1. Ерөнхий болон хэсэгчилсэн бүтээмж,
түүнийг зэрэгцүүлэх үнээр тооцох нь
Лекц3

2. Агуулга:
• Ерөнхий ба хэсэгчилсэн бүтээмж, тухайн
бүтээмжийн хэмжилт
• Бүтээмжийг зэрэгцүүлсэн үнээр тооцох нь

3. 1. Ерөнхий ба хэсэгчилсэн, тухайн
бүтээмжийн хэмжилт
• Нэг ажилчинд ногдох хөдөлмөрийн
бүтээмжийг улсын хэмжээнд тооцох арга
бол:
• Нэг өдрийн
тооцохдоо:
хөдөлмөрийн
бүтээмжийг

4. • Улсын хэмжээнд:
• Салбарын хэмжээнд тооцох нь улсын
хэмжээнд тооцох аргачлалтай адилхан
мэдээлэл нь салбарын хүрээг хамрах болно.

5. Капиталын бүтээмж:
• Энэ нь ашигласан нэгж капиталаар
бүтээгдсэн зүйлийн үнэт цэнийг харуулна.
• Тооцохдоо улсын хэмжээнд:
• Түүхий эд материалын бүтээмж нь
үйлдвэрлэлд зарцуулсан үндсэн түүхий эд
материалын үр ашгийг харуулна.

6. • Энэ тухайн бүтээмжийг улсын хэмжээнд
тооцохдоо:
• ДНБ
хэмжээ,
завсрын
хэрэглээний
бүрэлдэхүүнд багтдаг түүхий эд, үндсэн
материалын зардлын нийт хэмжээг авна.

7. Эрчим хүчний бүтээмж:
• Эрчим хүчний бүтээмжийг улсын хэмжээнд
дараах байдлаар тооцно:

8. 2.Бүтээмжийг зэрэгцүүлсэн үнээр тооцох
нь
• Бүтээмжийг зэрэгцүүлэх үнээр тооцохын
тулд дараах үзүүлэлтүүдийг ашигалдаг.
– Зэрэгцүүлэх үнэ буюу суурь үнэ
– Дефлятор. Тухайн үзүүлэлтийн тайлант оны
дүнг суурь буюу зэрэгцүүлэх оны дүнд
харьцуулсан индекс
– Хэрэглээний үнийн индекс. Хэрэглэгчийн
худалдан авсан бараа үйлчилгээний үнийн
ерөнхий өөрчлөлтийг харуулдаг индекс

9. – Барилгын өртгийн индекс
– Завсрын хэрэглээний индекс. Дотоодын
үйлдвэрлэгчдийн
үйлдвэрлэл,
үйлчилгээ
явуулахад
зориулан
авсан
бараа
бүтээгдэхүүний үнийн өөрчлөлт
– Гадаад худалдааны импортын үнийн индекс.
Импортоор орж ирж байгаа бүтээгдэхүүний
үнийн дундаж өөрчлөлтийг харуулна.
– Ажилчдын жилийн дундаж тоо. Тайлант оны
эхэнд болон эцэст байгаа ажилчдын арифметик
дундаж.

10. Бүтээмжийг зэрэгцүүлэх
ерөнхий зарчим:
үнээр
тооцох
• Тохиромжит үнийн индекс ба дефляторыг
ашиглана гэсэн зарчмыг баримтална.
• Нийт бүтээмжийг зэрэгцүүлэх үнээр тооцох
аргачлал:

11. Үндсэн хөрөнгийн элэгдлийг зэрэгцүүлэх үнээр
тооцохдоо дараах бүрэлдэхүүн хэсгээр гаргаж,
тохирох үнийн индекс ба дефляторт хуваана
• Барилга
байгууламжийн
элэгдэлийг
үйлдвэрлэлийн аргаар тооцсон барилгын
төсөвт өртгийн индекст хуваана.
• Тээврийн хэрэгслийн элэгдлийг гадаад
худалдааны авто, агаар, усан замын
тээврийн хэрэгслийн бүлгийн импортын
үнийн индекст хувааж, зэрэгцүүлэх үнээр
тооцно.

12. • Машин, тоног төхөөрөмжийн элэгдлийг гадаад
худалдааны машин, тоног төхөөрөмж,
цахилгаан хэрэгсэл, эд ангийн бүлгийн
импортын үнийн индекст хуваана.
• Ажилчдын цалин хөлсний хэмжээг зэрэгцүүлэх
үнээр тооцохдоо оны үнээрх цалин хөлсийг
хэрэглээний үнийн улсын индекст хуваана.
• Завсрын
хэрэглээг
зэрэгцүүлэх
үнээр
тооцохдоо салбар бүрийн оны үнээрх завсрын
хэрэглээний дүнг салбар бүрийн завсрын
хэрэглээний үнийн индекст хуваана.