Αρχές Κοινωνικών Επιστημών Β΄τάξη-Ανθρωπιστικές Σπουδές

1. Η διαμόρφωση της αξίας της εργασίας και
η διαμόρφωση της τιμής ισορροπίας
(Ντέιβιντ Ρικάρντο) – Σελ 37-38
Αρχές Κοινωνικών Επιστημών,
Β’ Λυκείου Ανθρωπιστικές Σπουδές
Κριπαροπούλου Αντιγόνη

2. Ντέιβιντ Ρικάρντο
(1772 – 1823)
 Θεωρείται ένας από τους
πατέρες των Κλασσικών
Οικονομικών, γεννήθηκε στο
Λονδίνο, μελέτησε το βιβλίο του
Άνταμ Σμιθ Ο πλούτος των
εθνών και επηρεάστηκε πολύ
απ’ αυτό. Το πιο γνωστό από τα
βιβλία του είναι οι Αρχές της
Πολιτικής Οικονομίας και
Φορολογίας.
 Βέβαια, στα χρόνια του
Ρικάρντο οι συνθήκες είχαν
αλλάξει πολύ από την εποχή
του Άνταμ Σμιθ.
 Η Αγγλία χαρακτηριζόταν πια
από έντονο ανταγωνισμό
μεταξύ δύο κοινωνικών
τάξεων.

3. Κοινωνικές τάξεις που
συγκρούονται:
 Οι ανερχόμενοι βιομήχανοι που
αγωνίζονταν να αποκτήσουν
εκτός από οικονομική δύναμη και
πολιτική εξουσία (συμμετοχή στο
κοινοβούλιο).
 Αυτοί ήθελαν φτηνά αγροτικά
προϊόντα για να έχουν φτηνές
πρώτες ύλες από την μια και από
την άλλη για να μην τους πιέζουν
οι εργάτες για αυξήσεις
ημερομισθίων, προκειμένου να
αγοράζουν τα αγαθά που ήταν
απαραίτητα για την επιβίωσή
τους.
 Οι γαιοκτήμονες που δεν
ήθελαν την άνοδο των
βιομηχάνων στην πολιτική σκηνή.
Αυτοί ήθελαν να πουλάνε σε
υψηλή τιμή την σοδειά τους.

4. Διαφορά Σμιθ-Ρικάρντο
 Ενώ ο Σμιθ είχε μια αισιόδοξη
οπτική για την πορεία του
καπιταλισμού (ο μηχανισμός της
αγοράς μπορεί να οδηγήσει σε
ευημερία και κοινωνική
δικαιοσύνη – η κοινωνία μοιάζει
με μια «μεγάλη οικογένεια»), ο
Ρικάρντο έβλεπε ότι τα
συμφέροντα βιομηχάνων-
γαιοκτημόνων συγκρούονται – η
κοινωνία εσωτερικά μοιάζει με ένα
«διχασμένο στρατόπεδο».
 Ο Ρικάρντο θεωρούσε ότι τα
συμφέροντα των γαιοκτημόνων
είναι επιζήμια για την βιομηχανική
ανάπτυξη γιατί αυξάνουν το
κόστος παραγωγής των
προϊόντων.

5. Πώς παράγεται και κατανέμεται το
εισόδημα ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις;
 Οι εργάτες: Το εισόδημά τους
είναι ο μισθός και γι’ αυτό είναι
καταδικασμένοι να ζουν στο όριο
της συντήρησης. Η αύξηση των
μισθών οδηγούσε σε αύξηση του
πληθυσμού (αύξηση γεννήσεων)
και αυτό σήμαινε μεγαλύτερη
προσφορά εργασίας και οι μισθοί
έπεφταν.
 Σ’ αυτή την δημογραφική
θεώρηση (αύξηση της ζήτησης
για εργασία - αύξηση
ημερομισθίων - αύξηση των
γεννήσεων και υπερπροσφορά
εργατικού δυναμικού - πτώση
των ημερομισθίων), το «αντίδοτο»
ήταν η μείωση των γεννήσεων.

6. Οι βιομήχανοι
Βρίσκονται σε διαρκή
ανταγωνισμό μεταξύ τους και
τους απασχολεί να μην
αυξηθούν τα ημερομίσθια
(κόστος παραγωγής) ώστε
να μπορούν να
μεγιστοποιούν τα κέρδη
τους.

7. Οι γαιοκτήμονες
Εισπράττουν πρόσοδο
(έχουν έσοδα) για την γη που
κατέχουν. Ενώ οι βιομήχανοι
αγωνίζονται για το κέρδος, οι
εργάτες εργάζονται για να
εξασφαλίσουν μισθό, οι
γαιοκτήμονες δεν παράγουν
τίποτα αλλά έχουν εισόδημα
λόγω του ότι κατέχουν γη.

8. Η αξία του προϊόντος
Καθορίζεται από την ποσότητα
εργασίας που απαιτείται για να
παραχθεί μια μονάδα του
(συμπεριλαμβάνονται και οι ώρες
εργασίας που απαιτήθηκαν για να
παραχθούν μηχανές και πρώτες ύλες
που χρησιμοποιήθηκαν για την
παραγωγή του). Η αξία (ουσιαστικά το
κόστος παραγωγής του) προσδιορίζει
την τιμή τους εμπορεύματος στην
αγορά. Αν η τιμή είναι πάνω από την
αξία, τότε ο επιχειρηματίας έχει κέρδος.
Αντίθετα, έχει ζημιά.
Ο Ρικάρντο θεωρούσε σημαντική την
μείωση του κόστους παραγωγής
(μισθοί, πρώτες ύλες).

9. Διεθνές εμπόριο
Ο Ρικάρντο διατύπωσε την
θεωρία του συγκριτικού
πλεονάσματος (κάθε χώρα
πρέπει να εξάγει τα
εμπορεύματα που το κόστος
παραγωγής είναι πιο φθηνό
σ’ αυτή παρά σε άλλες
χώρες.

10. Κριτική στις
απόψεις του
Ρικάρντο
 Αυτό που θα καθορίσει την
τιμή ενός προϊόντος δεν είναι
η αξία του αλλά η ζήτηση
που έχει (όσο χαμηλό και εάν
είναι το κόστος, εάν το
προϊόν δεν ζητείται δεν θα
πουληθεί).
 Το κεφάλαιο (μηχανές,
εργαλεία, εγκαταστάσεις
κ.λπ.) που ανήκει στους
βιομήχανους δεν είναι εύκολο
να υπολογιστεί σε ώρες
εργασίας που απαιτήθηκαν
για να παραχθεί.