Εργασία στα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ΄Γυμν., Γυμνάσιο Κολινδρού 2022-23

1. ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ ΘΕΟΧΑΡΟΠΟΥΛΟΥ
ΓΥΝΜΑΣΙΟ ΚΟΛΙΝΔΡΟΥ Γ2

2.  Η Φόνισσα είναι μυθιστόρημα, το δεύτερο
συγγραφικό του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.
 Είναι γραμμένη στην καθαρεύουσα και αποτελείται από 17
κεφάλαια.
 Δημοσιεύθηκε στα Παναθήναια έχοντας υπότιτλο
«κοινωνικόν μυθιστόρημα».
 Η πλοκή εκτυλίσσεται στην ιδιαίτερη πατρίδα του
συγγραφέα, τη Σκιάθο.
 Αυτοβιογραφικά στοιχεία, βασίζεται στην φτώχεια,
κοινωνικά στερεότυπα και χριστιανική πίστη.
 Περιέχει αφήγηση, μονόλογο του συγγραφέα και ζωντανές
περιγραφές.

3.  Στην Φόνισσα είναι έντονο το στοιχείο της αφήγησης.
Συνέχεια υπάρχει αφήγηση, ενώ η περιγραφή δίνεται για
στιγμές του παρελθόντος. Η αφήγηση όμως έχει λεπτό ύφος
με πολλές λεπτομέρειες. Γενικότερα η πρωταγωνίστρια του
έργου μοιράζεται μαζί μας τις σκέψεις της και τα
συναισθήματά της. Έτσι ο χαρακτήρας του έργου είναι
κυρίως ψυχογραφικός.
 Σε πρώτη φάση, ο Παπαδιαμάντης είναι ετεροδιηγητικός:
διηγείται χωρίς τη δική του συμμετοχή. Δεν αφηγείται σε
πρώτο πρόσωπο, αλλά σε τρίτο. Δεν υπάρχει
υποκειμενικότητα στο έργο, δεν κρίνει την ηρωίδα. Αφήνει
τον αναγνώστη να σκεφτεί και να αποφασίσει αν θα την
καταδικάσει ή θα τη δικαιολογήσει. Παρ᾽ όλα αυτά,
υπάρχουν κάποια σημεία όπου ο Παπαδιαμάντης παίρνει
ουσιαστικά θέση, αφού αποδίδει σκέψεις και διαθέσεις, και
γράφει σε πρώτο πρόσωπο κάνοντας έναν μικρό εσωτερικό
μονόλογο.

5.  Το ύφος του: σοβαρό λόγω του
ότι αναλύει ένα τέτοιο θέμα και η
γλώσσα του απλή, λαϊκή με
γλαφυρές και ζωντανές
περιγραφές. Ο καθένας μας
μπορεί να κάνει πραγματικά
εικόνα όλα αυτά που διαβάζει και
σίγουρα αυτό θα ήταν κάτι που θα
έδωσε ένα επιπλέον λόγο να γίνει
και ταινία αργότερα το
συγκεκριμένο μυθιστόρημα.
Βάζει τον αναγνώστη πολλές
φορές στο κλίμα της εποχής που
διαδραματίζονται τα γεγονότα
και κάνει την ανάγνωσή του πιο
ενδιαφέρουσα.

6.  Το συγκεκριμένο βιβλίο γράφτηκε
από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη το
1903. Ανήκει στα έργα της
προχωρημένης ωριμότητας του
Παπαδιαμάντη και με τη Φόνισσα
θέλει να παρουσιάσει το πρόβλημα
της θέσης και της μοίρας των
γυναικών της υπαίθρου στην εποχή
του.
 Ο Παπαδιαμάντης έχει γράψει και
πολλά άλλα σπουδαία έργα όπως: Οι
Έμποροι των Εθνών, Η
νοσταλγός, Όνειρο στο κύμα.
 Για το συγκεκριμένο μυθιστόρημα
έγιναν κάποιες προσπάθειες να γίνει
και ταινία.

7. Λίγα λόγια για τον συγγραφέα:
O Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911) γεννήθηκε και άφησε
την τελευταία του πνοή στην Σκιάθο και θεωρείται από τους
σημαντικότερους Ἐλληνες λογοτέχνες, γνωστός ως «ο άγιος των
ελληνικών γραμμάτων» και «η κορυφή των κορυφών», κατά τον
Κων/νο Καβάφη. Οι γονείς αυτού: Αδαμάντιος Εμμανουήλ
Παπαδιαμάντης, ιερέας και Αγγελική Μωραϊτίδη. Ο Αλέξανδρος
είχε άλλα εννιά αδέρφια και ήταν από φτωχή οικογένεια και
αυτός ήταν ένας λόγος που δεν ολοκλήρωσε ένα μέρος της
εκπαίδευσης του. Όμως στην συνέχεια το 1865 γράφτηκε στη Γ΄
τάξη του Σχολαρχείου στη Σκόπελο, από την οποία αποφοίτησε
με βαθμό «κάλλιστα», και µε την παρατήρηση «απολυτέος και
επαινετούς επαίνου Α΄ βαθμού». Μετά από λογομαχία με τον
καθηγητή των θρησκευτικών τον Σεπτέμβριο του 1869 πέρασε
τις εξετάσεις και εγγράφηκε στη Γ΄ τάξη του Γυμνασίου
στον Πειραιά, αλλά τον Ιανουάριο του 1870 διέκοψε τις σπουδές
του και γύρισε στη Σκιάθο.

8. Ασχολήθηκε από μικρός με τη θρησκεία και σε μεγαλύτερη
ηλικία επισκέφτηκε και το Άγιο Όρος όπου παρέμεινε οκτώ
μήνες ως δόκιμος μοναχός ή προσκυνητής. Επέστρεψε
στην Αθήνα το 1873, όπου γράφτηκε στην τέταρτη τάξη
του Βαρβάκειου Γυμνασίου και εκεί έμεινε περίπου δέκα χρόνια,
επισκεπτόμενος κάποιες φορές το νησί του. Έζησε φτωχικά,
συγκάτοικος με συγγενείς και συμπατριώτες του και
εργαζόμενος ως οικοδιδάσκαλος. Αποφοίτησε από το
Βαρβάκειο το 1874.
Στη συνέχεια γράφτηκε στη
Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου
Αθηνών. Τα τελευταία χρόνια της ζωής
του ήταν δύσκολα, η φτώχεια, το ποτό
και η ασυλλόγιστη απλοχεριά του
έγιναν αιτία να φτάσει σε απελπιστική
κατάσταση, ενώ παράλληλα
χειροτέρευε και η υγεία του.

9.  Το μυθιστόρημα μας μιλάει για την ζωή μιας γυναίκας που
κατέληξε να γίνει μία ψυχρή δολοφόνος. Θίγει τη θέση της
γυναίκας σε εκείνη την εποχή και το ό,τι περνούσε μια
γυναίκα δίπλα στους άλλους. Αυτή η γυναίκα αναπολώντας
στιγμές της ζωής της κατάφερε να καταλάβει πως για όλη
της τη ζωή υπηρετούσε και υπηρετεί κάποιον, όπως και κάθε
άλλη γυναίκα δίπλα της. Η θέση της αυτή δεν της αξίζει και
ούτε πίστευε ότι αξίζει σε καμία άλλη -είναι μια
απογοητευμένη γυναίκα πλέον. Μέσα στο βιβλίο υπάρχουν
οι σκέψεις της και διάφορες καταστάσεις που έχει βιώσει τις
οποίες αναπολεί δίπλα στο κρεβατάκι της εγγονή της. Το
μυαλό της θολώνει στη συνέχεια και φέρνει τον πόνο και την
απώλεια τριών μικρών κοριτσιών χωρίς να καταλαβαίνει το
κακό που κάνει.

10.  Η υπόθεση αφορά τη χήρα Φραγκογιαννου ή
Αμέρσα, η οποία νιώθει βασανισμένη τόσο πολύ
που καταλήγει να πνίγει την εγγονή της που
κοιμάται ακριβώς δίπλα της. Οι τύψεις φεύγουν
γρήγορα και μένει η εμμονή να σκοτώσει κι άλλα
μικρά κοριτσάκια χωρίς να καταλαβαίνει το
κακό που κάνει. Σε αυτή την πράξη καταλήγει
λόγω του συναισθήματος της απογοήτευσής της,
μιας και τόσα χρόνια υπηρετούσε τους άλλους,
στην αρχή τους γονείς της, μετά τον άντρα της
και τα παιδιά της και τώρα τα εγγόνια της. Πάντα
το ό,τι και να έκανε στην ζωή της εξαρτιόταν από
τους άλλους, μέχρι και την στιγμή που ο
αδερφός της τη μαχαίρωσε πάνω στη μέθη του
εκείνη δεν μίλησε και τον κάλυψε κάνοντας ό,τι
της είπε. Μέχρι τη στιγμή που η χωροφυλακή την
έπιασε για ένα έγκλημα που δε διέπραξε η ίδια,
ενώ είχε σκοτώσει τρία κορίτσια.

11. 1. ΦΡΑΓΚΟΓΙΑΝΝΟΥ
Μια γυναίκα σχεδόν εξήντα
χρονών, καλοκαμωμένη, με
αρκετά ανδρικά
χαρακτηριστικά, όπως
παράστημα και δυο άκρες
μουστακιού πάνω από τα
χείλη. Δυναμική γυναίκα, που
είχε περάσει πάρα πολλά,
βασανισμένη από τους
άλλους και πλέον
αγανακτισμένη, καταλήγει να
κάνει τρεις φόνους χωρίς
τύψεις και την αίσθηση του
κακού που κάνει.

12. 1. ΔΕΛΧΑΡΩ
Η πρωτότοκη κόρη της Φραγκογιαννούς, που μετά από μια δύσκολη
εγκυμοσύνη έχασε το κοριτσάκι της από τα χέρια της
ίδιας της της μάνας.
2. Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΚΑΙ Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΗΣ
ΦΡΑΓΚΟΓΙΑΝΝΟΥΣ
Ο πατέρας της ήταν καλός άνθρωπος,
εργατικός και η μητέρα
της μια πολύ πανούργα και σκληρή
γυναίκα, που όλοι τη
φώναζαν μάγισσα.
3. ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΡΑΓΚΟΣ ‘Η ¨ΣΚΟΥΦΟΣ¨ Ή ¨ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ¨ ΣΥΖΥΓΟΣ ΦΡΑΓΚΟΓΙΑΝΝΟΥΣ
Ένας απλός άνθρωπος που δούλευε πολύ, αλλά τον
έκλεβαν χωρίς τη γυναίκα του δίπλα. Επίσης φορούσε
πάντα ένα γκριζοκκόκινο σκούφο με κοντή φούντα.

13. 4. ΚΩΣΤΑΝΤΗΣ ΤΡΑΧΗΛΗΣ
Είχε πλατύ στήθος και ήταν
ασουλούπωτος. Εργατικός
αλλά δεν ασχολούνταν
ιδιαίτερα με την οικογένεια
λόγω αυτού.
5. ΤΑ ΔΙΔΥΜΑ ΚΟΡΙΤΣΑΚΙΑ ΚΑΙ Η ΜΙΚΡΗ
ΤΗΣ ΕΓΓΟΝΗ
Τα θύματα της ιστορίας αυτής.

14.  "Η γριά το νανούριζε και θα
ήθελε να πει «τα πάθη της
τραγούδια» πάνω από την
κούνια του μωρού. "
 Φαίνεται να περιγράφεται μια
πολύ ωραία και τρυφερή εικόνα
αλλά φαίνεται και η πικρία που
έχει αυτή η γυναίκα για αυτά που
έχει ζήσει.

15.  "Τι να σας πω!... Έτσι του ’ρχεται τα’ ανθρώπου, την
ώρα που γεννιώνται, να τα καρυδοπνίγει"
 Αυτό το σημείο δεν μου έκανε εντύπωση γιατί με
ενθουσίασε, αλλά γιατί με παραξένεψε το πόσο εύκολα
ένας άνθρωπος μιλάει για τον χαμό ενός άλλου
ανθρώπου και πόσο μάλλον ενός μικρού παιδιού, που
δεν έχει πειράξει κανέναν και δεν του έχει δοθεί η
ευκαιρία να ζήσει όπως αυτό θέλει. Δεν θεωρώ σωστό
να παίρνουμε εμείς οι άλλοι τις ζωές των άλλων
ανθρώπων κάνοντας αυτό που πιστεύουμε εμείς σωστό,
γιατί τις περισσότερες φορές δεν είναι.

16.  "Δεν είχε πλέον έδαφος…και την έκαμαν
νύφην οι γονείς της"
 Μου άρεσε ιδιαίτερα αυτό το σημείο
γιατί ο αργός θάνατος αυτής της
βασανισμένης γυναίκας έγινε εικόνα στα
μάτια μου όσο το διάβαζα. Ακόμη η
σκηνή από την ταινία που είδα στη
συνέχεια συμπλήρωσε την φανταστική
εικόνα της στιγμής του θανάτου. Ένιωσα
ότι η Φραγκογιαννου έκανε το σωστό, το
δίκαιο και αποφάσισε να αφαιρέσει τη
ζωή της, αφού ήδη είχε σκοτώσει τα τρία
αθώα κορίτσια...

17.  Μου άρεσε αρκετά η κεντρική ιδέα του
βιβλίου που είναι η θέση της γυναίκας σε
εκείνη την εποχή και γενικότερα η ζωή της
συγκεκριμένης γυναίκας. Είναι πολύ ωραίο
το πώς θίγει αυτό το θέμα ο Παπαδιαμάντης
και το πόσο αληθινά περιγράφει και
ζωντανεύει μπροστά στα μάτια μας μια
ιστορία για μια γυναίκα που έζησε αλλά και
έκανε πολλά πράγματα που δεν έπρεπε.
Θεωρώ πολύ ωραίο το γεγονός πως κάποιος
άνδρας της εποχής θέλησε να ασχοληθεί με
αυτό το θέμα, τη θέση της γυναίκας στην
κοινωνία δηλαδή, και μάλιστα με τον
καλύτερο δυνατό τρόπο.

18.  Ο τρόπος που η γυναίκα αυτή αντιμετωπίζει όμως το θέμα των
γυναικών της εποχής είναι πολύ σκληρός και νιώθω πως είναι μια
άδικη αντιμετώπιση προς τις άλλες γυναίκες. Πιστεύω πως ο
θάνατος άλλων γυναικών σε αυτήν την περίπτωση δεν είναι η
λύση αλλά μια βουβή διαμαρτυρία για τη βασανιστική ζωή που
περιμένει κάθε κορίτσι. Με μια πρώτη σκέψη δεν μπορώ να
διανοηθώ και να καταλάβω αυτήν την πράξη της
Φραγκογιαννούς, αλλά αργότερα κατά την ανάγνωση κατανοώ
και δεν συνεχίζω να απεχθάνομαι αυτήν τη γυναίκα.
Καταλαβαίνω πως ό,τι έκανε το έκανε γιατί έχει ταλαιπωρηθεί
πολύ όλα αυτά τα χρόνια και έχει απογοητευτεί πάρα πολύ,
κάνοντας έτσι πράγματα που μια γυναίκα με ορθή σκέψη δεν θα
τα έκανε.

19.  Τέλος, αυτό που μου άρεσε
πολύ στο συγκεκριμένο
βιβλίο είναι οι φοβερές
περιγραφές του
Παπαδιαμάντη.
Περιγραφές που σου
δημιουργούν φανταστικές
εικόνες και κάνουν την
ιστορία να ξεδιπλώνεται
μπροστά στα μάτια σου.
Μου άρεσαν πάρα πολύ
αυτά τα σημεία και έκαναν
το βιβλίο πιο εύκολο και
ακόμα πιο ενδιαφέρον!

20. Ανδρομάχη Θεοχαροπούλου