2. Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά
το 17ο και 18ο αιώνα (1)
Αύξηση πληθυσμού
Αγροτική επανάσταση :
μεγάλα αγροκτήματα
νέες μέθοδοι καλλιέργειας
χρήση μηχανών
3. Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά το
17ο και 18ο αιώνα (2)
Ανάπτυξη εμπορίου ανάμεσα σε
Ευρώπη, Αφρική και Αμερική (τριγωνικό
εμπόριο)
Συσσώρευση Συγκέντρωση
κεφαλαίων άνεργων
στα χέρια πρώην
Ευρωπαίων αγροτών στις
επιχειρηματιών πόλεις
4. Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά
το 17ο και 18ο αιώνα (3)
Βιομηχανική επανάσταση
Γέννηση βιομηχανίας: δημιουργία μεγάλων
εργοστασίων για μαζική παραγωγή προϊόντων με τη
χρήση μηχανών
Πρώτη φάση Βιομηχανικής Επανάστασης: 1750-
1780 στη Μ. Βρετανία
5. Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά
το 17ο και 18ο αιώνα (4)
Εργοστάσιο
υφαντουργίας στην
Αγγλία
6. Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά
το 17ο και 18ο αιώνα (5)
1. Οι κοινωνικές επιπτώσεις της εκβιομηχάνισης
Οι εξελιγμένες μηχανές του Άρκραϊτ [Άγγλος βιομήχανος] απαιτούν λίγα
χέρια, και μάλιστα μόνο παιδιά, με την επίβλεψη ενός επιστάτη. Ένα παιδί
μπορεί να παράγει τόσο όσο μπορούσαν παλαιότερα δέκα ενήλικες, καμιά
φορά και περισσότερο.
Οι εξελιγμένες κλωστικές μηχανές, [...] απαιτούν μόνο έναν εργαζόμενο
για να τις δουλέψει. Έτσι, σε διάστημα δέκα ετών, ο Ρίτσαρντ Άρκραϊτ, ένας
πάμπτωχος άνθρωπος που είχε δεν είχε παρά πέντε λίρες όλες κι όλες έχει
αποκτήσει περιουσία που ξεπερνά τις είκοσι χιλιάδες λίρες. Την ίδια στιγμή,
εκατοντάδες γυναίκες είναι υποχρεωμένες, όταν, βεβαίως βρίσκουν δουλειά,
να εργάζονται από το πρωί μέχρι το βράδυ, παράγοντας τεράστιες
ποσότητες βαμβακερού υφάσματος για τέσσερις πέντε πένες [πένα:
υποδιαίρεση της αγγλικής λίρας] την ημέρα, το πολύ.
Ralph Mather, Μια αντικειμενική παρουσίαση της ζωής των φτωχών κλωστών βαμβακιού στο Lancashire (1780).
Πηγή: http://www.spartacus.schoolnet.co.uk/
7. Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά
το 17ο και 18ο αιώνα (6)
Κοινωνικές μεταβολές
Η αστική τάξη (βιομήχανοι, τραπεζίτες,
έμποροι): ενισχύουν τη θέση τους
Οι αριστοκράτες : προσπαθούν να
διατηρήσουν τα προνόμιά τους
Οι αγρότες και τα ασθενή κοινωνικά
στρώματα των πόλεων : ζουν σε άσχημες
συνθήκες
8. Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά
το 17ο και 18ο αιώνα (7)
Πολιτική κατάσταση
Σχεδόν σε όλη την Ευρώπη κυριαρχεί η
απόλυτη μοναρχία (όλη η εξουσία
συγκεντρωμένη στα χέρια του βασιλιά)
Εξαίρεση η Μ. Βρετανία (αναγνώριση
δικαιωμάτων στα μέλη των ισχυρότερων
τάξεων)
9. Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά
το 17ο και 18ο αιώνα (8)
Πρόοδος φυσικών επιστημών
Απελευθέρωση από προλήψεις Μεσαίωνα
Λογική
Διακρίνονται:
Φράνσις Μπέικον (σημασία πειραμάτων)
Ρενέ Ντεκάρτ (η αμφιβολία οδηγεί στην γνώση)
Τζον Λοκ (δικαιώματα ζωής, ελευθερίας,
περιουσίας)
Ισαάκ Νιούτον (Νόμος της Βαρύτητας – «το σύμπαν
λειτουργεί με βάση φυσικούς νόμους»)
10. Το κίνημα του Διαφωτισμού
(1)
Διαφωτισμός: Σημαντικό πνευματικό κίνημα.
Εμφανίστηκε στην Αγγλία (τέλος 17ου αι.) και
κορυφώθηκε στη Γαλλία (18ος αι.) Οι διαφωτιστές
πρέσβευαν τον ορθολογισμό και την πίστη
στην πρόοδο , αξιώνοντας αλλαγές σε όλες τις
πτυχές της ανθρώπινης δράσης, στους
πολιτικοκοι-νωνικούς θεσμούς, την οικονομία, την
εκπαίδευση και τη θρησκεία. Τάχθηκαν υπέρ της
ατομικής ελευθερίας και ενάντια στην τυραννική
διακυβέρνηση και την καταπίεση που ασκούσε η
Εκκλησία.
11. Το κίνημα του Διαφωτισμού
(2)
Εκπρόσωποι του Διαφωτισμού
Ρουσό
Βολτέρος
Ντιντερό
Μοντεσκιέ
Ντ’ Αλαμπέρ
12. Διαφωτισμός και πολιτική (1)
Ο Διαφωτισμός είναι κίνημα πολιτικό (εκτός
από πνευματικό).
Μέσα από αυτόν η κοινωνικά ανερχόμενη τότε
αστική τάξη διαμόρφωσε τα πολιτικά της
επιχειρήματα που της ήταν αναγκαία για να
διεκδικήσει τη συμμετοχή της στη λήψη των
πολιτικών αποφάσεων.
13. Διαφωτισμός και πολιτική (2)
Θεμελιώδης πολιτική έννοια: Φυσικά
δικαιώματα
Είναι τα δικαιώματα (ζωής, ιδιοκτησίας,
ισονομίας, ελευθερίας σκέψης και
έκφρασης ) που έχουν όλοι οι άνθρωποι, μόνο
και μόνο επειδή είναι άνθρωποι, και καμία εξουσία
δεν μπορεί να τα καταργήσει.
14. Διαφωτισμός και πολιτική (3)
Θεωρία του κοινωνικού συμβολαίου (Τζον
Λοκ) :
Οι πολίτες παραχωρούν ορισμένες από τις
ελευθερίες τους για να συμβιώσουν.
Το κράτος εγγυάται αυτή την συμφωνία
(κοινωνικό συμβόλαιο)
Αν το κράτος παραβιάσει τους
όρους και γίνει τυραννικό, οι
άνθρωποι έχουν δικαίωμα
αντίστασης.
15. Διαφωτισμός και πολιτική (4)
Γενική βούληση (Ρουσό ):
Η πολιτική εξουσία πρέπει να είναι στα χέρια του
λαού, όχι ενός ηγεμόνα.
Η γενική βούληση είναι η σύνθεση των ατομικών
βουλήσεων, μέσα από την οποία εκφράζεται το
δημόσιο συμφέρον.
Η γενική βούληση εκφράζεται
καθώς ο λαός συμμετέχει
στη λήψη αποφάσεων.
16. Διαφωτισμός και πολιτική (5)
Διάκριση εξουσιών (Μοντεσκιέ) :
Οι φορείς των εξουσιών θα πρέπει να είναι
διαφορετικοί:
Η εκτελεστική εξουσία (κυβέρνηση) , εφαρμόζει
τους νόμους.
Η νομοθετική εξουσία (βουλή) , θεσπίζει τους
νόμους.
Η δικαστική εξουσία (δικαστές) ,
ελέγχει την τήρηση των νόμων.
Έτσι δεν θα είναι εύκολο
να γίνεται κατάχρηση δύναμης.
17. Διαφωτισμός και πολιτική (6)
Επίδρ αση του Διαφωτισμού
Οι θέσεις του Διαφωτισμού επηρέασαν τα
πολιτικά πράγματα του 18ου αι.:
Ενέπνευσαν την αμερικανική και τη
γαλλική επανάσταση (τέλη 18ου αι.).
Ενέπνευσαν ορισμένους μονάρχες, που
εφάρμοσαν το πολίτευμα της φωτισμένης
δεσποτείας.
Πολλέςαπό αυτές τις θέσεις αποτελούν τη
βάση σύγχρονων δημοκρατιών.
18. Διαφωτισμός και θρησκεία
Όλοι οι διαφωτιστές ασκούσαν αυστηρή κριτική
στο φανατισμό της καθολικής θρησκείας.
Πίστευαν ότι η ανεξιθρησκία θα εξαφάνιζε τη
μισαλλοδοξία.
Κάποιοι υιοθετούσαν τον ντεϊσμό, ενώ κάποιοι
άλλοι ήταν άθεοι.
Σύμφωνα με τη θεωρία του ντεϊσμού , ο Θεός
δημιούργησε τον κόσμο, αλλά δεν ρυθμίζει την τύχη του
και δεν παρεμβαίνει στις υποθέσεις των ανθρώπων.
19. Διαφωτισμός και εκπαίδευση
Η εκπαίδευση είναι ένα μέσο που
εξασφαλίζει τη συνεχή πρόοδο των
ανθρώπων.
Ο Ρουσό , στο έργο του Αιμίλιος ,
υποστήριζε ότι ο δάσκαλος:
Δεν λειτουργεί ως αυθεντία.
Θέτει ερωτήματα και ο μαθητής
ανακαλύπτει τις απαντήσεις.
Η πρώτη έκδοση του
βιβλίου «Αιμίλιος ή περί
εκπαίδευσης»
20. Διαφωτισμός και οικονομικός
φιλελευθερισμός
Φυσιοκρατία – Φυσιοκράτες:
Γάλλοι οικονομολόγοι που υποστήριζαν ότι η
οικονομία θα έπρεπε να αφεθεί να λειτουργήσει
«φυσικά», χωρίς κρατικές παρεμβάσεις.
Οικονομικός φιλελευθερισμός:
Στην Αγγλία ο Άνταμ Σμιθ
υποστήριξε ότι το κράτος
πρέπει να επεμβαίνει ελάχιστα
στην οικονομική ζωή.
21. Η Εγκυκλοπαίδεια
Συλλογικό έργο 33 τόμων
Συνόψισε τις νέες γνώσεις και
πεποιθήσεις των
διαφωτιστών.
Περιείχε οικονομικά,
κοινωνικά, πολιτικά και άλλα
θέματα.
Πρωτεργάτες: Ντιντερό, Ντ’
Αλαμπέρ Η πρώτη έκδοση της
Εγκυκλοπαίδειας
22. Η διάδοση των ιδεών του
Διαφωτισμού
Οι ιδέες του Διαφωτισμού:
Αρχικά διαδόθηκαν στα ανώτερα μορφωμένα
κοινωνικά στρώματα.
Μέσω εκλαϊκευμένων βιβλίων, έγιναν δημοφιλείς
και σε ευρύτερα στρώματα της κοινωνίας.
Ξεπέρασαν τα σύνορα της Γαλλίας και
διαδόθηκαν σε όλη την Ευρώπη και έξω από
αυτήν.
23. Γκ. Λενονιέ, Ο Ντ’ Αλαμπέρ (στο τραπέζι) διαβάζει την Εγκυκλοπαίδεια στο
σαλόνι της μαντάμ Ζοφρέν:
τα παρισινά σαλόνια υπήρξαν εστίες του Διαφωτισμού.
