1. หลักการสาคัญของการดูแลผู้ป่วย
แบบประคับประคอง
นาเสนอ โดย สุภาพร อินทรกองแก้ว
พยาบาลวิชาชีพชานาญการ
( เนื้อหาจาก อาจารย์พิมประพรรณ
สถาพรพัฒน์)

2. แนวคิด Palliative Care
องค์ การอนามัยโลก ได้ ให้ ความหมายการดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ าย หรื อ
การดูแลแบบประคับประคอง ในปี ค.ศ. 2002 (พ.ศ. 2545) Palliative Care
มุ่งที่จะทาให้ คุณภาพชีวตของทังผู้ป่วยและครอบครั ว ซึ่งเผชิญหน้ ากับโรคที่
ิ
้
คุกคามต่ อชีวต (Life – threatening illness) ไม่ ว่าจะเป็ นโรคใด โดยเน้ นที่
ิ
การดูแลรั กษาอาการที่ทาให้ ทุกข์ ทรมาน ทังอาการเจ็บป่ วยทางกาย ปั ญหา
้
ทางจิตใจ สังคม และจิตวิญญาณ แบบองค์ รวมและควรให้ การรั กษา
ดังกล่ าวตังแต่ ระยะแรกที่เริ่มวินิจฉัยว่ าผู้ป่วยเป็ นโรคระยะสุดท้ าย
้
(Terminal illness) จนกระทั่งผู้ป่วยเสียชีวต และรวมถึงการดูแลครอบครั ว
ิ
ของผู้ป่วยหลังจากการสูญเสีย
ฝ่ ายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่

4. ดังนัน Palliative Care จึงเป็ นการดูแลแบบประคับประคอง มุ่ง
้
ให้ ความสุขสบายแก่ ผ้ ูป่วย ช่ วยลดความทุกข์ ทรมานจากความ
ปวดครอบคลุมถึงจิตวิญญาณ และตระหนักถึงการตายอย่ าง
สมศักดิ์ศรีของความเป็ นมนุษย์ (dignified death) รวมถึงครอบครัว
ที่มีผ้ ูป่วยอยู่ในระยะสุดท้ าย และหลังเสียชีวิตแล้ ว
(รองศาสตราจารย์ถนอมขว ัญ ทวีบรณ์: มหาวิทยาล ัยมหิดล )
ู
ฝ่ ายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่

5. End of Life care
การดูแลร ักษาพยาบาลผูปวยในวาระสุดท้าย
้่
ี ิ
่
ของชวต (หมายถึงชวงเวลา 6 เดือนสุดท้าย
ี ิ
ทีผปวยอาจมีชวตอยู่ )
่ ู้ ่
ฝ่ ายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่

6. ประเด็น
ในผูปวยทีมโอกาสร ักษาได้
้่
่ ี
ท้ายทีสดเมือพบว่าไม่สามารถร ักษาได้
่ ุ
่
บ่อยครง ไม่ได้มการ clear cutoff
ั้
ี
โอกาสทีร ักษาได้ และโอกาสทีจะร ักษาไม่ได้
่
่
ิ
ด ังนนผูปวยและครอบคร ัวจึงยากทีจะต ัดสนใจ
ั้ ้ ่
่
การปร ับต ัวในระยะเปลียนผ่านจาก
่
supportive ไปสู่ palliative care
เปนไปอย่างยากลาบาก
็
ฝ่ ายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่

7. Key points
ความท้าทายในการดูแลผูปวย Palliative คือ
้่
ิ
“การ ต ัดสนใจเลือก” วิธเยียวยา ให้เหมาะสมก ับ
ี
กรอบเวลาทีคาดว่า ผูปวยจะอยูได้
้่
่
(Expected life expectancy)
แม้เปาหมายหล ักคือ Quality of life แต่
้
Randomized control trial พบว่า ผูปวยมะเร็งที
้่
ได้ร ับ Palliative care ควบคูก ับการร ักษาปกติ มี
่
ี ิ
ชวตยืนยาวกว่า
Temel JS et al. N Engl J Med 2010 Aug9;363(8):733-742
ฝ่ ายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่

8. แล้วจะทาอย่างไรดี
ฝ่ ายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่

9. หลักการสาคัญ
ี ิ
1. ยอมร ับการตายเปนธรรมชาติของชวต
็
2. ให้ความสาค ัญก ับการดูแลทางด้านจิตใจควบคู่
ก ันไปก ับอาการทางกาย
ิ
3. ให้ความเคารพสทธิผปวยและครอบคร ัวในการ
ู้ ่
่
ร ับทราบข้อมูลความเจ็ บปวยและมีสวนร่วมใน
่
ิ
การต ัดสนใจเรืองแนวทางและเปาหมายในการ
่
้
ร ักษา
ื่
4. ให้ความสาค ัญก ับค่านิยม ความเชอและศาสนา
ของผูปวยและครอบคร ัว
้่
ฝ่ ายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่

10. หลักการสาคัญ
5. มีระบบการบรรเทาทุกข์ทรมานของผูปวยและ
้่
ครอบคร ัวอย่างต่อเนือง
่
6. ให้การดูแลความเศร้าโศกของครอบคร ัวผูปวย
้่
ี ี ิ
หล ังการเสยชวตของผูปวย
้่
ี
7. ให้การดูแลแบบทีมสหสาขาวิชาชพ
8. สามารถทาควบคูก ันไปก ับการร ักษาอย่างอืน
่
่
เพือให้ผปวยบรรเทาทุกข์ทรมาน
่
ู้ ่
ฝ่ ายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่

11. ครอบคลุม
มิติแห่ งการดูแล
Disease
management
Supportive
symptom
Psycho
issue

12. ฝ่ ายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่

13. ปัญหาการร ักษาพยาบาล หลายกรณี
มีล ักษณะเปน dilemmas
็
(ทางสองแพร่ง หรือมีทงแง่บวกและแง่ลบ)
ั้
มีความจาเปนต้องทาให้มความโปร่งใส
็
ี
และคานึงถึงปัญหาทางด้านจริยธรรมเสมอ
ฝ่ ายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่

14. หลักพิจารณาปัญหาทางด้านจริยธรรม
่
การเคารพความคิดเห็นสวนบุคคล
(Autonomy : to respect the clients)
ิ่ ่ ็
2. การกระทาสงทีเปนประโยชน์
( Beneficence : to do good)
ิ่ ่ ็
3. การไม่ทาในสงทีเปนอ ันตราย
(Non-maleficence : to do no harm)
4. การกระทาด้วยความยุตธรรม
ิ
(Justic : to deal fairly)
1.
ฝ่ ายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่

15. การดูแลผู้ป่วยแบบประคับประคอง
ควรทาเมื่อไร
ฝ่ ายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่

16. แนวคิดการดูแลผู้ป่วยแบบประคับประคอง
L : Living Will
ตอบสนองเจตนารมณ์ของผูปวยและครอบคร ัวเกียวก ับการ
้่
่
ร ักษาพยาบาล
I : Individual Belief
ื่ ่
สน ับสนุนให้ผปวยและครอบคร ัวได้ทาตามความเชอสวนบุคคล
ู้ ่
F : Function
่
ชวยเหลือให้ผปวยและครอบคร ัวสามารถทากิจกรรมได้อย่างเหมาะสม
ู้ ่
E : Emotional and Coping
ดูแลและประค ับประคองความรูสกของผูปวยและครอบคร ัวต่อการ
้ ึ
้่
ี
เจ็บปวย และการสูญเสย
่
S : Symptom
ดูแลความไม่สขสบายต่างๆ
ุ
S : Social and Support
ั
่
ชวยประสานให้ผปวยและครอบคร ัวในการแก้ปญหาทางด้านสงคมและ
ู้ ่
ั
ครอบคร ัว
ฝ่ ายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่

17. แล้วจะทาอย่างไร
WHY
ฝ่ ายการพยาบาล โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่

18. พัฒนาทีมสหสาขาวิชาชีพ
วางแผนการจาหน่ายร่วมก ัน โดยคานึงถึง
เปาหมายทีเปนไปเพือการบรรเทาทุกข์ทรมานและ
้
่ ็
่
อาการรบกวน การตอบสนองความต้องการของ
ผูปวยและครอบคร ัวอย่างครอบคลุมองค์รวม
้่
้
ื่
มีการสอสาร ติดตาม ประเมินซาร่วมก ันอย่าง
ต่อเนือง
่
มีการให้ขอมูลผูปวยและครอบคร ัวทีเปนไปใน
้
้่
่ ็
ั
แนวทางเดียวก ัน อย่างชดเจน และต่อเนือง
่
มีแนวทางการดูแลผูปวยร่วมก ัน
้่

19. ปรับโครงสร้ างและกระบวนการดูแล
 ปร ับนโยบายการดูแลผูปวย palliative ให้ม ี
้่
ั
ความชดเจน
 พ ัฒนาแนวปฏิบ ัติ / จ ัดทาแผนการดูแล
ี
 พ ัฒนาทางานแบบสหสาขาวิชาชพหรือ team
work
 พ ัฒนาบุคลากรให้มความรูและความชานาญใน
ี
้
การดูแล
ผูปวย palliative
้่
 ปร ับระบบบริการให้เข้าถึงการดูแลระยะสุดท้าย
ได้งาย
่

20. การดูแลผู้ป่วยแบบประคับประคอง
ผู้ดูแล
ญาติ
TEAM
ผู้ป่วย
พยาบาล
แพทย์

21. รูปแบบการดูแลผู้ป่วยแบบ
ประคับประคอง
ต้องเป็ น
Professional management