Cơ Sở Lý Luận Tham Gia Bảo Hiểm Xã Hội Tự Nguyện Hiện Nay Của Người Lao Động

DỊCH VỤ VIẾT THUÊ ĐỀ TÀI TRỌN GÓI ZALO TELEGRAM : 0934.573.149
TẢI FLIE TÀI LIỆU – LUANVANTOT.COM
Cơ Sở Lý Luận Luận Văn Tham
Gia Bảo Hiểm Xã
Hội Tự Nguyện Hiện
Nay Của Người Lao
Động
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THAM GIA BẢO HIỂM
XÃ HỘI TỰ NGUYỆN CỦA NGƯỜI LAO
ĐỘNG 1.1. Các khái niệm liên quan đến đề tài
1.1.1. Bảo hiểm
Ngày nay, ở hầu khắp các nơi trên thế giới, ngành bảo hiểm đã chiếm
chỗ đứng và vị thế lớn trong quá trình phát triển của mỗi quốc gia, dân tộc và
khẳng định vai trò không thể thiếu được đối với nền kinh tế của đất nước. Bởi
vì, bảo hiểm có tác dụng rất lớn cả về kinh tế lẫn xã hội. Ông Henny Ford đã
viết: “New York không phải là nơi sinh ra loài người nhưng lại là nơi sinh ra
các nhà bảo hiểm. Không có bảo hiểm, sẽ không có các tòa nhà chọc trời bởi
không một công nhân nào sẽ chấp nhận làm việc ở độ cao như vậy và có nguy
cơ bị rơi xuống chết người để lại gia đình khốn khổ. Không có bảo hiểm sẽ
không có nhà tư bản nào giám đầu tư hàng trăm triệu đôla để xây dựng các tòa
nhà lớn, bởi một tàn thuốc lá có thể biến một tòa nhà ấy thành tro dễ dàng.
Không có bảo hiểm, không có ai giám lái xe hơi qua các phố. Một người lái xe
giỏi vẫn có ý thức rằng anh ta có thể đâm vào người đi bộ bất cứ lúc nào”[37,
tr.11].
Mặc dù đã ra đời và hình thành từ khá sớm, nhưng hiện nay vẫn còn
nhiều quan điểm, khái niệm khác nhau về bảo hiểm. Ở từng góc độ tiếp cận

khác nhau thì khái niệm bảo hiểm được hiểu theo một nghĩa khác nhau. Có thể
ghi nhận khái niệm bảo hiểm dưới 3 góc độ tiếp cận như sau:
-Dưới góc độ tài chính“Bảo hiểm là quá trình lập quỹ dự phòng bằng
tiền nhằm phân phối lại những chi phí, mất mát không mong đợi” [45, tr.11].
-Dưới góc độ pháp lý “Bảo hiểm là sự cam kết bồi thường hoặc chi trả
về mặt kinh tế, trong đó người tham gia bảo hiểm có trách nhiệm phải đóng
một khoản tiền gọi là phí bảo hiểm cho đối tượng được bảo hiểm theo các điều
kiện bảo hiểm đã quy định. Ngược lại, người bảo hiểm có trách nhiệm

19
bồi thường hoặc chi trả tiền bảo hiểm cho đối tượng bảo hiểm gặp rủi ro, sự
cố bảo hiểm”[45, tr.11].
-Trên phương diện thống kê toán, người ta định nghĩa “Bảo hiểm là hoạt
động thể hiện người bảo hiểm cam kết bồi thường (theo quy luật thống
kê) cho người tham gia bảo hiểm trong trường hợp xảy ra rủi ro thuộc phạm
vi bảo hiểm với điều kiện người tham gia bảo hiểm nộp một khoản phí cho
chính anh ta hoặc người thứ ba” [45, tr.11]. Đây được coi là định nghĩa mang
tính chung nhất của bảo hiểm, bởi khi người tham gia chuyển giao rủi ro cho
người bảo hiểm bằng cách nộp khoản phí để hình thành quỹ dự trữ. Khi người
tham gia gặp rủi ro dẫn đến tổn thất, người bảo hiểm lấy quỹ dự trữ trợ cấp hoặc
bồi thường thiệt hại thuộc phạm vi bảo hiểm cho người tham gia. Phạm
vi bảo hiểm là những rủi ro mà người tham gia đăng ký với người bảo hiểm.
1.1.2. Bảo hiểm xã hội
Sự ra đời của hệ thống BHXH là một trong những sáng tạo sáng chói của
loài người trong lịch sử phát triển xã hội. BHXH luôn là chính sách cốt lõi của
hệ thống chính sách ASXH của bất kỳ quốc gia, hệ thống xã hội nào. BHXH ra
đời vào những năm giữa thế kỷ 19, khi nền công nghiệp và kinh tế hàng hóa đã
bắt đầu phát triển mạnh mẽ ở các nước Châu Âu. Từ năm 1883, ở nước Phổ
(Cộng hòa liên bang Đức ngày nay) đã ban hành luật BHYT. Một số nước Châu
Âu và Bắc Mỹ mãi đến cuối năm 1920 mới có đạo luật về BHXH [37, tr.29].
Tuy đã ra đời lâu như vậy, nhưng khái niệm về BHXH vẫn chưa có sự
thống nhất.
Theo Tổ chức Lao động Quốc tế ILO (1999): “BHXH là sự bảo vệ của
xã hội đối với các thành viên của mình thông qua các biện pháp công cộng
nhằm chống lại các khó khăn về kinh tế, xã hội do bị ngừng hoặc giảm thu
nhập, gây ra bởi ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, thất nghiệp, thương tật,
tuổi già, chết; đồng thời đảm bảo các chăm sóc y tế và trợ cấp cho các gia đình
đông con” [46].

20
Theo từ điển bách khoa Việt Nam, (tập 1): “BHXH (chính trị, kinh tế),
sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập cho NLĐ khi họ bị mất
hoặc giảm thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp,
tàn tật, thất nghiệp, tuổi già, tử tuất; dựa trên cơ sở một quỹ tài chính do sự
đóng góp của các bên tham gia BHXH, có sự bảo hộ của Nhà nước theo pháp
luật, nhằm đảo bảo an toàn đời sống cho NLĐ và gia đình họ, đồng thời góp
phần đảm bảo an toàn xã hội” [39, tr.150].
Ở Việt Nam các nhà nghiên cứu cũng đưa ra được khá nhiều cách hiểu
khác nhau về BHXH:
- Dưới góc độ pháp luật: “BHXH là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp
một phần thu nhập của NLĐ khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau,
thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động
hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ BHXH” [13, tr.49].
- Dưới góc độ tài chính: “BHXH là quá trình san sẻ rủi ro và san sẻ tài
chính giữa những người tham gia BHXH theo quy định của pháp luật” [13,
tr.49].
Có quan điểm lại cho rằng: “BHXH là sự đảm bảo đời sống vật chất cho
NLĐ và gia đình họ khi có nguy cơ mất an toàn về kinh tế do bị giảm hoặc mất
khả năng lao động thông qua sử dụng nguồn quỹ huy động từ người tham gia
và sự tài trợ của Nhà nước” [37, tr.12].
Như vậy, có rất nhiều các định nghĩa, khái niệm khác nhau về BHXH.
Ở Việt Nam, khái niệm BHXH được quy định thống nhất trong Luật BHXH,
2014. Đây là khái niệm được sử dụng rất phổ biến trong các nghiên cứu liên
quan đến chính sách BHXH ở Việt Nam. Định nghĩa như sau: “BHXH là sự
bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của NLĐ khi họ bị giảm hoặc
mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi
lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ BHXH” [33, tr.2]. Từ khái niệm
cho ta thấy, BHXH có vai trò rất quan trọng, là trụ cột

21
cơ bản, là “xương sống” của hệ thống ASXH quốc gia. BHXH có tác dụng góp
phần đảm bảo thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của NLĐ khi NLĐ bị
giảm hoặc bị mất thu nhập do các yếu tố như (ốm đau, thai sản, tai nạn lao động,
bệnh nghề nghiệp, khi hết tuổi lao động hoặc chết). Ở nước ta hiện nay, BHXH
cơ bản bao gồm BHXHBB và BHXHTN.
1.1.3. Bảo hiểm xã hội bắt buộc
BHXHBB là loại hình được áp dụng cho những người có quan hệ lao
động (QHLĐ), làm việc trong khu vực Nhà nước hoặc doanh nghiệp thì phải
đóng BHXHBB, trong đó có cả phần của doanh nghiệp và NLĐ. Khi tham gia
BHXHBB thì NLĐ được hưởng 5 chế độ (ngắn hạn: ốm đau, thai sản, tai nạn
lao động – bệnh nghề nghiệp) và dài hạn (hưu trí và tử tuất).
Theo Khoản 2 Điều 3 Luật BHXH 2014 thì “BHXHBB là loại hình
BHXH do Nhà nước tổ chức mà NLĐ và người sử dụng lao động phải tham
gia” [33, tr.2].
Như vậy ta thấy, đối với loại hình này, cả hai bên trong QHLĐ (NLĐ và
người sử dụng lao động) đều có trách nhiệm tham gia đóng góp để tạo dựng
quỹ BHXH.
1.1.4. Bảo hiểm xã hội tự nguyện
Ở Việt Nam BHXHTN là một trong những chính sách ASXH của Đảng
và Nhà nước, mang tính nhân văn nhân đạo sâu sắc, là loại hình dịch vụ công,
hoạt động phi lợi nhuận, lấy hiệu quả xã hội làm mục đích. Đây là loại hình
BHXH do Nhà nước tổ chức. Ngày 29/06/2006, Quốc hội nước cộng hòa
XHCN Việt Nam thông qua Luật BHXH. Đây là sự kiện pháp lý quan trọng
nhằm nâng cao hiệu quả thực thi chính sách BHXH, mở rộng đối tượng tham
gia, thụ hưởng BHXH đến khu vực lao động PCT, bảo đảm ngày càng tốt hơn
quyền lợi của người tham gia BHXH. Với sự kiện ra đời của Luật BHXH số
71/2006/QH11 đã quy định chính sách BHXHTN cho NLĐ và được thực hiện
kể từ ngày 01/01/2008. Lần đầu tiên trong Lịch sử Việt Nam mọi NLĐ (nông

22
dân, lao động khu vực PCT) có cơ hội được tham gia BHXHTN. Đây là sự kiện
có ý nghĩa rất quan trọng để thực hiện chính sách ASXH cho NLĐ và Nhân
dân. Sau 07 năm thực hiện (2008 – 2014), ngày 20/11/2014 tại kỳ họp thứ 8,
Quốc hội thông qua Luật BHXH số 58/2014/QH13 thay thế Luật BHXH số
71/2006/QH11 nhằm đảm bảo công bằng, bình đẳng, tiếp tục mở rộng diện bao
phủ BHXH, đảm bảo quyền lợi của người tham gia ngày một tốt hơn. Tại Điều
3 nêu rõ “BHXHTN là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà người tham
gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình
và Nhà nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH để người tham gia hưởng
chế độ hưu trí và tử tuất”[33, tr.2].
Nội hàm của khái niệm đã cho thấy toàn bộ nội dung để thực hiện chính
sách BHXHTN cho NLĐ. Thứ nhất, khi nói đến BHXHTN điều đầu tiên chúng
ta thấy, đây là loại hình bảo hiểm do Nhà nước tổ chức và được Nhà nước bảo
hộ. Nhà nước ban hành ra chính sách để mọi NLĐ không thuộc đối tượng tham
gia BHXHBB đều có thể tham gia vào loại hình BHXHTN này. Nhà nước tổ
chức ra thì đồng nghĩa với việc Nhà nước sẽ quản lý và có chính sách vận động,
tuyên truyền để NLĐ tham gia vào loại hình BHXHTN với mục đích là giúp
NLĐ có cuộc sống ổn định khi hết tuổi lao động, giảm bớt gánh nặng cho Nhà
nước, cho cộng đồng, gia đình và góp phần đảm bảo công bằng trong xã hội.
Thứ hai, đây là loại hình BHXHTN, chính vì vậy NLĐ có quyền quyết định
tham gia hay không tham gia là do bản thân NLĐ quyết định. Nhà nước không
ép buộc NLĐ phải tham gia, Nhà nước chỉ khuyến khích, vận động NLĐ tham
gia để phục vụ lợi ích cho chính bản thân và gia đình NLĐ. Thứ ba, khi NLĐ
tham gia BHXHTN thì NLĐ có quyền lựa chọn mức đóng, phương thức đóng
sao cho phù hợp với thu nhập của NLĐ và đảm bảo nguyên tắc có đóng – có
hưởng, đóng cao hưởng cao và đóng thấp hưởng thấp. Thứ tư, khi tham gia
BHXHTN thì người tham gia còn được sự hỗ trợ của Nhà nước, người tham
gia BHXHTN chỉ cần đóng phần trách

23
nhiệm đóng của mình. Đây là chính sách rất nhân văn của Đảng và Nhà nước
ta. Thứ năm, khác với BHXHBB, BHXHTN chỉ được hưởng 2 chế độ cơ bản
đó là hưu trí và tử tuất. Nhà nước chỉ thực hiện 2 chế độ dài hạn này đối với
NLĐ tham gia BHXHTN.
1.1.5. Tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
Tham gia BHXHTN là tiết kiệm cho tương lai. Khi tham gia BHXHTN
NLĐ được hưởng lương hưu hàng tháng, được cấp thẻ BHYT miễn phí để chăm
sóc sức khỏe, thân nhân được hưởng chế độ tử tuất… Đây là một trong những
lợi ích thiết thực mang lại đối với người tham gia BHXHTN. Vậy tham gia
BHXHTN là gì? Ít có nghiên cứu đề cập cụ thể đến khái niệm này, trong quá
trình nghiên cứu, tìm hiểu và phân tích, tác giả nhận thấy: Tham gia BHXHTN
là người tham gia hoàn toàn được tự nguyện lựa chọn mức đóng, phương thức
đóng phù hợp với khả năng thu nhập của mình và gia đình để đóng vào quỹ
BHXH với mục đích cuối cùng là đảm bảo ASXH cho người tham gia khi hết
tuổi lao động, về già sẽ được hưởng hưu trí và tử tuất.
1.1.6. Người lao động
Khi đề cập đến khái niệm NLĐ, ở mỗi quốc gia lại có quan điểm khác
nhau. Ở Việt Nam, khái niệm NLĐ thường được nhìn nhận dưới góc độ pháp
luật. Tuy nhiên, khái niệm NLĐ không phải lúc nào cũng bất di bất dịch không
thay đổi mà nó luôn thay đổi cho phù hợp với từng thời kỳ, quá trình phát triển
của đất nước.
Bộ Luật Lao động (1994) tại Điều 6 ghi nhận “NLĐ là người ít nhất đủ
15 tuổi, có khả năng lao động và có giao kết hợp đồng lao động (HĐLĐ)”
[30, tr.1].
Bộ Luật Lao động (2012) tại Khoản 1, Điều 3 nêu “NLĐ là người từ đủ
15 tuổi trở lên, có khả năng lao động, làm việc theo HĐLĐ, được trả lương và
chịu sự quản lý, điều hành của người sử dụng lao động” [31, tr.1].
Mới nhất, ngày 20/11/2019 Quốc hội khóa 14, kỳ họp thứ 8 đã ban hành
Bộ Luật Lao động. Khoản 1, Điều 3 nêu rõ “NLĐ là người làm việc cho

24
người sử dụng lao động theo thỏa thuận, được trả lương và chịu sự quản lý,
điều hành, giám sát của người sử dụng lao động” [34, tr.1]. Trong bộ luật này
cũng quy định độ tuổi tối thiểu của NLĐ là đủ 15 tuổi, trừ những trường hợp
lao động chưa thành niên.
Như vậy chúng ta thấy, tùy từng thời điểm cụ thể mà khái niệm NLĐ lại
có sự điều chỉnh, thay đổi khác nhau cho phù hợp với điều kiện phát triển kinh
tế - xã hội của đất nước. Trong nghiên cứu này, đối tượng tham gia BHXHTN
là: Những người từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia
BHXHBB theo quy định của pháp luật về BHXH, thì được gọi chung là NLĐ.
1.1.7. Quy định cơ bản về chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện
1.1.7.1. Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
Đối tượng tham gia BHXHTN theo quy định tại Điều 8, quyết định số
595/QĐ-BHXH ngày 14/4/2017 của Tổng giám đốc BHXH Việt Nam quy
định: “Người tham gia BHXHTN là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và
không thuộc đối tượng tham gia BHXHBB theo quy định của pháp luật về
BHXH” [2, tr.10]. Như vậy, đối tượng tham gia BHXH tự nguyện khá rõ ràng,
bao gồm toàn bộ NLĐ từ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia
BHXHBB thì được tham gia BHXHTN.
Vậy, những đối tượng đó gồm:
+ NLĐ làm việc theo HĐLĐ có thời hạn dưới 03 tháng trước ngày
01/01/2018; NLĐ làm việc theo HĐLĐ có thời hạn dưới 01 tháng từ ngày
01/01/2018 trở đi;
+ Người hoạt động không chuyên trách ở thôn, ấp, bản, sóc, làng, tổ
dân phố, khu, khu phố;
+ NLĐ giúp việc gia đình;
+ Người tham gia các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ không
hưởng tiền lương;
+ Xã viên không hưởng tiền lương, tiền công làm việc trong hợp tác xã,
liên hiệp hợp tác xã;

25
+ Người nông dân, NLĐ tự tạo việc làm bao gồm những người tự tổ
chức hoạt động lao động để có thu nhập cho bản thân và gia đình;
+ NLĐ đã đủ điều kiện về tuổi đời nhưng chưa đủ điều kiện về thời
gian đóng để hưởng lương hưu theo quy định của pháp luật về BHXH;
+ Người tham gia khác.
- Cơ quan, tổ chức và cá nhân có liên quan đến BHXH tự nguyện
Hiện nay, theo quy định tại Điểm h, Khoản 1 Điều 27 của Luật thi hành
án dân sự số 41/2019/QH14 có một điểm mới đó là “phạm nhân được tham gia
BHXHTN, hưởng chế độ, chính sách về BHXH theo quy định pháp luật”. Quy
định này có hiệu lực từ ngày 01/01/2020.
Tựu chung lại ta thấy, đối tượng tham gia BHXHTN khá rộng. Nó bao
gồm toàn bộ những người từ 15 tuổi trở lên mà chưa tham gia BHXHBB, kể cả
phạm nhân cũng được tham gia BHXHTN.
1.1.7.2. Mức đóng, phương thức đóng và hỗ trợ của Nhà nước
Mức đóng: Theo quy định, hiện nay mức đóng BHXHTN của NLĐ bằng
22% mức thu nhập tháng do người tham gia BHXHTN lựa chọn. Mức thu nhập
thấp nhất NLĐ tham gia phải đóng bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông
thôn và mức đóng cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở tại thời điểm đóng
[33, tr.36]. Hiện nay, mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn là 700.000
đồng/người/tháng được quy định tại Quyết định số 59/2015/QĐ-TTg ngày
19/11/2015 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành chuẩn nghèo tiếp cận
đa chiều áp dụng cho giai đoạn 2016 – 2020.
Phương thức đóng: Theo quy định tại Mục 2, Khoản 1, Điều 9 Quyết định
số 595/QĐ-BHXH ngày 14/04/2017 [2, tr.11] và khoản 14, Điều 1 Quyết định số
505/QĐ-BHXH ngày 27/03/2020 [3, tr.3] của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam
quy định NLĐ tham gia BHXHTN lựa chọn các phương thức đóng như: NLĐ có
thể lựa chọn đóng BHXHTN theo hàng tháng; đóng theo 03 tháng/1 lần, 06 tháng/1
lần, 12 tháng/1 lần đóng hoặc NLĐ đóng một lần cho nhiều năm về sau nhưng
không quá 05 năm một lần; đối với những NLĐ đã đủ

26
điều kiện về tuổi để hương lương hưu nhưng thời gian đóng BHXH còn thiếu
không quá 10 năm (120 tháng) thì được đóng một lần cho đủ 20 năm để hưởng
lương hưu.
Như vậy, phương thức đóng BHXHTN hiện nay khá linh hoạt, mềm dẻo,
tạo điều kiện thuận lợi tốt nhất để NLĐ tham gia và hưởng lương hưu.
Hỗ trợ mức đóng của Nhà nước: Nhà nước có chính sách hỗ trợ đóng
cho NLĐ khi tham gia BHXHTN theo tỷ lệ % trên mức đóng BHXH hàng tháng
theo mức chuẩn nghèo ở khu vực nông thôn, cụ thể được mô tả trong bảng sau
[8, tr.10].
Bảng 1.1. Mô tả hỗ trợ mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện
của Nhà nước
Tỷ lệ
Số tiền được hỗ trợ Mức đóng thấp
TT Đối tượng hỗ trợ
(đồng/tháng) nhất (đồng/tháng)
(%)
1 Hộ nghèo 30 46.200 107.800
2 Hộ cận nghèo 25 38.500 115.500
3 Đối tượng khác 10 15.400 138.600
(Nguồn: Chính phủ, 2015)
Khi đóng BHXHTN, người tham gia được giảm trừ ngay số tiền Nhà
nước hỗ trợ khi đóng BHXHTN. Thời gian hỗ trợ tiền đóng của Nhà nước tùy
thuộc vào thời gian tham gia BHXHTN thực tế của mỗi người tham gia nhưng
không quá 10 năm (120 tháng). Ngoài ra, tùy thuộc vào mỗi địa phương cũng
có mức hỗ trợ thêm cho người tham gia BHXHTN. Nhưng trên thực tế rất ít địa
phương có chính sách hỗ trợ đóng BHXHTN cho NLĐ mà chủ yếu là sự hỗ trợ
của Nhà nước.
1.1.7.3. Quyền lợi của người lao động khi tham gia bảo hiểm xã hội tự
nguyện

Quyền lợi của NLĐ khi tham gia BHXHTN là được hưởng chế độ hưu
trí, trợ cấp một lần khi nghỉ hưu, chế độ tử tuất, trợ cấp tuất một lần. Tuy

27
nhiên mức hưởng lương hưu và trợ cấp khác nhau tùy thuộc vào mức đóng và
thời gian tham gia BHXHTN của mỗi NLĐ.
Theo quy định tại Khoản 2 Điều 4 Luật BHXH thì BHXHTN có 2 chế
độ là hưu trí và tử tuất [33, tr.3].
Chế độ hưu trí:
Điều kiện hưởng lương hưu: Người tham gia BHXHTN được hưởng
lương hưu hàng tháng khi có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên và đủ tuổi theo
quy định.
Hiện nay, tuổi nghỉ hưu theo quy định như sau: Năm 2020: nam đủ 60
tuổi, nữ đủ 55 tuổi. Năm 2023 : nam đủ 60 tuổi 03 tháng, nữ đủ 55 tuổi 04
tháng. Sau đó, mỗi năm tăng thêm 03 tháng với lao động nam và 04 tháng với
lao động nữ. Tuổi nghỉ hưu của nam sẽ đạt 62 tuổi vào năm 2028, với lao động
nữ sẽ đạt 60 tuổi vào năm 2035. Bên cạnh đó, nếu đã đủ điều kiện về tuổi
nhưng thời gian NLĐ đóng BHXH còn thiếu không quá 10 năm (120 tháng)
được lựa chọn đóng một lần cho thời gian còn thiếu cho đủ 20 năm để hưởng
lương hưu.
Mức hưởng lương hưu hàng tháng: Mức hưởng lương hưu hàng tháng
của NLĐ được tính bằng 45% mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH và
tương ứng với số năm đóng BHXH như sau: NLĐ nam nghỉ hưu vào năm 2020
là 18 năm, năm 2023 là 19 năm và từ năm 2022 trở đi sẽ là 20 năm. Khác biệt
với NLĐ nam, NLĐ nữ nghỉ hưu từ năm 2020 trở đi là 15 năm. Sau đó cứ thêm
mỗi năm đóng BHXH, NLĐ cả nam và nữ được cộng thêm 2%, mức tối đa
bằng 75%.
Trợ cấp một lần khi nghỉ hưu: Người tham gia có thời gian đóng BHXH
cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, khi nghỉ hưu, ngoài
lương còn được hưởng trợ cấp một lần. Mức trợ cấp một lần được tính theo số
năm đóng BHXH cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%,
cứ mỗi năm đóng BHXH thì được tính bằng 0,5 tháng mức bình quân thu nhập
tháng đóng BHXH.

28
Ngoài ra, nếu người tham gia BHXHTN không đáp ứng đủ điều kiện để
hưởng lương hưu thì NLĐ có thể làm thủ tục để hưởng BHXH một lần. Mức
hưởng BHXH một lần được tính theo số năm đã đóng BHXH theo quy định.
Chế độ tử tuất:
- Trợ cấp mai táng: Khi người tham gia BHXHTN (đủ 60 tháng trở lên)
hoặc đang hưởng lương hưu chết thì thân nhân được hưởng trợ cấp mai táng
phí bằng 10 tháng lương tối thiểu tại thời điểm người tham gia BHXH chết.
- Trợ cấp tuất: Khác với người tham gia BHXHBB, chế độ tuất của
người tham gia BHXHTN chỉ có tuất một lần.
+ Mức trợ cấp tuất một lần đối với thân nhân của NLĐ đang đóng
BHXH hoặc đang bảo lưu thời gian đóng BHXH được tính theo số năm đã
đóng BHXH, cứ mỗi năm tính bằng 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng
đóng BHXH cho những năm đóng BHXH trước năm 2014; bằng 02 tháng
mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho các năm đóng từ năm 2014
trở đi.
+ Trường hợp NLĐ có thời gian đóng BHXH chưa đủ một năm thì mức
trợ cấp tuất một lần bằng số tiền đã đóng nhưng mức tối đa bằng 02 tháng mức
bình quân thu nhập tháng đóng BHXH; trường hợp NLĐ có cả thời gian đóng
BHXHBB và BHXHTN thì mức hưởng trợ cấp tuất một lần tối thiểu bằng 03
tháng mức bình quân tiền lương và thu nhập tháng đóng
+ Mức trợ cấp tuất một lần đối với thân nhân của người đang hưởng
lương hưu chết được tính theo thời gian đã hưởng lương hưu, nếu chết trong
02 tháng đầu hưởng lương hưu thì tính bằng 48 tháng lương hưu đang hưởng;
trường hợp chết vào những tháng sau đó, cứ hưởng thêm 01 tháng lương hưu
thì mức trợ cấp giảm đi 0,5 tháng lương hưu.
Ngoài hai quyền lợi nêu trên, người tham gia BHXH tự nguyện còn có
những lợi ích khác như: NLĐ sẽ được cấp thẻ BHYT miễn phí để khám, chữa

29
bệnh với mức hưởng lên đến 95% trong suốt quá trình hưởng lương hưu cho
đến khi NLĐ chết. Tấm thẻ BHYT là tài sản to lớn để chăm sóc sức khỏe cho
NLĐ. Ngoài được cấp thẻ BHYT miễn phí ra thì lương hưu của NLĐ sẽ được
điều chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế
phù hợp với ngân sách Nhà nước và quỹ BHXH, ngoài ra còn nhiều các quyền,
lợi ích có tính ưu việt khác tác giả đã làm rõ trong phần khái niệm BHXHTN.
1.1.8. Vai trò của bảo hiểm xã hội tự nguyện
Hiến pháp năm 2013 của nước Cộng hòa XHCN Việt Nam đã khẳng định
chính sách ASXH, chính sách BHXH trong hầu hết các quy định về quyền cơ
bản chính trị, dân sự, kinh tế, xã hội, văn hóa của con người và đều hướng đến
đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của Nhân dân. Tại Điều 34, Hiến pháp 2013
đã khẳng định “Công dân có quyền được đảm bảo ASXH”[32, tr.9] và tại Điều
59 quy định “Nhà nước tạo bình đẳng về cơ hội để công dân thụ hưởng phúc
lợi xã hội, phát triển hệ thống ASXH…” [32, tr.13]. Với tinh thần đó, trong
những năm qua, Đảng và Nhà nước ta luôn nỗ lực thực hiện chính sách
BHXHTN bằng nhiều các hình thức như việc ban hành các Nghị quyết, Chỉ thị
của Đảng, hệ thống pháp luật của Nhà nước… để tổ chức thực hiện với mục
tiêu cao cả đó là hướng tới “vì quyền lợi của NLĐ và Nhân dân” do đó
BHXHTN có vai trò to lớn, rất cần thiết, rất quan trọng trong thực hiện đảm
bảo ASXH và được ví như là “cứu cánh” “của để dành” cho NLĐ không thuộc
đối tượng tham gia BHXHBB khi về già. Với những lý do đó, về cơ bản
BHXHTN có ba vai trò cơ bản như sau:
Một là: BHXHTN góp phần ổn định cuộc sống cho NLĐ khi hết tuổi lao
động. Như chúng ta đã biết, theo quy định hiện hành người tham gia BHXHTN
khi hết tuổi lao động và đủ số năm đóng BHXH sẽ được hưởng lương hưu hàng
tháng khi về già, được Nhà nước cấp thẻ BHYT miễn phí trong suốt thời gian
hưởng lương hưu, thân nhân được hưởng trợ cấp mai táng

30
và chế độ tuất khi người tham gia qua đời và nhiều quyền lợi khác... giúp góp
phần ổn định cuộc sống cho NLĐ. Điều này có ý nghĩa rất quan trọng trong
giảm thiểu rủi ro, biến cố trong cuộc sống khi về già. Đồng thời, giúp giảm bớt
gánh nặng cho Nhà nước khi phải thực hiện trợ cấp bảo trợ xã hội cho người
cao tuổi như hiện nay, đặc biệt là quá trình già hóa dân số đang diễn biến nhanh
chóng với tốc độ chưa từng thấy như ở Việt Nam hiện nay. Nếu như, không có
chính sách BHXHTN, thì chắc chắn rằng Nhà nước sẽ phải thêm gánh nặng trợ
cấp cho nhóm đối tượng này khi họ về già.
Hai là: BHXHTN góp phần đảm bảo công bằng và bình đẳng trong xã
hội. Giai đoạn trước khi có chính sách BHXHTN, Đảng và Nhà nước ta chỉ
thực hiện BHXHBB, điều đó có nghĩa là chỉ những NLĐ là cán bộ, công chức,
viên chức, NLĐ làm việc trong các công ty, doanh nghiệp theo HĐLĐ (gọi
chung là NLĐ có QHLĐ) được tham gia BHXHBB. Những NLĐ là (nông dân,
lao động khu vực PCT) thì chưa được tham gia vào BHXH. Nhận thấy, tất cả
mọi NLĐ đều tham gia lao động để tạo ra của cải, thu nhập góp phần ổn định
cuộc sống cho bản thân và gia đình NLĐ. Nhưng do đòi thực tế khách quan mà
những NLĐ có QHLĐ theo quy định của pháp luật được tham gia BHXHBB
trước những NLĐ không có QHLĐ. Khi chính sách BHXHTN ra đời và áp
dụng từ 01/01/2008 đã góp phần giải quyết được yêu cầu của khách quan đặt
ra đó là góp phần tạo sự công bằng, bình đẳng giữa những NLĐ với nhau.
Ba là: BHXHTN góp phần đảm bảo ASXH, tăng trưởng và phát triển đất
nước. Ở Việt Nam hiện nay, có thể thấy hệ thống ASXH gồm 3 hệ thống cấu
thành đó là: Ưu đãi xã hội, bảo trợ xã hội và BHXH. BHXH là trụ cột cơ bản,
cần thiết cho sự đảm bảo của hệ thống ASXH. Trong đó, BHXHTN là một hợp
phần của BHXH, góp phần thực hiện ASXH cho NLĐ. Chính sách BHXHTN
ra đời là một bước ngoặt lịch sử lớn đem lại niềm vui cho hàng vạn, hàng triệu
NLĐ là nông dân, lao động trong khu vực PCT của cả nước

31
được tiếp cận với loại hình bảo hiểm này. Trong những năm qua Đảng và Nhà
nước đã luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng và thực hiện chính sách
ASXH, bảo đảm tiến bộ và công bằng xã hội và coi đó vừa là mục tiêu, vừa là
động lực để phát triển bền vững đất nước. Khi mọi NLĐ trong xã hội đều tham
gia BHXH thì khi hết tuổi lao động Nhà nước sẽ giảm bớt gánh nặng khi phải
thực hiện các biện pháp trợ cấp xã hội cho NLĐ khi họ về già, tàn tật...
chính vì vậy mà BHXHTN sẽ góp phần tăng trưởng và phát triển đất nước bền
vững.
Ngoài những vai trò tác giả nêu trên, giới nghiên cứu cũng đã đưa ra khá
nhiều các vai trò cơ bản khác nhau của BHXHTN như: Theo tác giả Phạm Thị
Lan Phương (2015) đưa ra vai trò của BHXH và BHXHTN gồm những vai trò
cơ bản sau [29, tr.9-10]: Một là: Vai trò của BHXH, BHXHTN đối với cá nhân
NLĐ và gia đình gồm: Ổn định thu nhập cho NLĐ, gia đình NLĐ và tạo được
tâm lý yên tâm, tin tưởng. Hai là: Vai trò của BHXH, BHXHTN đối với xã hội
gồm: Tăng cường mối quan hệ giữa các bên; tạo điều kiện cho những người bất
hạnh; thể hiện truyền thống đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau trên tinh thần tương thân,
tương ái; thực hiện bình đẳng xã hội. Bên cạnh đó, tác giả Hoàng Thị Thanh
Huyền (2018) cho rằng, BHXHTN gồm những vai trò như sau [14]. Một là:
BHXHTN có vai trò góp phần phòng tránh và hạn chế những tổn thất, đảm bảo
an toàn cho sản xuất và đời sống xã hội của con người. Hai là: BHXHTN góp
phần thực hiện công bằng xã hội. Ba là: BHXHTN góp phần cân bằng quỹ
BHXH trong tương lai... Còn tác giả Hà Văn Sỹ (2016) cho rằng BHXHTN có
3 vai trò cơ bản như sau: [36, tr.29-30]. Một là: BHXHTN góp phần ổn định
cuộc sống cho NLĐ và gia đình mọi NLĐ trong toàn xã hội. Hai là: BHXHTN
đảm bảo sự công bằng và bình đẳng giữa những NLĐ. Ba là: BHXHTN còn có
vai trò trực tiếp góp phần đảm bảo ASXH cho NLĐ.

32
Nhìn chung, vai trò của BHXHTN là rất lớn và rất quan trọng. Dù các
nghiên cứu đã chỉ ra được vai trò của BHXHTN dưới các góc độ, chiều cạnh
khác nhau, nhưng tựu chung lại vẫn có những điểm chung cơ bản đó là
“BHXHTN hướng tới việc đảm bảo ASXH cho NLĐ”.
1.1.9. Nguyên tắc của bảo hiểm xã hội, bảo hiểm xã hội tự nguyện
Ở Việt Nam, nguyên tắc của BHXH là nguyên tắc cơ bản nhất và nó bao
hàm cả nguyên tắc của BHXHTN. Theo nghĩa đó, nguyên tắc của BHXH và
nguyên tắc của BHXHTN là thống nhất. Về cơ bản gồm 05 nguyên tắc như
sau [33, tr.3-4].
Nguyên tắc 1: Mức hưởng BHXH được Nhà nước tính toán dựa trên cơ
sở mức đóng, thời gian đóng BHXH của người tham gia BHXH. Đồng thời
phải có sự chia sẻ giữa những người tham gia BHXH với nhau.
Nguyên tắc 2: NLĐ tham gia BHXHBB thì mức đóng dựa trên cơ sở tiền
lương tháng của NLĐ, còn đối với NLĐ tham gia BHXHTN thì mức đóng được
tính trên cơ sở mức thu nhập tháng do NLĐ lựa chọn.
Nguyên tắc 3: NLĐ vừa có thời gian đóng BHXHBB vừa có thời gian
đóng BHXHTN thì được hưởng chế độ hưu trí và tử tuất dựa trên cơ sở thời
gian đã đóng BHXH của NLĐ. Tuy nhiên, thời gian mà NLĐ đóng BHXH đã
được tính để hưởng BHXH một lần rồi thì sẽ không được tính vào thời gian làm
cơ sở để tính hưởng các chế độ của BHXH.
Nguyên tắc 4: Nhà nước quản lý quỹ BHXH tập trung, thống nhất, công
khai và minh bạch. Quỹ BHXH được Nhà nước sử dụng đúng mục đích và được
hạch toán độc lập theo các quỹ thành phần. Ở nước ta hiện nay, quỹ BHXH đã
trở thành quỹ an sinh lớn nhất.
Nguyên tắc 5: Thủ tục thực hiện BHXH nói chung và BHXHTN nói
riêng phải thực hiện một cách đơn giản, dễ dàng, thuận tiện nhất và đảm bảo
kịp thời, đầy đủ quyền, lợi ích của người tham gia BHXH.

33
Hiện nay, để đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra trong tình hình mới
ngành BHXH đã đề ra những giải pháp đột phá để thực hiện cải cách chính sách
BHXH linh hoạt, đa dạng, đa tầng, hiện đại và hội nhập quốc tế theo nguyên
tắc đóng – hưởng; công bằng, bình đẳng; chia sẻ và bền vững.
1.2. Các lý thuyết áp dụng trong đề tài
1.2.1. Lý thuyết lựa chọn duy lý
Thuyết lựa chọn duy lý trong xã hội học có nguồn gốc từ triết học, kinh
tế học, tâm lý học và nhân học thế kỷ XVIII, XIX [15]. Thuyết lựa chọn duy lý
dựa vào tiền đề cho rằng, con người luôn hành động một cách có chủ đích, có
suy nghĩ để lựa chọn và sử dụng các nguồn lực một cách duy lý nhằm đạt được
kết quả tối đa với chi phí tối thiểu [15]. Thuật ngữ “lựa chọn” tác giả cho rằng
được dùng để nhấn mạnh việc phải cân nhắc, tính toán để quyết định sử dụng
loại phương tiện hay cách thức tối ưu trong số những điều kiện hay cách thực
hiện có thể đạt được mục tiêu trong điều kiện khan hiếm nguồn lực. Với cách
hiểu như vậy, sự lựa chọn của các cá nhân lúc đầu mang nặng ý nghĩa kinh tế
học vì nhấn mạnh yếu tố lợi ích vật chất (như lãi, lợi nhuận, thu nhập), nhưng
sau này, các nhà xã hội học mở rộng phạm vi của mục tiêu bao gồm các yếu tố
lợi ích xã hội và tinh thần.
Trong xã hội học, Georg Simmel nêu ra nguyên tắc “cùng có lợi” của
mối tương tác xã hội giữa các cá nhân và cho rằng mỗi cá nhân luôn phải cân
nhắc, toan tính thiệt – hơn để theo đuổi mục đích cá nhân, để thỏa mãn nhu cầu
cá nhân. Georg Simmel cho rằng mối tương tác giữa người với người đều dựa
vào cơ chế cho - nhận tức là trao đổi những thứ ngang giá nhau [15]. Thuyết
lựa chọn duy lý không phải chỉ giải thích hành động xã hội trên cấp độ
vi mô – hành động cá nhân, mặc dù nó còn có tên gọi là thuyết hành động lựa
chọn duy lý. Trên thực tế, thuyết lựa chọn duy lý với các biến thể của nó chủ
yếu được triển khai trên nhiều cấp độ từ hành động xã hội của cá nhân đến

34
chức năng của hệ thống xã hội và mối tương tác giữa cá nhân, nhóm, thiết chế
và hệ thống xã hội.
Như vậy ta thể thấy luận đề trung tâm của lựa chọn hợp lý hay lựa chọn
duy lý là các tác viên cá thể và tập thể suy tính đến ý thích của mình và các điều
kiện khách quan và sẽ hành xử để tối đa hóa lợi ích hoặc lợi thế của họ. Nhìn
chung qua lý thuyết cho thấy các cá nhân luôn có sự lựa chọn duy lý để đạt
được các mục tiêu, lợi ích tối đa mà chi phí tối thiểu để đạt được các mục tiêu
đó. Các cá nhân luôn có sự lựa chọn dựa theo ý thích của mình để tối đa hóa lợi
thế của họ. Tác giả áp dụng lý thuyết lựa chọn duy lý vào trong đề tài nghiên
cứu này nhằm làm rõ sự lựa chọn việc tham gia BHXHTN của NLĐ (lựa chọn
mức đóng, phương thức đóng, mục đích, lợi ích… khi tham gia BHXHTN).
Đặc biệt, đây là một chính sách không phải còn quá mới mẻ mà đã được thực
hiện kể đến nay đã 11 năm từ (2008 – 2019) nhưng số người tham gia BHXHTN
vẫn còn quá ít ỏi. Lý do vì sao NLĐ lại chưa hứng thú với loại hình BHXHTN?
Đây là một câu hỏi lớn cần phải tập trung giải thích trong nghiên cứu này mà
tác giả sẽ cố gắng giải thích làm rõ. Việc lựa chọn tham gia BHXHTN là việc
lựa chọn duy lý để đạt được những mục đích nhất định của NLĐ. Để lựa chọn
tham gia BHXHTN, NLĐ đã cân nhắc, tính toán những lợi ích, mục đích khi
tham gia loại hình BHXH này. Như vậy, việc áp dụng lý thuyết lựa chọn duy
lý vào giải thích sự lựa chọn tham gia BHXHTN của NLĐ là rất cần thiết.
1.2.2. Lý thuyết hành động xã hội
Các lý thuyết về hành động xã hội có nguồn gốc từ V.Pareto, M.Weber,
E.Durkhiem, T.Parsons và nhiều nhà xã hội học khác. Các lý thuyết này đều
coi hành động xã hội là cốt lõi của mối quan hệ giữa con người và xã hội đồng
thời là cơ sở của đời sống xã hội của con người. Lý thuyết hành động xã hội ra
đời đã phản ứng lại quan điểm của cách nhà hành vi luận về hành động của con
người. Trong xã hội học, hành động xã hội được hiểu khá cụ thể và

35
gắn với chủ thể hành động là cá nhân [20, tr.179]. Mặc dù có khá nhiều nhà xã
hội học đề cập đến lý thuyết hành động xã hội. Nhưng một đại diện tiêu biểu
nhất của lý thuyết này là nhà kinh tế học, xã hội học người Đức M.Weber. Ông
là người có công lớn nhất trong việc đưa ra khái niệm được coi là hoàn chỉnh
nhất về hành động xã hội. M.Weber định nghĩa: “Hành động xã hội là một hành
vi mà chủ thể gắn cho ý nghĩa chủ quan nhất định” [20, tr.77].
Các nghiên cứu về xã hội học ở Việt Nam, khi đề cập tới lý thuyết hành
động xã hội thì sự lựa chọn đầu tiên của người nghiên cứu chính là định nghĩa
của nhà kinh tế học, xã hội học M.Weber.
Khi phân tích hành động xã hội theo quan điểm của M.Weber đầu tiên
phải nói tới là các điều kiện và cấu trúc của hành động xã hội. Điều kiện của
hành động xã hội phải là những động cơ của hành động; đối tượng để hành
động hướng tới; phương tiện để chủ thể hành động thực hiện hành động của
mình; kinh nghiệm và nhận thức của chủ thể hành động và hoàn cảnh hay môi
trường nơi hành động diễn ra [35, tr.51]. Cấu trúc của hành động xã hội luôn
gắn liền với động cơ của hành động; mục đích của hành động; phương tiện hành
động; định hướng hành động; chủ thể hành động và những tình huống hành
động [35, tr.52-55]. Đặc biệt, M. Weber ông còn phân loại hành động xã hội
thành 4 loại hành động, bởi ông nghĩ phân loại hành động của con người có ý
nghĩa rất quan trọng đối với xã hội học.
Bốn loại hành động đó gồm những loại hành động như sau [35, tr.56-59]:
- Hành động duy lý mục đích: Là loại hành vi được định hướng một cách
chủ quan vào những phương tiện để đạt những mục tiêu mà chủ thể hành
động cho là hợp lý.
- Hành động duy lý giá trị: Là loại hành vi hướng vào các giá trị bên trong
nội tâm của chủ thể. Chính vì thế, hành động duy lý giá trị là loại hành
động mà chủ thể lý giải một cách chủ quan về tính hợp lý của nó.

36
- Hành động tình cảm: Là loại hành vi dựa trên tình cảm có liên quan tới
tính hợp lý, tức là chủ thể cho rằng việc biểu lộ tình cảm đó có thể chấp nhận
từ phía người khác.
- Hành động truyền thống: Là loại hành vi theo thói quen xã hội, theo các
giá trị truyền thống xã hội đã được những người đi trước sử dụng và thử
nhận. Hành động truyền thống được gọi là hành động xã hội vì khi thực hiện
nó, chủ thể hành động phải nhận thức rằng đó là hành động hợp lý vì mọi người
trong xã hội thường làm như vậy.
Như vậy có thể thấy, hành động xã hội bao giờ cũng có động cơ nhất
định, tuy nhiên không phải hành động nào cũng là hành động xã hội. Hành động
xã hội là một bộ phận cấu thành hoạt động sống của bản thân.Trong quá trình
lựa chọn tham gia BHXHTN cũng được coi là một hành động xã hội, là hoạt
động đặc thù của con người, được điều khiển bởi những mục đích nhất định.
Áp dụng lý thuyết này để phân tích động cơ, mục đích lựa chọn việc tham gia
BHXHTN của NLĐ. Đồng thời giúp giải thích vì sao NLĐ lại không “mặn mà”
với loại hình BHXHTN này, có những rào cản nào cần phải giải quyết. Giải
thích những suy nghĩ, trăn trở của NLĐ về chính sách BHXHTN.
1.3. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu
1.3.1. Điều kiện tự nhiên
1.3.1.1.Vị trí địa lý
Đoan Hùng là một huyện miền núi nằm ở phía Bắc của tỉnh Phú Thọ,
phía Đông Nam giáp huyện Phù Ninh, phía Nam giáp huyện Thanh Ba, phía
Tây Nam và phía Tây giáp huyện Hạ Hòa, đều là các huyện của tỉnh Phú Thọ,
phía Tây Bắc giáp huyện Yên Bình của tỉnh Yên Bái, phía Bắc và phía Đông
giáp các huyện Yên Sơn và Sơn Dương của tỉnh Tuyên Quang. Tính đến thời
điểm 31/12/2019 toàn huyện có 28 xã, thị trấn với tổng diện tích đất tự nhiên là
302,4km2.

37
Bản đồ 1.1. Địa giới hành chính huyện Đoan Hùng năm 2019
(Nguồn: Trang thông tin điện tử huyện Đoan Hùng, 2019)
1.3.1.2. Địa hình
Địa hình của Đoan Hùng có nhiều núi cao với độ cao trung bình từ 100-
250m với hướng dốc thấp dần từ Tây Bắc xuống Đông Nam và được chia thành
hai dạng chính như sau:
- Địa hình đồng bằng phù sa: Đây là dải đất tương đối bằng phẳng được
bồi đắp bởi sông Chảy và sông Lô, tập trung ở ven sông, độ dốc thường dưới
3, còn một phần là dải đất phù sa cổ có địa hình lượn sóng độ dốc từ 3o
-5o
.
- Địa hình đồi núi: Đây là dạng địa hình đặc trưng ở hầu hết các xã trên địa
bàn huyện. Địa hình, địa mạo ở đây chủ yếu là đồi núi, độ dốc lớn từ 15o
-25o
và trên 25o
.
Đặc điểm thổ nhưỡng của huyện gồm 6 nhóm: Phù sa ven sông; Đất
vùng trũng; Đất lầy tầng mỏng; Đất cát thuộc bãi bồi ven sông; Đất xám và Đất
đỏ.

38
1.3.1.3. Khí hậu
Đoan Hùng là vùng Trung du Bắc bộ chịu ảnh hưởng của khí hậu nhiệt
đới gió mùa. Nhiệt độ trung bình hàng năm là 23,1o
C, mùa nóng nhiệt độ từ
27-28o
C, mùa lạnh nhiệt độ từ 15-16o
C. Lượng mưa trung bình hàng năm là
178 mm, số ngày nắng trung bình/năm là 166 ngày; Độ ẩm tương đối trung bình
là 84%, thấp nhất là 24%; băng giá, sương muối thỉnh thoảng cũng có xuất hiện,
nhưng thường ở mức nhẹ.
Trên địa bàn Đoan Hùng thường có 2 loại gió chính: Gió mùa Đông Nam
từ tháng 5 đến tháng 10 và gió mùa Đông Bắc từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau.
1.3.2. Điều kiện phát triển kinh tế - xã hội
1.3.2.1. Dân số và nguồn lao động
Theo báo cáo của Phòng LĐTB&XH huyện Đoan Hùng, tính đến hết
năm 2019 trên địa bàn huyện có tổng dân số là 123.543 người. Trong đó, lao
động trong độ tuổi lao động là 82.226 người, chiếm 66,55% so với tổng dân số
toàn huyện. Lao động đang làm việc trong nền kinh tế quốc dân là 69.521
[25]. Qua bảng số liệu (Bảng 1.2) cho ta thấy, tổng số lao động trong toàn huyện
Đoan Hùng khá rồi rào và có xu hướng tăng qua từng năm. Năm 2016
số lao động trong huyện chiếm 63,11% thì đến năm 2019 số lao động toàn
huyện là 66,55% tăng 3,44% so với năm 2016. Bên cạnh đó, số lao động đang
làm việc trong nền kinh tế quốc dân cũng có xu hướng tăng qua các năm. Năm
2016 số lao động đang làm việc là 65.001 người, năm 2019 là 69.521 người
tăng 4.520 người trong vòng 4 năm. Xu hướng tăng tổng số lao động và lao
động đang làm việc là tín hiệu khả quan, đáng vui mừng của huyện Đoan Hùng,
đây cũng là cơ hội, tiềm năng rất lớn để phát triển chính sách BHXHTN trên
địa bàn huyện Đoan Hùng trong thời gian tới. Bên cạnh đó, ta thấy lao động
đang làm việc trong lĩnh vực nông – lâm nghiệp và thủy sản có giảm qua từng
năm nhưng vẫn giữ lực lượng lao động chủ yếu với 28.310

39
người năm 2019. Lao động trong lĩnh vực công nghiệp – xây dựng, thương
mại và dịch vụ có xu hướng tăng lên qua từng năm.
Bảng 1.2. Dân số và lao động giai đoạn (2016 – 2019) huyện Đoan Hùng
Chỉ tiêu
Năm
2016 2017 2018 2019
* Tổng dân số (người) 119.076 121.157 122.444 123.543
* Tổng số lao động (người) 75.154 79.801 81.318 82.226
Tỷ lệ % so với dân số (%) 63,11 65,86 66,41 66,55
*Lao động đang làm việc 65.001 67.414 68.759 69.521
(người)
Phân - Nông - lâm nghiệp 34.320 32.970 32.708 28.310
theo
- Công nghiệp - xây 16.380 18.516 19.582 22.446
nghành dựng
- Thương mại - dịch vụ 14.301 15.928 16.469 18.765
(Nguồn: Phòng LĐTB&XH huyện Đoan Hùng, 2016 - 2019) Chất lượng lao
động trên địa bàn huyện trong những năm qua cũng có những bước chuyển
đáng ghi nhận. Số lượng lao động đã qua đào tạo hằng năm luôn có xu hướng
tăng cao, năm sau luôn cao hơn năm trước. Năm 2019 số lượng lao động đã
qua đào tạo trên địa bàn huyện là 34.805 người, tăng
12.395 người so với năm 2016 (Biểu đồ 1.1).
Theo tính toán của tác giả, trong vòng 4 năm qua, số lượng lao động qua
đào tạo của huyện tăng bình quân mỗi năm là 3.098,8 người. Đây là tín hiệu
đáng mừng cho chất lượng lao động trong toàn huyện. Dự báo trong năm 2020,
số lượng lao động qua đào tạo của huyện cũng sẽ tiếp tục tăng lên ấn tượng.

40
ĐVT: Người
Biều đồ 1.1. Số lượng lao động đã qua đào tạo giai đoạn (2016 – 2019)
(Nguồn: Phòng LĐTB&XH huyện Đoan Hùng, 2016 - 2019)
1.3.2.2. Lĩnh vực kinh tế
Năm 2019 sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản trên địa bàn huyện tiếp
tục được duy trì ổn định, nhiều chỉ tiêu đạt và vượt kế hoạch đề ra mặc dù điều
kiện gặp nhiều khó khăn do thiên tai, dịch bệnh trên cây trồng, vật nuôi diễn
biến phức tạp, khó lường. Giá trị tăng thêm khu vực sản xuất nông, lâm nghiệp,
thủy sản đạt 1.003 tỷ đồng, tăng 3,65% so với cùng kỳ. Công tác sản xuất công
nghiệp – tiểu thu công nghiệp – xây dựng tiếp tục có bước tăng trưởng khá. Giá
trị tăng thêm (giá SS) ước đạt 626,337 tỷ đồng, tăng 11,3% so với cùng kỳ.
Tổng vốn đầu tư xây dựng toàn xã hội năm 2019 ước đạt 1.386 tỷ đồng, đạt
106,6% kế hoạch. Trong đó vốn từ ngân sách nhà nước do huyện quản lý là
218,86% tỷ đồng, bằng 82,8% so với cùng kỳ. Hoạt động thương mại, dịch vụ
trên địa bàn huyện tiếp tục phát triển, cơ bản đáp ứng được nhu cầu sản xuất,
sinh hoạt của nhân dân. Giá trị tăng thêm khu vực thương mại dịch vụ là 996,1
tỷ đồng, tăng 10% so với cùng kỳ. Thu ngân sách do huyện quản lý ước đạt
108,38 tỷ đồng, đạt 126,5% dự toán. Có 10/11 chỉ tiêu thu đạt và vượt dự toán
được giao [44].

41
1.3.2.3. Lĩnh vực văn hóa – xã hội
Công tác giáo dục và đào tạo của huyện luôn được quan tâm củng cố.
Chất lượng giáo dục các cấp học được ổn định, giữ vững, chất lượng đại trà
được xếp thứ 4/13 huyện, thành, thị của tỉnh, chất lượng mũi nhọn từng bước
được nâng lên, tham gia có hiệu quả các kỳ thi, hội thi của ngành giáo dục tổ
chức. Công tác văn hóa, thông tin, thể dục, thể thao được tăng cường, quan tâm
chỉ đạo thu hút đông đảo nhân dân tham gia và mang tính xã hội hóa ngày càng
cao. Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và việc thực
hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, mừng thọ, lễ hội tiếp tục
chuyển biến tích cực. Tỷ lệ gia đình văn hóa đạt 89%, khu dân cư văn hóa đạt
87%; cơ quan, đơn vị văn hóa đạt 92%. Công tác y tế, chăm sóc sức khỏe nhân
dân được quan tâm chỉ đạo. Năm 2019, các cơ sở y tế đã khám chữa bệnh cho
252.554 lượt người, trong đó điều trị nội trú cho 47.421 người. Công tác y tế
dự phòng được quam tâm, giám sát chặt chẽ tình hình, không để dịch bệnh lớn
xảy ra. Công tác đảm bảo ASXH và giảm nghèo được quan tâm, triển khai thực
hiện đầy đủ và kịp thời các chế độ chính sách đối với người có công, đối tượng
bảo trợ xã hội. Công tác xóa đói giảm nghèo được quan tâm, tỷ lệ hộ nghèo năm
2019 toàn huyện là 4,76%, giảm 0,8% so với năm 2018 [44].

Cơ Sở Lý Luận Tham Gia Bảo Hiểm Xã Hội Tự Nguyện Hiện Nay Của Người Lao Động

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Cơ Sở Lý Luận Tham Gia Bảo Hiểm Xã Hội Tự Nguyện Hiện Nay Của Người Lao Động

Similar to Cơ Sở Lý Luận Tham Gia Bảo Hiểm Xã Hội Tự Nguyện Hiện Nay Của Người Lao Động (20)

More from Dịch Vụ Viết Thuê Đề Tài 0934.573.149 / Luanvantot.com

More from Dịch Vụ Viết Thuê Đề Tài 0934.573.149 / Luanvantot.com (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (11)

Cơ Sở Lý Luận Tham Gia Bảo Hiểm Xã Hội Tự Nguyện Hiện Nay Của Người Lao Động