Dokumen tersebut membahas mengenai pengertian dan bidang studi Ulum al-Quran, yang meliputi pembelajaran tentang sejarah penurunan, kompilasi, bacaan, dan aspek-aspek lain yang berkaitan dengan al-Quran. Ia juga menjelaskan perkembangan Ulum al-Quran sejak zaman Nabi Muhammad SAW hingga abad-abad berikutnya.

1. ULUM AL-QURAN
SLQ 4042
UST. AHMAD PUHAD BIN ALIM

2. AHLI KUMPULAN :
 ZANARIAH BT.RAHMAT
 SUZILAH BT. HARUN
 SALASIAH BT. ABDULLAH
 JULAIDA BT. JAMAIIN

3. ISI KANDUNGAN :
1. Pengeria Ul A- a menur ba sada ist a
t n um lQur n ut ha n il h
2. Pengeria Ul A- a
t n um lQur n.
3. Bida da skop per ha n Ul A- a
ng n ba sa um lQur n.
4. F eda mempel j r Ul A- a
a h aai um lQur n.
5. Sej r h perumbuha da per
aa t n n kemba n Ul A- a
nga um lQur n.

4. PENGERTIAN :
 BAHASA :
(a) Ulum
Kefahaman muktamad yang menepati fakta sebenar.
(b) Al-Quran
Kalam Allah s.w.t yang mukjizat
(yang mengandungi keistimewaan,kemuliaan & kehebatan) diturunkan kepada Nabi
Muhammad s.a.w, ditulis pada mashaf,disampaikan secara mutawatir dan
membacanya dikira ibadah.
(c ) Ulum al-Quran
Segala ilmu yang berkaitan dengan al-Quran.
(d) Ulum / Ilmu
Berbagai-bagai pengertian yang diutarakan mengikut bidang, pengkhususan
masing-masing antaranya bidang Falsafah,Usul,Bahasa dan Agama.

5. ISTILAH:
Terdapat beberapa pengertian:
Ilmu yang membahaskan tentang al-
Quran dari
aspek,penurunan,bacaan,sejarah
pengumpulan,penyusunan,penulisan dan
pentafsiran, I’jaz,nasikh –
mansukh,sabab al-nuzul ayat,iqrab serta
gharib al-Quran.

6. AL-ZARQANI:
Ilmu yang mempelajari al-Quran itu sendiri
(penurunan,pengumpulan,pembuka-
an,pembacaan,pentafsiran,I’jaz,nasakh
mansukh)
Al-SUYUTI :
Suatu bidang ilmu dan ruang lingkup ilmu yang
membahaskan mengenai al-Quran
(penurunan,sanad,adab,makna dan lafaz)

7. PENGERTIAN ULUM AL-QURAN
Ulum al-Quran meliputi asbab al-nuzul,ayat makki dan
ayat madani,al-nasikh dan al-mansukh dan al-
mansukh,cara bacaan,penulisan,pengumpulan dan aspek-
aspek lain yang berkaitan
Ul a- a sau bida pemba sa il ya memba ska a ya ber it n denga
um lQur n t ng ha n mu ng ha n spek ng ka a n
a- a nt r nyaper a n t unnya r penur nnya empa
lQur n.A aa mul a ur ,caa una ,t t
t unnya sa ,pengumpul nnya isa da per tper t , kemukj t nnya
ur ,ma nya a ,penul nnya n ingka- ingkanya izaa
na kh da ma
sa n nsukh, muhka da mut sya
m n a bih,per ma n- umpa a erib sur h,t ril
umpa a per ma n,t t a at
a tda seba inya
ya n ga .

8. BIDANG DAN SKOP PERBAHASAN

9. 1. Ilmu Tafsir & Ta’wil
 Merupakan ilmu yang mula-mula dibincangkan pada kira-
kira abad ke-2 Hijrah.
 Sejak itu banyak ilmu lain mula muncul yang berkait
dengan al-Quran.
 Termasuklah ramai ulamak mula mengkaji dan menyusun
ilmu Tafsir berasaskan riwayat para sahabat.
 Pada abad ke-3 Hijrah, bermula berkembangnya penulisan
ilmu Tafsir.
 Ilmu Tafsir dapat dibahagikan kepada dua bentuk, iaitu
“Tafsir Bil al-Ma’thur dan Tafsir Bi al-Ra’yi.

10. 2.Ilmu I’rab al-Quran
 Saidina Ali B. Abi Talib merupakan orang pertama
mulanya mengembangkan ilmu I’rab ini.
 Beliau meminta Abu Aswad al-Du’ali agar
membuat kaedah bahasa Arab.
 Tujuannya untuk menjaga kesucian dan
ketinggian bahasa tersebut.
 Sehingga abad ke-5 Hijrah barulah muncul kitab
yang lengkap berkaitan dengan al I’rab al-Quran.
 Diantara tokoh ulamak yang terlibat seperti- Abu
Amar al-Dani (Tafsir Bi al-Qira’at al-Sab’I dan
kitab al-Muhkam Fi al-Nuqat) dan Ali B. Ibrahim
(KItab al-I’rab al-Quran)

11. 3. Ilmu Qira’at
 Orang yang pertama menyusun kitab ilmu
Qira’at ini ialah Abu Ubaid al-Qasim Ibn
Salam.
 Ilmu ini banyak membincangkan tentang
cara bacaan ,lagu-lagu al-Quran, hukum
tajwid. Ia penting kerana ia adalah kalam
Allah.

12. 7. Ilmu Fada’il al-Quran
 Ia membincangkan tentang kelebihan dan
keistimewaan al-Quran.
 Antara tokoh awal yang membincangkan
ilmu ini ialah Abu Ubaid al-Qasim Ibn
Salam dan Abu Bakar Muhammad Ibn al-
Qasim al-an Bari. (Aja’ib al-Quran)
 Selain itu juga mempelajari kelebihan
melaksanakan hukum hakam al-Qur’an.

13. 4. Ilmu Nasikh & Mansukh
 Ia bermula pada abad ke-3 Hijrah.
 Orang yang mula bertanggungjawab dalam
menyusun kitab ini ialah Abu Ubaid al-Qasim Ibn
Salam.Ayat ini ada yang boleh di nasakh
bersesuaian dengan hukum.
 Begitu juga ada ayat al-Qur’an yang boleh
dimansukh kerana tidak sesuai lagi dengan
zaman nabi, zaman sahabat dan zaman tabi’in.

14. 5. Ilmu Sebab Nuzul
 Ia bermula pada abad ke-3 Hijrah.
 Orang yang menjadi pelopor penyusunan dan
pembukuan kitab ini ialah Ali Ibn al-Madini.Beliau
meninggal pada tahun 234 Hijrah.
 Walaupun dalam setengah keadaan para ulama’
mengetahui Asbab Nuzul dengan berdasarkan
riwayat daripada tabi’in dan sahabat, tapi ia
merupakan riwayat yang marfu’ (bersandarkan
kepada Nabi).

15. 9.Ilmu Gharib al-Quran
 Ulamak pertama yang membincang kan
ilmu ini ialah Abu Bakar al-Sijistani
(Gharib al-Quran).

16. 6. Ilmu Makki & Madani
 Mula dibincangkan secara khusus pada abad ke-3
Hijrah.
 Penyusunan ilmu ini dipelopori oleh Muhammad
Ibn Ayyub al-Dirris, yang meninggal pada tahun
294 Hijrah.
 Ia juga penting untuk membezakan ayat nasikh
dan mansukh.
 Disamping juga untuk mengetahui apa yang
diturunkan di Mekah dan di Madinah serta
keistimewaan ayat-ayat ini diturunkan.

17. 8 Il NuzulA- a
. mu lQur n
 Membincangkan tentang cara dan bentuk
serta peringkat penurunan al-Quran
kepada Nabi s.a.w.
 Kemudian dipelopori oleh Abu Bakar
Muhammad Ibn al-Qasim al An-Bari (Aja’ib
al-Quran).
 Turut dibincangkan mengenai penurunan
al-Quran dengan 7 huruf,penulisan
mashaf,bilangan surah ayat serta kalimah.

18. 10. Ilmu Amthal al-Quran
 Membicarakan tentang perumpamaan
serta perbandingan yang terdapat dalam
al-Quran.

19. 11. Ilmu Majaz al-Quran
 Ulamak yamg mula menyusun kitab ini
ialah Ibn Abd al-Salam. Meninggal dunia
pada tahun 665 Hijrah.
 Ilmu ini membicarakan tentang istimewa-
nya al-Qur’an dan kelebihan al-Qur’an.
Kerana ia boleh melemahkan kuasa lain,
selain dari Allah Taala.

20. 12. Ilmu Ayat Muhkamat &
Mutasyabihat
 Membahaskan tentang ayat-ayat Muhkam dan
ayat-ayat Mutasyabihat dalam al-Quran serta
perbezaan keduanya menurut gaya bahasa Arab.
 Ilmu ini juga menjelaskan segala hukum yang
timbul, serta menjelaskan ayat yang sukar
difahami.

21. 13. Ilmu Jadal al-Quran
 Muncul pada abad akhir ke-7 Hijrah.
 Membahaskan tentang hujah dan dalil
dalam menetapkan sesuatu mengikut
gaya bahasa Arab.
 Ulama’ yang menjadi pelopor dan
penyusunannya ialah Najmuddin al-Tufi,
dan meninggal pada 716 Hijrah.

22. 14. Ilmu Aqsam al-Quran
 Membicarakan tentang jenis-jenis sumpah
Allah yang ada di dalam al-Quran.

23. FAEDAH MEMPELAJARI ULUM AL-
QURAN
1. Dapat menguasai berbagai bidang ilmu pengetahuan di
dalam al-Quran.
2. Boleh menambahkan keyakinan kepada pengkaji al-
Quran, bahawa ia merupakan kitab yang suci daripada
Allah s.w.t
3. Dapat mengetahui sejarah dan perkembangan al-
Quran,iaitu jalan penyampaiannya secara mutawatir.
4. Membantu pengkaji memahami kandungan al-Quran
serta mengeluarkan hukum.
5. Dapat mengetahui ilmu serta ayat Nasikh dan
Mansukh,Asbab Nuzul dan perkara yang berkaitan.

24. FAEDAH MEMPELAJARI ULUM AL-
QURAN
6. Untuk memahami kalam Allah atau al-Quran seperti yang
diterangkan oleh Rasulullah s.a.w,para sahabat dan tabi’in.
7. Untuk mengetahui metod ahli Tafsir mentafsir al-Quran.
8. Mengetahui keistimewaan ahli Tafsir dalam mentafsirkan
ayat-ayat al-Quran.
9. Dapat mentafsir al-Quran dengan baik.

25. S E J A RA H PE RTUMB UHA N &
PE RKE MBA NGA N ULUM A L-QURA N
 ZAMAN RASUL S.A.W
1. Para sahabat merupakan golongan Arab yang asli dan masih
murni. Mereka hidup dengan jiwa yang suci, mempunyai
kekuatan dan ketajaman akal yang semulajadi.
2. Rasul s.a.w melarang menulis sesuatu selain dari Al-Quran
kerana ditakuti bercampur dengan perkara yang lain dari al-
Quran.
3. Sesuatu yang ditulis pada masa itu adalah di atas kulit
binatang,batu,tulang dan pelepah kurma. Usaha menulisnya
bukanlah sesuatu yang mudah.
4. Para sahabat berusaha bersungguh-sungguh
mengkaji,mempelajari,memahami dan seterusnya
menyebarkannya kepada seluruh umat Islam.

26. Zaman Ras ul s .a.w
5. Sebarang masalah yang timbul pada waktu ketika itu dalam
memahami sesuatu ayat mereka bertemu terus dengan Rasul
s.a.w.
6.Kurangnya kemudahan alatan penulisan dan kurangnya bilangan
umat Islam yang pandai menulis. Ilmu ini tidak penting dan tidak
berkembang.

27. ZAMAN SAHABAT
1. Kewafatan Nabi Muhammad s.a.w diikuti dengan aktiviti
keingkaran umat Islam membayar zakat, membawa
kepada berlakunya peperangan yang mengorbankan
sebahagian umat Islam termasuk penghafaz al-Quran.
2. Khalifah Abu Bakar as Siddik memulakan usaha
mengumpul semua ayat al-Quran sebagaimana Nabi
Muhammad s.a.w. memerintahkan umat Islam
membacanya.
3. Zaman Umar al-Khattab merupakan zaman
berkembangnya pengaruh umat Islam ke seluruh wilayah
Arab dan bukan Arab. Timbul perselisihan dalam membaca
al-Quran.

28. ZAMAN SAHABAT
4. Zaman Khalifah Uthman pula telah memerintahkan supaya al-
Quran disalin di dalam satu mashaf yang rasmi-Mashaf Uthmani/
Rasmi al- Uthmani.
5. Pada kurun ke-2 Hijrah barulah bermula usaha penulisan
berhubungan dengan Ulum al-Quran.
6.Penulisan lahir dalam bentuk topik-topik berikut:
1) Al-Nasikh wa al-Mansukh
2) Majaz al-Quran
3) Asbab al-Nuzul
4) Ta’wil Musykil al-Quran
5) Gharib al-Quran
6) Talhiz al-Bayan fi mukjizat al-Quran

29. 7. Al-Qiraat al-Sab
8. Al-Waqt wa-al Isti’na
9. I’rab al-Quran
10. Al-Nukat fi I’jaz al –Quran
11. Al-Tibyan fi Aqsam al-Quran
12. Al-Burhan fi Tartib Suwar al-Quran
13. Jadal Al-Quran
Mulai kurun ke-6 Hijrah dan kurun yang berikutnya barulah Ulum Al-Quran
ditulis dalam bentuk buku:
a) Funun al-Afnan fi ulum al-Quran
b) Jamal al-Quran
c) Al-Burhan fi ulum al-Quran
2 orang ulamak yang dianggap tokoh dalam bidang ini iaitu Imam al-Zarkasyi
dan al-Suyuti. Kedua-dua kitab mereka dalam bidang ini cukup terkenal
hingga ke hari ini.

30. Al-Qur’an adalah kalam Allah yang diturunkan kepada Nabi
Muhammad (s.a.w.) mukjizat paling agung, serta mendapat pahala
bagi yang membacanya. Malah al-Qur’an juga mempunyai bidang
yang tersendiri yang merangkumi beberapa ilmu al-Qur’an.Ada-
lah penting mengetahui dan mempelajari ilmu al-Qur’an ini.
Sehinggalah wajib memeliharanya daripada sebarang penyeleweng-
an.Selain itu juga al-Qur’an mempunyai banyak kelebihan dari
segi pembacaannya ,pengamalannya, serta dapat menjadi benteng
pertahanan diri daripada gangguan hati dan akal fikiran.