,18
TN
3. Chưa tham
68.111 90,63 71.815 89,99 72.807 89,53 72.729 88,45
gia BHXH
(Nguồn: BHXH huyện Đoan Hùng, 2016 - 2019; Phòng LĐTB&XH
huyện Đoan Hùng, 2016 - 2019)

50
Nhìn vào (bảng 2.2) ta thấy, mặc dù tỷ lệ người tham gia BHXH nói
chung và BHXHTN nói riêng có xu hướng tăng qua từng năm, nhưng tăng
nhẹ và không đồng đều. Năm 2016 tỷ lệ người tham gia BHXH nói chung là
9,37%, trong đó BHXHTN chỉ chiếm 0,59% so với tổng số lao động trong độ
tuổi lao động; năm 2017 tỷ lệ người tham gia BHXH là 10,01%, BHXHTN là
0,59%. Ta thấy, năm 2017 mặc dù số người tham gia BHXHTN tăng 32
người so với năm 2016, nhưng xét về mặt tỷ lệ lại không có chiều hướng tăng
(đều là 0,59%). Năm 2018 tỷ lệ người tham gia BHXH là 10,47%, BHXHTN
là 0,74% tăng nhẹ với mức 0,15% so với năm 2016 và 2017. Trong giai đoạn
này (2016 – 2018) số người tham gia BHXHTN chưa có sự tăng trưởng đột
phá về số lượng người tham gia. Năm 2019 tỷ lệ người tham gia BHXH là
11,55%, BHXHTN là 1,18%, tăng 0,44% so với năm 2018. Đây là năm đánh
dấu mốc vượt bậc về tăng trưởng số người tham gia BHXHTN. Tại sao năm
2019 số lượng người tham gia BHXHTN có xu hướng tăng vọt so với những
năm trước là do: Sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt có hiệu quả của các cấp, các
ngành, và đặc biệt là sự nỗ lực của cán bộ, nhân viên ngành BHXH huyện,
các đại lý thu BHXHTN trên địa bàn huyện. Ngành BHXH huyện đã phối hợp
với Bưu điện huyện trong việc tham gia tổ chức hội nghị tuyên truyền về mục
đích, vai trò, ý nghĩa, quyền lợi… khi tham gia BHXHTN tới tận NLĐ thông
qua đối thoại, giải đáp chính sách, tuyên truyền tại trụ sở UBND các xã, thị
trấn trên địa bàn huyện. Nhận thức rõ được quyền lợi của mình, cho nên trong
năm 2019 số lượng người tham gia BHXHTN tăng vượt bậc. Tuy nhiên, như
đã nói đẳng sau những tỷ lệ người tham gia BHXHTN là thực trạng số người
trong độ tuổi lao động chưa tham gia BHXH vẫn còn là một tỷ lệ rất cao. Năm

2016 tỷ lệ người chưa tham gia BHXH là 90,63%; năm 2017 là 89,99%; năm
2018 là 89,53% và năm 2019 là 88,45%. Như vậy, BHXH huyện, các cấp, các
ngành trong toàn huyện cần tập trung, bám sát vào tỷ lệ số người chưa tham
gia BHXH để tiếp tục vận động, có biện pháp tuyên truyền phù hợp để người
dân tích cực tham gia BHXHTN.

51
Tóm lại: Mức độ tham gia BHXHTN của NLĐ ở huyện Đoan Hùng có
mức tăng trưởng qua từng năm, nhưng tăng nhẹ. Vẫn còn số lượng rất lớn
NLĐ (88,45%) chưa tham gia BHXH. Vậy, chúng ta cần bám sát vào đối
tượng chưa tham gia để có biện pháp thực hiện hiệu quả.
2.2. Thời gian, phương thức, mức đóng và đối tượng tham gia bảo
hiểm xã hội tự nguyện của người lao động
2.2.1. Thời gian tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
Dù đã được thực hiện khá lâu, nhưng đa số thời gian các đối tượng
tham gia BHXHTN vẫn còn thời gian ngắn. Dựa trên tính toàn thời gian tham
gia BHXHTN trung bình của người tham gia, kết quả cho thấy thời gian tham
gia BHXHTN trung bình của NLĐ là 6,35 năm. Như vậy, ta thấy thời gian
tham gia BHXHTN của NLĐ còn ngắn, chưa có thời gian tham gia nhiều. Để
thấy rõ hơn thời gian tham gia BHXHTN, tác giả tiến hành phân tách ra thành
các nhóm năm tham gia BHXHTN dựa trên thời gian tham gia BHXHTN mà
NLĐ tham gia, tác giả đã tiến hành chạy phân tích. Kết quả cho thấy, đa số
NLĐ có thời gian tham gia thấp, chủ yếu vào nhóm thời gian từ 1 cho đến
3 năm chiếm 73,5% (Xem biểu đồ 2.3)

Biểu đồ 2.3. Thời gian tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện của lao động
(Nguồn: Số liệu điều tra của tác giả, tháng 5/2020)

52
Nhóm dưới 1 năm là những người vừa mới tham gia BHXHTN vào
khoảng thời gian chủ yếu là 6 và 7 tháng, có 8,0%. Các nhóm từ 4 đến 7 năm
có 10,5%. Nhóm từ 8 đến 10 năm có 6,0%, nhóm từ 14 đến 16 năm là 2,0%.
Những người tham gia có thời gian từ 14 đến 16 năm là do những người này
đã tham gia BHXHBB, khi chưa đủ thời gian hưởng lương hưu thì họ sẽ tiếp
tục tham gia BHXHTN để đóng đủ thời gian 20 năm để họ đủ điều kiện được
hưởng lương hưu. Các nhóm từ 4 đến 7 năm và từ 8 đến 10 năm cũng đều có
những người đã từng tham gia BHXHBB, nay đóng tiếp BHXHTN với mục
đích cuối cùng là để đủ điều kiện hưởng lương hưu. Qua kết quả điều tra cho
thấy, các mẫu được khảo sát đa số là những người có thời gian tham gia ngắn,
có người mới tham gia chưa được một năm “Như chị đã nói đấy, từ năm 2019
đến nay số người tham gia BHXHTN của huyện mới có sự tăng trưởng đột
phá, số thời gian tham gia khoảng 2 – 3 năm là nhiều, còn từ trước ít lắm”
(PVS, nữ, 30 tuổi, chuyên viên BHXH huyện).
Tóm lại, thời gian tham gia BHXHTN của đa số NLĐ ở huyện Đoan
Hùng còn thời gian ngắn, chủ yếu là mới tham gia và tập trung chủ yếu ở mốc
dưới 3 năm chiếm đa số.
2.2.2. Phương thức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện
Phương thức đóng BHXHTN ngày càng mở rộng và linh hoạt, tạo điều
kiện cho NLĐ lựa chọn phương thức đóng cho phù hợp nhất với thời gian, tần
suất thu nhập của NLĐ. Kết quả điều tra cho thấy, NLĐ lựa chọn phương
thức đóng có sự biến thiên không đồng đều. Đa số NLĐ thường lựa chọn tập
trung đóng ở phương thức 6 tháng, 3 tháng và 12 tháng /1 lần đóng. Trong đó

tập trung đóng nhiều nhất ở phương thức 6 tháng/1 lần đóng. Phương thức
đóng hàng tháng và một lần cho nhiều năm về sau nhưng không quá 5 năm thì
ít NLĐ lựa chọn hơn (Xem biểu đồ 2.4).

53
Biểu đồ 2.4. Phương thức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện
của người lao động
(Nguồn: Số liệu điều tra của tác giả, tháng 5/2020) Nhìn vào (biểu đồ 2.4) ta
thấy, phương thức đóng 6 tháng/ 1 lần được lựa chọn đóng nhiều nhất với
49,5%. Phương thức đóng 3 tháng và 12 tháng/1
lần cũng tập trung khá đông sự lựa chọn của NLĐ, sự chênh lệch về tỷ lệ
không nhiều. Ở mức đóng 3 tháng/1 lần là 23,0% NLĐ lựa chọn, mức đóng
12 tháng/1 lần là 22,0% NLĐ lựa chọn. Trong khi đó chỉ có 5,0% lựa chọn
theo phương thức đóng hàng tháng, tỷ lệ này thấp nhất với 0,5% ở phương
thức đóng một lần cho nhiều năm về sau nhưng không quá 5 năm một lần.
Như vậy, chúng ta thấy chính sách BHXHTN có sự linh hoạt trong
phương thức đóng, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho NLĐ được tự do lựa chọn
phương thức đóng sao cho phù hợp với bản thân và khả năng của NLĐ. Tại

sao NLĐ thường chọn mức đóng 6 tháng, 3 tháng và 12 tháng/1 lần là do các
yếu tố liên quan đến thời gian đi lại, một phần liên quan tới yếu tố tần suất thu
nhập của NLĐ, một phần liên quan tới thủ tục hành chính. Khi được hỏi việc
lựa chọn phương thức đóng, NLĐ cho rằng “Chị chọn 6 tháng đóng tiền một
lần, lần một vào đầu năm thời gian này thu nhập chưa có nhiều nếu đóng

54
cho cả năm luôn thì sẽ khó khăn cho toàn bộ quá trình tham gia, vì thế nên
chị chọn đóng một năm thành 2 đợt để điều chỉnh đồng tiền cho hợp lý. Còn
mỗi tháng đóng một lần gần nhau quá nhiều khi quên em ạ” (PVS, nữ, 37
tuổi, đang tham gia BHXHTN). Bên cạnh đó, người làm trong ngành BHXH
huyện giải thích rằng “NLĐ thường lựa chọn đóng chủ yếu ở mức 3 tháng, 6
tháng và 12 tháng em ạ. Đóng hàng tháng ít người lựa chọn vì người ta không
có thời gian đi nộp, có người đi làm xa thì thỉnh thoảng mới về nộp nó tiện
hơn. Còn phương thức lâu như 5 năm /1 lần thì họ không có tiền để đóng
ngay nên họ chọn 3 tháng, 6 tháng, 12 tháng nó là phù hợp nhất. Với cả cũng
là do quy định cũ từ ngày xưa là chỉ có 3 tháng,
6 tháng hoặc 12 tháng nên những người tham gia từ đầu họ không thay đổi gì
thì cứ thế thực hiện. Còn vài năm nay mới có quy định về đóng hàng tháng và
5 năm/1 lần em ạ” (PVS, nữ, 30 tuổi, chuyên viên BHXH huyện). Ngoài ra,
việc lựa chọn phương thức đóng của NLĐ còn có sự định hướng của người
làm nhân viên đại lý thu BHXHTN, với mục đích là không phải nhắc họ đóng
nhiều lần “Mình tư vấn họ đóng 6 tháng hoặc cả năm thì
mình không phải nhắc họ đóng nhiều lần. Không phải làm nhiều lần đóng”
(PVS, nữ, 28 tuổi, đại lý thu BHXHTN).
Tóm lại, NLĐ ở huyện Đoan Hùng thường tập trung đóng ở phương
thức đóng 6 tháng là nhiều nhất, bên cạnh đó phương thức đóng 3 tháng và 12
tháng/1 lần đóng cũng được khá đông NLĐ lựa chọn. Việc lựa chọn phương
thức đóng cũng bị chi phối bởi yếu tố thời gian, tần suất thu nhập của NLĐ.
2.2.3. Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện trong gia đình

Ai là người tham gia BHXHTN trong hộ gia đình? Ít có nghiên cứu về
chính sách BHXHTN đề cập đến góc độ, khía cạnh quan tâm này. Trong
nghiên cứu này, tác giả muốn trình bày xem trong các gia đình ở Đoan Hùng
ai sẽ là người tham gia BHXHTN. Từ đó nhằm khuyến nghị những định
hướng, biện pháp tuyên truyền phù hợp để nâng cao số lượng người tham gia
BHXHTN trong hộ gia đình. Kết quả điều tra cho thấy, trong các hộ gia đình

55
ở Đoan Hùng hiện nay, người vợ tham gia BHXHTN nhiều hơn các thành
viên khác trong gia đình. Kết quả chỉ rõ, người vợ tham gia BHXHTN chiếm
tỷ lệ nhiều nhất với 47,0%. Bên cạnh đó, người chồng cũng có xu hướng tham
gia ngày càng cao chiếm 30,5%. Các hộ gia đình có cả chồng và vợ đều tham
gia BHXHTN ở Đoan Hùng cũng có tỷ lệ khả quan với 19,5%, các hộ gia
đình có cả chồng và vợ đều tham gia là do sự nhận thức được ASXH rất đúng
đắn, khả năng tài chính cho phép vì thế họ quyết định lựa chọn tham gia cho
cả chồng và vợ (Xem biểu đồ 2.5)
Biểu đồ 2.5. Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
trong gia đình
(Nguồn: Số liệu điều tra của tác giả, tháng 5/2020) Những người con trong
các gia đình tham gia BHXHTN thường có tỷ lệ thấp với 2,0%. Ở trong các
gia đình này, những người con có tỷ lệ tham gia

thấp là do các nguyên nhân như: đã tham gia BHXHBB, không đủ khả năng
tài chính để đóng cho con, chưa đến tuổi tham gia BHXHTN… Từ kết quả
này, các cấp, các ngành cần tích cực chủ động bám sát vào những thành viên
có tiềm năng tham gia cao hoặc những hộ gia đình tiềm năng có khả năng
tham gia cả vợ và chồng để có biện pháp tuyên truyền cho phù hợp.

56
2.2.4. Mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện
Hiện nay, mức đóng BHXHTN ngày càng thuận lợi, tiện ích khi NLĐ
được hoàn toàn tự do lựa chọn mức thu nhập làm căn cứ đóng tùy thuộc vào
thu nhập của NLĐ và gia đình họ. Mức thu nhập lựa chọn để đóng BHXHTN
là cơ sở để phản ánh được mức đóng của các đối tượng đang tham gia
BHXHTN trên địa bàn huyện.
Các mức đóng BHXHTN hiện nay Nhà nước đã thiết kế rất linh hoạt để
cho mọi NLĐ đều có thể tham gia. Trong đó, đặc biệt các đối tượng là hộ gia
đình nghèo, hộ gia đình cận nghèo đều có thể tham gia BHXHTN. Vậy, ở
Đoan Hùng NLĐ thường lựa chọn mức thu nhập nào để đóng BHXHTN.
Theo kết quả điều tra cho thấy, đa số NLĐ ở huyện Đoan Hùng chọn mức
đóng BHXHTN chủ yếu tập trung vào các mức đóng thấp. Kết quả chỉ rõ, đa
số NLĐ chọn các mức từ 1.050.000 – 1.500.000 để đóng BHXHTN chiếm tỷ
lệ cao nhất với 37,5%. Bên cạnh đó mức đóng 700.000 – 1000.000 đồng
(26,0%) và mức 1.550.000 – 2.000.000 (21,5%) cũng chiếm đa số NLĐ lựa
chọn đóng (Xem bảng 2.3). Trong quá trình thu BHXHTN, chuyên viên
BHXH huyện cho biết, thu nhập của NLĐ hiện nay còn thấp chính vì vậy nên
NLĐ đóng chủ yếu ở các mức thấp “Mức thu nhập của dân mình còn thấp,
nên lựa chọn đóng toàn mức thấp thôi em ạ” (PVS, nữ, 30 tuổi, chuyên viên
BHXH huyện). Khi tìm hiểu sâu hơn quan điểm của NLĐ đang tham gia
BHXHTN về lựa chọn mức đóng BHXHTN, NLĐ chia sẻ “Chị năm nay 28
tuổi, nếu đủ tuổi nghỉ hưu thì phải đóng 27 năm nữa. Mỗi năm đóng thừa sẽ
được cộng thêm 2%, bây giờ chị đóng mức thấp vì không có tiền nhiều, sau

này khi nào có tiền thì đóng cao lên vì thời gian đóng của mình còn nhiều mà
em” (PVS, nữ, 28 tuổi, đang tham gia BHXHTN). Như vậy, việc lựa chọn
mức thu nhập để đóng BHXHTN đã nói lên thu nhập của NLĐ tham gia
BHXHTN trên địa bàn huyện còn thấp, chính vì vậy mà đa số NLĐ lựa chọn
đóng BHXHTN thường ở mức thấp.

57
Bảng 2.3. Mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện của người lao động
TT Mức đóng (đồng)
Số lượng
Tỷ lệ (%)
(người)
1 Mức 700.000 - 1.000.000 52 26,0
2 Mức 1.050.000 - 1.500.000 75 37,5
3 Mức 1.550.000 - 2.000.000 43 21,5
4 Mức 2.050.000 - 2.500.000 8 4,0
5 Mức 2.550.000 - 3.000.000 4 2,0
6 Mức 3.050.000 - 3.500.000 6 3,0
7 Mức 3.550.000 - 4.000.000 7 3,5
8 Mức 4.050.000 - 4.500.000 2 1,0
9 Mức 4.550.000 - 5.000.000 2 1,0
10 Mức 5.050.000 trở lên 1 0,5
11 Tổng 200 100,0
(Nguồn: Số liệu điều tra của tác giả, tháng 5/2020) Các mức đóng cao có rất
ít NLĐ lựa chọn đóng. Cụ thể các mức đóng từ 2.050.000 – 2.500.000 chỉ có
(4,0%) NLĐ lựa chọn đóng; Chỉ có (2,0%)
NLĐ lựa chọn đóng mức 2.550.000 – 3.000.000; mức từ 3.050.000 –
3.500.000 cũng chỉ có (3,0%) NLĐ lựa chọn. Với mức từ 3.550.000 –
4.000.000 có (3,5%) NLĐ lựa chọn đóng; mức từ 4.050.000 – 5.000.000 chỉ
có (1,0%) NLĐ lựa chọn; mức đóng ít NLĐ lựa chọn nhất là mức 5.050.000
trở lên với (0,5%) (Xem bảng 2.3). Hay nói cách khác là những mức đóng từ
2.050.000 trở lên có rất ít NLĐ lựa chọn đóng. Với những NLĐ đóng ở những
mức này thường là các gia đình có điều kiện, kinh tế, thu nhập ổn định.

Khi người tham gia lựa chọn mức đóng BHXHTN thấp thì số tiền
lương dự kiến hưởng trong tương lai sau 20 năm đóng BHXHTN sẽ thấp hơn
những người lựa chọn mức thu nhập đóng cao. Đây là quy luật khách quan,
đóng cao hưởng cao, đóng thấp hưởng thấp, công bằng và bình đẳng trong
tham gia BHXHTN.

58
Tóm lại, ta có thể khẳng định thu nhập của đa số NLĐ ở huyện Đoan
Hùng còn thấp, chính vì vậy họ lựa chọn mức thu nhập để đóng BHXHTN
thường ở mức thấp.
2.3. Mục đích, lợi ích tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện của
người lao động
2.3.1. Mục đích tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
Mục đích là gì? Trong từ điển tiếng việt mục đích được hiểu là “cái
vạch ra làm đích nhằm đạt cho được”. Khi tham gia BHXHTN, NLĐ phải đặt
ra cho mình mục đích tham gia BHXHTN để họ đạt cho được. Trong tham gia
BHXHTN, cái đích cuối cùng mà người tham gia muốn đạt được là để hưởng
lương hưu hàng tháng, BHYT để khám chữa bệnh và để tiết kiệm cho tương
lai... Ở huyện Đoan Hùng, đa số NLĐ đã xác định được những mục đích rất
chính đáng và đúng đắn khi lựa chọn tham gia BHXHTN. Mục đích mà NLĐ
xác định rõ ràng nhất đó là được hưởng lương hưu hàng tháng, BHYT khi hết
tuổi lao động và mục đích tiết kiệm cho tương lai. Kết quả nghiên cứu đã chỉ
rõ, đa số NLĐ tham gia BHXHTN với mục đích là để được hưởng lương hưu
hàng tháng, BHYT khi hết tuổi lao động với 94,0% (Xem bảng 2.4). Đây là
mục đích cơ bản nhất, thiết thực nhất đối với NLĐ khi họ hết tuổi lao động,
về già sẽ có lương hưu hàng tháng, có thẻ BHYT để thăm khám chữa bệnh
góp phần làm giảm bớt gánh nặng cho gia đình và xã hội.
Bảng 2.4. Mục đích tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
TT
Mục đích tham gia
Có Không Tổng
Số Số Số
BHXHTN % % %
người người người

1 Nâng cao giá trị bản thân 35 17,5 165 82,5 200 100
2 Tiết kiệm cho tương lai 165 82,5 35 17,5 200 100
Được hưởng lương hưu
3 hàng tháng, BHYT khi hết 188 94,0 12 6,0 200 100
tuổi lao động

59
Bên cạnh đó, mục đích nữa là để tiết kiệm cho tương lai với 82,5%.
Tiết kiệm là đức tính truyền thống tốt đẹp của mỗi người dân Việt Nam. Từ
xa xưa, mỗi người dân Việt Nam đã luôn mang trong mình đức tính tốt đẹp
này. Dù nghèo hay giàu ai cũng phải có một khoản tiết kiệm và đặc biệt là tiết
kiệm để dành phục vụ cho tương lai của NLĐ. Tham gia BHXHTN chính là
giải pháp để tiết kiệm thu nhập cho tương lai“Chị tham gia để tích lũy mai
sau hết tuổi lao động để lấy lương hưu hàng tháng. Tự chủ kinh tế không phải
phụ thuộc vào con cái nhiều. Sau này già không làm được có tí tiền ăn quà em
ạ. Mong muốn có thẻ để khám chữa bệnh miến phí, có tiền trợ cấp tuất rồi
tiền mai táng phí” (PVS, nữ, 37 tuổi, đang tham gia BHXHTN). Không dừng
lại ở đó, một bộ phận NLĐ còn có tham vọng, mục đích để nâng cao giá trị
cho chính bản thân họ với 17,5%. NLĐ tham gia BHXHTN trong đề tài này là
những NLĐ là nông dân, lao động khu vực PCT vì vậy họ không thuộc đối
tượng tham gia BHXHBB. Những người tham gia BHXHBB khi họ đủ điều
kiện họ sẽ được hưởng lương hưu hàng tháng, BHYT và các chế độ khác theo
quy định. Những NLĐ là nông dân, lao động khu vực PCT nếu không tham
gia BHXHTN sẽ đánh mất đi cơ hội được hưởng lương hưu, BHYT cho chính
bản thân mình. Chính vì vậy, khi tham gia BHXHTN sẽ góp phần nâng cao
giá trị bản thân họ lên. Với người Việt Nam ta, tâm lý chung là coi trọng suy
nghĩ, đánh giá của dư luận. Do đó, khi tham gia BHXHTN, NLĐ sẽ được
hưởng lương hưu, được tiêu tiền của chính bản thân họ, được hưởng các lợi
ích từ chính sách BHYT khi ốm đau thay vì tiêu tiền của con cái, được công
nhận sự cống hiến cho cộng đồng và xã hội, được đối xử công bằng khi đi lĩnh
lương hưu, hàng xóm, bạn bè được lĩnh lương hưu thì mình cũng phải được

lĩnh lương hưu. Do vậy, một bộ phận NLĐ cho biết họ tham gia BHXHTN là
để nâng cao giá trị bản thân họ là hoàn toàn đúng đắn và đáng trân trọng,
khích lệ. Hơn hết là để xóa đi suy nghĩ, định kiến là chỉ có công chức, viên
chức, người làm trong các công ty, doanh nghiệp mới có cơ hội để được
hưởng lương hưu.

60
Tuy nhiên, vẫn còn tỷ lệ khá cao NLĐ chưa xác định được mục đích
đúng đắn khi tham gia BHXHTN. Cụ thể, kết quả nghiên cứu chỉ rõ có 82,5%
NLĐ không xác định tham gia BHXHTN để nâng cao giá trị bản thân họ lên,
đây là suy nghĩ sai lầm của đa số NLĐ. Họ không nghĩ khi hết tuổi lao động,
về già vị thế của họ được nâng lên một bậc khi họ được lĩnh lương hưu, được
hưởng BHYT và các chế độ phúc lợi khác so với những người không tham
gia. Có 17,5% NLĐ không xác định mục đích tham gia BHXHTN là để tiết
kiệm cho tương lai và 6,0% được hưởng lương hưu, BHYT. Với những
trường hợp này chúng ta phải làm tốt công tác vận động, tuyên truyền phù
hợp để họ tiếp tục tham gia.
2.3.2. Lợi ích tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
Tham gia BHXHTN có lợi ích lâu dài và có tác động trực tiếp tới cuộc
sống NLĐ khi hết tuổi lao động, về già. Nếu không tham gia BHXHTN thì
NLĐ sẽ mất đi cơ hội được hưởng lương hưu hàng tháng; mất cơ hội được
tăng lương hưu khi Chính phủ điều chỉnh; không có thẻ BHYT và phải tự chi
trả chi phí khám chữa bệnh khi về già; phục thuộc vào con cái, người thân
trong gia đình; thân nhân không được hưởng chế độ tử tuất nếu chẳng may
qua đời. Từng đó lý do đã đủ nói lên việc tham gia BHXHTN có lợi ích rất
hữu hiệu, tác động trực tiếp tới đời sống NLĐ. Nếu NLĐ bỏ qua sẽ mất đi cơ
hội được ASXH cho chính bản thân mình khi hết tuổi lao động. Ở huyện
Đoan Hùng, đa số NLĐ đã xác định được lợi ích đúng đắn khi tham gia
BHXHTN.
Lợi ích được hưởng lương hưu khi về già (94,0%) và được cấp thẻ
BHYT trong suốt thời gian hưởng lương hưu (97,0%) là hai lợi ích mà NLĐ
nhận thấy lợi ích rõ ràng nhất. Ngoài hai lợi ích này, NLĐ đã nhận thức được

việc trợ cấp mai táng và chế độ tử tuất khi người tham gia qua đời với 72,5%;
được lựa chọn mức đóng và phương thức đóng 62,0%; được Nhà nước hỗ trợ
một phần kinh phí khi tham gia là 60,5% (Xem bảng 2.5).
Bên cạnh đó, có một tỷ lệ khá cao NLĐ không nhận thức được lợi ích
khi lương hưu được điều chỉnh theo chỉ số giá tiêu dùng với 59,0%, chỉ có

61
41,0% NLĐ đã nhận thức được đầy đủ lợi ích này. Khó trách NLĐ khi phần
lớn là những người mới đang tham gia, chưa đủ điều kiện để hưởng lương
hưu, cho nên họ chưa nghiên cứu và biết rõ ràng và đầy đủ lợi ích này. Vẫn
còn một tỷ lệ tương đối cao không nhận thức được việc hỗ trợ kinh phí của
Nhà nước (39,5%) và được tự lựa chọn mức đóng và phương thức đóng
(38,0%).
Bảng 2.5. Lợi ích khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
T
Lợi ích khi tham gia BHXHTN
Có Không Tổng
Số Số Số
T % % %
1
Được hưởng lương hưu hàng
188 94,0 12 6,0 200 100
tháng khi về già
2
Được cấp thẻ BHYT trong suốt
194 97,0 6 3,0 200 100
thời gian hưởng lương hưu
3
Được Nhà nước hỗ trợ một phần
121 60,5 79 39,5 200 100
kinh phí khi tham gia
4
Lương hưu được điều chỉnh theo
82 41,0 118 59,0 200 100
chỉ số giá tiêu dùng
Được lựa chọn mức đóng và
5 phương thức đóng phù hợp thu 124 62,0 76 38,0 200 100
nhập của bản thân
Thân nhân được hưởng trợ cấp
6
mai táng (10 lần lương cơ sở) và
145 72,5 55 27,5 200 100
chế độ tuất khi người tham gia
qua đời

(Nguồn: Số liệu điều tra của tác giả, tháng 5/2020) Khi tìm hiểu sâu hơn nhận
thức của NLĐ về lợi ích của BHXHTN, họ cho rằng “Chị chưa nhìn thấy
những lợi ích gì nhiều đâu, với chị chỉ có ý
nghĩ BHXHTN khi đóng tiền vào đó giống như gửi tiền vào ngân hàng cố
quên đi một thời gian dài để rồi rút ra ăn hàng tháng thôi” (PVS, nữ, 37 tuổi,
đang tham gia BHXHTN).

62
Tóm lại, về cơ bản NLĐ đã nhận thức được lợi ích khi tham gia
BHXHTN. Bên cạnh đó, vẫn còn một tỷ lệ khá lớn NLĐ vẫn chưa có nhận
thức đúng đắn và đầy đủ về lợi ích khi tham gia BHXHTN.
2.4. Đánh giá của người lao động về mức độ cần thiết của bảo hiểm
xã hội tự nguyện
Cần thiết tham gia BHXHTN là nhu cầu tất yếu. NLĐ đã xác định được
mục đích, lợi ích của BHXHTN mang lại thì không có lý do gì NLĐ lại cho
rằng BHXHTN lại không cần thiết đối với họ. Chính vì thế mà đa số NLĐ
đều cho rằng BHXHTN là cần thiết và rất cần thiết đối với NLĐ.
90.0%
80.0%
70.0%
60.0%
50.0%
40.0%
30.0%
20.0%
10.0%
0.0%
77.5%
22.0%
0.5%
Rất cần thiết Cần thiết Không cần thiết
Biểu đồ 2.6. Đánh giá về mức độ cần thiết của bảo hiểm xã hội tự nguyện
(Nguồn: Số liệu điều tra của tác giả, tháng 5/2020) Kết quả điều tra cho thấy,
có tới 77,5% NLĐ cho rằng BHXHTN là cần thiết, 22,0% cho rằng BHXHTN
là rất cần thiết (Xem biểu đồ 2.6). Khi được

hỏi, NLĐ bày tỏ rằng “Chị nghĩ là rất cần thiết em ạ. Bởi các quyền lợi của
người dân được Nhà nước bảo hộ mà” (PVS, nữ, 37 tuổi, đang tham gia
BHXHTN). Vậy, chúng ta thấy đa số NLĐ đã có thái độ, nhìn nhận và nhận
thức rất đúng về mức độ cần thiết của BHXHTN đối với đời sống NLĐ. Tuy
vậy, vẫn còn một tỷ lệ rất nhỏ NLĐ cho rằng BHXHTN không cần thiết với

63
0,5%, với những trường hợp này, các cấp chính quyền cần phải tăng cường
hơn nữa công tác tuyên truyền cho họ để họ hiểu được sự cần thiết của
BHXHTN.
Khi hỏi về nhu cầu tham gia BHXHTN cho thấy, đa số NLĐ cho rằng
họ sẽ tiếp tục tham gia BHXHTN với 99,5%. Chỉ có một tỷ lệ rất nhỏ không
đáng lo ngại 0,5% NLĐ quyết định không tiếp tục tham gia BHXHTN nữa
(Xem biểu đồ 2.7).
Biểu đồ 2.7. Nhu cầu tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
(Nguồn: Số liệu điều tra của tác giả, tháng 5/2020) Nguyên nhân khiến NLĐ
lựa chọn không tham gia nữa là do cơ chế chính sách thời gian hưởng của
BHXHTN quá lâu với 0,5% (Nguồn: Số liệu
điều tra của tác giả, tháng 5/2020).

Tóm lại ta thấy, đa số NLĐ đã nhận thức đúng đắn về sự cần thiết của
BHXHTN đem lại cho bản thân NLĐ và họ hoàn toàn tin tưởng tuyệt đối vào
chính sách này. Chính vì vậy mà đa số NLĐ quyết định sẽ tiếp tục tham gia
BHXHTN.

64
65
Chương 3
CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VIỆC THAM GIA BẢO HIỂM XÃ
HỘI TỰ NGUYỆN HIỆN NAY CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG HUYỆN
ĐOAN HÙNG, TỈNH PHÚ THỌ
3.1. Ảnh hưởng đặc điểm cá nhân người tham gia
3.1.1. Ảnh hưởng của giới tính người tham gia bảo hiểm xã hội tự
nguyện
Khi phân tích ảnh hưởng của giới tính người tham gia BHXHTN, tác
giả muốn tìm hiểu sâu, hiểu kỹ và chính xác với mục đích là để tìm hiểu xem
giới tính của người tham gia BHXHTN có ảnh hưởng như thế nào đến việc
tham gia BHXHTN của NLĐ ở huyện Đoan Hùng, đồng thời so sánh tương
quan giữa giới tính của người tham gia BHXHTN với giới tính của người
tham gia BHXHBB để làm rõ hơn sự ảnh hưởng của giới tính đến việc tham
gia BHXHTN của NLĐ. Tác giả tiến hành thu thập số liệu từ cơ quan BHXH
huyện để tiến hành phân tích tương quan. Kết quả phân tích cho thấy, trong
tổng số 974 người tham gia BHXHTN năm 2019 thì nữ có số lượng và tỷ lệ
người tham gia chiếm đa số với 572 người, chiếm 58,73%. Nam có số lượng
và tỷ lệ tham gia BHXHTN thấp hơn nữ (tương ứng là 402 người, chiếm
41,27%) (Xem bảng 3.1).
Bảng 3.1. Tương quan giữa giới tính với tham gia các loại hình bảo hiểm
xã hội
TT Giới tính của người Loại hình BHXH

BHXHTN BHXHBB
tham gia
Số người % Số người %
1 Nam 402 41,27 2.542 29,83
2 Nữ 572 58,73 5.981 70,17
3 Tổng 974 100,0 8.523 100,0
(Nguồn: BHXH huyện Đoan Hùng, 2019)

66
Từ kết quả phân tích cho thấy, loại hình BHXHTN đã thu hút nữ giới
tham gia nhiều hơn nam giới. Vậy, có những nguyên nhân nào khiến nữ giới
tham gia BHXHTN nhiều hơn nam giới là do khi đủ điều kiện hưởng lương
hưu thì nữ có mức hưởng lương hưu cao hơn nam, đồng thời độ tuổi đủ điều
kiện để hưởng lương hưu của nữ giới bao giờ cũng sớm hơn nam giới. Nhân
viên đại lý thu BHXHTN chia sẻ “Chị thấy nữ tham gia BHXHTN nhiều hơn
nam. Tại vì có hai nguyên nhân: Một là, khi hưởng lương hưu thì nữ hưởng
mức cao hơn nam, theo quy định khi đủ điều kiện hưởng lương hưu thì nữ
được hưởng 55%, trong khi đó nam chỉ được hưởng 45%. Hai là, độ tuổi để
hưởng lương hưu cũng khác nhau, nữ thì được hưởng lương hưu sớm hơn
nam” (PVS, nữ, 28 tuổi, đại lý thu BHXHTN). Còn chuyên viên thu
BHXHTN huyện cũng đồng tình cho rằng “Với chính sách BHXHTN thì rõ
rồi, cùng đóng như nhau nhưng nữ bao giờ cũng hưởng cao hơn nam, cùng
đóng 20 năm nhưng nữ họ hưởng 55% còn nam thì chỉ có 45%. Còn đối với
BHXHBB thì nữ họ có thêm chế độ thai sản hưởng hẳn 06 tháng lương với 02
tháng trợ cấp, lại còn hưởng trợ cấp dưỡng sức, nam thì có được đâu. Độ tuổi
để hưởng BHXH cũng là nguyên nhân khiến nữ tham gia BHXH nhiều hơn
nam, nữ thì chỉ có 55 tuổi đủ điều kiện để hưởng lương hưu nhưng nam lại
phải đủ 60 tuổi mới được hưởng lương hưu. (PVS, nữ, 30 tuổi, chuyên viên
BHXH huyện). Bên cạnh đó có một nguyên nhân nữa khiến nữ giới tham gia
BHXHTN nhiều hơn nam giới là do: Các yếu tố liên quan tới khuôn mẫu giới,
phụ nữ họ thường quan tâm hơn, toan tính hơn những cái được, cái mất cho
tương lai của người phụ nữ và gia đình hơn nam giới. Chính vì vậy đó cũng là
nguyên nhân khiến nữ giới tham gia BHXHTN nhiều hơn nam giới “Chị thấy

một nguyên nhân nữa là nữ giới là người hay phải lo tính toán nên họ cũng
muốn đảm bảo cho cuộc sống gia đình sau này, nên họ đóng nhiều hơn nam,
nam ít suy nghĩ những vấn đề này” (PVS, nữ, 30 tuổi, chuyên viên BHXH
huyện). NLĐ đang tham gia BHXHTN cũng cho rằng “Đôi khi phụ nữ thiệt

67
thòi nhiều thứ nên mong muốn đóng BHXHTN để sau này có tý lương, quà
bánh cũng được, khỏi phải nhờ vả rồi làm khổ các con em ạ (PVS, nữ, 37
tuổi, đang tham gia BHXHTN). Tương tự ở loại hình BHXHBB, số lượng nữ
tham gia BHXHBB cũng luôn nhiều hơn nam là do chế độ hưởng của nữ có
nhiều ưu việt hơn nam. Kết quả cho thấy, trong loại hình này số lượng nữ
tham gia là 5.981 người, chiếm 70,17% trong khi đó nam chỉ có 2.542 người
tham gia chiến 29,83%.
Như vậy, qua phân tích ta thấy dù ở loại hình BHXHBB hay BHXHTN
thì nữ giới có tỷ lệ tham gia nhiều hơn nam giới là do có 3 nguyên nhân cơ
bản như sau:
Một là: Mức hưởng lương hưu của nữ giới luôn cao hơn nam giới.
Hai là: Độ tuổi để hưởng lương hưu của nữ giới sớm hơn nam giới.
Ba là: Nữ giới thường tính toán, quan tâm cho tương lai của họ và gia
đình hơn nam giới.
Ta có thể kết luận, giới tính của người tham gia BHXHTN có ảnh
hưởng rất lớn đến việc tham gia, lựa chọn tham gia BHXHTN của NLĐ. Nữ
giới được ưu tiên về quyền lợi, thời gian hơn nam giới, tính toán, lo toan cho
bản thân và gia đình hơn nam giới, chính vì thế mà nữ giới tham gia
BHXHTN, BHXHBB nhiều hơn nam giới.
3.1.2. Ảnh hưởng của tuổi người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
Từ kết quả thống kê tuổi của người tham gia BHXHTN tác giả đã tiến
hành phân tích, so sánh giữa tuổi của người tham gia BHXHTN với tuổi của
người tham gia BHXHBB. Kết quả cho thấy, tuổi của người tham gia
BHXHTN tập trung chủ yếu ở nhóm tuổi từ 31- 40 tuổi với 432 người, chiếm

44,35%. Ở nhóm tuổi từ 41 – 50 tuổi cũng có số lượng người tham gia
BHXHTN khá cao với 345 người, chiếm 35,42%. Ở những độ tuổi (31 – 50
tuổi) NLĐ đã nhận thức được việc tự ASXH cho chính bản thân và gia đình
mình, giảm bớt gánh nặng cho con cái khi về già. Nguồn tài chính tích lũy sẽ

68
được NLĐ lựa chọn đóng BHXHTN để khi về già họ được hưởng lương hưu
hàng tháng, được cấp thẻ BHYT… chính vì vậy, ở nhóm tuổi này NLĐ lựa
chọn tham gia BHXHTN chiếm đa số (Xem bảng 3.2).
Bảng 3.2. Tương quan giữa tuổi người tham gia với việc tham gia các loại
hình bảo hiểm xã hội
TT Tuổi của người
Loại hình BHXH
BHXHTN BHXHBB
tham gia
Số người % Số người %
1 Từ 20 tuổi trở xuống 0 0,0 149 1,75
2 Từ 21 – 30 tuổi 121 12,42 2.793 32,77
3 Từ 31 – 40 tuổi 432 44,35 3.455 40,54
4 Từ 41 – 50 tuổi 345 35,42 1.647 19,32
5 Trên 51 tuổi 76 7,80 479 5,62
6 Tổng 974 100,0 8.523 100,0
(Nguồn: BHXH huyện Đoan Hùng, 2019) Đối với nhóm tuổi từ 21 – 30 tuổi
xu hướng NLĐ lựa chọn tham gia BHXHTN ở mức thấp, chỉ có 121 người
tham gia với 12,42%, đa số những NLĐ trong nhóm tuổi này họ thường đi
làm các công ty, doanh nghiệp… vì thế họ đã tham gia BHXHBB, một phần
nhận thức của NLĐ về BHXHTN trong độ tuổi này chưa được đầy đủ nên
không lựa chọn tham gia. Đối với NLĐ ở nhóm tuổi trên 51 tuổi số lượng
người tham gia BHXHTN chiếm tỷ lệ thấp nhất. Bởi vì, ở nhóm tuổi này yếu
tố tuổi tác rất quan trọng, có ảnh hưởng trực tiếp đến thời gian hưởng hưu trí
của NLĐ, chính vì thế nên rất ít NLĐ lựa chọn tham gia vào độ tuổi này mà

chủ yếu là những người đã tham gia từ trước và những người đã tham gia
BHXHBB nhưng chưa đủ điều kiện để hưởng lương hưu thì chuyển sang
đóng tiếp BHXHTN để đợi đủ điều kiện
hưởng lương hưu, còn đối tượng NLĐ tham gia mới thì rất ít.

69
Đặc biệt với độ tuổi từ 20 tuổi trở xuống không có bất kỳ NLĐ nào lựa
chọn tham gia BHXHTN. Luật BHXH quy định, “người tham gia BHXH tự
nguyện là người từ 15 tuổi trở lên…”. Thế nhưng, điều đặc biệt ở độ tuổi này
lại không có bất kỳ NLĐ nào lựa chọn tham gia BHXHTN, do trong độ tuổi
này khá đông NLĐ còn đang đi học hoặc đã tham gia BHXHBB và một lý do
khác nữa là nhận thức việc tham gia BHXHTN chưa đầy đủ. Để tìm hiểu sâu
hơn ảnh hưởng của tuổi NLĐ đến việc tham gia BHXHTN, nhân viên đại lý
thu BHXHTN chia sẻ “Trong quá trình thu BHXHTN chị thấy những người
có độ tuổi khoảng từ 35 – 50 tuổi là tham gia nhiều nhất, do khi đó người ta
làm được kinh tế mà thời gian tham gia đóng lại rất hợp lý, vừa đủ 20 năm.
Đối với những người từ 15 – 20 tuổi thì vẫn còn là học sinh, người ta không
quan tâm đâu, khi đi làm thì người ta mới tiếp cận được. Còn với những
người từ 21 – 30 tuổi thì nhiều trường hợp sẽ đi làm công ty nên tham gia
BHXHBB rồi, những trường hợp tham gia trên 50 tuổi thường rất ít, bởi nếu
tham gia ở độ tuổi này thì thời gian hưởng sẽ muộn hơn, kinh tế phải phụ
thuộc nhiều vào con cái” (PVS, nữ, 28 tuổi, đại lý thu BHXHTN).
Đối với loại hình BHXHBB, NLĐ tham gia BHXHBB cũng tập trung
đa số ở độ tuổi từ 31 – 40 tuổi với 3.455 người, chiếm 40,54%. Khác với loại
hình BHXHTN, ở loại hình BHXHBB độ tuổi từ 21 – 30 tuổi tham gia khá
đông với 2.793 người, chiếm 32,77%. Như vậy, ở loại hình BHXHBB thì độ
tuổi tham gia nhiều nhất là từ 21 – 40 tuổi, điều này cũng rễ ràng lý giải là vì
đây là độ tuổi lao động phù hợp nhất để tham gia thị trường lao động, có khát
vọng, xu hướng tìm kiếm việc làm để tham gia vào các QHLĐ bằng việc đi

làm ở các công ty, doanh nghiệp, các đơn vị hành chính, sự nghiệp... để tạo ra
thu nhập, góp phần ổn định cuộc sống cho bản thân và gia đình NLĐ.
Khi những NLĐ ở độ tuổi này đã có QHLĐ thì đương nhiên họ sẽ tham
gia BHXHBB. Chính vì vậy, ở độ tuổi này NLĐ tham gia BHXHBB chiếm tỷ
lệ tham gia đông nhất. Các độ tuổi còn lại số lượng người tham gia có xu

70
hướng giảm dần, thấp nhất là trên 51 tuổi và từ 20 tuổi trở xuống. Yếu tố tuổi
tác cũng là yếu tố ảnh hưởng rất lớn đến việc tham gia BHXHBB của NLĐ.
Như vậy ta có thể kết luận, tuổi của người tham gia có ảnh hưởng lớn
đến việc tham gia BHXHTN của NLĐ. Ở mỗi độ tuổi khác nhau thì việc lựa
chọn tham gia BHXHTN cũng khác nhau.
3.1.3. Ảnh hưởng học vấn của người tham gia bảo hiểm xã hội tự
nguyện
Học vấn là nhân tố quan trọng có ảnh hưởng tới nhận thức của NLĐ về
BHXHTN. Để NLĐ có nhận thức đầy đủ về BHXHTN ngoài các yếu tố liên
quan tới tuyên truyền ra thì còn phụ thuộc vào học vấn của NLĐ. Học vấn
của NLĐ sẽ ảnh hưởng và tác động tới nhận thức. Từ kết quả điều tra 200
người đang tham gia BHXHTN ở huyện Đoan Hùng, kết quả cho thấy: Học
vấn của NLĐ tham gia BHXHTN ở Đoan Hùng đa số là những người có học
vấn ở bậc trung học cơ sở (THCS) (46,0%) và trung học phổ thông (THPT)
(43,0%) là chủ yếu (Xem biểu đồ 3.1).
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
92 50.0
46.0 86 45.0
43.0
40.0
35.0
30.0
25.0 Số lượng
20.0 Tỷ lệ
15.0
17
10.0
8.5
5 5.0
2.5
0.0
Tiểu học THCS THPT TC, CĐ, ĐH trở lên

Biểu đồ 3.1. Học vấn của người lao động
(Nguồn: Số liệu điều tra của tác giả, tháng 5/2020) Đối với những người có
học vấn từ trung cấp, cao đẳng, đại học (TC, CĐ, ĐH) trở lên tham gia ít nhất
với 2,5%, bởi những NLĐ có học vấn ở bậc

71
này là những người có trình độ, chuyên môn kỹ thuật cao, thường làm việc
trong cách công ty, doanh nghiệp… có QHLĐ, vì vậy đa số họ tham gia
BHXHBB, một tỷ lệ rất nhỏ tham gia BHXHTN thường là những NLĐ này
đã từng tham gia BHXHBB nhưng phải nghỉ việc vì lý do bất khả kháng nào
đó nên chuyển sang đóng tiếp BHXHTN.
Còn đối với NLĐ có học vấn ở bậc tiểu học (học vấn thấp) thì có tỷ lệ
tham gia ít với 8,5%. Những NLĐ ở bậc tiểu học thường có nhận thức, hiểu
biết chưa được rõ ràng do hạn chế về học vấn. Đồng thời những NLĐ có học
vấn ở bậc tiểu học (học vấn thấp) cũng ảnh hưởng đến nghề nghiệp và thu
nhập của NLĐ. Do vậy, những NLĐ ở bậc tiểu học tham gia BHXHTN rất ít.
Từ kết quả phân tích trình độ học vấn của NLĐ cho thấy, những người
có học vấn từ THCS đến THPT có xu hướng tham gia BHXHTN nhiều hơn
rất nhiều so với những NLĐ có học vấn ở bậc tiểu học (học vấn thấp). Như
vậy, ta có thể kết luận học vấn có ảnh hưởng đến việc tham gia BHXHTN của
NLĐ. Học vấn càng cao thì nhận thức tham gia BHXHTN càng rõ ràng hơn
với những người có học vấn thấp.
3.1.4. Ảnh hưởng thu nhập của người tham gia bảo hiểm xã hội tự
nguyện
Thu nhập có ảnh hưởng trực tiếp đến việc tham gia BHXHTN của
NLĐ. Để tìm hiểu ảnh hưởng thu nhập của người tham gia BHXHTN, tác giả
tiến hành phân tích tương quan giữa thu nhập với mức đóng BHXHTN.
Kết quả phân tích cho thấy, đối với nhóm thu nhập trên 4,5 triệu đồng
họ có khả năng tham gia BHXHTN nhiều hơn với các nhóm có thu nhập thấp

hơn. Đồng thời, với nhóm thu nhập trên 4,5 triệu họ thường có xu hướng lựa
chọn mức đóng cao để sau này hưởng lương hưu cao.
Kết quả phân tích cho thấy, với các mức thu nhập lựa chọn đóng thì từ
mức 2.050.000 – 2.500.000 ở nhóm thu nhập trên 4,5 triệu có 3 người tham
gia, mức 2.550.000 - 3.000.000 cũng có 3 người tham gia, mức 3.050.000 -

72
3.500.000 có 4 người tham gia, các mức từ 3.550.000 trở lên có 5 người tham
gia. Trong khi đó các mức thu nhập từ 4,5 triệu trở xuống số lượng lựa chọn
tham gia ở mức cao là rất ít và hạn chế (Xem bảng 3.3).
Bảng 3.3. Tương quan giữa thu nhập và lựa chọn mức đóng
bảo hiểm xã hội tự nguyện của người lao động
Nhóm thu nhập của NLĐ
Mức đóng BHXH tự nguyện Dưới Từ 2,5 Từ 3,5 Trên
2,5 đến dưới đến 4,5 4,5 Tổng
của người lao động triệu 3,5 triệu triệu triệu
đồng đồng đồng đồng
Mức 700.000 - Số người 11 18 10 13 52
1.000.000 đồng % 21,2 34,6 19,2 25,0 100,0
Mức 1.050.000 - Số người 9 19 25 22 75
1.500.000 % 12,0 25,3 33,3 29,3 100,0
Mức 1.550.000 - Số người 3 7 11 22 43
2.000.000 đồng % 7,0 16,3 25,6 51,2 100,0
Mức 2.050.000 - Số người 1 2 2 3 8
2.500.000 đồng % 12,5 25,0 25,0 37,5 100,0
Mức 2.550.000 - Số người 0 0 1 3 4
3.000.000 đồng % 0,0 0,0 25,0 75,0 100,0
Mức 3.050.000 - Số người 1 0 1 4 6
3.500.000 đồng % 16,7 0,0 16,7 66,7 100,0
Mức 3.550.000 - Số người 0 3 2 2 7
4.000.000 đồng % 0,0 42,9 28,6 28,6 100,0
Mức 4.050.000 - Số người 0 0 1 1 2
4.500.000 đồng % 0,0 0,0 50,0 50,0 100,0
Mức 4.550.000 - Số người 0 0 0 2 2
5.000.000 đồng

% 0,0 0,0 0,0 100,0 100,0
Mức 5.050.000 đồng Số người 1 0 0 0 1
trở lên % 100,0 0,0 0,0 0,0 100,0
Tổng
Số người 26 49 53 72 200
% 13,0 24,5 26,5 36,0 100,0

73
Mặt khác ta thấy, nếu NLĐ có thu nhập thấp thì việc tham gia
BHXHTN là rất khó đối với họ. Kết quả cho thấy, với nhóm thu nhập trên 4,5
triệu thì họ có khả năng tham gia BHXHTN chiếm đa số với 72 người tham
gia, chiếm 36,0%. Nhóm có thu nhập từ 3,5 đến 4,5 triệu là 53 người chiếm
26,5%. Số lượng và tỷ lệ tham gia có xu hướng thấp dần khi thu nhập của
NLĐ ở mức thu nhập thấp, tương ứng là 49 người chiếm 26,5% ở nhóm thu
nhập từ 2,5 đến dưới 3,5 triệu. Thấp nhất là nhóm dưới 2,5 triệu với 26 người
chiếm 13,0%. Như vậy, NLĐ có thu nhập thấp sẽ ảnh hưởng rất lớn đến việc
tham gia BHXHTN, nguồn tài chính không đảm bảo thì NLĐ khó có thể lựa
chọn tham gia BHXHTN“Bây giờ mình chưa có điều kiện mình chưa đóng,
sau này điều kiện cho phép thì đóng để đỡ đi một gánh nặng cho mình và gia
đình khi về già” (PVS, nữ, 47 tuổi, chưa tham gia BHXHTN), NLĐ khác
cũng cho rằng “Chưa có ý tưởng vì chưa có tiền” (PVS, nữ, 36 tuổi, chưa
tham gia BHXHTN).
Ta có thể kết luận, thu nhập có ảnh hưởng rất lớn đến việc lựa chọn
mức đóng và tham gia BHXHTN của NLĐ. NLĐ có nhóm thu nhập cao thì
họ sẽ có cơ hội tham gia nhiều hơn và mức đóng có xu hướng cao hơn với
những người có thu nhập thấp. Ngược lại, với những nhóm có thu nhập thấp
thì khả năng tham gia BHXHTN của họ sẽ bị hạn chế lớn.
3.2. Ảnh hưởng nhận thức, hiểu biết của người lao động về bảo
hiểm xã hội tự nguyện
3.2.1. Ảnh hưởng của nhận thức

Nhận thức, hiểu biết về sự cần thiết của BHXHTN có ý nghĩa rất quan
trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến việc tham gia BHXHTN của NLĐ. Nhìn vào
(bảng 3.4) cho thấy, trong tổng số 200 người được hỏi thì nhận thức về sự cần
thiết của BHXHTN có sự phân hóa rõ rệt.

74
Chỉ có 44 NLĐ cho rằng BHXHTN là rất cần thiết đối với họ, trong khi
đó có tận 155 NLĐ cho rằng BHXHTN là cần thiết và 01 người cho rằng
không cần thiết.
Bảng 3.4. Tương quan giữa nhận thức về sự cần thiết với mức đóng bảo
hiểm xã hội tự nguyện
Nhận thức về sự cần thiết BHXHTN
T Mức đóng BHXHTN Rất cần thiết Cần thiết
Không cần
thiết
T (đồng)
Số
%
Số
%
Số
%
1 Mức 700.000 - 1.000.000 14 31,8 38 24,5 0 0,0
2 Mức 1.050.000 - 1.500.000 17 38,6 57 36,8 1 100,0
3 Mức 1.550.000 - 2.000.000 7 15,9 36 23,2 0 0,0
4 Mức 2.050.000 - 2.500.000 3 6,8 5 3,2 0 0,0
5 Mức 2.550.000 - 3.000.000 1 2,3 3 1,9 0 0,0
6 Mức 3.050.000 - 3.500.000 1 2,3 5 3,2 0 0,0
7 Mức 3.550.000 - 4.000.000 0 0,0 7 4,5 0 0,0
8 Mức 4.050.000 - 4.500.000 0 0,0 2 1,3 0 0,0
9 Mức 4.550.000 - 5.000.000 1 2,3 1 0,6 0 0,0
10 Mức 5.050.000 trở lên 0 0,0 1 0,6 0 0,0
11 Tổng 44 100,0 155 100,0 1 100,0
(Nguồn: Số liệu điều tra của tác giả, tháng 5/2020) Bên cạnh đó, khi so sánh,
phân tích tương quan giữa nhận thức về sự cần thiết với mức đóng BHXHTN
ta thấy cũng có sự phân hóa rõ rệt giữa các

mức đóng với sự cần thiết. Ở nhận thức về BHXHTN là “Rất cần thiết” ta thấy,
với mức đóng từ 700.000 – 1.000.000 thì có 14 người cho rằng là rất cần thiết
(chiếm 31,8%), số lượng này cao hơn ở mức 1.050.000 – 1.500.000 có 17 người
cho rằng là rất cần thiết (chiếm 38,6%). Mức từ 1.550.000 – 2.000.000 có xu
hướng cho rằng BHXHTN là rất cần thiết chiếm số lượng thấp dần với 7 người

75
lựa chọn (chiếm 15,9%). Các mức từ 2.050.000 trở lên đánh giá sự rất cần
thiết của BHXHTN chiếm số lượng, tỷ lệ rất thấp và mờ nhạt.
Ở nhận thức về BHXHTN là “Cần thiết” ta thấy có sự khác biệt lớn.
Với mức đóng từ 700.000 – 1.000.000 thì có 38 NLĐ cho rằng BHXHTN là
cần thiết (chiếm 24,5%), số lượng này cao nhất ở mức 1.050.000 – 1.500.000
với 57 người (chiếm 36,8%). Mức 1.550.000 – 2.000.000 cũng có số lượng và
tỷ lệ khá cao NLĐ cho rằng BHXHTN là cần thiết với 36 người (chiếm
23,2%), các mức còn lại từ 2.050.000 trở lên có nhận thức về sự cần thiết của
BHXHTN có xu hướng thấp dần.
Như vậy ta thấy, nhận thức giữa sự cần thiết với các mức đóng BHXH
tự nguyện của NLĐ có sự khác biệt khá rõ rệt trong nhận thức với các mức
đóng BHXHTN và tập trung chủ yếu ở nhận thức về BHXHTN là “Cần thiết”
ở các mức đóng từ 700.000 – 2.000.000 chiếm đa số. Như tác giả đã trình bày
ở chương 1, BHXHTN có vai trò rất quan trọng, rất cần thiết góp phần đảm
bảo ASXH cho NLĐ. Việc nhận thức của NLĐ tập trung đa số cho rằng
BHXHTN là “Cần thiết” thôi thì chưa đủ. Với nội dung này, chúng ta cần tích
cực công tác tuyên truyền những lợi ích, ý nghĩa của việc tham gia BHXHTN
để NLĐ nhận thức rõ ràng hơn.
3.2.2. Ảnh hưởng của hiểu biết
Để thu hút đông đảo NLĐ tham gia BHXHTN, đầu tiên là phải để cho
NLĐ hiểu biết đầy đủ và rõ ràng về quyền, lợi ích mà BHXHTN đem lại cho
cuộc sống của NLĐ. Nói cách khác, để cho NLĐ tham gia BHXHTN thì
trước hết phải làm cho NLĐ hiểu biết đầy đủ về chính sách BHXHTN. Trên

thực tế, mặc dù NLĐ đang tham gia BHXHTN nhưng phần lớn NLĐ vẫn
thiếu thông tin nên chưa hiểu biết rõ về chính sách BHXHTN.

76
60.0%
50.0%
40.0%
30.0%
20.0%
10.0%
0.0%
48.0% 50.5%
1.5%
Biết rất rõ Biết nhưng chưa rõ Không biết
Biểu đồ 3.2. Hiểu biết về bảo hiểm xã hội tự nguyện của người lao động
(Nguồn: Số liệu điều tra của tác giả, tháng 5/2020) Theo kết quả điều tra cho
thấy, có đa số NLĐ đang tham gia BHXHTN họ đã biết đến BHXHTN nhưng
chưa được rõ ràng và đầy đủ, một phần là
hoàn toàn không biết. Kết quả chỉ rõ, có 50,5% NLĐ đã biết đến chính sách
BHXHTN nhưng chưa rõ ràng và 1,5% là không biết nhưng thấy người khác
tham gia là mình cũng tham gia (biểu đồ 3.2).
Như vậy, phần lớn NLĐ đang tham gia BHXHTN ở huyện Đoan Hùng
họ vẫn thiếu những thông tin, hiểu biết cần thiết về chính sách BHXHTN. Do
vậy mà đa số NLĐ đã biết đến chính sách BHXHTN nhưng chưa được rõ,
chưa được đầy đủ và một phần là hoàn toàn không biết. Để tìm hiểu sâu quan
điểm, hiểu biết của NLĐ về BHXHTN tác giả tiến hành PVS NLĐ đang tham
gia BHXHTN. Kết quả PVS cho thấy, NLĐ vẫn chưa hiểu biết được đầy đủ
về chế độ, chính sách của BHXHTN “Thành thật mà nói là chị chưa hiểu hết
đâu, tràn man lắm. Trải qua 2 buổi hội nghị tuyên truyền chính sách
BHXHTN, một buổi nghe ở hội trường xã năm ngoái và một buổi vừa hôm
qua đi tập huấn ở huyện nữa chị mới hiểu phần nào thôi em ạ, chưa được đầy

đủ và rõ ràng lắm” (PVS, nữ, 37 tuổi, đang tham gia BHXHTN). Như vậy ta
thấy, đây là lỗ hổng quá lớn về mức độ hiểu biết của NLĐ. Khi NLĐ bỏ tiền
ra để tham gia BHXHTN nhằm phục vụ lợi ích cho cuộc sống của chính
NLĐ, vậy mà NLĐ vẫn chưa hiểu rõ về chính sách của BHXHTN đem lại cho
NLĐ. Nguyên nhân này là lỗi của công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách

77
pháp luật về BHXHTN đối với NLĐ còn nhiều hạn chế, yếu kém. Tuy nhiên,
bên cạnh những người biết chưa rõ và không biết thì có 48,0% người trả lời
cho thấy họ đã biết rất rõ về chính sách BHXHTN.
Đối với những người đang tham gia BHXHTN mà có đến 52,0% gồm
(biết nhưng chưa rõ 50,5% và không biết 1,5%) thì những NLĐ chưa tham gia
BHXHTN thì họ có hiểu biết như thế nào về BHXHTN. Khi tiến hành PVS
NLĐ chưa tham gia BHXHTN thì họ cho rằng họ chưa hiểu, chưa biết gì về
BHXHTN. NLĐ cho biết“Cô chịu, cô chưa hiểu biết gì về BHXHTN đâu. Cô
chưa nghe nói bao giờ, phải được tuyên truyền, phải đi dự tập huấn mới biết
được chứ. Nếu được tuyên truyền mà hiễu rõ rồi thì cô sẽ tham gia, bây giờ
chưa hiểu, chưa nắm bắt được gì thì cô chưa tham gia” (PVS, nữ, 47 tuổi,
chưa tham gia BHXHTN). Như vậy ta thấy, với nhóm NLĐ chưa tham gia
BHXHTN là do họ không nắm được thông tin, họ chưa hiểu biết về
BHXHTN nên họ chưa tham gia. Ngược lại, với những NLĐ đang tham gia
BHXHTN thì đa số họ đã biết đến BHXHTN nhưng chưa rõ ràng và đầy đủ,
một phần là hoàn toàn không biết.
Chính vì vậy, ta có thể kết luận: Đa số NLĐ ở huyện Đoan Hùng còn
chưa hiểu biết đầy đủ và chưa nắm được chính sách BHXHTN. Đây là một
hạn chế, nhân tố ảnh hưởng lớn đến việc tham gia BHXHTN của NLĐ. Để
cho NLĐ biết rõ về BHXHTN để họ hứng thú tham gia thì cần phải làm tốt
công tác truyền thông, phổ biến chính sách pháp luật về BHXHTN. Phải làm
cho NLĐ hiểu rõ ràng và đầy đủ về quyền, lợi ích khi tham gia BHXHTN từ
đó mơi thu hút được NLĐ tham gia BHXHTN.
3.3. Ảnh hưởng của chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện

3.3.1. Chế độ hưởng bảo hiểm xã hội tự nguyện
Như đã nói, BHXHBB có 5 chế độ hưởng bao gồm (ốm đau; thai sản;
tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; hưu trí; tử tuất) thì BHXHTN chỉ có 2
chế độ hưởng đó là (hưu trí và tử tuất). Như vậy, khi so sánh ta thấy rất rõ sự
khác biệt, không tương xứng. Khi tìm hiểu đánh giá của NLĐ về phạm vi

78
được hưởng, đa số NLĐ đều cho rằng, phạm vi, chế độ được hưởng của
BHXHTN hiện nay là ít và rất ít.

89

?

Tham Gia Bảo Hiểm Xã Hội Tự Nguyện Hiện Nay Của Người Lao Động.

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Tham Gia Bảo Hiểm Xã Hội Tự Nguyện Hiện Nay Của Người Lao Động.

Similar to Tham Gia Bảo Hiểm Xã Hội Tự Nguyện Hiện Nay Của Người Lao Động. (20)

More from Dịch Vụ Viết Thuê Đề Tài 0934.573.149 / Luanvantot.com

More from Dịch Vụ Viết Thuê Đề Tài 0934.573.149 / Luanvantot.com (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Tham Gia Bảo Hiểm Xã Hội Tự Nguyện Hiện Nay Của Người Lao Động.