2.  เป็นการให้อาหารทางทางเดินอาหารเป็นวิธีที่ใกล้เคียงกับสรีรวิทยาปกติ
มากที่สุด สามารถดารงสภาพโครงสร้างและหน้าที่ของทางเดินอาหารได้
ดีกว่า ปลอดภัย และราคาถูกมากกว่าการให้ทางหลอดเลือด การให้อาหาร
ทางทางเดินอาหารนี้ ควรเลือกให้ในผู้ที่ทางเดินอาหารยังมีความสามารถ
ย่อยและดูดซึมอาหารได้

3.  คือให้ในผู้ป่วยที่ยังมีความสามารถในการย่อยและการดูดซึมอาหารเพียงพอแต่ไม่
สามารถกินเองได้เพียงพอกับความต้องการ จากโรคต่างๆ ดังนี้
1. โรคทางระบบประสาทและทางจิตเวช
2. โรคของช่องปาก คอ และหลอดอาหาร
3. โรคของทางเดินอาหาร

4.  1. รับประทานเอง รวมถึงการให้อาหารเสริมหากอาหารปกติที่ได้รับยังไม่เพียงพอกับ
ความต้องการ การให้โภชนบาบัดแบบนี้ เป็นการให้ที่เหมือนกับธรรมชาติที่สุด
 2. การให้อาหารทางสายให้อาหาร (enteral tube feeding) ให้อาหารเข้าสู่ทางเดิน
อาหารโดยผ่านท่อให้อาหาร ซึ่งแบ่งเป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆ คือ การใส่สายเข้าทางเดิน
อาหารโดยผ่านจมูก หรือสายสวนจมูก ได้แก่ nasogastric tube หรือ nasoenteric tube
feeding และการใส่สายให้อาหารผ่านทางหน้าท้อง ได้แก่ gastrostromy,
duodinostomy และ jejunostomy tube feeding

5.  การให้อาหารแก่ผู้ป่วยที่ไม่สามารถกินอาหารได้ตามปกติแม้ว่าการกินอาหารทาง
ปากตามปกติจะเป็นสิ่งที่เหมาะสมและควรทามากที่สุดแต่ในผู้ป่วยบางท่านไม่
สามารถรับอาหารได้อย่างเพียงพอต่อความต้องการของร่างกายเนื่องจากการของ
โรคมะเร็งหรือผลจากการรักษา เช่น ผู้ป่วยโรคมะเร็งบริเวณศีรษะลาคอ หลอด
อาหาร หรือกระเพาะอาหารเป็นต้น ผู้ป่วยอาจมีความจาเป็นที่จะ ต้องรับอาหาร
ทางท่อสายยางเข้าสู่กระเพาะอาหารหรือให้ทางเส้นเลือด โดยรับสารอาหารในสูตร
ต่างๆ โดยมากมักเป็นของเหลวที่ประกอบด้วยน้า โปรตีน ไขมัน คาร์โบไฮเดรต
วิตามิน และ/หรือเกลือแร่ซึ่งเลือกให้ตามความต้องการและวิธีการให้สารอาหาร

6.  แม้ว่า การให้สารอาหารเสริมจะสามารถช่วยพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยได้แต่
วิธีการนี้ก็อาจจะมีความ เสี่ยงและข้อเสียที่ควรพิจารณาก่อนตัดสินใจโดยหนึ่งใน
ความเสี่ยงก็คือขณะนี้ยังไม่ทราบอย่างแน่ชัดว่าสารอาหารเหล่านั้น จะส่งผลต่อ
การเติบโตของมะเร็งอย่างไร นอกจากนี้ การให้สารอาหาร แต่ละวิธียังมีผลดีและ
ผลเสียต่างกัน เช่น การให้ผ่านระบบทางเดินอาหารจะทาให้กระเพาะและลาไส้
ทางานได้อย่างปกติและมีความยุ่งยากในการดาเนิน การน้อยกว่า การให้ทางเส้น
เลือดดังนั้นจึงควรมีการปรึกษากับคนไข้ในประเด็นเหล่านี้ก่อนทาการรักษา

7.  น้าหนักตัวน้อย
 ไม่สามารถดูดซึมอาหารได้
 มีรูหรือการรั่วไหลในกระเพาะอาหารหรือช่องท้อง
 ไม่สามารถดื่มหรือกินอาหารได้เป็นเวลานานกว่า5 วัน
 มีความเสี่ยงของการขาดสารอาหารในระดับปานกลางขึ้นไป
 ผู้ป่วยและผู้ดูแลสามารถดาเนินการให้อาหารทางสายยางได้ที่บ้าน

8.  Enteral Nutrition (การให้สารอาหารผ่านระบบทางเดินอาหาร) ซึ่งการ
ให้สารอาหารวิธีนี้รวมถึงการให้สารอาหารทางสายยางด้วย
 Enteral Nutrition คือการให้อาหารในรูปของเหลวให้แก่ผู้ป่วยผ่านทาง
สายยางที่ต่อเข้ากับกระเพาะอาหารหรือลาไส้เล็กซึ่งอาจจะอยู่ในรูปต่างๆ

9.  การให้อาหารทางสายยางที่เข้าสู่กระเพาะ/ลาไส้เล็กผ่านทางจมูกและคอ ซึ่งเป็นวิธีที่
นิยมสาหรับการให้อาหารในระยะสั้น
 การให้อาหารทางสายยางผ่านรูเปิดบนหน้าท้อง ซึ่งเป็นวิธีที่นิยมสาหรับการให้
อาหารในระยะยาวหรือในผู้ป่วยที่ไม่สามารถให้อาหารผ่านทางจมูกและคอได้

10.  Enteral Nutrition สามารถดาเนินการได้ในหลายรูปแบบ การให้อาหารผ่านทางสาย
ยางที่ต่อเข้ากับกระเพาะอาหารนั้นจะสามารถให้อาหารได้ทั้งในลักษณะต่อเนื่อง
หรือในลักษณะให้หลายๆ ครั้งต่อวัน ขณะที่การให้อาหารโดยต่อเข้ากับลาไส้เล็กนั้น
ทาให้ส่งผ่านอาหารได้อย่างต่อ เนื่องและสามารถเลือกสูตรของสารอาหารที่ให้ได้
ตามความเหมาะสมกับสภาพของผู้ป่วยด้วย แม้ว่า Enteral Nutrition จะใช้ในกรณีที่
ไม่สามารถทานอาหารทางปากได้หรือทานได้ไม่เพียงพอ แต่วิธี การนี้ควรใช้เป็น
เพียงวิธีเสริมให้ผู้ป่วยสามารถได้รับอาหารได้อย่างเพียงพอเท่านั้น โดยผู้ป่วยควรที่จะ
พยายามรับ สารอาหารด้วยวิธีการปกติเท่าที่ผู้ป่วยจะสามารถทาได้ด้วย

11.  Enteral Nutrition เหมาะสาหรับผู้ป่วยที่ยังมีการทางานของระบบ
ทางเดินอาหารอยู่
 Enteral Nutrition เป็นวิธีการที่ยังคงใช้การทางานของกระเพาะและ
ลาไส้ของผู้ป่วยในการรับและย่อยอาหาร วิธีนี้เหมาะสาหรับผู้ป่วยมะเร็งบริเวณ
ศีรษะ คอ ระบบย่อยอาหารและผู้ป่วยที่มีข้อจากัดในการทานตามปกติ เนื่องมาจาก
ผลข้างเคียงของเคมีและรังสีบาบัด

12.  ผู้ป่วยที่มีปัญหาในการทางานของกระเพาะและลาไส้หรือมีการตัดกระเพาะ/ลาไส้
ออกไป
 ผู้ป่วยที่มีภาวะการอุดตันของลาไส้
 ผู้ป่วยที่มีอาการ อาเจียน และหรือถ่ายเหลว
 ผู้ป่วยที่มีอาการเกล็ดเลือดต่า
 ผู้ป่วยที่มีจานวนเม็ดเลือด (ไม่ว่าจะเป็นเม็ดเลือดขาว เม็ดเลือดแดง และเกล็ดเลือด)
ในระดับต่า

13.  Enternal Nutrition ต้องดาเนินการอย่างต่อเนื่องแม้ว่าผู้ป่วยจะออก
จากโรงพยาบาลแล้ว ในกรณีที่ผู้ป่วยจะต้องได้รับ Enteral Nutrition
หลังจากออกจากโรงพยาบาลแล้ว ทั้งผู้ป่วยและผู้ดูแลจะต้องได้รับการฝึกฝนการใช้
สายยาง และการดูแลตัวผู้ป่วยนอกจากนี้ที่พักของผู้ป่วยจะต้องสะอาดและตัวผู้ป่วย
จะต้องได้รับการตรวจโดยทีมงานโภชนาการเป็นประจา

14. Parenteral Nutrition (การให้สารอาหารทางเส้นเลือด)
Parenteral Nutrition เป็นการให้สารอาหารแก่ผู้ป่วยผ่านทางระบบเลือด
โดยจะใช้ในกรณีที่ผู้ป่วยไม่สามารถรับอาหารทางปากหรือทาง Enteral

16. • การใส่และวางปลายสายอยู่ในตาแหน่งที่ไม่ถูกต้อง
• เกิดก้อนแข็งตัวของเลือด
• ภาวะปอดล้มเหลว
• ระดับน้าตาลในเลือดสูงหรือต่าเกินไป
• ระดับโปแตสเซียมในเลือดต่า
• ระดับเอนไซม์ของตับมีค่าสูงขึ้น

17. Parenteral Nutrition ต้องดาเนินการอย่างต่อเนื่องแม้ว่าผู้ป่วยจะออกจากโรงพยาบาล
แล้ว ในกรณีที่ผู้ป่วยจะต้องได้รับการ Parenteral Nutrition หลังจากออกจาก
โรงพยาบาลแล้ว ทั้งผู้ป่วย และผู้ดูแลจะต้องได้รับการฝึกฝนการใช้สายยาง ปั๊มและ
การดูแลตัวผู้ป่วย นอกจากนี้ที่พักของผู้ป่วยจะต้องสะอาด และตัวผู้ป่วยจะต้องได้รับ
การตรวจโดยทีมผู้เชี่ยวชาญเป็นประจา

18.  การถอด/ยกเลิก Parenteral Nutrition Support ควรดาเนินการ
โดยบุคลากรทางการแพทย์ ที่มีประสบการณ์ การถอด/ยกเลิก Parenteral
Nutrition Support ควรดาเนินการภายใต้การดูแลโดยบุคลากรทาง
การแพทย์ โดย Parenteral Nutrition นี้ควรค่อยๆ ลดปริมาณลงก่อน
จะยกเลิกและเปลี่ยนไปให้อาหารโดยวิธีอื่น เช่น Enteral Nutrition หรือ
การให้อาหารทางปาก

19. การแนะนาด้านโภชนาการเพื่อการบรรเทาอาการของผู้ป่วยในกรณีที่
ผลข้างเคียงจากโรคมะเร็งหรือจากการรักษาส่งผลกระทบต่อการกินอาหารของผู้ป่วย
ควรมี การปรับเปลี่ยนอาหารเพื่อให้มั่นใจว่าผู้ป่วยจะสามารถได้รับสารอาหารที่จาเป็น
ได้อย่างเพียงพอ โดยในกรณีนี้ อาจจะมีการให้ยาเพื่อกระตุ้นความอยากอาหาร และเน้น
อาหารที่ให้ พลังงาน โปรตีน วิตามิน และเกลือแร่สูงควบคู่ไปกับการวางแผนทาง
โภชนาการที่เหมาะสมกับความต้องการสารอาหารและชนิดอาหารที่ผู้ป่วยพึงพอ ใจใน
รสชาติ

21. เป็นอาหารที่ให้ทางสายให้อาหารชนิดหนึ่ง ซึ่งเตรียม
จากการนาอาหารหลัก 5 หมู่ ซึ่งคานวณสัดส่วนให้มี
สารอาหารเพียงพอมาทาให้สุก แล้วปั่นหรือบดให้ละเอียด
ด้วยเครื่องปั่นพร้อมกับการเติมนาสุก หรือนาต้มผักให้มี
ความหนืดพอดี ไหลผ่านสายให้อาหารได้โดยไม่ติดขัด

22. หมายถึง อาหารที่ให้กับผู้ป่วยโดยผ่านทางสายให้อาหาร ซึ่ง
มักเป็นสายยาง ลักษณะของอาหารเป็นของเหลว สามารถไหล
ผ่านสายให้อาหารได้โดยไม่ติดขัด อาหารทางสายให้อาหารจะ
ให้แก่ผู้ป่วยที่ไม่สามารถรับประทานอาหารทางปากอย่างปกติ
แต่ระบบทางเดินอาหารยังทางานมีการย่อยและดูดซึมอาหารได้

23. ผู้ป่วยที่เจ็บป่วยด้วยโรคภัยต่าง ๆ บางคนสามารถรับประทานอาหารได้
ตามปกติ แต่บางคนรู้สึกเบื่ออาหาร รับประทานได้ปริมาณน้อย ไม่เพียงพอที่
ร่างกายต้องการ บางคนไม่สามารถรับประทานทางปากได้ บางคนมีปัญหา
ทางปาก และคอ และหลอดอาหาร หรือบางรายที่ได้รับอุบัติเหตุและไม่
รู้สึกตัว ไม่สามารถรับประทานอาหารเป็นเวลานาน แพทย์จะเป็นผู้พิจารณา
ว่าผู้ป่วยจาเป็นต้องได้รับอาหารทางสายให้อาหาร และใช้สูตรอาหารใด
ปริมาณเท่าใด เพื่อวัตถุประสงค์ที่สาคัญคือ ให้ผู้ป่วยได้รับอาหารที่มีพลังงาน
และปริมาณสารอาหารเพียงพอ เพื่อป้องกันการเกิดภาวะทุพโภชนาการ และ
เมื่อผู้ป่วยได้รับอาหารเหมาะสมอย่างเพียง พอจะช่วยให้ฟื้นตัวจากการ
เจ็บป่วยได้เร็วขึน

24. อาหารทางสาย มีหลายแบบ พอจะจัดเป็น 3 กลุ่มใหญ่คือ
 อาหารสูตรน้านมผสม (milk base formula)
อาหารสูตรนี้มีน้้านม และผลิตภัณฑ์ของน้้านมเป็นส่วนประกอบ
ส้าคัญ และอาจมีอาหารอื่นเพิ่มเพื่อให้ได้พลังงานและสารอาหาร
เพียงพอ เช่น ไข่ ครีม น้้าตาล น้้ามันพืช น้้าผลไม้ เป็นต้น สัดส่วนของ
วัตถุดิบที่น้ามาใช้มากน้อยเพียงใดขึ้นอยู่กับพลังงานและสารอาหารที่
แพทย์ก้าหนด ซึ่งนักก้าหนดอาหารจะค้านวณสูตรอาหารและจัดเตรียม
ให้ แต่ละโรงพยาบาลควรก้าหนดสูตร และมาตรฐานอาหารไว้ เพื่อให้
สะดวกในการจัดเตรียม

25.  สูตรอาหารปั่นผสม (blenderized formula) อาหาร
ทางสายให้อาหารสูตรนี้เตรียมมาจากอาหาร 5 หมู่ โดยเลือกวัตถุดิบมา
จากอาหารแต่ละหมู่ ซึ่งมีทั้งผัก ผลไม้ เนื้อสัตว์ น้าตาลและไขมัน นามาทา
ให้สุกแล้วปั่นผสมเข้าด้วยกัน ปริมาณของวัตถุดิบแต่ละชนิดที่ใช้มากน้อย
เพียงใด ขึ้นอยู่กับความต้องการพลังงานและสารอาหารของผู้ป่วย ซึ่งแพทย์
จะเป็นผู้กาหนดและแจ้งให้นักกาหนดอาหารทราบ เพื่อดาเนินการ
คานวณหาสัดส่วนของวัตถุดิบและเตรียมอาหารให้แต่ละโรงพยาบาลอาจจะ
ทาการทดลองหาสัดส่วนของวัตถุดิบ หรือคัดเลือกวัตถุดิบที่มีในท้องถิ่นมา
ดัดแปลงทาอาหาร และใช้เป็นสูตรมาตรฐานในการผลิตอาหารชนิดนี้ของ
ตนเองก็ได้

26.  ส่วนประกอบ ปริมาณ (กรัม)
ตับหมูหรือตับไก่ 100 กรัม
ฟักทองหรือผักชนิดอื่น 100 กรัม
กล้วยหรือมะละกอ 100 กรัม
ไข่ไก่ 200 กรัม
น้าตาล 100 กรัม
เติมน้าสุกให้ได้ 1,000 มล. กรัม

28. อาหารสูตรนีให้พลังงาน 1 กิโลแคลอรี/มล และมีการกระจายตัวของ
สารอาหารต่าง ๆ คือโปรตีนร้อยละ15-20 ไขมันร้อยละ 30-35 และ
คาร์โบไฮเดรตร้อยละ 50-60 ของพลังงานวัตถุดิบที่ใช้ท้าอาหารสามารถ
ดัดแปลงให้แตกต่างกันออกไปได้ตามความเหมาะสมของสภาพแวดล้อม
ราคา และความสะดวกของการจัดเตรียม เช่น ใช้เนือไก่ ปลา หรือเนือหมู
แทนตับ ใช้ผักหัวหรือผักใบแทน ฟักทองก็ได้ แต่ที่ควรระวังก็คือ อาหาร
นันต้องมีคุณค่าและสารอาหารใกล้เคียงตามที่เคยก้าหนดมา อาหารทาง
สายให้อาหารสูตรนี มักจะเตรียมให้ผู้ป่วยที่เป็นผู้ใหญ่ เพื่อหลีกเลี่ยง
ปัญหาของ lactose intolerance ที่เกิดจากการใช้สูตรนม แต่ผู้ป่วยอาจเกิด
ปัญหาท้องเสียได้จากกล้วยหรือมะละกอ ซึ่งแก้ไขปัญหาด้วยการงดผลไม้
เหล่านันได้

29.  สูตรอาหารสาเร็จรูป (commercial formula)
อาหารชนิดนี้เป็นอาหารที่มีสูตรเฉพาะ เป็นผลิตภัณฑ์จากบริษัท
อุตสาหกรรมผลิตภัณฑ์อาหารทางการแพทย์ มีมากมายหลายสูตรให้
เลือกใช้ตามสภาพความเจ็บป่วยและความต้องการของร่างกายใน
ขณะนั้น ๆ สะดวกในการเลือกใช้ของแพทย์ และบางชนิดยังสามารถให้
รับประทานทางปากได้ด้วย ขณะนี้ในท้องตลาดมีจาหน่ายหลายสูตร
เช่น Elental, Isocal, Pan-enteral, Pregestemil, Prosobee, Sustagen เป็น
ต้น

30. แพทย์เจ้าของผู้ป่วยจะต้องเป็นผู้กาหนด
1. จ้านวนพลังงานต่อวัน
2. ปริมาณของอาหารแต่ละวัน
3. จ้านวนมื้อและปริมาณที่จะให้ต่อมื้อ
4. ก้าหนดปริมาณของสารอาหารมาด้วย ถ้าต้องการ
สารอาหาร นอกเหนือหรือต่้ากว่าสูตรอาหาร
มาตรฐานที่ก้าหนดไว้
5. ใช้เป็นอาหารเสริมระหว่างมื้อ โดยแต่งกลิ่น รสให้

31.  จะต้องเตรียมอาหารสูตรอะไร เช่น สูตรน้านม สูตรปั่นผสม และ
ในสูตรนั้นมีส่วนประกอบอะไรบ้าง
 วิธีการเตรียม
 วิธีการให้อาหาร จานวนมื้อ และปริมาณในแต่ละมื้อ

32. ◦ เตรียมอุปกรณ์ที่ต้องใช้ ได้แก่ เครื่องใช้ในครัว เช่น เขียง มีด หม้อนึ่ง
หม้อ ผ้ากรอง กะชอน ตะแกรงลวด ถ้วยตวง ช้อนตวง สิ่งที่อาจต้องหา
เพิ่มเติมคือ เครื่องปั่น (Blender) และเครื่องชั่งอาหาร
◦ อาหารที่จะนามาปั่นผสม เตรียมตามที่กาหนดไว้ในสูตร ว่าใช้อะไรบ้าง
จานวนเท่าใด
◦ วิธีการเตรียม ขั้นตอนแรก ทาความสะอาดอุปกรณ์ทุกชิ้น และบริเวณที่
ใช้เตรียมต้องสะอาดปราศจากเชื้อโรค ดังนั้นอุปกรณ์ทุกอย่างควรนึ่ง
หรือต้ม หรือลวกน้าเดือดก่อนใช้ ยกเว้นเครื่องปั่นกับเครื่องชั่ง
◦ การเตรียมอาหารที่จะนามาปั่นผสม มีแนวปฏิบัติดังนี้

33.  อาหารโปรตีนซึ่งอาจเป็น เนื้อไก่ เนื้อปลาแล่หนังพังผืด
ออก หั่นเป็นชิ้นเล็ก ๆ แล้วนึ่ง 10-15
นาที ถั่วเหลือง ต้องต้มสุกหรือนึ่งให้เปื่อยนุ่มก่อน
◦ไข่ ต้องนามาลวกในน้าเดือด 3 - 5 นาที
◦คาร์โบไฮเดรต อาจใช้แป้ง ข้าว น้าตาล น้าผลไม้ ผัก
และผลไม้ ซึ่งแป้ง, ข้าว , ผัก, ต้องต้มสุก
◦ผลไม้ นิยมใช้ผลไม้สุก ที่นิ่ม อ่อนนุ่ม เช่น กล้วย
มะละกอ นาต้มสุก หรือนาต้มผัก
◦ไขมัน อาจใช้น้ามันถั่วเหลือง น้ามันข้าวโพด

34. ◦ การปั่นผสม เริ่มปั่นอาหารที่มีความแข็งมากที่สุดก่อน แล้วจึงเติม
อาหารชนิดที่อ่อนนุ่มกว่าลงไปปั่น แล้วจึงเติมน้าตาล น้ามัน และ
ค่อย ๆ เติมน้าต้มสุก ปรับปริมาตรให้ครบตามสูตรที่กาหนดไว้
◦ ถ้าอาหารมีกากมากเกินไป เช่น ผัก ควรกรองผ่านกะชอน หรือผ้า
กรองก่อน
◦ ปั่นผสมเรียบร้อยแล้ว เก็บอาหารใส่ขวดแล้วปิดฝาเก็บในตู้เย็น
อุณหภูมิ 4 องศาเซลเซียส ขวดที่ใช้ต้องต้มหรือลวกในน้าเดือดไว้
ก่อนแล้วเพื่อฆ่าเชื้อโรค
◦ ลักษณะอาหาร เป็นของเหลว สีน้าตาลเทา-เหลือง ไหลผ่านสาย
อาหารได้ดีไม่ติขัด

35. ◦ เตรียมตามสูตรที่แพทย์กาหนด
◦ ใช้วัตถุดิบที่สด สะอาด
◦ อุปกรณ์ที่ใช้ บริเวณที่เตรียมต้องสะอาด รวมทังตัวผู้ปรุงด้วย
◦ ตรวจสอบว่าตู้เย็นที่เก็บอาหารมีความเย็นเพียงพอหรือไม่

36.  โดยปกติจะเก็บได้ 1 วัน (24 ชั่วโมง) หลังจากเตรียมแล้วและเก็บใน
ตู้เย็น แต่มีการทดลองเตรียมอาหารปั่นผสมแล้วบรรจุใส่ขวดแล้วนาไป
ฆ่าเชื้อโดยการพาสเจอไรส์เซชั่น ในหม้อน้าร้อน 95องศาเซลเซียส
20 นาที รีบนามาทาให้เย็นลงโดยเร็วเก็บในตู้เย็น 4 องศาเซลเซียส
จะเก็บได้ 3 วัน

37.  อาหารปั่นผสมอาจมีการดัดแปลงเป็นอาหารที่ให้โดยการดื่มได้
ในกรณีที่ผู้ป่วยยังกลืนอาหารได้เองและปฎิเสธการใช้สายให้
อาหาร
 วิธีการเตรียมอาหารสูตรปั่นผสมสาหรับดื่ม ก็อาจมีการ
ดัดแปลงแต่งสี กลิ่น รสให้เป็นที่พอใจแก่ผู้ป่วยได้ เช่น เติม
กล้วยหอม น้าส้มคั้น ใช้น้าใบเตยแทน น้าสุก หรือแต่งกลิ่น
สังเคราะห์ก็ได้เช่นกัน

38. สูตรอาหารปั่นทางสาย 1000 ml
ลาดับ ส่วนผสม สูตร 1:1 สูตร 1.25:1 สูตร 1.5:1 สูตร 2:1
1 ไข่ไก่(ฟอง) 3 4 5 6
2 เนื้อไก่ดิบ/ปลา(กรัม) 90 112.5 135 180
3 ฟักทอง/ผักใบเขียวขาว/แครอท(กรัม) 100 125 150 200
4 ข้าวสุก(กรัม) 65 81.25 97.5 130
5 ขนมปัง(แผ่นใหญ่) 1 1.25 1.5 2
6 น้าตาลทราย(กรัม) 90 112.5 135 180
7 น้ามันพืช(ช้อนชา) 1 1.25 1.5 2
8 เกลือ(ช้อนชา) 1/4 1.25/4 1.5/4 1/2
พลังงาน (Kcal) 1000 1250 1500 2000

39.  1 นมถั่วเหลือง 2 กล่อง
 2 เครกเกอร์ 2 ห่อ
 3 แครอท 200 กรัม
 4 ข้าวสุก 100 กรัม
 5 นาแดงเฮลบลูบอยด์ 1 ช้อนโต๊ะ

40. 1. ระวังความสะอาดในการเตรียมอาหารทุกครั้ง รวมทั้งภาชนะที่ใช้ทั้งหมด
2. มีการชั่ง-ตวง ส่วนประกอบของอาหารทุกชนิดและแม่นย้าเพื่อหลีกเลี่ยงค่าผัน
แปรในเรื่องคุณค่าทางโภชนาการน้อยที่สุด
3. การเตรียมสูตรอาหาร จะท้าให้ผู้ป่วยแต่ละรายๆ และท้าเฉพาะวันโดยใช้ตลอด
วัน เมื่อเตรียมเสร็จแล้วเก็บเข้าตู้เย็นทันที่และแบ่งให้ผู้ป่วยเป็นมื้อๆ ตามที่แพทย์
สั่ง ข้อควรระวังต้องสังเกตในมื้อสุดท้ายว่า อาหารผสมนั้นมีกลิ่นหรือสีผิดปกติ
หรือไม่ เพราะการน้าอาหารผสมเข้าออกจากตู้เย็นบ่อยครั้งอาจท้าให้เกิดการ
fermentation ถ้าจะให้ดีควรมีการชิมหรือดมกลิ่นก่อนให้ผู้ป่วยทุกครั้ง

41. www.themegallery.com

42. www.themegallery.com
 อาหารที่มีคุณค่าสูงและมีประโยชน์ครบถ้วนในแต่ละวันผู้ป่วยควร
ได้รับสารอาหาร ครบถ้วนทั้ง 5 หมู่
 อาหารที่สะอาดเพราะผู้ป่วยมะเร็งจะมีความต้านทานเชื้อโรคน้อยจึง
ควรเอาใจใส่ เรื่องความสะอาดให้ดี ดังนั้น อาหารจึงควร ปรุงให้สุก
ผัก ผลไม้ ล้างให้สะอาด
 หลีกเลี่ยงอาหารที่ไม่มีประโยชน์และ อาจมีโทษ เช่น ของหมักดอง
อาหารใส่สี
 เลือกอาหารเสริมที่ผลิตส้าเร็จหรืออาหารทางการแพทย์ ที่มีคุณค่า
ครบถ้วนและมีโปรตีนสูง

43. www.themegallery.com
 การรับประทานอาหารที่พอเหมาะคือต้องได้ทั้งปริมาณและคุณภาพ
 ปริมาณ ต้องมีปริมาณที่เพียงพอถ้าร่างกายผอมลงแสดงว่ารับประทานอาหารน้อยไป
 คุณภาพ มีมากน้อยเพียงใด ขึ้นอยู่กับความส้าคัญและจ้าเป็นในการน้าไปใช้ประโยชน์
ต่อร่างกาย วันหนึ่งๆ ควรจะรับประทานเท่าไร ขึ้นอยู่กับความต้องการของแต่ละคน
แต่ละวันจะไม่เท่ากัน อย่างเช่น ในระหว่างการรักษาต้องการมากกว่าช่วงที่ท้าการ
รักษาเสร็จแล้ว เนื่องจากอาหารถูกน้าไปใช้ เพื่อเสริมสร้างส่วนที่สึกหรอ ดังนั้น ใน
ระยะการรักษาควรพยายามรับประทานให้ได้มาก เพื่อร่างกายจะไม่อ่อนเพลีย
สามารถรับการรักษาต่อไปจนครบตามแผนการรักษาของแพทย์

44. www.themegallery.com
 อาหารกลุ่มที่จะทาให้ท้องอืด แน่นท้อง
◦ ผู้ป่วยมะเร็งนั้นต้องระมัดระวังเรื่องระบบย่อยอาหารเป็นพิเศษ เพราะถ้าเกิดท้องอืด ท้องเฟ้อ หรือ
แน่นท้องแล้ว มักจะแก้ไขยาก อาหารกลุ่มนี้ได้แก่ ข้าวเหนียว เพราะรับประทานแล้วจุกแน่น ย่อย
ยาก ทาให้เกิดแผลในกระเพาะ และเนื้อสัตว์ที่ย่อยยาก เปลี่ยนเป็นรับประทานโปรตีนจากเนื้อปลา
แทน
 อาหารเผ็ดจัด
◦ เพราะนอกจากจะทาให้แสบร้อนและระคายเคืองทางเดินอาหารแล้ว ยังจะทาให้พื้นที่ดูดซึม
สารอาหารให้ลาไส้ลดลง ร่างกายก็จะรับสารอาหารได้ไม่เต็มที่ ผู้ป่วยมะเร็งมักจะมีอาการเบื่อ
อาหารอยู่แล้ว หากรับประทานแล้วแต่ยังได้รับสารอาหารไม่เพียงพออีก อย่างนี้จะเอาสารอาหารที่
ไหนไปเลี้ยงร่างกาย และสารในพริกจะกระตุ้นการบีบรัดตัวของลาไส้และกระตุ้นกระเพาะอาหาร
จึงอาจทาให้เกิดอาหารท้องเดิน และมีแผลในกระเพาะได้

45. www.themegallery.com
 อาหารที่มีส่วนผสมของน้าตาลมาก
◦ เช่น เครื่องดื่มพวกน้าอัดลม ลูกกวาด เพื่อป้องกันไม่ให้น้าตาลซึ่งดูดซึมได้ง่าย
ไปก่อให้เกิดระดับแรงดันสูงที่ลาไส้ อันจะนาไปสู่อาการท้องเสีย

46. www.themegallery.com
 อาหารไขมันสูง
◦ เพราะไขมันจะไปเกาะที่ตับทาให้ตับไม่สามารถทางานได้เต็มที่
 อาหารเค็มจัด
◦ เพราะกรณีที่ผู้ป่วยมีระบบปัสสาวะไม่ดี การรับประทานโซเดียมเข้าไปมาก ๆ
อาจทาให้เกิดอาการบวมได้

47. www.themegallery.com
 ความต้องการพลังงาน
◦ ประมาณ 2000 แคลอรี / วัน หรือ 25-30 แคลอรี/นน.1 กก. แต่ถ้าผู้ป่วย
มีภาวะทุพโภชนาการ ต้องการพลังงานวันละ 3000 - 4000 แคลอรี หรือ
35-40 แคลอรี/นน.1กก. ต้องได้รับคาร์โบไฮเดรตเพียงพอเพื่อสงวนการใช้
โปรตีน
 ความต้องการโปรตีน
◦ จาเป็นสาหรับการหายของแผลและการฟื้นฟูสภาพ ต้องการกรดอะมิโน
ชนิดที่จาเป็น ผู้ป่วยที่มีภาวะโภชนาการปกติ ต้องการโปรตีนวันละ 80-
100 กรัม ถ้ามีภาวะทุพโภชนาการต้องการ 100 - 200 กรัม / วัน หรือ 1.5
กรัม/นน. 1 กก.

48. www.themegallery.com
 ความต้องการวิตามินและเกลือแร่
◦ ควบคุมเมตาบอลิซึมของโปรตีนและพลังงานโดยระบบน้าย่อย และมี
บทบาทในการพัฒนาโครงสร้างของเนื้อเยื่อ ดังนั้นควรให้วิตามินและเกลือ
แร่เสริมเสมอ โดยเฉพาะอย่างยิ่งมะเร็งที่กระจายไปยังกระดูก ผู้ป่วย
โรคมะเร็งที่รุนแรงจะขาดวิตามินซีรุนแรง และโรคมะเร็งปอดและปาก
มดลูกจะขาดวิตามินดี
 ความต้องการน้า
◦ จาเป็นสาหรับชดเชยที่สูญเสียไปในกระเพาะและลาไส้ หรือจากสาเหตุ
โรคติดเชื้อและไข้สูง ช่วยไตขับของเสียที่ถูกมะเร็งทาลาย และพิษยาที่ใช้
รักษา

49. www.themegallery.com
 ข้าวแป้ง
◦ รับประทานข้าวแป้งโดยได้รับคาร์โบไฮเดรต50-55%ของพลังงานที่ร่างกาย
ต้องการทั้งหมดต่อวัน ควรรับประทานข้าวแป้งเป็นอาหารหลักทั้ง 3 มื้อ ในผู้ที่
อยู่ในภาวะเจ็บป่วยควรได้รับข้าวอย่างน้อยมื้อละ 2-3ทัพพี พบว่าการได้รับ
ธัญพืช โดยเฉพาะธัญพืชไม่ขัดสี เช่น ข้าวกล้อง ถั่วเมล็ดแห้ง เป็นต้น จะช่วยให้
ร่างกายได้รับโฟเลทซึ่งสามารถให้ผลดีต่อผู้ป่วยมะเร็งได้

50. www.themegallery.com
 เนือสัตว์
◦ เนื้อสัตว์ที่มีไขมันสูงควรหลีกเลี่ยง อีกทั้งเนื้อสัตว์ที่ผ่านกระบวนการปิ้งย่างจน
เกิดเขม่าควันควรหลีกเลี่ยงรวมไปถึงเนื้อสัตว์ที่ผ่านการแปรรูป เช่น ไส้กรอก
กุนเชียง ควรหลีกเลี่ยง นอกจากนี้การรับประทานเต้าหู้หรือน้้านมถั่วเหลืองวัน
ละ 1 แก้วสามารถให้ผลดีต่อการป้องกันการเกิดมะเร็งและลดอัตราการ
เจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งได้แต่ทั้งนี้ต้องไม่รับประทานในปริมาณมากเกิน
เพราะการได้รับถั่วเหลืองในปริมาณมากเกิน ก็สามารถส่งผลให้เซลล์มะเร็ง
เจริญเติบโตขึ้นจากฤทธิ์ที่คล้ายคลึงกับฮอร์โมนเพศหญิงของถั่วเหลืองได้

51. www.themegallery.com
 ไขมัน
◦ ควรได้รับไขมันวันละ 30% ของพลังงานที่ร่างกายต้องการในแต่ละวัน และไม่
รับประทานไขมันอิ่มตัว รวมไปถึงอาหารที่ใช้น้ามันทอดซ้า หลีกเลี่ยงอาหารที่
มีไขมันแฝง เช่น เบเกอร์รี่ ไอศกรีม เนื่องจากจะเสี่ยงต่อการได้รับพลังงานมาก
เกินทาให้เกิดโรคอ้วน ซึ่งเป็นสาเหตุส่งเสริมการเกิดโรคมะเร็งได้ สาหรับ
ไขมันชนิดไม่อิ่มตัว โอเมก้า-3 จะมีผลในการลดการเสี่ยงการเกิดมะเร็ง แต่บาง
งานวิจัยก็ไม่มีผล ดังนั้นการรับประทานไขมันจึงควรรับประทานแต่พอดี

52. www.themegallery.com
 ผัก
◦ ผู้ที่เป็นมะเร็งหากได้รับผักเป็นปริมาณมาก จะดีกว่าการได้รับผลไม้ในปริมาณ
มาก เพราะในผลไม้จะมีน้าตาลสูงทาให้เกิดไขมันสะสมได้ โดยหาก
รับประทานพวกผักใบเขียวจะไม่จากัดจานวนในการรับประทาน แต่ในผู้ป่วย
บางกลุ่มที่ได้รับยาต้านฮอร์โมนกลุ่ม Tamoxifen ควรได้รับแครอทและดอก
กะหล่าเพิ่มบ้าง เพื่อลดอาการร้อนๆ หนาวๆ ที่อาจเกิดขึ้นได้ในระหว่างได้รับยา

53. www.themegallery.com
 ผลไม้
◦ เลือกรับประทานผลไม้ที่ไม่มีรสหวานจัดและควรเลือกรับประทานผลไม้ที่มี
เส้นใยสูง เช่น ฝรั่ง ชมพู่ ผลไม้ที่มีสีแดงสดและมีสีออกแดงหรือสีส้ม ที่สามารถ
รับประทานได้ทั้งเปลือกเพราะให้สาร flavonoid ลดการเกิดมะเร็งได้