καπιταλιστικό σύστημα

1. Το καπιταλιστικό σύστημα
Η λειτουργία της αγοράς

2. Τα βασικά χαρακτηριστικά του καπιταλιστικού
συστήματος (καπιταλισμός από τη λέξη capital =
κεφάλαιο) είναι:
Η ιδιωτική επιχειρηματικότητα
Ο ανταγωνισμός των επιχειρήσεων για την
κατάκτηση της αγοράς.
Μισθωτή εργασία.

3. Συνθήκες που επικρατούσαν όταν
δημιουργήθηκε ο καπιταλισμός
 Φεουδαρχία.
 Αγροτική παραγωγή.
 Συγκέντρωση πληθυσμού στην ύπαιθρο.
 Ερήμωση των πόλεων και υποβάθμιση του
εμπορικού και διοικητικού ρόλου τους.

4. Όμως, τον 11ο αιώνα
σημειώνονται αλλαγές στην
παραγωγή και την οικονομία, οι
οποίες θα φέρουν αλλαγές στην
κοινωνία και την πολιτική.

5. Αύξηση της παραγωγής και τη δημιουργία
πλεονάσματος, καθώς χρησιμοποιείται το άροτρο
και το άλογο στην καλλιέργεια της γης.

6. Ανάπτυξη του εμπορίου καθώς το πλεόνασμα
διατίθεται προς πώληση και η οικονομία
μετατρέπεται σε εμπορευματική.
Στην εικόνα, βενετοί έμποροι διακινούν προϊόντα στο λιμάνι του Γαλατά.
Λεπτομέρεια από εικονογραφημένο χειρόγραφο (Le Livre des
merveilles), 15ος αιώνας.

7. Εκχρηματισμός της οικονομίας.
Χρησιμοποιείται το χρήμα στις ανταλλαγές. Το χρήμα
γίνεται ο πλούτος. Οι φεουδάρχες ζητάνε φόρους σε
χρήμα και όχι αγγαρείες από τους δουλοπάροικους.

8. Ανάπτυξη των πόλεων
Οι πόλεις γίνονται εμπορικά κέντρα. Αυξάνεται ο
αριθμός των κατοίκων και αναζωπυρώνεται η ζωή σε
αυτές καθώς εγκαθίστανται μόνιμα οι έμποροι και το
προσωπικό των επιχειρήσεών τους. Στις πόλεις, επίσης,
αναπτύσσονται πολλές βιοτεχνίες που κατασκευάζουν
βιοτεχνικά προϊόντα.
Ι. Αλταμούρας, Το λιμάνι της Κοπεγχάγης
(1874)

9. Μεγάλες βιοτεχνικές επιχειρήσεις
Η ανάπτυξη του εμπορίου και η αύξηση της ζήτησης
των προϊόντων οδήγησαν στην επέκταση των
βιοτεχνιών σε μεγάλες επιχειρήσεις, τις
μανιφακτούρες στις οποίες εργάζονταν πολλοί
εργάτες με μισθό. Η εισαγωγή της μηχανής στις
μανιφακτούρες (Βιομηχανική Επανάσταση) τις
μετέτρεψε σε εργοστάσια.

10. Νέες κοινωνικές τάξεις
Δίπλα στους φεουδάρχες και τους δουλοπάροικους
αναδύεται μια νέα κοινωνική τάξη που μετά την
οικονομικής της ισχυροποίηση διεκδικεί και
συμμετοχή στην άσκηση της πολιτικής εξουσίας. Είναι
η αστική τάξη (έμποροι, βιοτέχνες των πόλεων και
σταδιακά οι τραπεζίτες που αποκτούν δύναμη, όπως
οι Μέδικοι στη Φλωρεντία).
Η οικογένεια των Μεδίκων σε πίνακα του Benozzo Gozzoli

11. Αναπτύσσεται το καπιταλιστικό σύστημα μετά την
Βιομηχανική και τη Γαλλική Επανάσταση με κύρια
χαρακτηριστικά :
 την επέκταση των
επιχειρήσεων
 και τον Οικονομικό
Φιλελευθερισμό
του Άνταμς Σμιθ που
θεωρεί ότι ο
ανταγωνισμός και η
ελεύθερη αγορά
θα επιφέρουν ανάπτυξη
και κοινωνική δικαιοσύνη.
Ερντμαν φον Μάντζελ,
«Βιομηχανική Επανάσταση», 1885

12. Οι περισσότερες περιοχές του πλανήτη, στα μέσα του
19ου αιώνα, ενσωματώνονται στο καπιταλιστικό
σύστημα υπό την επικυριαρχία των αναπτυγμένων
χωρών της Δυτικής Ευρώπης και των Η.Π.Α, που
κυριαρχούν στην παγκόσμια οικονομία.
Η Αγγλία και οι αποικίες της στην Αμερική

13. Στις αρχές του 20ού αιώνα, τα ισχυρά κράτη
συγκρούστηκαν μεταξύ τους (Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος)
για τον έλεγχο των πρώτων υλών και το μοίρασμα των
αγορών. Η εποχή του πλήρους ανταγωνισμού των
επιχειρήσεων έδωσε τη θέση της στην εποχή των
πολυεθνικών επιχειρήσεων, οι οποίες εκτός του ότι
μοιράζουν τις αγορές και καθορίζουν τις τιμές των
προϊόντων έχουν τεράστια πολιτική επιρροή.

14. Μετά την κρίση του 1929, η πίστη στην ελευθερία της
αγοράς υποχώρησε. Η αποφυγή κρίσεων προϋποθέτει
κρατικό παρεμβατισμό ( Κέυνς)
 στον τομέα της οικονομίας μέσω επενδύσεων σε
έργα υποδομής
 στον τομέα της πρόνοιας με παροχές για συντάξεις,
ασφάλεια, δημόσια υγεία και παιδεία.

15. Μετά την πετρελαϊκή κρίση του 1973, αλλάζει και
πάλι η οικονομική πολιτική του καπιταλισμού.
Αρχίζει η κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού που
πολιτικά εκφράστηκε με την άνοδο των Ρέιγκαν
(Η.Π.Α.) και Θάτσερ (Ηνωμένο Βασίλειο) στην
εξουσία.

16. Ο νεοφιλελευθερισμός υποστηρίζει τη συρρίκνωση του
ρόλου του κράτους στην οικονομία.
Η επιχειρηματικότητα, η καινοτομία, η ατομική
πρωτοβουλία θεωρούνται οι λέξεις-κλειδιά για την
ανάπτυξη και την κοινωνική δικαιοσύνη.

17. Όμως, η ανάπτυξη του καπιταλισμού δεν βοήθησε να
ξεπεραστούν οι τεράστιες κοινωνικές ανισότητες σε
όλο τον κόσμο. Υπάρχει ακόμη πείνα και εξαθλίωση
σε έναν πλανήτη που, σε συγκεκριμένες περιοχές του,
σφύζει από καταναλωτικά αγαθά.