Αρχές Κοινωνικών Επιστημών Β' Λυκείου-Ανθρωπιστικές Σπουδές

1. ΓΕΛ Καρέα
Οι αρχές της φυσιοκρατικής οικονομικής σκέψης (σελ. 33-34 σχολ. βιβλίου)
Με την ελληνική ονομασία Φυσιοκράτες (Φυσιοκρατικοί) προσδιορίζονται οι συγγραφείς και οι στοχαστές των αρχών του 18ου αιώνα οι
οποίοι ασχολούμενοι με θέματα οικονομίας, δημιούργησαν και την πρώτη επιστημονική οικονομική Σχολή ( Οικονομική σχολή της
Φυσιοκρατίας). Η ονομασία φυσιοκράτες δόθηκε στους οπαδούς της σχολής αυτής, επειδή έδιναν μεγάλη σημασία στην αγροτική παραγωγή
(της Φύσης) και όχι στο εμπόριο και προσπάθησαν να ερμηνεύσουν:
α) τον χαρακτήρα και την προέλευση του πλούτου
β) τη διανομή του στα μέλη της κοινωνίας
Θεωρούσαν καθοριστικά για την οικονομική δραστηριότητα:
 Την ατομική ιδιοκτησία
 Την επιδίωξη ατομικού οφέλους
 Τον ελεύθερο ανταγωνισμό (τον θεωρούσαν «φυσικό νόμο») όπου τα άτομα με ιδιοκτησία ανταγωνίζονται για την επιδίωξη των
συμφερόντων τους.
 Ήταν υπέρ του ελεύθερου εμπορίου
Οι Φυσιοκράτες ζούσαν στην Γαλλία (όπου κυριαρχούσε η γεωργία και υπήρχε αγροτικός πληθυσμός) και έτσι:
 Θεωρούσαν την γεωργία βασικό τομέα της οικονομίας
 Ενδιαφέρονταν κυρίως για την ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς (εσωτερικό εμπόριο) και λιγότερο για το εξωτερικό εμπόριο.
Ο Φρανσουά Κενέ το 1758 εκδίδει το σπουδαίο του έργο "Οικονομικός Πίνακας" που ήταν η πρώτη σχηματική απεικόνιση ολόκληρης της
οικονομίας (απεικονίζει τις ροές των αγαθών κατά τη διαδικασία της παραγωγής και της κατανάλωσης αυτών, κατ’ αναλογία προς την
κυκλοφορία του αίματος, που όμως ελάχιστα διαφέρει από τους σύγχρονους πίνακες εισροών - εκροών της βιομηχανικής παραγωγής),
γεγονός που τον κατέστησε, για πολλούς, πρώτο σύγχρονο οικονομολόγο, καθώς και ιδρυτή της πολιτικής οικονομίας.
Στον "Πίνακα του Κενέ" υπάρχουν τρεις κοινωνικές τάξεις: οι γαιοκτήμονες, οι καλλιεργητές και οι βιοτέχνες των οποίων οι σχέσεις
διαμορφώνονται ως εξής:
Αρχές Κοινωνικών Επιστημών – Β’ Λυκείου, Ανθρωπιστικές Σπουδές
Κριπαροπούλου Αντιγόνη Σελίδα 1

2. ΓΕΛ Καρέα
1. Οι καλλιεργητές – «παραγωγική τάξη»: στην αρχή κάθε χρόνου διατηρούν ένα απόθεμα που τους περίσσεψε από τη σοδειά του
προηγούμενου χρόνου. Από το απόθεμα αυτό εξασφαλίζουν την διατροφή τους αλλά και τον αναγκαίο σπόρο για την καλλιέργεια του
έτους. Έτσι από τη νέα τους παραγωγή αναπληρώνουν το τμήμα του αποθέματος που ανάλωσαν, το δε πλεόνασμα που τους
απομένει το καταβάλουν στους γαιοκτήμονες.
2. Οι γαιοκτήμονες – «τάξη ιδιοκτητών»: καταναλώνουν άμεσα ένα μέρος των αγαθών που τους καταβάλλεται από τους καλλιεργητές
για τη διατροφή την δική τους και των ανθρώπων του περιβάλλοντός τους, ενώ το υπόλοιπο το διαθέτουν σε βιοτέχνες για αγορά
εργαλείων, ρούχων, όπλων, επίπλων κ.λπ..
3. Οι βιοτέχνες – «στείρα τάξη»: είναι οι ιδιοκτήτες των παραγωγικών τους μέσων έχουν έσοδα από παραγγελίες που τους κάνουν οι
γαιοκτήμονες από τα οποία ένα ποσό το διαθέτουν για την επιβίωσής τους και με ένα άλλο αναπληρώνουν πρώτες ύλες, φθορές
μηχανημάτων. Κατασκευάζουν εργαλεία, σκεύη, έπιπλα κ.λπ. Συνεπώς τόσο αυτοί, όσο και οι προηγούμενοι δεν συνεισφέρουν
καθόλου στο πλεόνασμα, αφού το μόνο πλεόνασμα που προκύπτει είναι αυτό που προέρχεται από τη γη.
Το χρήμα σύμφωνα με τον Κενέ δεν αποτελεί πλούτο παρά μόνο μέσο για να γίνεται εύκολα η ανταλλαγή των προϊόντων μεταξύ των τριών
τάξεων.
Η οικονομική ανάλυση των Φυσιοκρατών, όσο απλοϊκή κι αν φαίνεται σήμερα, υπήρξε εντούτοις ιδιαίτερα διεισδυτική και πρωτότυπη στην εποχή της και
οι απόψεις τους συνέβαλαν στην οικονομική σκέψη γιατί:
 Συσχέτισαν την οικονομική ευημερία με την ανάπτυξη της παραγωγικής διαδικασίας. Πραγματικός πλούτος μιας χώρας είναι τα
παραγόμενα αγαθά και όχι τα χρήματα.
 Πηγή πλεονάσματος σε μια οικονομία είναι η παραγωγική διαδικασία και όχι το εμπόριο. Αυτή η επισήμανση είναι σημαντική
διότι σε περιόδους οικονομικής κρίσης μια κοινωνία που παράγει έχει περισσότερα μέσα να διατηρηθεί σε σχέση με κοινωνίες που
δεν παράγουν αλλά που έχουν αναπτύξει άλλους τομείς όπως ο τουρισμός, οι υπηρεσίες κ.λπ.
Αδυναμία της σκέψης των Φυσιοκρατών ήταν η αναγνώριση της γεωργίας ως μοναδικής παραγωγικής απασχόλησης και δεν έλαβαν υπόψη
τους ότι ο δευτερογενής τομέας (βιοτεχνία, βιομηχανία) είναι εξαιρετικά σημαντικός για την ανάπτυξη της οικονομίας.
Αρχές Κοινωνικών Επιστημών – Β’ Λυκείου, Ανθρωπιστικές Σπουδές
Κριπαροπούλου Αντιγόνη Σελίδα 2