Tài liệu này có tính phí xin vui lòng liên hệ facebook để được hỗ trợ Liên hệ page để nhận link download sách và tài liệu: https://www.facebook.com/garmentspace https://www.facebook.com/garmentspace.blog My Blog: http://garmentspace.blogspot.com/ Từ khóa tìm kiếm tài liệu : Wash jeans garment washing and dyeing, tài liệu ngành may, purpose of washing, definition of garment washing, tài liệu cắt may, sơ mi nam nữ, thiết kế áo sơ mi nam, thiết kế quần âu, thiết kế veston nam nữ, thiết kế áo dài, chân váy đầm liền thân, zipper, dây kéo trong ngành may, tài liệu ngành may, khóa kéo răng cưa, triển khai sản xuất, jacket nam, phân loại khóa kéo, tin học ngành may, bài giảng Accumark, Gerber Accumarkt, cad/cam ngành may, tài liệu ngành may, bộ tài liệu kỹ thuật ngành may dạng đầy đủ, vật liệu may, tài liệu ngành may, tài liệu về sợi, nguyên liệu dệt, kiểu dệt vải dệt thoi, kiểu dệt vải dệt kim, chỉ may, vật liệu dựng, bộ tài liệu kỹ thuật ngành may dạng đầy đủ, tiêu chuẩn kỹ thuật áo sơ mi nam, tài liệu kỹ thuật ngành may, tài liệu ngành may, nguồn gốc vải denim, lịch sử ra đời và phát triển quần jean, Levi's, Jeans, Levi Straus, Jacob Davis và Levis Strauss, CHẤT LIỆU DENIM, cắt may quần tây nam, quy trình may áo sơ mi căn bản, quần nam không ply, thiết kế áo sơ mi nam, thiết kế áo sơ mi nam theo tài liệu kỹ thuật, tài liệu cắt may,lịch sử ra đời và phát triển quần jean, vải denim, Levis strauss cha đẻ của quần jeans. Jeans skinny, street style áo sơ mi nam, tính vải may áo quần, sơ mi nam nữ, cắt may căn bản, thiết kế quần áo, tài liệu ngành may,máy 2 kim, máy may công nghiệp, two needle sewing machine, tài liệu ngành may, thiết bị ngành may, máy móc ngành may,Tiếng anh ngành may, english for gamrment technology, anh văn chuyên ngành may, may mặc thời trang, english, picture, Nhận biết và phân biệt các loại vải, cotton, chiffon, silk, woolCÁCH MAY – QUY CÁCH LẮP RÁP – QUY CÁCH ĐÁNH SỐTÀI LIỆU KỸ THUẬT NGÀNH MAY –TIÊU CHUẨN KỸ THUẬT – QUY CÁCH ĐÁNH SỐ - QUY CÁCH LẮP RÁP – QUY CÁCH MAY – QUY TRÌNH MAY – GẤP XẾP ĐÓNG GÓI

1. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
ĐẶNG THỊ TỐ NGA
NGHIÊN CỨU MỘT SỐ BIỆN PHÁP
KỸ THUẬT PHÁT TRIỂN HOA CÚC
TẠI THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN
Chuyên ngành: TRỒNG TRỌT
Mã số: 62. 62. 01. 01
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP
Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS Đào Thanh Vân
2. GS.TS Nguyễn Xuân Linh
THÁI NGUYÊN - 2011

2. i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết
quả nêu trong luận án là trung thực và chưa có ai công bố trong bất kỳ công
trình nào khác. Mọi trích dẫn trong luận án đã được chỉ rõ nguồn gốc.
Tác giả
Đặng Thị Tố Nga

3. ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành bản luận án này, tác giả xin được bày tỏ lòng cảm ơn
chân thành tới 2 thầy hướng dẫn trực tiếp là PGS.TS. Đào Thanh Vân và
GS.TS Nguyễn Xuân Linh đã hết sức tận tình giúp đỡ, chỉ bảo nhiệt tình và
có rất nhiều đóng góp trong nghiên cứu và hoàn thành luận án của nghiên cứu
sinh. Tác giả xin bày tỏ lòng cám ơn tới Ban Giám Hiệu trường Đại học
Nông Lâm, đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho nghiên cứu sinh hoàn thành
luận án. Nghiên cứu sinh xin được cảm ơn sự giúp đỡ của cán bộ, giảng
viên khoa Nông học-Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã tạo điều
kiện về thời gian nghiên cứu, vật chất, kỹ thuật và công sức, trí tuệ cho tác giả
Xin trân trọng cảm ơn Ban Sau Đại học- Đại học Thái Nguyên, Khoa
Sau Đại học-Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã tạo điều kiện thuận
lợi để nghiên cứu sinh hoàn thành luận án của mình.
Công trình còn có sự động viên, đóng góp của bạn bè đồng nghiệp và
gia đình.
Tháng 8 năm 2011
Đặng Thị Tố Nga

4. iii
MỤC LỤC
Lời cam đoan....................................................................................................................i
Lời cảm ơn ......................................................................................................................ii
Mục lục .................................................................................................................... iii
Danh mục các kí hiệu, các chữ viết tắt..........................................................................v
Danh mục các bảng...................................................................................................... vii
Danh mục các hình..........................................................................................................x
MỞ ĐẦU ......................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài........................................................................... 1
2. Mục đích và yêu cầu của đề tài................................................................ 2
2.1. Mục đích của đề tài ............................................................................. 2
2.2. Yêu cầu của đề tài ............................................................................... 2
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................ 3
3.1. Ý nghĩa khoa học của đề tài ................................................................ 3
3.2. Ý nghĩa thực tiễn................................................................................. 3
4. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................. 3
Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA
ĐỀ TÀI.......................................................................................................4
1.1. Cơ sở khoa học của đề tài..................................................................... 4
1.1.1. Nguồn gốc của cây hoa cúc.............................................................. 4
1.1.2. Phân loại cây hoa cúc....................................................................... 4
1.1.3. Đặc điểm thực vật học của cây hoa cúc ........................................... 6
1.1.4. Yêu cầu ngoại cảnh của cây hoa cúc................................................ 7
1.2. Tình hình sản xuất và nghiên cứu hoa cúc trên thế giới..................... 10
1.2.1. Tình hình sản xuất hoa cúc trên thế giới........................................ 10
1.2.2. Tình hình nghiên cứu hoa cúc trên thế giới ................................... 12
1.3. Tình hình sản xuất và nghiên cứu hoa cúc ở việt nam ....................... 19
1.3.1. Tình hình sản xuất hoa cúc ở Việt Nam......................................... 19

5. iv
1.3.2. Tình hình nghiên cứu hoa cúc ở Việt Nam.................................... 22
1.4. Một số vấn đề rút ra từ tổng quan tài liệu........................................... 32
Chƣơng 2. NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................34
2.1. Vật liệu nghiên cứu............................................................................. 34
2.2. Nội dung nghiên cứu........................................................................... 35
2.2.1. Điều tra, đánh giá tình hình sản xuất và tiêu thụ hoa tại thành
phố Thái Nguyên............................................................................. 35
2.2.2. Nghiên cứu tuyển chọn giống hoa cúc năng suất cao, chất
lượng tốt phù hợp với điều kiện sinh thái Thái Nguyên................. 35
2.2.3. Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật phát triển hoa cúc tại
Thái Nguyên.................................................................................... 35
2.2.4. Xây dựng mô hình sản xuất hoa cúc tại Thái Nguyên................... 35
2.3. Phương pháp nghiên cứu .................................................................... 36
2.3.1. Điều tra tình hình sản xuất và tiêu thụ hoa tại thành phố Thái Nguyên..36
2.3.2. Nghiên cứu tuyển chọn giống hoa cúc thích hợp với điều kiện
sinh thái Thái Nguyên..................................................................... 36
2.3.3. Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật nâng cao năng suất, chất
lượng hoa cúc tại Thái Nguyên....................................................... 37
2.3.4. Xây dựng mô hình sản xuất hoa cúc Vàng Thược Dược vụ
Đông-Xuân 2007-2008 tại Thái Nguyên ........................................ 39
2.4. Các chỉ tiêu theo dõi ........................................................................... 40
2.5. Các biện pháp kỹ thuật áp dụng.......................................................... 42
2.6. Phương pháp xử lý số liệu .................................................................. 43
Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN.................................44
3.1. Điều tra tình hình sản xuất và tiêu thụ hoa ở thành phố Thái Nguyên ...... 44
3.1.1. Tình hình sản xuất hoa Thái Nguyên ............................................. 44
3.1.2. Tình hình tiêu thụ hoa tại thành phố Thái Nguyên ........................ 49
3.1.3. Các yếu tố thuận lợi và hạn chế đối với sản xuất hoa cúc ở
Thái Nguyên................................................................................... 51

6. v
3.1.4. Một số giải pháp khắc phục các yếu tố hạn chế sản xuất hoa cúc
ở Thái Nguyên ................................................................................ 52
3.2. Kết quả nghiên cứu tuyển chọn giống hoa cúc năng suất cao,
chất lượng tốt phù hợp với điều kiện sinh thái Thái Nguyên ............. 53
3.2.1. Nghiên cứu đặc trưng hình thái, tình hình sinh trưởng, phát
triển của tập đoàn hoa cúc tại Thái Nguyên ................................... 53
3.2.2. Kết quả nghiên cứu tình hình sinh trưởng, phát triển và năng suất
chất lượng một số giống hoa cúc có triển vọng tại Thái Nguyên........70
3.2.3. Hiệu quả kinh tế các giống hoa cúc có triển vọng tại Thái Nguyên ...78
3.3. Kết quả nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật nâng cao năng
suất, chất lượng với giống cúc triển vọng Vàng Thược Dược tại
Thái Nguyên........................................................................................ 79
3.3.1. Kết quả nghiên cứu ảnh hưởng của GA3 và Yogen No.2 đến
năng suất chất lượng hoa cúc Vàng Thược Dược........................... 79
3.3.2. Kết quả nghiên cứu ảnh hưởng của thời gian chiếu sáng bổ
sung đến năng suất, chất lượng hoa cúc Vàng Thược Dược.......... 87
3.3.3. Kết quả nghiên cứu ảnh hưởng của thời vụ đến sự ra hoa cúc
Vàng Thược Dược vào dịp 20/11 ................................................... 95
3.3.4. Nghiên cứu ảnh hưởng của thời vụ đến sự ra hoa của giống cúc
Vàng Thược Dược dịp tết Nguyên Đán tại Thái Nguyên............... 99
3.4. Xây dựng mô hình hoa cúc ở phường Quan Triều thành phố
Thái Nguyên tỉnh Thái Nguyên....................................................... 103
3.4.1. Đặc điểm sinh trưởng và chất lượng hoa của mô hình ................ 104
3.4.2. Hiệu quả kinh tế của mô hình ...................................................... 105
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ.................................................................................... 107
1. Kết luận................................................................................................ 107
2. Đề nghị................................................................................................. 108
CÁC CÔNG TRÌNH LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI ĐÃ CÔNG BỐ............... 109
TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 110
PHỤ LỤC

7. vi
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BVTV Bảo vệ thực vật
CCC Chiều cao cây
CT Công thức
cs Cộng sự
Đ/c Đối chứng
MH Mô hình
NN&PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn
NSLT Năng suất lý thuyết
NSTT Năng suất thực thu
TB Trung bình
TCN Tiêu chuẩn ngành
Tr.đ Triệu đồng
TV Thời vụ
Vụ TĐ Vụ Thu-Đông
Vụ ĐX Vụ Đông- Xuân
ĐK hoa Đường kính hoa
CC 1 Cành cấp 1

8. vii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Giá trị xuất nhập khẩu hoa cúc hàng năm của một số nước
trên thế giới..................................................................................12
Bảng 1.2. Tình hình sản xuất hoa cúc ở một số tỉnh trong cả nước năm 2003...20
Bảng 1.3. Kim ngạch xuất khẩu hoa tươi 8 tháng đầu năm 2008 và 2009.......21
Bảng 1.4. Ảnh hưởng của thời lượng chiếu sáng quang gián đoạn đến
thời gian ra hoa và chất lượng hoa cúc Vàng Pha lê ...................28
Bảng 3.1. Cơ cấu sản xuất hoa vụ Đông Xuân năm 2003-2004 của một
số phường xã điều tra tại thành phố Thái Nguyên.......................45
Bảng 3.2. Thời vụ trồng hoa cúc ở một số điểm điều tra tại Thái Nguyên.......46
Bảng 3.3. Cơ cấu giống và biện pháp kỹ thuật áp dụng trong sản xuất
hoa cúc tại các điểm điều tra trong vụ Thu-Đông và Đông-
Xuân năm 2003-2004 tại thành phố Thái Nguyên ......................47
Bảng 3.4. So sánh hiệu quả kinh tế cây hoa với một số cây trồng khác
năm 2003 tại Thái Nguyên (tính cho 1ha)...................................48
Bảng 3.5. Lượng hoa tiêu thụ tại thành phố Thái Nguyên...........................49
Bảng 3.6. Phân bố thị trường hoa của Thành phố Thái Nguyên..................50
Bảng 3.7. Các yếu tố thuận lợi và hạn chế đối với sản xuất hoa cúc ở
Thái Nguyên.................................................................................52
Bảng 3.8. Một số đặc trưng hình thái các giống cúc thí nghiệm tại
Thái Nguyên .................................................................................................55
Bảng 3.9. Đặc điểm phản ứng với quang chu kỳ của các giống cúc thí
nghiệm tại Thái Nguyên ......................................................................58
Bảng 3.10. Các thời kỳ sinh trưởng và phát triển của các giống cúc vụ Thu
Đông (2003) và Đông Xuân (2003-2004) tại Thái Nguyên ................60
Bảng 3.11. Một số đặc điểm hình thái của các giống cúc vụ Thu Đông
(2003) và Đông Xuân (2003-2004) tại Thái Nguyên ..................62
Bảng 3.12. Một số đặc điểm năng suất và chất lượng các giống cúc vụ Thu
Đông (2003) và vụ Đông Xuân (2003-2004) tại Thái Nguyên .........64
Bảng 3.13. Độ bền hoa cắt và độ bền hoa tự nhiên các giống cúc vụ Thu
Đông (2003) và Đông Xuân (2003-2004) tại Thái Nguyên ........66

9. viii
Bảng 3.14a: Thành phần sâu bệnh hại hoa cúc thí nghiệm vụ Thu Đông
(2003) tại Thái Nguyên................................................................68
Bảng 3.14b. Thành phần sâu bệnh hại hoa cúc thí nghiệm vụ Đông Xuân
(2003-2004) tại Thái Nguyên ......................................................69
Bảng 3.15. Các thời kỳ sinh trưởng và phát triển của một số giống cúc có
triển vọng vụ Thu Đông (2004) và Đông Xuân (2004-2005)
tại Thái Nguyên ...........................................................................71
Bảng 3.16. Một số đặc điểm sinh trưởng của các giống cúc có triển vọng
vụ Thu Đông (2004) và Đông Xuân (2004-2005) tại Thái Nguyên....72
Bảng 3.17. Một số chỉ tiêu về năng suất, chất lượng các giống cúc có
triển vọng vụ Thu Đông (2004) và Đông Xuân (2004-2005)
tại Thái Nguyên ...........................................................................74
Bảng 3.18. Độ bền hoa của các giống cúc có triển vọng tại Thái Nguyên....75
Bảng 3.19a. Tình hình sâu, bệnh hại một số giống cúc có triển vọng vụ
Thu Đông (2004) tại Thái Nguyên ..............................................76
Bảng 3.19b. Tình hình sâu hại một số giống cúc có triển vọng vụ Đông Xuân
(2004-2005) tại Thái Nguyên.................................................................77
Bảng 3.20. Hiệu quả kinh tế của các giống cúc có triển vọng tại Thái Nguyên....78
Bảng 3.21. Ảnh hưởng của GA3 và Yogen No.2 đến các thời kỳ sinh
trưởng giống cúc Vàng Thược Dược vụ Đông Xuân (2004-
2005) tại Thái Nguyên.................................................................80
Bảng 3.22. Ảnh hưởng của GA3 và YOGEN No.2 đến sự tăng trưởng
chiều cao cây của giống cúc Vàng Thược Dược vụ Đông
Xuân (2004-2005) tại Thái Nguyên.............................................81
Bảng 3.23. Ảnh hưởng của GA3 và YOGEN No.2 đến động thái ra lá
của giống cúc Vàng Thược Dược vụ Đông Xuân (2004-2005)
tại Thái Nguyên ...........................................................................83
Bảng 3.24. Một số đặc điểm sinh trưởng của giống cúc Vàng Thược Dược ở
các công thức thí nghiệm vụ Đông Xuân (2004-2005) tại
Thái Nguyên.................................................................................83

10. ix
Bảng 3.25. Ảnh hưởng của GA3 và Yogen No.2 đến năng suất, chất
lượng hoa cúc Vàng Thược Dược vụ Đông Xuân (2004-2005)
tại Thái Nguyên ...........................................................................85
Bảng 3.26. Tình hình sâu bệnh hại giống cúc Vàng Thược Dược vụ
Đông Xuân (2004-2005) tại Thái Nguyên...................................86
Bảng 3.27. Ảnh hưởng của thời gian chiếu sáng bổ sung đến các giai
đoạn sinh trưởng của giống cúc Vàng Thược Dược vụ Đông-
Xuân (2005-2006) tại Thái Nguyên.............................................88
Bảng 3.28. Ảnh hưởng của thời gian chiếu sáng bổ sung đến một số chỉ
tiêu sinh trưởng của giống cúc Vàng Thược Dược vụ Đông-
Xuân (2005-2006) tại Thái Nguyên.............................................90
Bảng 3.29. Ảnh hưởng của thời gian chiếu sáng bổ sung đến năng suất,
chất lượng hoa của giống cúc Vàng Thược Dược vụ Đông-
Xuân (2005-2006) tại Thái Nguyên.............................................92
Bảng 3.30. Ảnh hưởng của thời gian chiếu sáng đến tình hình sâu bệnh
hại của giống cúc Vàng Thược Dược vụ Đông Xuân (2005-
2006) tại thành phố Thái Nguyên ................................................94
Bảng 3.31. Ảnh hưởng của thời vụ đến các thời kỳ sinh trưởng và phát
triển của giống cúc Vàng Thược Dược dịp 20/11 .......................95
Bảng 3.32. Ảnh hưởng của thời vụ đến năng suất, chất lượng hoa cúc
Vàng Thược Dược dịp 20/11 tại Thái Nguyên............................97
Bảng 3.33. Hiệu quả kinh tế của các thời vụ trồng cúc Vàng Thược
Dược vào dịp 20-11 tại Thái Nguyên ..........................................98
Bảng 3.34. Ảnh hưởng của thời vụ đến các thời kỳ sinh trưởng và phát
triển của giống cúc Vàng Thược Dược vào dịp tết Nguyên
đán tại Thái Nguyên...................................................................100
Bảng 3.35. Ảnh hưởng của thời vụ đến năng suất, chất lượng hoa cúc
Vàng Thược Dược dịp Tết Nguyên Đán ...................................101
Bảng 3.36. Hiệu quả kinh tế của các thời vụ trồng cúc Vàng Thược Dược
vào dịp Tết Nguyên đán tại Thái Nguyên..................................103
Bảng 3.37. Đặc điểm sinh trưởng và chất lượng hoa của mô hình..............104
Bảng 3.38. Hiệu quả kinh tế ở các mô hình tại Thành phố Thái Nguyên....105

11. x
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 3.1. Biểu đồ ảnh hưởng của GA3 và YOGEN No.2 đến sự tăng
trưởng chiều cao cây của giống cúc Vàng Thược Dược vụ
Đông Xuân (2004-2005) tại Thái Nguyên.....................................82
Hình 3.2. Biểu đồ ảnh hưởng của thời gian chiếu sáng bổ sung đến số
hoa/cây của giống cúc Vàng Thược Dược vụ Đông-Xuân
(2005-2006) tại Thái Nguyên ........................................................93
Hình 3.3. Biểu đồ các thời kỳ sinh trưởng, phát triển (80%) của giống
cúc Vàng Thược Dược dịp 20/11 tại Thái Nguyên .......................96
Hình 3.4. Biểu đồ các thời kỳ sinh trưởng, phát triển (80%) của giống
cúc Vàng Thược Dược.................................................................100

12. 1
MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Hoa là sản phẩm đặc biệt vừa mang giá trị tinh thần vừa mang giá trị
kinh tế. Ngay từ thời xa xưa, ông cha ta đã có nhu cầu sử dụng hoa để trang
trí làm đẹp thêm cho cuộc sống, ngày nay xã hội ngày càng phát triển thì nhu
cầu về hoa ngày càng tăng. Ngoài việc sử dụng hoa vào mục đích thẩm mỹ,
con người còn coi việc sản xuất hoa thành một ngành kinh tế có thu nhập cao.
Sản lượng hoa trên toàn thế giới năm 1999 đạt 40 tỷ USD, trong đó xuất khẩu
7,8 tỷ USD. Trong rất nhiều loại hoa thì hoa cúc được dùng rất nhiều với giá
trị lợi nhuận cao và mục đích sử dụng đa dạng: hoa cắt cành, hoa trồng chậu,
làm thuốc… Hoa cúc được trồng ở nhiều nước trên thế giới, như: Hà Lan,
Italia, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc…
Ở nước ta, hoa cúc đã du nhập vào từ thế kỷ XV đến đầu thế kỷ XIX,
đã hình thành một số vùng chuyên nhỏ cung cấp cho nhân dân. Một phần để
chơi, thưởng thức, một phần phục vụ việc cúng lễ và một phần dùng làm dược
liệu. Hiện nay cúc có mặt ở khắp nơi từ nông thôn đến thành thị, từ miền núi
đến đồng bằng. Các vùng trồng nhiều mang tính tập trung là Hà Nội (450 ha),
thành phố Hồ Chí Minh (370 ha), Đà Lạt (160 ha), Hải Phòng (110 ha).
Thái Nguyên là một tỉnh trung du miền núi phía Đông Bắc nước ta, có
nền kinh tế xã hội tương đối phát triển.Vị trí địa lý của Thái Nguyên hết sức
thuận lợi, phía Bắc giáp tỉnh Bắc Cạn, phía Tây giáp Tuyên Quang, phía Tây
Nam giáp tỉnh Vĩnh Phúc, phía Nam giáp Hà Nội, phía Đông Nam giáp tỉnh
Bắc Giang, Đông Bắc giáp tỉnh Lạng Sơn. Ngoài ra Thái Nguyên còn có hệ
thống giao thông thuận tiện nằm trên trục quốc lộ 3 và còn là nơi tập trung
nhiều trường Đại học và Cao đẳng như: trường Đại học Nông Lâm, trường
Đại học Sư Phạm, trường Đại học Y, trường Đại học Kinh Tế và Quản trị

13. 2
kinh doanh, trường Cao đẳng Sư Phạm… Chính vì vậy Thái Nguyên là thị
trường lớn tiêu thụ các loại hoa.
Những năm gần đây, các nhà khoa học đã nghiên cứu, chọn tạo ra
nhiều giống cúc mới, mầu sắc đa dạng phong phú phù hợp với thị hiếu của
người tiêu dùng cung cấp cho sản xuất hoa trong nước. Tuy nhiên, so với các
vùng trồng hoa khác trong cả nước thì sản xuất hoa Thái Nguyên vẫn còn
nhỏ lẻ mang tính tự phát, theo kinh nghiệm, chưa áp dụng tiến bộ khoa học
kĩ thuật, thiếu nguồn cung cấp giống chất lượng tốt nên sản lượng hoa ít,
làm cho năng suất và chất lượng hoa ở Thái Nguyên chưa đáp ứng đủ nhu
cầu của thị trường. Đặc biệt, ở các vụ Thu Đông và Đông Xuân nhu cầu về
hoa là rất cao để cung cấp cho các dịp lễ, tết.
Để góp phần nâng cao năng suất, chất lượng hoa cúc tại Thái Nguyên
chúng tôi đã tiến hành thực hiện đề tài: “Nghiên cứu một số biện pháp kỹ
thuật phát triển hoa cúc tại thành phố Thái Nguyên”.
2. MỤC ĐÍCH VÀ YÊU CẦU CỦA ĐỀ TÀI
2.1. Mục đích của đề tài
- Nhằm tuyển chọn một số giống cúc có năng suất chất lượng cao, có
khả năng chống chịu tốt, phù hợp với điều kiện sinh thái, đồng thời xác định
một số biện pháp kỹ thuật nhằm nâng cao năng suất, chất lượng hoa cúc tại
Thái Nguyên.
2.2. Yêu cầu của đề tài
- Đánh giá hiện trạng sản xuất hoa ở TP Thái Nguyên.
- Xác định khả năng sinh trưởng phát triển của một số giống hoa cúc tại
TP Thái Nguyên.
- Xác định được biện pháp kỹ thuật tăng năng suất, chất lượng hoa cúc
tại TP Thái Nguyên.

14. 3
3. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
3.1. Ý nghĩa khoa học của đề tài
- Kết quả nghiên cứu của đề tài cung cấp các số liệu khoa học về một số
giống hoa cúc ở Việt Nam được trồng trong điều kiện sinh thái của Thái Nguyên.
Đây là công trình nghiên cứu đặc điểm sinh trưởng, phát triển của cây hoa cúc
ở 2 thời vụ chính là Thu Đông và Đông Xuân và bước đầu xác định được
giống cúc có năng suất, chất lượng hoa tốt và có hiệu quả kinh tế cao, đồng
thời xác định được một số biện pháp kỹ thuật thích hợp để nâng cao năng
suất, chất lượng cúc. Kết quả nghiên cứu góp phần bổ sung cơ sở lý luận khoa
học cho việc phát triển hoa cúc ở Thái Nguyên.
- Kết quả nghiên cứu đề tài là tài liệu tham khảo và giảng dạy về cây hoa
cúc ở Việt Nam.
3.2. Ý nghĩa thực tiễn
Xác định các yếu tố thuận lợi và hạn chế đối với sản xuất hoa cúc, từ đó
đưa ra các biện pháp kỹ thuật để phát triển sản xuất hoa cúc tại Thái Nguyên.
Kết quả nghiên cứu đề tài đã tuyển chọn được một số giống thích ứng với
điều kiện sinh thái, thời vụ trồng hợp lý, điều chỉnh thời gian chiếu sáng thích
hợp để ứng dụng vào các vùng sản xuất hoa cúc. Kết quả nghiên cứu đề tài
góp phần hoàn thiện quy trình sản xuất hoa cúc tại Thái Nguyên có hiệu quả.
4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
- Đối tượng: gồm 30 giống hoa cúc nhập nội và địa phương được khảo
sát, đánh giá để chọn ra giống cho năng suất và chất lượng cao.
- Địa điểm nghiên cứu:
+ Thành phố Thái Nguyên
- Thời gian nghiên cứu: từ năm 2003 đến 2008.

15. 4
Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI
1.1. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI
1.1.1. Nguồn gốc của cây hoa cúc
Cây hoa cúc (Chrysanthemum sp) được định nghĩa từ Chrysos (vàng) và
Anthemum (hoa) bởi Line 1753, là một trong những loại cây trồng làm
cảnh lâu đời và quan trọng nhất trên thế giới. Hoa cúc có nguồn gốc từ
Trung Quốc và Nhật Bản, các nhà khảo cổ học Trung Quốc đã chứng minh
rằng từ đời Khổng Tử người ta đã dùng hoa cúc để mừng lễ thắng lợi và
cây hoa cúc đã đi vào các tác phẩm hội họa, điêu khắc từ đó. Ở Nhật Bản
cúc là một loại hoa quý (quốc hoa) thường được dùng trong các buổi lễ
quan trọng, người Nhật Bản coi cúc là người bạn tâm tình (Đặng Văn Đông
và cs, 2003) [7].
Theo tài liệu cổ Trung Quốc thì hoa cúc có cách đây 3.000 năm. Trong
văn thơ Hán cổ, hoa cúc có 30-40 tên gọi khác nhau như: Nữ hoa, Cam hoa,
Diên hoa… Hoa cúc có nguồn gốc từ một số loài hoang dại thuộc loại cúc
Dendranthema, trải qua quá trình chọn lọc lai tạo và trồng trọt, từ những biến
dị để có được những giống cúc như ngày nay (Đặng Văn Đông, 2005) [8].
Ở Việt Nam hoa cúc đã được du nhập từ thế kỷ XV, người Việt Nam coi
cúc là biểu hiện của sự thanh cao, là một trong bốn loài thảo mộc được xếp
vào hàng tứ quý “Tùng, Cúc, Trúc, Mai” hoặc “Mai, Lan, Trúc, Cúc”.
(Trương Hữu Tuyên, 1979) [32]. Hoa cúc không chỉ được ưa chuộng bởi mầu
sắc, hình dáng mà còn đặc tính bền lâu hơn các loại hoa khác.
1.1.2. Phân loại cây hoa cúc
Hoa cúc là loại cây hai lá mầm (Dicotyledonace) thuộc phân lớp cúc
(Asterydae), bộ cúc (Asterales), họ cúc (Asteraceae), phân họ giống hoa cúc
(Asteroideae), chi Chrysanthemum (Võ Văn Chi và Dương Đức Tiến, 1988) [1].

16. 5
Người Việt Nam yêu hoa cúc không chỉ do hình dáng mà còn do có cách
sử dụng rất phong phú. Hoa cúc có màu sắc hoa đa dạng, lâu tàn và khả năng
phân cành lớn nên cúc có thể dùng để cắm lọ hay bấm ngọn, tạo tán để
trồng chậu, trang trí nhà cửa, trồng bồn, trồng chậu ở các khuôn viên, vườn
hoa, dùng trong các ngày sinh nhật, hội nghị, lễ tết, hiếu hỉ... Một số loại cúc
như Kim cúc, Bạch cúc còn được sử dụng vào mục đích làm thuốc chữa đau
đầu hay hoa mắt, chóng mặt (Võ Văn Chi và Dương Đức Tiến, 1988) [1];
(Lê Kim Biên, 1984)[2].
Năm 1984, Lê Kim Biên (1984)[2] khi nghiên cứu phân loại họ cúc cho
thấy riêng chi Chrysanthemum L ( Đại cúc) ở Việt Nam có 5 loài, trên thế giới
có 200 loài, và có khoảng 1.000 giống. Các giống cúc hiện trồng chủ yếu
được sử dụng làm hoa hoặc cây cảnh, do đó hoa thường có kích thước từ
trung bình đến to, nhiều màu sắc, như trắng, vàng, đỏ, tím, hồng... Một số loại
cúc thuộc chi Chrysanthemum L được trồng phổ biến như:
- Chrysanthemum cinerariaefolium (cúc Trừ Trùng): cây sống dai, có
lông tơ, cao khoảng 50-70 cm. Thân mọc thẳng đứng có cạnh lồi, lá mọc cách
kiểu lông chim. Hoa được dùng để chế biến thuốc trừ sâu.
- Chrysanthemum indicum (Cúc Vàng hay Kim Cúc): được trồng nhiều ở
Châu Á, có nguồn gốc từ Trung Quốc, Nhật Bản. Cây dạng thân cỏ, sống lâu
năm, cây có thể cao hơn 100 cm.
- Chrysanthemum morifolium (Cúc Trắng): có nguồn gốc từ Trung Quốc,
được trồng ở vùng núi Nam trung bộ và các tỉnh miền Bắc Việt Nam, được
dùng làm thuốc hay cây cảnh. Thân dạng thân cỏ, sống lâu năm hay một năm.
Trên thực tế thế giới có tới 7.000 giống cúc đã đưa vào sử dụng với sự đa
dạng về chủng loại, màu sắc vô cùng phong phú (Anderson, 1987) [37].
- Chrysanthemum maximum (cúc Trắng Lớn): có nguồn gốc từ châu Âu
được trồng rộng rãi trên thế giới với mục đích làm hoa cắt hoặc trồng ở bồn
lớn. Cây sống lâu năm, cao từ 70-100 cm.

17. 6
- Chrysanthemum coninarium (rau Cải Cúc, cúc Tần Ô): có nguồn gốc từ
vùng Trung Cận Đông, cây sống hàng năm, thân mọc thẳng đứng, phân nhánh
thành bụi, cây cao đến 120 cm.
Năm 1993, Trần Hợp [12] đã phân loại cây hoa cúc thuộc nhóm cây thân
cỏ có hoa làm cảnh và cũng đã đưa ra một số loài hoa cúc trồng ở Việt Nam như
cây Tần Ô (rau Cúc C.coronarium Linn), cây Cúc Trắng (C.morifolium), cây
Cúc Vàng (C. indicum) và cúc Trừ Trùng (C. cinerariaefolium).
Như vậy, trong chi Chrysanthemum có rất nhiều loài và nhiều chủng
giống khác nhau nhưng việc phân loại cúc vẫn chưa được thống nhất.
1.1.3. Đặc điểm thực vật học của cây hoa cúc
1.1.3.1. Rễ
Theo Nguyễn Xuân Linh (1998) [15 ], rễ cây hoa cúc thuộc loại chùm, rễ
cây ít ăn sâu mà phát triển theo chiều ngang. Khối lượng bộ rễ lớn do sinh
nhiều rễ phụ và lông hút, nên khả năng hút nước và dinh dưỡng mạnh. Những
rễ này mọc ở mấu của thân cây còn gọi là mắt, ở những phần sát trên mặt đất.
1.1.3.2. Thân
Theo Van Ruiten và cs (1984) [74] thì chiều cao cây, mức độ phân cành, độ
mềm hoặc cứng phụ thuộc rất lớn vào đặc tính di truyền của giống. Giống cúc
cao hay thấp phụ thuộc rất lớn vào đặc tính di truyền của giống. Giống cúc thấp
nhất chỉ cao 20-30 cm, còn giống cúc cao nhất, có thể cao trên 3m. Các giống
thấp, phân cành nhiều thích hợp trồng trong chậu, làm thảm hoa. Các giống thân
dài, thường phân cành ít, thích hợp trồng trên nền đất hoặc trên nền giàn cao.
Giống thân cao, ít cành thích hợp với việc trồng hoa cắt cành. Giống phân cành
nhiều, cành nhỏ và mềm thích hợp với việc tạo hình trồng trong chậu cảnh.
1.1.3.3. Lá
Theo Cockshull (1972)[43] thì lá cây hoa cúc mọc cách và thành vòng
xoắn trên thân. Lá phẳng hoặc hơi nghiêng về phía trên hoặc hơi bị gấp. Trên
một cành thì gần gốc nhỏ, càng lên phía trên lá càng to dần. Kích thước lá
thường thay đổi theo điều kiện ngoại cảnh và kỹ thuật trồng trọt. Cây sinh
trưởng kém thì lá nhỏ, mỏng, cứng hơi chếch về phía trên, màu xanh nhạt

18. 7
không bóng hoặc hơi vàng. Đủ dinh dưỡng, cây sinh trưởng khoẻ, lá to và
mềm, phiến lá dày, chóp lá hơi cong xuống, lá xanh thẫm và bóng. Lá hoa cúc
thường sống được 70-90 ngày, hiệu suất quang hợp của lá mạnh nhất là ở lá
thứ 4 tính từ đỉnh ngọn trở xuống.
1.1.3.4. Hoa và quả
Các tác giả Quách Trí Cương và Trương Vỹ (Dẫn theo Đặng Văn Đông,
2005)[8] khi nghiên cứu về hình dạng hoa cúc đã cho rằng cây họ cúc
(Asteracea) rất đặc trưng bởi có cụm hoa đầu trạng. Cụm hoa đầu trạng rất
điển hình là trục chính của cụm hoa phát triển rộng ra thành hình đĩa phẳng
hoặc lồi, trên đó có các hoa không cuống sắp xếp xít nhau, phía ngoài cụm
hoa có các lá bắc xếp thành vòng, cả cụm hoa có dạng như một bông hoa.
Hoa cúc có thể lưỡng tính hoặc đơn tính. Hoa có nhiều màu sắc và
đường kính rất đa dạng, đường kính có thể từ 1,5-12 cm. Hình dạng của hoa
có thể là đơn hoặc kép, thường mọc nhiều hoa trên một cành, phát sinh từ
những nách lá. Hoa cúc tuy là lưỡng tính nhưng thường không thể thụ phấn
cùng hoa, nếu muốn lấy hạt giống thì phải tiến hành thụ phấn nhân tạo (Võ
Văn Chi và Dương Đức Tiến, 1988) [1].
Theo các tác giả Quách Trí Cương và Trương Vỹ (Dẫn theo Đặng Văn
Đông, 2005)[8] thì quả cúc rất nhỏ, dài chừng 2-3mm, rộng 0,7-1,5mm, trọng
lượng 1.000 hạt khoảng 1g, có nhiều hình dạng khác nhau như hình kim, hình
gậy, hình trứng, hình tròn dài… thẳng hoặc hơi cong, hai đầu cùng bằng, hoặc
một đầu nhọn, trên mặt có 5-8 vết dọc nông, màu nâu nhạt hoặc đậm, vỏ quả
mỏng. Theo Lê Kim Biên (1984)[2] thì quả cúc dạng quả bế khô, hình trụ hơi
dẹt, hạt có phôi thẳng và không có nội nhũ.
1.1.4. Yêu cầu ngoại cảnh của cây hoa cúc
1.1.4.1. Phản ứng quang chu kỳ của cây hoa cúc
Khi nghiên cứu ảnh hưởng của ánh sáng tới cây hoa cúc, các tác giả
Yulian và Fujime (1995) [77] đưa ra kết luận cúc là cây ngày ngắn, ưa sáng
và đêm ưa lạnh. Thời kỳ đầu cây non mới ra rễ, cây cần ít ánh sáng, trong quá
trình sinh trưởng, ánh sáng quá mạnh sẽ làm cho cây chậm lớn và chất lượng

19. 8
hoa giảm. Quang chu kỳ ảnh hưởng đến quá trình ra hoa của cúc: khi thời
gian chiếu sáng bằng hoặc ngắn hơn độ dài chiếu sáng tới hạn thì hình thành
mầm hoa và nụ, khi thời gian chiếu sáng dài hơn độ dài chiếu sáng tới hạn thì
không thể hình thành mầm hoa. Quang chu kỳ ảnh hưởng đến chất lượng hoa
cúc: giai đoạn sinh trưởng cây cần ánh sáng ngày dài trên 13 giờ, thời kỳ phân
hóa mầm hoa cây cần ánh sáng ngày ngắn từ 10-11 giờ/ngày-đêm thì chất
lượng hoa cúc tốt nhất (Narumon, 1988)[63]; (Strojuy, 1985)[71] .
1.1.4.2. Yêu cầu về nhiệt độ
- Nhiệt độ: là một trong những yếu tố quan trọng quyết định đến sự sinh
trưởng, phát triển, nở hoa và chất lượng hoa của cúc. Cây hoa cúc có nguồn
gốc ôn đới nên ưa khí hậu mát mẻ, theo Myster (1995) [62], Langton (1997)
[55], Narumon (1998) [63] thì nhiệt độ cho cây cúc sinh trưởng phát triển tốt
là 15-200
C. Cúc có thể chịu được nhiệt độ từ 10-350
C, nhưng trên 350
C và
dưới 100
C sẽ làm cúc sinh trưởng và phát triển kém (Yeun Joo Huh và cs,
2005)[75].
Các tác giả Hoogeweg (1999) [47], Anke van der Ploeg [35], [36] thì cho
rằng nhiệt độ tối thích cho sự ra rễ của cúc là 160
C-200
C. Nhiệt độ này phù
hợp với điều kiện mùa Xuân và mùa Thu của miền Bắc Việt Nam, trong điều
kiện thời tiết miền Bắc Việt Nam việc giâm cành cúc trong mùa Hè là hết sức
khó khăn. (Đặng Văn Đông, 2005)[8].
Theo Strelitus và Zhuravie (1986) [70], thì tổng tích ôn của hoa cúc là
17000
C và nhiệt độ thích hợp là 20-250
C, nhiệt độ thấp<100
C kìm hãm sự phát
triển của hoa, nhiệt độ cao>300
C ảnh hưởng xấu tới màu sắc hoa, độ bền hoa.
Tác giả Okada (1999) [65], Anderson (2001)[38] cũng cho rằng: sự ra
hoa của cây cúc ngoài ảnh hưởng của quang chu kỳ, còn chịu ảnh hưởng của
nhiệt độ. Nụ đã được phân hoá nếu gặp nhiệt độ thấp, quá trình phát dục sẽ bị
chậm nên hoa cũng nở muộn. Thời gian nở hoa sớm hay muộn tuỳ thuộc vào
chế độ nhiệt độ và đặc tính di truyền của giống.

20. 9
Khi nghiên cứu về ảnh hưởng của nhiệt độ tới sự ra hoa của các giống
cúc tại châu Âu, Karlson và cs [50], [51] chia cúc làm 3 nhóm:
- Nhóm giống không bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ: trong phạm vi từ 10-
270
C, nhiệt độ không ảnh hưởng gì đến sự phân hoá và phát dục của hoa.
Nhưng nhiệt độ cao hơn hoặc thấp hơn nhiệt độ trên sẽ ức chế sự ra hoa.
- Nhóm giống bị nhiệt độ thấp ức chế ra hoa: bình thường chúng bắt đầu
phân hoá mầm hoa từ 160
C trở lên, nhiệt độ thấp hơn 160
C sẽ ức chế sự phân
hóa hoa.
- Nhóm giống bị nhiệt độ cao ức chế ra hoa: thời điểm bắt đầu phân hoá
hoa của nhóm này ở nhiệt độ cao (>200
C) nhưng nếu nhiệt độ quá cao (trên
350
C) kéo dài thì sự phát dục của nụ bị ngừng trệ.
Theo các tác giả Rijsdijk và Vogelezang (2000) [66], thì nhiệt độ ảnh
hưởng tới cây hoa cúc thể hiện ở hai mặt:
- Nhiệt độ ảnh hưởng tới tốc độ phát triển nụ và thúc đẩy quá trình nở hoa.
- Nhiệt độ ảnh hưởng tới màu sắc, chất lượng hoa: ở nhiệt độ cao, màu
sắc hoa nhạt, không đậm.
Trong một nghiên cứu với 6 giống hoa cúc được đem so sánh (Larsen và
Persson, 1999)[56], kết quả nghiên cứu cho thấy không có sự khác nhau nào
giữa các giống trong quá trình ra hoa phản ứng với cường độ ánh sáng, nhưng
lại cho thấy có sự khác nhau rõ rệt đối với phản ứng về nhiệt độ.
1.1.4.3. Yêu cầu về ẩm độ
- Ẩm độ: cúc là cây trồng cạn, không chịu được úng đồng thời là cây có
sinh khối lớn, bộ lá to, tiêu hao nước nhiều do vậy cũng kém chịu hạn. Độ ẩm
đất 60-70%, độ ẩm không khí 55-65% thuận lợi cho cúc sinh trưởng. Nếu ẩm
độ không khí quá cao sẽ làm cho hoa dễ bị thối nát, cây dễ bị đổ non, gây khó
khăn cho việc thu hoạch (Hoogeweg, 1999) [47], (Margaretha Blom-Zandstra
và Klaas Metselaar, 2006)[58]. Trong quá trình sinh trưởng tùy theo thời tiết
mà luôn cung cấp đủ lượng nước cho cúc bằng biện pháp bơm nước tưới cho
cây (Đặng Văn Đông và Đinh Thế Lộc, 2003) [7].

21. 10
1.2. TÌNH HÌNH SẢN XUẤT VÀ NGHIÊN CỨU HOA CÚC TRÊN THẾ GIỚI
1.2.1. Tình hình sản xuất hoa cúc trên thế giới
Sản xuất hoa đã mang lại lợi ích to lớn cho nền kinh tế các nước trồng hoa
trên thế giới. Diện tích trồng hoa trên thế giới ngày càng mở rộng và không
ngừng tăng lên. Trong những năm gần đây, ngành sản xuất hoa cắt và cây cảnh
không ngừng phát triển và mở rộng ở nhiều nước trên thế giới, như: Trung Quốc,
Ấn Độ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, Hà Lan, Mỹ, Pháp, Đức, Anh, Úc,
Niu- Di- lân, Kê- ni-a, Ê-cu-a-do, Cô-lôm-bi-a, Ixraen... Hiện nay, Trung Quốc
là nước có diện tích trồng hoa, cây cảnh lớn nhất thế giới với diện tích là
122.600 ha, nước có diện tích trồng hoa, cây cảnh lớn thứ hai là Ấn Độ: 65.000
ha. Mỹ là nước đứng thứ 3, với khoảng 23.300 ha (AIPH, 2004)[39].
Theo báo cáo năm 2005 của FAO, giá trị sản lượng hoa, cây cảnh của
toàn thế giới năm 1995 đạt 45 tỷ USD, đến năm 2004 tăng lên 56 tỷ USD (tốc
độ tăng bình quân năm là 20%). Trên thế giới có 3 thị trường tiêu thụ hoa
chính là Mỹ, các nước châu Âu và Nhật Bản (Buschman, 2005)[41]. Hàng
năm, giá trị xuất khẩu hoa cắt trên thế giới khoảng 25 tỷ USD, đứng đầu trong
4 nước xuất khẩu hoa trên thế giới là Hà Lan 1.590 triệu USD, Cô-lôm-bi-a
430 triệu USD, Kê-ny-a 70 triệu USD và Ixraen 135 triệu USD (Nguyễn Văn
Tấp, 2008)[30].
Hoa cúc là một trong 5 loại hoa cắt cành phổ biến nhất trên thế giới. Cây
hoa cúc thu hút người tiêu dùng đặc biệt ở màu sắc phong phú: trắng, vàng,
xanh, đỏ, tím, hồng, da cam... Không những vậy, hình dáng và kích cỡ hoa cũng
rất đa dạng cùng với khả năng có thể điều khiển cho ra hoa tạo nguồn hàng hóa
quanh năm đã khiến cho hoa cúc trở thành loài hoa được tiêu thụ đứng thứ hai
trên thị trường thế giới (sau hoa hồng) (Đặng Ngọc Chi, 2006) [3].
Hà Lan là một trong những nước lớn nhất thế giới về xuất khẩu hoa,
cây cảnh nói chung và xuất khẩu cúc nói riêng. Diện tích trồng cúc của Hà
Lan chiếm 30% tổng diện tích trồng hoa tươi. Hàng năm, Hà Lan đã sản xuất
hàng trăm triệu hoa cúc cắt cành và hoa chậu phục vụ cho thị trường tiêu thụ

22. 11
rộng lớn gồm trên 80 nước trên thế giới. Tiếp sau là các nước: Nhật Bản,
Côlômbia, Trung Quốc... Năm 2006, có 4 nước sản xuất hoa cúc trên thế
giới đạt sản lượng cao nhất là Hà Lan đứng đầu với sản lượng 1,5 tỷ cành,
Côlômbia là 900 triệu cành, Mê-hi-cô và I-ta-li-a đạt 300 triệu cành (Erik Van
Berkum, 2007)[45].
Nhật Bản hiện đang dẫn đầu tại châu Á về sản xuất và tiêu thụ hoa cúc,
hàng năm Nhật Bản tiêu thụ khoảng gần 4.000 triệu Euro để phục vụ nhu cầu
hoa trong nước (Jo Wijnands, 2005)[49]. Người dân Nhật Bản ưa thích hoa
cúc và cúc trở thành là loài hoa quan trọng nhất tại Nhật Bản chiếm tới 36%
sản phẩm nông nghiệp, mỗi năm Nhật Bản sản xuất khoảng hơn hai trăm
triệu cành hoa phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu. Diện tích trồng
hoa cúc chiếm 2/3 tổng diện tích trồng hoa. Năm 2008 diện tích trồng hoa
ở Nhật Bản là 16.800 ha, giá trị sản lượng đạt 2.599 triệu USD (Takahiro
Ando, 2009)[73]. Tuy vậy Nhật Bản vẫn phải nhập một lượng lớn hoa cúc
từ Hà Lan và một số nước khác trên thế giới như Trung Quốc, Đài Loan,
Ma-lai-xi-a, Thái Lan, Cô-lôm-bi-a...
Ở Malaixia, cúc chiếm 23% tổng sản lượng hoa. Ngoài lan ra, 3 loại hoa
quan trọng nhất là hồng, cúc và cẩm chướng chiếm 91,1% tổng sản lượng hoa
ôn đới (Lim Heng Jong, 1998)[78].
Một số nước khác như Thái Lan, cúc đã được trồng quanh năm với sản
lượng cành cắt hàng năm là 50.841.500 cành và đạt năng suất 101.700/Rai
(1ha= 6,25Rai) (Oradee Sahavacharin, 1998)[79]. Ở Trung Quốc, cúc là 1
trong 10 loài hoa cắt quan trọng sau hồng và cẩm chướng chiếm khoảng 20%
tổng số hoa cắt trên thị trường bán buôn ở Bắc Kinh và Côn Minh. Vùng sản
xuất hoa cúc chính là Quảng Đông, Thượng Hải, Bắc Kinh bao gồm các
giống ra hoa mùa Hè, Thu, Đông sớm và Xuân muộn với loại cúc đơn, màu
được ưa chuộng nhất là vàng, trắng, đỏ (Nguyễn Thị Kim Lý, 2001)[22].
Hàng năm, kim ngạch xuất nhập khẩu hoa cúc trên thế giới ước đạt tới
1,5 tỷ USD.

23. 12
Bảng 1.1. Giá trị xuất nhập khẩu hoa cúc hàng năm của
một số nƣớc trên thế giới
(Đv: triệu USD)
TT Tên nƣớc Xuất khẩu Nhập khẩu
1 Trung Quốc 300 200
2 Nhật Bản 150 200
3 Hà Lan 250 100
4 Pháp 70 110
5 Đức 80 50
6 Nga - 120
7 Mỹ 50 70
8 Xin-Ga-Po 15 -
9 I-xra-en 12 -
(Nguồn: Đặng Văn Đông, 2003)[7]
Số liệu trên cho thấy một số nước vừa xuất khẩu đồng thời nhập khẩu
hoa cúc. Sở dĩ có điều này là do đặc điểm của giống phản ứng chặt chẽ với
điều kiện ngoại cảnh và điều kiện khí hậu thời tiết của các nước khác nhau
nên chủng loại hoa cúc trồng cung cấp cho thị trường khác nhau. Vì vậy mà
có những giống hoa cúc nếu trồng trái vụ chi phí điều khiển điều kiện ngoại
cảnh làm cho giá thành sẽ cao hơn so với nhập khẩu hoa cúc từ nước khác về.
Đây là một điều kiện thuận lợi cho phát triển sản xuất hoa cúc ở Việt Nam khi
trong điều kiện khí hậu Việt Nam cây hoa cúc sinh trưởng phát triển tốt, cho
năng suất, chất lượng ổn định.
1.2.2. Tình hình nghiên cứu hoa cúc trên thế giới
1.2.2.1. Kết quả lai tạo và nhân giống hoa cúc trên thế giới
Ngày nay, cùng với sự phát triển của khoa học- kỹ thuật hiện đại thì
ngành công nghệ sinh học trong lĩnh vực chọn tạo giống cây trồng đã có vai
trò rất quan trọng. Các nhà khoa học đã và đang tập trung nghiên cứu lĩnh vực
chọn tạo giống hoa cúc bằng nhiều phương pháp khác nhau: lai hữu tính,
chuyển gen vào tế bào hoa cúc, tạo giống hoa cúc đột biến và kết quả là đã
đưa ra nhiều giống hoa cúc mới.

24. 13
Shibata và Kawata (1998) [69] đã lai tạo thành công giống cúc
“Moonlight” là kết quả của phép lai xa giữa loài Chrysanthemum morifolium
Ramat và loài C.Pacifium Nakai, con lai F1 được lai lại với C.morifolium và
chọn được giống “Moonlight” có hoa đơn, đường kính hoa 5 cm, có 25 cánh
tràng màu vàng hơi xanh, lá nhỏ hơn và cuống lá dài hơn C.morifolium, có bộ
NST 2n=64.
Đột biến là một trong những phương pháp chọn giống có nhiều thành
công đối với cây hoa cúc, tạo ra giống mới có những biến dị về màu sắc hoa,
hình dạng hoa, kích cỡ hoa và một số đặc tính thực vật học khác. Theo NBRI-
Newsletters (1989)[64], khi xử lý tia gamma (1-3 krad) cho 125 giống cúc
(Dendranthema) đã thu được từ chồi ra rễ các thể đột biến về mầu sắc và hình
dạng hoa ở dòng vô tính M1 và M2 của 50 giống, trong đó có 36 giống được
coi là giống mới, nồng độ tia gamma thích hợp nhất là 1,5 và 2,5 krad.
Các nhà khoa học Benetka và Pavingerova (1995)[40] đã sử dụng kỹ thuật
chuyển gen lạ vào genome của giống hoa để tạo ra giống mới, giống cúc
Chrysanthemum (Dendranthema grandiflora Tzvelev.) CV. “White Snowdon”
được chuyển gen (pTiB6S3 T-DNA) của Agrobaceerium tumefacciens
(B6S3 T-DNA) hoặc gen GUS trong cấu trúc di truyền.
Mitouchkina và Dolgov, 2000)[60] đã nghiên cứu chuyển gen rolC bằng
việc sử dụng vi khuẩn Agrobacterium rhizogenes đến biến đổi hình dáng cây
và cấu trúc hoa cúc. Đoạn gen rolC dưới tác động của đoạn promoter 35S trên
plasmid pPCV003 với dòng vi khuẩn Agrobacterium GV3101 được chuyển
vào cây hoa cúc White Snowdon, hay còn gọi là giống Bông tuyết (CN42).
Một trong các dòng chuyển gen thu được có sự biểu hiện thay đổi về kích cỡ
cây, khả năng phân cành, nhánh, hình dáng hoa cũng như kiểu cánh hoa, là
nguồn vật liệu để tạo ra giống hoa cúc mới.
Cây hoa cúc có thể nhân giống bằng nhiều phương pháp khác nhau: gieo
hạt, giâm cành, tỉa chồi, nuôi cấy mô tế bào. Tuy nhiên, phương pháp nuôi
cấy mô tế bào được các nhà khoa học thế giới nghiên cứu nhiều nhất. Một

25. 14
trong những nhân tố tạo nên sự thành công của ngành sản xuất hoa cúc của
một số nước trên thế giới (Hà Lan, Nhật Bản, Mỹ, Thái Lan...) là đã sử dụng
công nghệ nhân giống invitro để sản xuất cây giống. Với công nghệ nhân
giống invitro mà người ta có thể sản xuất được số lượng rất lớn các cây giống
khỏe, sạch bệnh, đồng nhất về mặt di truyền đáp ứng yêu cầu sản xuất.
Năm 1990 khi nghiên cứu về ảnh hưởng của thành phần môi trường dinh
dưỡng, Lunegent và Wardly (1990) [57] đã kết luận: đoạn thân cúc cao 1-2 cm
cho phát triển trong môi trường Benzyl Adenine thì chúng hình thành 2-3 chồi
so với mẫu bản và không có rễ bất định, còn trong môi trường 0,1-0,3 mg/l
Indole Butyric Acid thì hình thành 1-2 chồi và có rễ bất định.
Năm 1990, Kenth và Toress [52] đã nuôi cấy mô thành công từ đoạn thân
và lá của giống hoa cúc màu tím trên môi trường MS. Tỷ lệ hình thành chồi đạt
100% và trung bình các cây được nuôi cấy mô sau 3-4 tháng đã ra hoa.
1.2.2.2. Kết quả nghiên cứu về chiếu sáng bổ sung và chiếu sáng quang
gián đoạn cho cúc
Hiện tượng quang chu kỳ của cây hoa cúc là sự phản ứng của cây với
độ dài chiếu sáng trong ngày, mỗi giống cúc khác nhau thì có độ dài chiếu
sáng tới hạn trong ngày khác nhau có khả năng điều khiển quá trình sinh
trưởng, phát triển của cây. Các nhà khoa học trên thế giới đã đi sâu nghiên
cứu tác động của quang chu kỳ đến sự ra hoa của cúc và các biện pháp kỹ
thuật điều khiển quang chu kỳ để nâng cao năng suất, chất lượng hoa cúc.
Khi nghiên cứu ảnh hưởng quang chu kỳ đến sự ra hoa các giống cúc
khác nhau, Lý Hồng Triết và Quách Tiến Văn (Dẫn theo Đặng Văn Đông,
2005) [8] làm thí nghiệm xử lý che sáng với 50 giống cúc thu từ 15 đến 40
ngày cho thấy kết quả khác nhau khá lớn: đa số các giống (57,14%) xuất hiện
nụ và hoa đồng bộ nhau, 35,62% ra nụ sớm nhưng ra hoa muộn; 10,20% ra nụ
muộn nhưng nụ sinh trưởng phát dục nhanh.
Thời gian chiếu sáng rất quan trọng cho cây cúc, ảnh hưởng đến sự ra
hoa của cúc. Các tác giả Cockshull (1977)[44], Strojuy (1985) [71], Narumon

26. 15
(1998) [63] đã khẳng định: Hầu hết các giống cúc trong thời kỳ sinh trưởng sinh
dưỡng cần ánh sáng ngày dài trên 13 giờ, trong thời kỳ phân hoá mầm hoa thời
gian chiếu sáng tốt nhất là 10-11 giờ/ngày-đêm. Thời gian chiếu sáng dài, sinh
trưởng của hoa cúc kéo dài hơn, thân cây cao, lá to, ra hoa muộn. Thời gian
chiếu sáng giai đoạn hình thành hoa phù hợp sẽ cho chất lượng hoa cúc tốt nhất.
Khi nghiên cứu ảnh hưởng của thời gian ánh sáng ngày ngắn đến sự
phân hóa mầm hoa của hai giống cúc thu Hoàng Kim Cầu và Ngân Phong Lĩnh
ở Hàng Châu-Trung Quốc (300
21‟ bắc), Thạch Vạn Lý và Đào Thu Chân (dẫn
theo Đặng Văn Đông, 2005)[8] đã nhận thấy sau khi chiếu sáng ngày ngắn 30
ngày thì chúng hoàn thành việc phân hoá mầm hoa. Giống Hoàng Kim Cầu
bắt đầu phân hoá từ ngày 31/8 và đến ngày 31/9 thì hoàn thành, đến ngày 9/11
thì nở hoa. Giống Ngân Phong Lĩnh bắt đầu phân hoá hoa vào ngày 6/9 và
đến ngày 6/10 thì hoàn thành, bắt đầu nở hoa vào ngày 14/11.
Các nghiên cứu của Yangxiaohan và Quách Trí Cương (Dẫn theo Đặng
Văn Đông, 2005)[8], khẳng định rằng yêu cầu về độ dài ánh sáng tới hạn
trong ngày của các giống khác nhau thì không giống nhau, chúng dao động
trong phạm vi từ 12,0-13,5 giờ/ngày-đêm. Tuy nhiên cũng có một số giống có
phạm vi giới hạn tương đối rộng như giống Encor: 14,5 giờ/ngày-đêm, giống
White-Wonder: 16 giờ/ngày-đêm.
Theo những nghiên cứu khác của Mortensen và Strumme (1987)[61],
thì tuyệt đại bộ phận giống hoa cúc dưới ánh sáng ngày dài không thể ra hoa
được, hoặc những nụ đã được phân hoá, cũng dừng lại tạo thành hình đầu lá
liễu. Trong điều kiện ngày ngắn đêm dài, cây mới có thể phân hoá hoa và tiếp
tục tạo thành hoa. Mức ánh sáng thấp là nguyên nhân làm trì hoãn sự phát
triển mầm hoa và ngược lại, kích thích sự phát triển hoa cúc ở các mức ánh
sáng cao (Hidén và Larsen, 1994)[46]; (Janni Bjerregaard Lund và cs,
2007)[48].
Điều khiển quang chu kỳ là vấn đề được nhiều nhà khoa học nghiên
cứu để thúc đẩy hoặc kìm hãm quá trình hình thành và nở hoa. Hiện tượng

27. 16
cảm ứng hình thành hoa trong điều kiện ngày ngắn có thể bị ngăn lại hoặc làm
chậm lại khi điều kiện ánh sáng ngày dài bị làm ngắn bằng cách chiếu ánh
sáng có cường độ yếu trong suốt thời gian ban đêm. Matthew G. Blanchard và
Erik (2009) [59] đã nghiên cứu ảnh hưởng của chiếu sáng bổ sung đến sự nở
hoa của cây hoa cúc trong điều kiện ánh sáng ngày ngắn trong nhà kính.
Giống hoa cúc „Bianca‟ (Chrysanthemum x grandiflorum (Ramat.) Kitam) và
cúc trồng chậu „Auburn‟ được trồng trong nhà kính ở nhiệt độ trung bình
ngày là 19,5-20,70
C. Ánh sáng bổ sung gián đoạn từ 22h30-2h30 bằng đèn
HPS 600W được thắp sáng trong 4h liên tục, chiếu sáng gián đoạn 30 phút
thắp sáng 6 phút trong 4h. Những cây không trồng trong điều kiện ngày ngắn
có hoa sớm hơn những cây được chiếu sáng bổ sung là từ 2-15 ngày và thời
gian nở hoa từ 7-24 ngày và tăng tỷ lệ hoa nở 15-35 %. Kết quả nghiên cứu
kết luận rằng: Việc sử dụng đèn HPS cung cấp ánh sáng nhân tạo (với cường
độ chiếu sáng >=2.4 [mu]mol m-2 s-1) là một phương pháp rất hữu hiệu trong
việc điều khiển sự nở hoa trong việc trồng hoa cúc trong nhà kính.
Khi nghiên cứu bộ phận cảm ứng ánh sáng của một số giống cúc, các tác
giả Rosenvist và cs (2001) [67], cũng đều nhận thấy rằng các lá phía trên là cơ
quan cảm thụ chủ yếu, còn các lá phía dưới ít cảm ứng hơn, thậm chí không có
cảm ứng. Nếu xử lý che sáng (hoặc chiếu sáng quang gián đoạn) khi cây quá ít lá
thì không đủ để cây thay đổi quy luật ra hoa.
Khattak và cs(2004)[53] đã tiến hành thí nghiệm nghiên cứu về ảnh
hưởng của ánh sáng bổ sung và mật độ trồng hoa cúc đến chiều cao cây hoa
cúc. Cây cúc (Dendranthema grandiflorum) được trồng trong nhà kính với
mật độ 40-100 cây/m2
và được chiếu sáng bổ sung ánh sáng hồng ngoại (FR).
Kết quả thí nghiệm cho thấy: trong công thức không chiếu sáng bổ sung ánh
sáng hồng ngoại thì chiều cao cuối cùng của cây trong giai đoạn nở hoa bị
giảm 19% khi đánh dấu từ đốt thứ 6 đến đốt thứ 11 trên thân cây. Giữa mật độ
trồng và ánh sáng hồng ngoại không có sự tác động qua lại lẫn nhau, khi mật
độ thay đổi từ 40 đến 100 cây/m2
và sự có mặt của ánh sáng hồng ngoại thì
chiều cao cây hoa cúc không bị ảnh hưởng.

28. 17
Blacquiere (2002)[42] cũng cho rằng đối với cây hoa cúc, việc điều
chỉnh quang chu kỳ bằng cách bổ sung ánh sáng đóng một vai trò quan trọng
trong việc điều khiển sự sinh trưởng trước thời kỳ nở hoa. Kết quả nghiên cứu
của ông đã cho thấy bổ sung ánh sáng cho hoa cúc “White Reagan” vào ban
đêm sẽ đem lại hiệu quả cao nhất với cường độ ánh sáng thích hợp 1.000-
4.000 µmol/m2
.
Sun-Ja Kim và cs (2004)[68] đã nghiên cứu ảnh hưởng của chất lượng
ánh sáng đến tăng trưởng chiều dài thân và lá của của cây cúc trong nuôi cấy
in vitro. Những đoạn thân cây cúc trong môi trường nuôi cấy in vitro (dài 1 cm)
được chuyển sang trồng trong môi trường mới 30 g l-1 sucrose, và trồng trong
35 ngày dưới 6 chế độ ánh sáng khác nhau: ánh sáng đèn huỳnh quang (FL),
ánh sáng xanh (B), ánh sáng đỏ (R), ánh sáng đỏ và xanh (RB), ánh sáng đỏ
và hồng ngoại (RFr), ánh sáng xanh và vùng hồng ngoại (BFr). Kết quả cho
thấy trong điều kiện ánh sáng đỏ (R) và ánh sáng đỏ và hồng ngoại (RFr) thì
chiều dài thân đạt kích thước lớn nhất trong tất cả các công thức thí nghiệm
do sự kéo dài các đốt thân, đặc biệt là đốt thứ 3 (chiều dài đốt gấp đôi chiều
dài các đốt khác). Do vậy, cây hoa cúc trong giai đoạn nuôi cấy để kéo dài
chiều cao đoạn thân cây mà vẫn đảm bảo sự sinh trưởng cân đối của cây cần
điều chỉnh tỷ lệ chiếu sáng ánh sáng đỏ với ánh sáng xanh hoặc ánh sáng đèn
huỳnh quang trong thí nghiệm.
1.2.2.3. Kết quả nghiên cứu về chất điều tiết sinh trưởng
Các chất điều tiết sinh trưởng có vai trò quan trọng trong việc điều
chỉnh quá trình sinh trưởng, phát triển và các hoạt động sinh lý của cây trồng.
Căn cứ vào hoạt tính sinh lý của các chất điều tiết sinh trưởng, các nhà khoa học
đã phân thành 2 nhóm chất là các chất kích thích sinh trưởng và các chất ức chế
sinh trưởng. Các chất kích thích sinh trưởng như GA3, IAA, IBA... có tác dụng
kéo dài chiều cao cây, kéo dài chiều dài cành hoa, tăng số cành nhánh, tăng kích
thước hoa. Các chất ức chế sinh trưởng như CCC, B9, MH... có tác dụng giảm

29. 18
chiều cao cây nhưng làm tăng đường kính thân. Vì vậy, chất điều tiết sinh trưởng
thực vật ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất nông nghiệp nói
chung và trong sản xuất hoa nói riêng. Hiện nay đã có nhiều kết quả của các nhà
khoa học nghiên cứu về chất điều tiết sinh trưởng đối với cây hoa cúc để nâng
cao năng suất, chất lượng hoa.
Khi nghiên cứu tác dụng của Axit Gibberellic (GA3) và Malein
hydrazyt (MH) sau khi trồng 30 và 60 ngày đến sự phát triển hoa và năng suất
của hoa cúc được trồng trong điều kiện nhà lưới, Dalal và cs (2009) [72] đã
cho thấy GA3 ở nồng độ 200 ppm làm tăng chiều cao cây tối đa, thúc đẩy
nhanh sự ra hoa, tăng đường kính của hoa, chiều dài của cuống hoa và năng
suất giống hoa cúc thí nghiệm. Phun MH ở nồng độ 750 ppm làm tăng số
nhánh trên cây và đường kính bông hoa.
Ksenija Karlovie và cs (2004)[54] đã nghiên cứu các nồng độ khác
nhau của Daminozide (B9) và Chlormequat (CCC) là những chất ức chế sinh
trưởng đến sự sinh trưởng của cây hoa cúc „Revert‟. Kết quả cho thấy
Daminozide ở nồng độ 2.000 ppm có tác dụng làm giảm chiều cao cây hoa tốt
nhất, số lượng chồi hoa cũng giảm đi và hiệu quả cao hơn so với việc sử dụng
chất Chlormequat.
Prohexadione Calcium (Pro-Ca) là chất có tác dụng ức chế quá trình
sinh tổng hợp gibberellin làm giảm chiều dài tế bào của đốt thân, chiều cao
cây, chậm quá trình sinh trưởng của cây và được sử dụng cho cây trồng chậu,
trồng thảm... Yoon Ha Kim và cs (2010) [76] đã tiến hành nghiên cứu ảnh
hưởng của Prohexadione Calcium (Pro-Ca) và Daminozide (B9) đến sự sinh
trưởng, phát triển của giống Cúc (MorifoliumR. cv Monalisa White) 3 tuần
tuổi, phun 3 lần (mỗi lần cách nhau 7 ngày). Kết quả cho thấy ở nồng độ 400
ppm Pro-Ca làm giảm chiều cao cây 30,7%, tăng đường kính thân cây, khối
lượng cây và số lượng hoa không bị ảnh hưởng. Hiệu quả sử dụng của Pro-Ca
cao hơn B9 và ít độc hại hơn với sức khỏe con người.

30. 19
1.3. TÌNH HÌNH SẢN XUẤT VÀ NGHIÊN CỨU HOA CÚC Ở VIỆT NAM
1.3.1. Tình hình sản xuất hoa cúc ở Việt Nam
Trước những năm 1986, sản xuất hoa của Việt Nam chỉ tập trung ở các
vùng trồng hoa truyền thống của các thành phố, khu công nghiệp, khu du lịch,
nghỉ mát như: Ngọc Hà, Quảng An, Nhật Tân, Tây Tựu (Hà Nội), Đằng Lâm,
Đằng Hải (Hải Phòng), Hoành Bồ, Hạ Long (Quảng Ninh), quận Gò Vấp,
Hóc Môn (Hồ Chí Minh), phường 3,4,5,6,7,8,11,12 (Đà Lạt) (Nguyễn Xuân Linh,
1998)[16] và chỉ là ngành kinh doanh nhỏ của các nhà vườn nhỏ cung cấp cho
thị trường nội địa là chính. Diện tích trồng hoa của Việt Nam theo số liệu thống
kê năm 1993 chỉ chiếm 0,02% tổng diện tích đất nông nghiệp (1.585 ha).
Hiện nay trồng hoa là một nghề sản xuất và kinh doanh được đặc biệt
quan tâm. Chính vì vậy mà diện tích trồng hoa và cây cảnh ngày càng phát triển.
Năm 2001, nước ta có 4.500 ha trồng hoa-cây cảnh, năm 2002 là 8.512
ha, năm 2003 là 9.430 ha, năm 2004 là 11.340 ha và đến năm 2009 đạt 15.200
ha trồng hoa-cây cảnh. So với năm 1994, diện tích hoa, cây cảnh năm 2009 đã
tăng 4,3 lần, giá trị sản lượng tăng 8,2 lần và mức tăng giá trị thu nhập/ha là
182%. Tốc độ tăng trưởng này là rất cao so với các ngành nông nghiệp khác
(Đặng Văn Đông, 2010)[10].
Hoa cúc được du nhập vào Việt Nam từ thế kỷ 15, đến đầu thế kỷ 19 đã
hình thành một số vùng chuyên nhỏ cung cấp cho nhân dân. Một phần để
chơi, một phần phục vụ việc cúng lễ và dùng làm dược liệu. Hiện nay cây
hoa cúc có mặt ở khắp nơi từ vùng núi cao đến đồng bằng, từ nông thôn đến
thành thị. Nếu xét về cơ cấu chủng loại tất cả các loại hoa thì trước những
năm 1997 diện tích hoa hồng nhiều nhất chiếm 31% nhưng từ 1998 trở lại
đây diện tích hoa cúc đã vượt lên chiếm 42%, trong khi đó hoa hồng chỉ còn
29,4%. Riêng ở Hà Nội tổng giá trị sản lượng hoa cúc năm 1999 đạt 41,3 tỷ
đồng, xuất khẩu sang Trung Quốc 3,6 tỷ đồng, tốc độ tăng hàng năm khoảng
10% (Nguyễn Xuân Linh và cs, 2000) [18].

31. 20
Hiện nay trong thực tế sản xuất có rất nhiều các giống cúc nhập nội được
trồng phổ biến hầu hết các tỉnh thành trong cả nước. Kết quả điều tra về cơ cấu
diện tích trồng các giống cúc trồng ở miền bắc Việt Nam của Đặng Văn Đông
(2005)[8] cho thấy trong 51 giống cúc được trồng có 24 giống trồng với diện
tích khá lớn, chiếm 88% tổng diện tích trồng. Đó là Vàng Đài Loan (13,7%),
CN98 (10,3%), CN97 (98,0%), CN93 (7,7%), CN01 (96,0%), Tím sen (6%).
27 giống còn lại cơ cấu diện tích ít (<1%).
Theo Đặng Văn Đông (2005)[8], năm 2003 cả nước có 9.430 ha gồm
hoa và cây cảnh các loại, sản lượng 482,6 tỷ đồng, trong đó hoa cúc là 1.484
ha cho giá trị sản lượng cao nhất 129,49 tỷ đồng và được phân bố nhiều tỉnh
trong nước.
Bảng 1.2. Tình hình sản xuất hoa cúc ở một số tỉnh trong cả nƣớc năm 2003
Địa phƣơng
Diện tích (ha) Giá trị sản lƣợng (Tr.đ)
Tổng số Hoa cúc Tổng số Hoa cúc
Cả nước 9.430 1.484 482.606 129.490
Hà Nội 1.642 387 81.729 30.188
Hải Phòng 814 97 12.210 1.400
Vĩnh Phúc 1.029 115 38.144 4.200
Hưng Yên 658 90 26.320 3.600
Nam Định 546 27 8.585 420
Lào Cai 52 15 12.764 1142
TP.Hồ Chí Minh 527 160 24.194 6.810
Lâm Đồng (Đà Lạt) 1.467 360 193.500 84.000
Bình Thuận 325 100 6.640 3.100
Nguồn: Đặng Văn Đông, 2005[8]
Theo số liệu thống kê của www.rauhoaquavietnam thì chủng loại
hoa xuất khẩu của Việt Nam trong 8 tháng đầu năm 2009 khá đa dạng.
Trong đó phải kể đến một số mặt hàng hoa xuất khẩu như hoa cúc, cẩm
chướng, hồng, lan...

32. 21
Bảng 1.3. Kim ngạch xuất khẩu hoa tƣơi 8 tháng đầu năm 2008 và 2009
Chủng loại
Năm 2008 Năm 2009 Vƣợt của 2009 so
với 2008 (%)(USD) (USD)
Tổng 5.271.499,9 7.364.320,9 39,7
Cúc các loại 3.026.408,3 4.433.122,3 46,5
Cẩm chướng 1.494.094,1 1.485.962,6 -0,5
Hoa hồng tươi 382.266,3 671.652,9 75,7
Lan Hồ Điệp 116.929,6 354.568,0 203,2
Lan Vũ nữ 0,0 160.213,5 100,0
Cát tường 0,0 19.814,0 100,0
Địa lan 0,0 13.860,0 100,0
Phong lan 576,8 11.880,0 1.959,6
Hoa tươi các loại 1.757,1 3.999,0 127,6
Nguồn: www.rauhoaquavietnam,2009 [80]
Trong số những mặt hàng hoa xuất khẩu thì hoa cúc vẫn chiếm ưu thế về
kim ngạch với 4,4 triệu USD, tăng 46,5% so với cùng kỳ 2008. Tiếp đến là
cẩm chướng với kim ngạch đạt 1,5 triệu USD, giảm 0,5%. Xuất khẩu hoa
hồng tươi có sức tăng trưởng rất mạnh mẽ, đạt 671,6 nghìn USD, tăng 75,7%
so với cùng kỳ 2008. Giá xuất khẩu hoa cúc tăng nhẹ trong khi lượng hoa và
kim ngạch giảm trong tháng 4/09, đơn giá xuất khẩu hoa cúc các loại đang có
xu hướng tăng lên. Đơn giá trung bình xuất khẩu hoa cúc trong tháng 8/09 là
0,26 USD/cành, tăng 0,03 USD/cành so với tháng 7/09 và tăng 0,04 USD/cành so
với tháng 8 cùng kỳ năm 2008.
Các thành phố chính là nơi tiêu thụ hoa chủ yếu của Việt Nam, trong đó
thành phố Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh là nơi tiêu thụ, vừa là vùng sản
xuất hoa lớn của cả nước. Hà Nội với các điều kiện thuận lợi như nguồn gen
phong phú, đa dạng, có thể trồng được rất nhiều loài hoa ôn đới, nhiệt đới và
á nhiệt đới. Với tốc độ đô thị hóa như hiện nay thì các vùng trồng hoa nổi
tiếng của Hà Nội như Quảng Bá, Ngọc Hà, Tây Hồ, Nhật Tân đang mất đi
và thay thế bởi các vùng trồng hoa rộng khắp các quận huyện ngoại thành
Hà Nội. Tây Tựu là vùng chuyên canh hoa cúc lớn nhất Hà Nội với hiệu quả

33. 22
kinh tế cây hoa cúc cao hơn rất nhiều so với cây trồng khác, 1 ha hoa cúc có
thể thu được 135-140 triệu đồng, trong khi chi phí sản xuất chiếm khoảng 62-
65 triệu đồng, lãi thu được có thể đạt từ 73-74 triệu đồng.
Thành phố Hồ Chí Minh là thị trường tiêu thụ hoa cắt lớn nhất Việt Nam,
nhu cầu tiêu dùng hàng ngày từ 40-50 ngàn cành/ngày, tiếp đó là Hà Nội có
nhu cầu tiêu thụ từ 25-30 ngàn cành/ngày. Trong số các loài hoa cắt tiêu dùng
hàng ngày thì hoa cúc chiếm từ 25-30% về số lượng và từ 17-20% về giá trị
(Đặng Văn Đông, 2005) [8].
1.3.2. Tình hình nghiên cứu hoa cúc ở Việt Nam
1.3.2.1. Kết quả nghiên cứu về chọn tạo và nhân giống hoa cúc ở Việt Nam
* Kết quả nghiên cứu chọn tạo giống cúc
Chọn tạo giống bằng phương pháp nhập nội là con đường cải tiến giống
nhanh nhất và rẻ tiền nhất. Thực tế cho thấy rằng, nhiều giống cúc được nhập nội
sinh trưởng và phát triển mạnh, có năng suất và chất lượng tốt trong điều kiện
khí hậu nước ta. Vì vậy, để có được các giống hoa cúc năng suất và chất lượng
tốt phù hợp với điều kiện sinh thái từng vùng thì các nhà khoa học đã có nhiều
kết quả nghiên cứu đánh giá, tuyển chọn giống và đưa ra giới thiệu cho sản xuất.
Trong các năm 1996-1998, Nguyễn Thị Kim Lý (2001) [22] đã thu thập
khảo sát 30 giống hoa cúc từ nguồn trong nước và nhập nội và đã tuyển chọn
được một số giống cúc có triển vọng ở các thời vụ khác nhau như vụ Xuân-Hè
và Hè-Thu là CN93, CN98, Tím sen, Vàng hè Đà Lạt, vụ Thu- Đông là Vàng
Đài Loan, CN97 và các giống cúc chi như Cao Bồi Tím, Họa Mi… vụ Đông Xuân
là giống Tím Xoáy.
Nguyễn Xuân Linh và cs (1998) [17], khi nghiên cứu đặc điểm sinh
trưởng, phát triển các giống cúc ở Việt Nam đã kết luận: các giống nhóm cúc
mùa thu nở hoa vào đầu tháng 11 thì phân hóa hoa từ cuối tháng 8, các giống
cúc thu đông có thời gian sinh trưởng 14 tuần và thường nở hoa vào giữa
tháng 12 đến đầu tháng giêng.
Năm 2002, Phạm Xuân Tùng (2004) [31] đã tiến hành khảo sát đánh giá
20 giống hoa cúc vụ Hè tại Đà Lạt. Kết quả cho thấy có 2 giống cúc (giống 41 và

34. 23
44) có dạng hoa và màu sắc đẹp, có khả năng kháng ruồi và nấm bệnh tốt, có
triển vọng trong sản xuất và trên thị trường.
Từ năm 2001-2005, Viện Di truyền Nông nghiệp đã tiến hành khảo sát,
đánh giá và so sánh các giống hoa cúc nhập từ Hà Lan. Kết quả đã tuyển chọn
cho sản xuất giống hoa cúc chùm CN20 có khả năng sinh trưởng, phát triển
tốt, cây cao 70-90 cm, thân cứng khỏe, thời gian sinh trưởng 3-4 tháng, hoa
đẹp được người tiêu dùng ưa chuộng và được trồng 2 vụ chính là vụ Thu và
Đông (Nguyễn Thị Kim Lý và Nguyễn Xuân Linh, 2004) [23]; (Nguyễn Thị Kim
Lý và Lê Sỹ Dũng, 2008 [25]).
Đặng Văn Đông (2005)[8] đã tiến hành điều tra đánh giá tập đoàn các
giống cúc trồng ở miền Bắc Việt Nam. Kết quả đã xác định được 51 giống
cúc đang được trồng với mục đích sản xuất hàng hóa và 15 giống đang được
trồng với các mục đích khác trên quy mô diện tích ít. Kết quả điều tra cho
thấy các giống cúc được trồng có xuất xứ tại Hà Nội từ năm 1995 đến nay khá
ít có 6/51 giống, từ vùng hoa Đà Lạt có 5/51 giống, còn lại chủ yếu nhập nội
từ các nước khác nhau. Trong đó Hà Lan 23 giống, Xin-Ga-Po 8 giống, Nhật Bản
4 giống, Đài Loan 1 giống, Trung Quốc 1 giống và Ấn Độ 1 giống.
Giống cúc Vàng Hè mới (CN01) đã được Trung tâm Hoa-Cây cảnh
(Viện Di truyền Nông nghiệp) khảo sát, đánh giá, tuyển chọn và hiện nay đang
được trồng rộng rãi ở các vùng trồng hoa. Theo Nguyễn Thị Kim Lý và
Nguyễn Xuân Linh (2005) [24] thì giống CN01 có khả năng sinh trưởng, phát
triển tốt trong vụ Xuân-Hè và Hè-Thu, tỉ lệ nở hoa cao (97-99%), khả năng
chống chịu sâu bệnh tốt, hình dáng và mầu sắc hoa đẹp nên được thị trường ưa
chuộng.
Khi nghiên cứu khả năng sinh trưởng, phát triển của các giống cúc nhập
nội và địa phương tại Hà Nội, Đặng Ngọc Chi (2006)[3] đã đưa ra kết quả: trong
18 giống cúc trồng thử nghiệm, chỉ có 7 giống là Đồng Tiền trắng, Chi Xanh,
Mặt Trời, CN19, CN20, Cao Bồi Tím, Tua Vàng có khả năng sinh trưởng, phát
triển tốt, các đặc điểm hình thái và chất lượng hoa được người sản xuất và tiêu
dùng ưa chuộng. Các giống còn lại tuy có màu sắc đẹp nhưng có những đặc

35. 24
điểm hình thái không phù hợp với sản xuất và khả năng vận chuyển kém nên
không được người sản xuất và tiêu dùng lựa chọn và phổ biến rộng rãi.
* Kết quả nghiên cứu về nhân giống hoa cúc
Cây hoa cúc có thể nhân giống bằng nhiều phương pháp khác nhau và
các phương pháp nhân giống đã ảnh hưởng đến chất lượng hoa cúc. Để đánh
giá ảnh hưởng của các phương pháp nhân giống vô tính tới chất lượng và hiệu
quả sản xuất hoa cúc cho cúc Vàng Đài Loan, Đặng Văn Đông (2005)[8] đã
nghiên cứu 4 phương pháp nhân giống là: tách mầm giá, giâm cành từ cây mẹ
chọn lọc trong vườn, nuôi cấy mô tế bào, giâm cành từ cây mẹ nuôi cấy mô tế
bào. Kết quả như sau: phương pháp tách mầm giá và giâm cành truyền thống
đơn giản, dễ làm nhưng tỷ lệ nhiễm bệnh khá cao từ 9 đến 15%, các chỉ tiêu
chất lượng cành hoa thấp như chiều cao cành hoa đạt 77,4 đến 82,2 cm. Trong
khi đó phương pháp nuôi cấy mô tế bào và giâm cành từ cây mẹ nuôi cấy mô
tế bào có tỉ lệ nhiễm bệnh thấp từ 3 đến 5%, các chỉ tiêu chất lượng cành hoa
cao hơn như chiều cao cành hoa đạt 91,1 đến 92,5 cm... Sử dụng phương pháp
giâm cành từ cây mẹ nuôi cấy mô tế bào cho hệ số nhân giống cao, chất lượng
cây giống tốt, hiệu quả sản xuất hoa thương phẩm cao gấp 1,7 lần so với trồng
cây nhân giống bằng phương pháp giâm cành truyền thống.
Hiện nay, việc ứng dụng kỹ thuật nhân giống in vitro để sản xuất hoa
cúc đã được nhiều nhà khoa học Việt Nam nghiên cứu thành công. Theo
Nguyễn Xuân Linh và các cs (1998)[16] thì khả năng tái sinh và nhân giống
của cây cúc là rất cao: cúc CN93 với hệ số nhân là 611
/năm, vàng Đài Loan
510
-610
/năm, cúc hồng Đài Loan 310
-410
/năm và cúc đỏ Hà Lan 311
/năm. Quy
trình nhân giống nuôi cấy mô trên cây hoa cúc gồm có 5 bước cơ bản: tạo
nguyên liệu khởi đầu, tạo và nhân nhanh chồi trong môi trường dinh dưỡng
nhân tạo, tạo cây hoàn chỉnh, đưa cây ra vườn ươm và đưa cây giống trồng ra
ruộng sản xuất. Nguồn cấy mô ban đầu là các đỉnh sinh trưởng, các mầm bất
định ở nách lá, mô lá... ngoài ra việc nuôi cấy mô cũng có thể dùng đoạn thân,
lá, đài, cánh hoa, nhị... làm mẫu cấy.

36. 25
Nguyễn Thị Diệu Hương và Dương Tấn Nhựt (2004) [13] khi nghiên cứu
hoàn thiện quy trình nhân nhanh giống cây hoa cúc (Chrysanthemum indicum L.)
sạch bệnh bằng kỹ thuật nuôi cấy đỉnh sinh trưởng trong môi trường 1/2 MS
đã bổ sung BAP kết hợp với NAA, IAA, IBA theo sự biến thiên của các chất
kích thích sinh trưởng. Kết quả cho thấy trong môi trường 1/2 MS có bổ sung
NAA (0,2-0,5 mg/l), IBA (0,2-0,5 mg/l) đều tạo rễ cho chồi cây hoa cúc tốt
hơn trong môi trường 1/2 MS có bổ sung IAA (0,2-0,5 mg/l).
Tác giả Trần Thị Thu Hiền và cs (2007)[14] đã nghiên cứu phương
pháp nhân giống hoa cúc CN97 bằng nuôi cấy mô tế bào đã đưa ra kết luận: ở
giai đoạn nhân nhanh, môi trường MS có bổ sung 0,5 mg/l NAA là môi
trường ra rễ, tạo cây hoàn chỉnh phù hợp nhất cho chồi cúc in vitro.
Để nâng cao chất lượng của các cây giống hoa cúc nuôi cấy in vitro
thông qua nuôi cấy thoáng khí, Dương Tấn Nhựt và cs (2005) [27] tiến hành thí
nghiệm nuôi cấy cây hoa cúc (Chrysanthemum sp.) trong các hộp nhựa tròn có
đục lỗ và hộp không đục lỗ. Kết quả cho thấy trọng lượng tươi và chiều cao cây
trong hộp 1 lỗ thoáng khí cao hơn rõ ràng so với cây được cấy trong hộp không
thoáng khí, có tỉ lệ sống cao, sinh trưởng, phát triển tốt khi ra vườn ươm.
Phương pháp nhân giống hoa cúc bằng giâm cành hiện nay vẫn đang
được áp dụng rất phổ biến trong thực tế sản xuất hoa cúc Việt Nam. Vì vậy,
khi nghiên cứu cải tiến biện pháp nhân giống cúc bằng giâm cành để nâng cao
chất lượng cành giâm, hạ giá thành cây giống, Nguyễn Thị Kim Lý (2001)
[22], đã tiến hành các nghiên cứu thí nghiệm xây dựng quy trình cải tiến nhân
giống cúc từ khâu trồng cây mẹ và khai thác mầm giâm như sau:
- Thời vụ giâm: chọn 2 thời vụ giâm chính là vụ Xuân-Hè (từ tháng 2
đến tháng 5) và Thu-Đông (từ tháng 9 đến tháng 11).
- Đất vườn ươm để trồng cây mẹ: chọn những chân đất cao, tơi xốp,
nhiều mùn đã được cày bừa và xử lý nguồn bệnh, chủ động tưới tiêu và có
giàn che mưa nắng.

37. 26
- Trồng cây mẹ: chọn cành giâm tốt khoẻ, không bị sâu bệnh từ những
cây mẹ có chất lượng tốt và đảm bảo những đặc trưng hình thái giống, tốt
nhất là những mầm cành bánh tẻ, dài từ 5-8 cm có khoảng 3 -4 lá với mật độ
1.000 cành giâm/m2
, thường sau khoảng 10 -15 ngày, cây ra rễ tốt thì đem
trồng cây mẹ để cắt mầm. Khoảng cách trồng cây mẹ là 14 x 15 cm, mật độ
400.000cây/ha.
- Kỹ thuật bấm ngọn và cắt cành: thường sau trồng khoảng 10-12 ngày,
tiến hành bấm ngọn lần 1 và sau 20 ngày, bấm ngọn lần 2. Sau 25 ngày kể từ
khi bấm ngọn lần 2, tiến hành cắt lần 1. Như vậy mỗi cây mẹ sẽ cắt được 3-4
cành. Sau đó, tiếp tục cắt lần 2, lần 3 và mỗi lần cách nhau khoảng 25 ngày.
Với kỹ thuật như vậy trong 1 vụ (thời gian khoảng 4 tháng) trên 1 ha có thể
thu được 4.000.000 cành giâm có chất lượng tốt.
Việc giâm cành vào vụ Xuân và vụ Thu tiến hành dễ dàng hơn, còn vào
vụ Hè-Thu khó khăn hơn. Để giải quyết những khó khăn này, Nguyễn Thị
Kim Lý (2001) [22], đã tiến hành nghiên cứu một số biện pháp giâm cành với
2 giống được trồng khá phổ biến ngoài sản xuất giống cúc CN 97 và Họa Mi.
Kết quả đã thu được là trong các biện pháp xử lý cành giâm, biện pháp giâm
trên nền đất phù sa nhẹ, chỉ tưới đẫm 1 lần kết hợp với xử lý IBA 1.000 ppm
và Zinep 0,1%, cho tỷ lệ hình thành rễ và tỷ lệ cây xuất vườn cao nhất. Biện
pháp này khi áp dụng ngoài sản xuất đã đạt hiệu quả kinh tế cao, cung cấp đủ
cây cho sản xuất cây thay vì trước đây việc giâm trên nền cát ẩm là không
thích hợp cho sự ra rễ cành giâm.
Khi nghiên cứu biện pháp nhân giống hoa cúc bằng giâm cành vào mùa
hè, Nguyễn Thị Kim Lý và Nguyễn Xuân Linh (1999) [21] đã sử dụng Kích
phát tố của công ty Thiên Nông và đi đến kết luận: việc sử dụng loại phân bón
này với liều lượng 1g thuốc pha trong 1 lít nước sạch và nhúng phần gốc của
cành khoảng 3 phút, rồi đem phần dung dịch thuốc còn lại pha thêm 5g phân
bón lá phun lại lên cành giâm, cứ 3-5 ngày phun dung dịch này 1 lần, có thể
đảm bảo 80 đến 90% số cây ra rễ, với thời gian rút ngắn so với đối chứng từ 3-

38. 27
4 ngày. Phương pháp này thường được áp dụng có hiệu quả cao hơn cho việc
nhân giống vào mùa Hè. Hệ số nhân giống cúc theo phương pháp này đạt từ
15-20 lần, tức là trồng từ 15-20 ha phải có 1 ha vườn cây mẹ.
1.3.2.2. Kết quả nghiên cứu về điều khiển ánh sáng cho cây hoa cúc
Đa số các giống cúc đều phản ứng với ánh sáng ngày ngắn, chịu sự tác
động của quang chu kỳ ngày ngắn trong việc phân hoá mầm hoa, tức là chúng
chỉ phân hoá mầm hoa ở một điều kiện thời gian chiếu sáng ngắn nhất định
trong ngày. Nắm được đặc tính này, Đặng Văn Đông (2000)[5] đã đề ra
phương pháp điều chỉnh sự ra hoa của cúc vào thời điểm thích hợp bằng cách
che bớt ánh sáng hoặc kéo dài thời gian chiếu sáng trong ngày hoặc sử dụng
quang gián đoạn (chiếu ánh sáng nhân tạo trong thời gian ngắn vào lúc nửa
đêm). Giống cúc CN93 ra hoa sớm trong điều kiện ngày ngắn (thời gian chiếu
sáng trong ngày 10-11 giờ/ngày đêm). Nếu trồng vụ Xuân-Hè (ngày dài), cây
đủ thời gian sinh trưởng 90-110 ngày mới ra hoa, nhưng nếu trồng vụ Đông khi
thời gian chiếu sáng trong ngày ngắn thì cây sẽ nở hoa ngay sau khi trồng 20-
30 ngày, từ đó dẫn đến chất lượng hoa kém. Để khắc phục điều này, các tác giả
trên khuyến cáo sử dụng ánh sáng nhân tạo bằng cách chiếu sáng quang gián
đoạn cho cúc. Kết quả là cây cúc sinh trưởng, phát triển bình thường và khi đủ
kích thước nhất định mới ra hoa thì chất lượng hoa cao hơn hẳn.
Chiếu sáng quang gián đoạn là tác động chiếu sáng ngắn vào thời gian
đêm của một chu kỳ ngày đêm (biến một đêm dài thành 2 đêm ngắn). Tác động
này sẽ làm cho cây ngày ngắn (chỉ ra hoa được trong điều kiện đêm dài liên
tục) sẽ không ra hoa được. Nắm được nguyên lý này, Đặng Văn Đông (2005)
[8]; Đặng Văn Đông và Nguyễn Quang Thạch (2005)[9] đã tiến hành thí
nghiệm xử lý quang gián đoạn cho cúc Vàng Pha lê trồng vào vụ Đông. Ở 3
mức độ chiếu sáng quang gián đoạn khác nhau, các tác giả thu được kết quả
bảng 1.4.

39. 28
Bảng 1.4. Ảnh hƣởng của thời lƣợng chiếu sáng quang gián đoạn đến
thời gian ra hoa và chất lƣợng hoa cúc Vàng Pha lê
Chỉ tiêu
Công thức
Thời gian
từ trồng
đến có nụ
30%
(ngày)
Thời gian
từ trồng
đến nở hoa
30%
(ngày)
Đƣờng
kính
cuống
hoa
(cm)
Đƣờng
kính
bông hoa
(cm)
Chiều
cao bông
hoa
Khối
lƣợng 10
bông hoa
(kg)
0 (đ/c) 56 75,7 0,32 4,50 3,8 0,56
2 h (22h-0h) 76 103,0 0,35 6,47 4,2 0,75
3h (22h-1h) 80 105,7 0,37 6,63 4,4 0,77
4h (22h-2h) 78 103,0 0,35 6,70 4,1 0,74
12h (18h-6h) 81 106,7 0,36 6,20 4,0 0,73
Nguồn: Đặng Văn Đông (2005) [8]
Kết quả cho thấy thời gian trồng đến nở hoa ở công thức đối chứng chỉ
có 75,7 ngày, ngắn hơn hẳn các công thức xử lý từ 28-31 ngày. Chất lượng
hoa là các chỉ tiêu đường kính cuống hoa, chiều cao bông hoa, khối lượng hoa
ở các công thức xử lý ánh sáng đều cao hơn đối chứng không xử lý. Các công
thức xử lý ánh sáng 2h, 3h, 4h (xử lý lúc nửa đêm) so với xử lý ánh sáng cả đêm
không có sự chênh lệch nhiều về chất lượng hoa của giống cúc Vàng Pha Lê.
Trong đó công thức chiếu sáng quang gián đoạn 3h (từ 22h đến 1h), cường độ
chiếu sáng tối thiểu 100 lux, thời điểm chiếu sáng là 15 ngày sau trồng,
phương pháp chiếu sáng gián đoạn 3 lần, mỗi lần cách nhau 5 phút, cách 1 giờ
chiếu sáng 1 lần đã kéo dài thời gian sinh trưởng, năng suất, chất lượng hoa
cao nhất.
Độ lớn của hoa là một chỉ tiêu quan trọng để đánh giá chất lượng hoa
cúc. Trong trồng trọt để tăng đường kính hoa người ta thường dùng các biện
pháp bón phân, tưới nước, phun phân qua lá, phun chất kích thích sinh
trưởng... Tuy nhiên, Đặng Văn Đông (2000) [5] khi nghiên cứu biện pháp
chiếu sáng đã đưa ra kết luận: đối với những cây cúc đã xử lý chiếu sáng
quang gián đoạn 15 ngày, sau đó để thời gian chiếu sáng ngày ngắn cho cây
phân hoá mầm hoa (20 ngày), rồi lại chiếu sáng quang gián đoạn thêm 12
ngày thì thời gian ra hoa sẽ kéo dài từ 7-10 ngày, độ lớn, phẩm chất hoa tốt
hơn hẳn so với đối chứng không xử lý và xử lý liên tục 47 ngày.

40. 29
Trong thực tế sản xuất, trồng hoa cúc trong vụ Hè ở Hà Nội thời tiết
khắc nghiệt, có ngày nhiệt độ cao 36-370
C, cường độ ánh sáng 62-70 ngàn lux
hoặc mưa to, gió lớn đã ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng hoa cúc vụ Hè.
Đặng Văn Đông (2005) [8] đã tiến hành thí nghiệm che lưới đen cho giống
hoa cúc CN98 trong vụ hè với các công thức: che 1 lớp lưới, che 2 lớp lưới,
che 3 lớp lưới. Kết quả cho thấy biện pháp che giảm ánh nắng cho hoa cúc vụ
hè có tác dụng rõ rệt: nâng cao tỷ lệ sống, năng suất, chất lượng hoa. Trong
đó công thức che 1 lớp lưới đen tương đương giảm 30% cường độ ánh nắng là
phù hợp nhất và mang lại hiệu quả kinh tế cao gấp 1,44 lần so với không che.
Đặng Văn Đông (2005)[8] khi nghiên cứu thời gian sinh trưởng tập đoàn
cúc đông trong điều kiện thời gian chiếu sáng tự nhiên của Hà Nội đã rút ra
kết luận: thời gian sinh trưởng các giống cúc đông ngắn dần theo thứ tự từ
Hè-Thu đến Thu-Đông và đến Đông-Xuân. Điều này được giải thích do nhóm
cúc đông phản ứng chặt với ánh sáng ngày ngắn mà từ 21/6 (ngày hạ chí) đến
21/12 (ngày đông chí) thời gian chiếu sáng trong ngày giảm dần từ 14
giờ/ngày xuống 11,5 giờ/ngày-đêm. Hầu hết các giống cúc đông cần có thời
gian chiếu sáng để cây phân hóa là <13 giờ/ ngày nên ở vụ Hè Thu khi thời
gian chiếu sáng trong ngày dài, cây sinh trưởng sinh dưỡng tối đa mới ra hoa,
còn sau đó ngày càng ngắn lại thì sự phân hóa mầm hoa diễn ra nhanh và rút
ngắn quá trình sinh trưởng của cây.
1.3.2.3. Nghiên cứu thời vụ trồng các giống hoa cúc
Nguyễn Thị Kim Lý (2001)[22] qua nghiên cứu và đánh giá một số
giống địa phương và nhập nội cho thấy các loại cúc này đều có thể trồng được
vào các thời vụ khác nhau như vụ Hè-Thu, Thu-Đông và Đông-Xuân, nên
chúng ta có thể sản xuất hoa cúc quanh năm. Tuy nhiên, cần xác định đúng
thời điểm trồng cho các giống hoa thích hợp để hoa có thể nở đúng vào dịp
cần dùng giá trị hoa cao và lượng tiêu thụ hoa lớn hơn. Ở Việt Nam, lễ hội
thường tập trung vào dịp sau Tết Nguyên đán nên các thời vụ cúc trồng từ
tháng 11 trở đi (nhất là các giống cúc chùm Hà Lan) được trồng nhiều nhất
vì giá hoa cúc ở thời điểm này thường cao hơn so với các thời điểm khác

41. 30
trong năm từ 200-300 đồng/bông (Nguyễn Thị Kim Lý và Nguyễn Xuân
Linh, 1998 [20]); (Nguyễn Thị Kim Lý và Nguyễn Xuân Linh, 1999 [21]).
Vì vậy, khi nghiên cứu thời vụ trồng một số giống hoa cúc vào các dịp lễ tết,
Nguyễn Thị Kim Lý (2001)[22] đã có kết quả như sau:
- Để có hoa cúc vào dịp 20/11, ta có thể sử dụng một số giống như Họa
mi, Đồng Tiền trắng, Cao Bồi tím, Nhài hồng. Các giống cúc này trồng vào
thời điểm 5/7 hàng năm sẽ có hiệu quả kinh tế cao gấp 5,68 lần so với đối
chứng trồng 5/6.
- Để cúc ra hoa vào dịp 8/3, ta có thể sử dụng một số giống như Cao
bồi, Đỏ Tổ ong, Nhài hồng, Tua vàng. Giống có năng suất chất lượng hoa cao
nhất là giống Tím xoáy (trồng vào 9/12 hàng năm, hiệu quả kinh tế gấp 2,3
lần so với đối chứng trồng vào 9/11).
- Để cúc ra hoa vào dịp tết Nguyên đán ta có thể trồng các giống CN97,
Vàng Đài Loan, Đỏ Ấn Độ, Cúc Gấm. Trong đó, hiệu quả kinh tế cao nhất là
Vàng Đài Loan. Nếu giống này trồng vào 10/10, hiệu quả sẽ gấp 3,17 lần so
với đối chứng, trồng vào 20/9.
Thông thường, không riêng ở Việt Nam mà ở các nước sản xuất hoa
khác trên thế giới vào các thời điểm thu hoạch rộ (chính vụ) giá hoa thường
rất rẻ. Để sản xuất hoa trái vụ, Đặng Thị Tố Nga (1999) [28] khi nghiên cứu
thời vụ trồng cúc Xin-Ga-Po tại Thành phố Thái Nguyên đã kết luận giống
cúc Chi nhị tím thích hợp với vụ Đông. Thời vụ tốt nhất là từ tháng 7 và để
thu hoạch vào dịp 20/11 thì nên trồng vào 15/7. Thời vụ cho trồng cúc Xin-
Ga-Po Đầu đỏ là từ 15/7-15/11, tốt nhất là trong tháng 9, nếu trồng sớm hay
muộn hơn thì năng suất và chất lượng hoa sẽ bị giảm.
Theo tác giả Đặng Ngọc Chi (2006)[3], khi nghiên cứu thời vụ trồng
các giống cúc Đồng Tiền trắng, Chi Xanh, Mặt Trời, CN19, CN20, Cao Bồi
Tím và Tua Vàng cho thấy: các giống Đồng Tiền trắng, Mặt Trời, Chi Xanh,
CN19, CN20 vào ngày 15/8 cho hoa đúng dịp 20/11 với chất lượng hoa tương
đối cao. Giống Cao Bồi tím để ra hoa vào 20/11 cần trồng trước 15/8 từ 5-10
ngày cũng có chất lượng hoa tốt. Giống Tua Vàng có thời gian sinh trưởng

42. 31
dài và phải tích lũy đủ tổng tích ôn thì mới ra hoa do đó phải trồng đầu tháng
7 thì mới ra hoa vào dịp 20/11.
1.3.2.4. Chất điều tiết sinh trưởng và phân bón lá
Trong những năm gần đây, chất điều tiết sinh trưởng và phân bón lá
ngày càng được nhiều nhà khoa học Việt Nam nghiên cứu để tăng năng suất,
chất lượng cây hoa cúc.
Năm 2000, Đặng Văn Đông [5] khi nghiên cứu ảnh hưởng của các chế
phẩm và chất kích thích sinh trưởng như Spray N-Grow 1%; Atonik 0,5%;
GA3 50 ppm đều có tác dụng rõ rệt tới sự sinh trưởng, phát triển của cúc Vàng
Đài Loan. Trong đó GA3 tác động mạnh ở giai đoạn sinh trưởng sinh dưỡng,
làm tăng chiều cao và rút ngắn thời gian nở hoa, Spray N-Grow và Atonik tác
động mạnh ở giai đoạn sinh thực, nâng cao tỷ lệ nở hoa và kéo dài độ bền hoa
cắt. Còn 2 loại thuốc Spray-GA3 100ppm cùng có ảnh hưởng đến sự sinh trưởng,
phát triển của cúc CN93 trong vụ Đông làm tăng tỷ lệ nở hoa, đặc biệt là chiều
cao cây mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người sử dụng (Đặng Văn Đông và
Đỗ Thị Lưu, 1997) [4].
Khảo sát hiệu ứng tăng trưởng thực vật của chế phẩm Oligoalginat (OA)
bằng kĩ thuật bức xạ trên cây hoa cúc, Lê Quang Luận sử dụng dung dịch OA
phun lên lá cúc ở các nồng độ khác nhau khi cúc được 12-14 ngày tuổi sau
giâm cành. Kết quả là dung dịch OA có nồng độ 80 ppm làm tăng quá trình
sinh trưởng về chiều cao, số lá, đường kính hoa, tăng trọng lượng cành hoa.
(Lê Quang Luận, 1999)[26].
Khi nghiên cứu ảnh hưởng của chất điều tiết sinh trưởng GA3 đến sinh
trưởng phát triển của cây và chất lượng 1 số giống hoa cúc thí nghiệm, tác giả
Đặng Ngọc Chi (2006) [3] đã thử nghiệm ở các nồng độ 100ppm, 200ppm,
300ppm, 400ppm. Kết quả cho thấy chất lượng mang cành hoa của tất cả các
giống cúc Đồng Tiền trắng, Chi Xanh, Mặt Trời, CN19, CN20, Cao Bồi tím và
Tua Vàng được nâng cao đặc biệt về chiều cao khi xử lý GA3 ở nồng độ 200ppm.
Khi nghiên cứu ảnh hưởng của các chế phẩm GA3, phân bón lá, Kích
phát tố hoa trái đến năng suất phẩm chất hoa cúc CN97 trồng trong vụ Đông -

43. 32
Xuân ở các vùng trồng hoa Hà Nội, Nguyễn Xuân Linh và cs (2006)[19] đã
kết luận: GA3, phân bón lá, Kích phát tố hoa trái đều ảnh hưởng đến sinh
trưởng, phát triển của cúc CN97 vào vụ Đông-Xuân. Trong đó GA3 có tác
dụng mạnh ở giai đoạn sinh trưởng dinh dưỡng, còn Kích phát tố hoa trái cho
hiệu quả cao hơn ở giai đoạn sinh trưởng sinh thực. Sử dụng kết hợp cả 3 chế
phẩm GA3, phân bón lá, kích phát tố hoa trái đã làm tăng chiều cao cây, hoa
đạt chất lượng tốt trong điều kiện ra hoa trái vụ.
Phân bón thể lỏng A, B của Ôt-xtrây-li-a là sản phẩm phân sạch chất
lượng cao, có chứa các nguyên tố dinh dưỡng đa lượng và vi lượng như N, P,
K, Cu, Mo, Zn... Để xác định hiệu lực và liều lượng phân thể lỏng A, B, Lê
Văn Thiện (2006) [33] đã nghiên cứu ảnh hưởng của 2 loại phân bón này trên
cây hoa cúc Hoàng Đế. Kết quả cho thấy phân bón thể lỏng A, B của Ôt-
xtrây-li-a có ảnh hưởng tốt đến sinh trưởng, phát triển của giống cúc Hoàng
Đế, cho chiều cao cây, đường kính tán, số nụ, số hoa trên cây nhiều hơn so
với bón NPK. Trong đó công thức có tỉ lệ trộn 1A: 2B với liều lượng phun
2.000 lít/ha, nồng độ phun là 0,5% là thích hợp nhất làm tăng năng suất, chất
lượng hoa cúc Hoàng Đế.
Khi nghiên cứu ảnh hưởng của một số loại phân bón lá Diệp Lục tố,
Growmore, Agriconik, phân chiết xuất từ cá, hỗn hợp ngâm ủ (cá +chất dinh
dưỡng vô cơ) đến sinh trưởng, phát triển của cây cúc chi vàng Đà Lạt, Hoàng
Thị Thái Hòa và Đỗ Đình Thục (2010)[11], cũng có kết luận: phân bón lá Diệp
Lục tố nồng độ 400 ppm có tác dụng tốt nhất, làm tăng số hoa lên 22%, tăng độ
bền hoa 3 ngày so với đối chứng và có hiệu quả kinh tế cao nhất.
1.4. MỘT SỐ VẤN ĐỀ RÚT RA TỪ TỔNG QUAN TÀI LIỆU
- Điều kiện thời tiết khí hậu nước ta nói chung và của tỉnh Thái Nguyên
nói riêng phù hợp cho quá trình sinh trưởng và phát triển của hoa cúc. Tuy
nhiên, trong mỗi mùa vụ khác nhau, mỗi giống hoa cúc khác nhau vẫn có
những yêu cầu khác nhau về điều kiện ngoại cảnh, do đó cần lựa chọn các
giống hoa cúc thích hợp với từng vụ và từng vùng sinh thái.

44. 33
- Những kết quả nghiên cứu về ảnh hưởng của điều kiện ngoại cảnh đến
sinh trưởng phát triển của cây hoa cúc đã được nhiều nhà khoa học nghiên
cứu nhưng chưa có kết quả nghiên cứu cho vùng Thái Nguyên. Đó là cơ sở
cho việc xác định thời vụ trồng hợp lý, điều chỉnh về ánh sáng, nhiệt độ, chất
điều tiết sinh trưởng để điều khiển sự nở hoa của hoa cúc .
- Các yếu tố hạn chế sản xuất hoa cúc của thế giới và trong nước đã được
các nhà khoa học nghiên cứu và đã đưa ra một số biện pháp áp dụng có hiệu quả
trong sản xuất. Tuy nhiên, đối với tiểu vùng sinh thái Thái Nguyên những vấn đề
trên chưa được đề cập. Do vậy chúng tôi sẽ nghiên cứu trong đề tài này.
- Về thời vụ trồng hoa cúc Đông các tác giả đều khẳng định trồng càng
sớm càng có tiềm năng năng suất cao hơn, thời vụ trồng cúc đông vụ Thu-Đông
là từ 15 đến 30/ 9, thời vụ trồng vụ Đông-Xuân là từ 15-30/12. Các tác giả đều
kết luận rằng để xác định được thời vụ trồng hoa cúc cần căn cứ vào đặc tính của
giống, thời tiết và mức độ thâm canh. Các kết quả đã công bố ở trên là những tài
liệu có giá trị về mặt lý luận và thực tiễn. Tuy nhiên, những nghiên cứu này chưa
được thử nghiệm tại vùng trung du miền núi như Thái Nguyên. Điều đó cho thấy
sự cần thiết phải tiến hành các thí nghiệm để xác định thời vụ trồng thích hợp
cho giống hoa cúc nhập nội tại Thái Nguyên.
- Những nghiên cứu về chất điều tiết sinh trưởng, chiếu sáng bổ sung
trong các điều kiện sinh thái khác nhau đã được giới thiệu và khuyến cáo
trong và ngoài nước khá phong phú. Các tác giả cho rằng: để đạt được năng
suất cao, phẩm chất tốt thì hoa cúc cần được đảm bảo thời gian chiếu sáng
trong ngày do phản ứng chặt chẽ với thời gian chiếu sáng. Trong thực tế sản
xuất phải tuỳ thuộc vào thời vụ, giống cụ thể mà bổ sung chiếu sáng cho
thích hợp. Do vậy không thể có một công thức chung cho tất cả các giống,
các vụ, các vùng khác nhau. Vì vậy, việc tiến hành thí nghiệm để xác định
thời gian chiếu sáng thích hợp cho giống hoa cúc mới trong điều kiện của
tỉnh Thái Nguyên là cần thiết.