Download luận án tiến sĩ với đề tài: Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng phí bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam, cho các bạn có thể tham khảo

1. i
L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u c a cá nhân tôi. Các s
li u và k t qu nêu trong lu n án là trung th c.
Nh ng k t lu n, gi i pháp và ki n ngh c a lu n án chưa t ng ñư c ai
công b trong b t kỳ công trình khoa h c nào.
Tác gi lu n án
Tr n Hùng Dũng

2. ii
M C L C
Trang ph bìa
L I CAM ðOAN..................................................................................................................i
M C L C ............................................................................................................................ii
DANH M C CÁC CH VI T T T ................................................................................iv
DANH M C CÁC B NG BI U, HÌNH V .....................................................................v
L I M ð U.......................................................................................................................1
Chương 1. NH NG V N ð LÝ LU N V HI U QU S D NG PHÍ B O
HI M C A DOANH NGHI P B O HI M PHI NHÂN TH .....................................6
1.1. KHÁI QUÁT CHUNG V HO T ð NG KINH DOANH B O HI M PHI
NHÂN TH ......................................................................................................................6
1.1.1. Khái ni m và phân lo i trong b o hi m thương m i.......................6
1.1.2. Doanh nghi p b o hi m phi nhân th . ..........................................12
1.1.3. Nh ng ho t ñ ng cơ b n c a DNBH phi nhân th .......................14
1.2. PHÍ B O HI M C A DOANH NGHI P B O HI M PHI NHÂN TH ............18
1.2.1. Khái ni m......................................................................................18
1.2.2. M c ñích s d ng phí b o hi m....................................................28
1.2.3. Các nhân t nh hư ng ñ n doanh thu phí c a DNBH phi nhân
th ............................................................................................................33
1.3. HI U QU S D NG PHÍ B O HI M C A DNBH PHI NHÂN TH .............37
1.3.1. Quan ñi m v hi u qu s d ng phí b o hi m phi nhân th .........37
1.3.2. S c n thi t ph i nâng cao hi u qu s d ng phí b o hi m..........41
1.3.3. H th ng ch tiêu ñánh giá hi u qu s d ng phí b o hi m c a
DNBH phi nhân th . ...............................................................................42
1.4. VÀI NÉT V VI C S D NG PHÍ B O HI M C A CÁC DNBH PHI
NHÂN TH TRÊN TH GI I ......................................................................................69
Chương 2. TH C TR NG HI U QU S D NG PHÍ B O HI M C A CÁC
DOANH NGHI P B O HI M PHI NHÂN TH VI T NAM...................................73
2.1. KHÁI QUÁT V HO T ð NG KINH DOANH B O HI M PHI NHÂN
TH VI T NAM ........................................................................................................73

3. iii
2.1.1. Th trư ng b o hi m phi nhân th Vi t Nam................................73
2.1.2. Th c tr ng ho t ñ ng kinh doanh b o hi m c a các doanh nghi p
b o hi m phi nhân th Vi t Nam.........................................................79
2.2. HI U QU S D NG PHÍ B O HI M C A CÁC DOANH NGHI P B O
HI M PHI NHÂN TH VI T NAM.............................................................................94
2.2.1. Th c tr ng s d ng phí b o hi m c a các DNBH phi nhân th ...94
2.2.2. Phân tích hi u qu s d ng phí b o hi m c a các doanh nghi p
b o hi m phi nhân th Vi t Nam ..........................................................108
2.3. ðÁNH GIÁ CHUNG V K T QU VÀ HI U QU S D NG PHÍ B O
HI M PHI NHÂN TH ...............................................................................................121
2.3.1. Thành công c a th trư ng b o hi m phi nhân th Vi t Nam ....121
2.3.2. M t s t n t i và nguyên nhân....................................................126
Chương 3. GI I PHÁP NÂNG CAO HI U QU S D NG PHÍ B O HI M
C A DOANH NGHI P B O HI M PHI NHÂN TH VI T NAM. .......................132
3.1. ð NH HƯ NG NÂNG CAO HI U QU S D NG PHÍ B O HI M T I
CÁC DOANH NGHI P B O HI M PHI NHÂN TH VI T NAM .........................132
3.1.1. Nh ng cơ h i và thách th c ñ i v i các doanh nghi p b o hi m
phi nhân th Vi t Nam trong quá trình h i nh p. .................................132
3.1.2. ð nh hư ng nâng cao hi u qu s d ng phí b o hi m t i các doanh
nghi p b o hi m phi nhân th Vi t Nam ..............................................143
3.2. GI I PHÁP NÂNG CAO HI U QU S D NG PHÍ B O HI M DNBH
PHI NHÂN TH VI T NAM ......................................................................................145
3.2.1. Các gi i pháp tr c ti p ................................................................145
3.2.2. Các gi i pháp h tr ....................................................................164
3.2.3. Các gi i pháp ñi u ki n...............................................................171
K T LU N.......................................................................................................................176
DANH M C CÔNG TRÌNH C A TÁC GI ..............................................................178
DANH M C TÀI LI U THAM KH O........................................................................179

4. iv
DANH M C CÁC CH VI T T T
BH TNDS: B o hi m trách nhi m dân s .
BH TS: B o hi m tài s n.
BH: B o hi m
BHNT: B o hi m nhân th .
BHPNT: B o hi m phi nhân th
BHTM: B o hi m thương m i
BHXH: B o hi m xã h i.
BHYT: B o hi m y t
DNBH: Doanh nghi p b o hi m.
DPNV: D phòng nghi p v .
FDI:
(Foreign Direct Investment):
ð u tư tr c ti p nư c ngoài
KDBH: Kinh doanh b o hi m.
MFN:
(Most Favoured Nation)
Quy ch t i hu qu c
LN: L i nhu n
NT:
(National Treatment)
Nguyên t c ñãi ng qu c gia
ODA
(Official Development Assistance):
V n h tr phát tri n chính th c
PTI: Công ty c ph n b o hi m bưu ñi n
PVI: T ng công ty b o hi m d u khí Vi t Nam
ROA:
(Return On Assets)
H s thu nh p trên tài s n
ROE:
(Return on Equity)
H s thu nh p trên v n c ph n
TBH: Tái b o hi m
TNDS: Trách nhi m dân s
TRIPS: Hi p ñ nh quy n s h u trí tu
WTO:
(World Trade Organization):
T ch c Thương m i th gi i

5. v
DANH M C CÁC B NG BI U, HÌNH V
Danh m c b ng
B ng 1.1. T ng h p h th ng ch tiêu ñánh giá hi u qu s d ng phí b o
hi m c a các DNBH phi nhân th ................................................68
B ng 2.1. Quy mô th trư ng b o hi m Vi t Nam (1996 - 2007)...................76
B ng 2.2. Các DNBH phi nhân th ho t ñ ng trên th trư ng b o hi m
Vi t Nam năm 2007......................................................................81
B ng 2.3. Doanh thu phí b o hi m và t l gi l i m t s nghi p v ch
y u (2005 - 2006)..........................................................................90
B ng 2.4. Cơ c u v n ñ u tư c a các DNBH phi nhân th Vi t Nam theo
danh m c ñ u tư (2003 - 2007).....................................................93
B ng 2.5. Doanh thu phí b o hi m c a m t s DNBH phi nhân th (2003 -
2007) .............................................................................................94
B ng 2.6. S ti n b i thư ng th c t c a m t s DNBH phi nhân th
(2003 - 2007).................................................................................97
B ng 2.7. Tình hình trích l p d phòng nghi p v c a m t s DNBH phi
nhân th Tính ñ n ngày 31 tháng 12 hàng năm (2003- 2007)......99
B ng 2.8. Tình hình s d ng s ti n trích l p d phòng nghi p v hàng
năm c a m t s DNBH phi nhân th (2003 - 2007)...................100
B ng 2.9. T ng chi phí tr c ti p cho ho t ñ ng kinh doanh b o hi m
m t s DNBH phi nhân th 2003-2007......................................101
B ng 2.10. Chi phí bán hàng và chi phí qu n lý doanh nghi p c a 3 lo i
hình công ty thu c 3 hình th c s h u khác nhau......................103
B ng 2.11. Ngu n v n ñ u tư c a m t s DNBH phi nhân th (2003 -
2007) ...........................................................................................104

6. vi
B ng 2.12. Giá tr ñ u tư tr l i n n kinh t c a m t s DNBH phi nhân
th (2003 - 2007) ........................................................................105
B ng 2.13. L i nhu n thu n và l i nhu n ñ u tư tài chính c a m t s
doanh nghi p b o hi m phi nhân th Vi t Nam......................107
B ng 2.14. Hi u qu b i thư ng và chi tr ti n b o hi m c a m t s
DNBH phi nhân th (2003 - 2007).............................................109
B ng 2.15. Hi u qu ñ u tư tài chính c a m t s doanh nghi p b o hi m
phi nhân th (2003-2007) ...........................................................111
B ng 2.16. Hi u qu s d ng chi phí tr c ti p cho ho t ñ ng kinh doanh
b o hi m (2003-2007) .................................................................114
B ng 2.17. Hi u qu s d ng chi phí bán hàng và chi phí qu n lý doanh
nghi p b o hi m (2003-2004).....................................................115
B ng 2.18. Hi u qu s d ng phí tính theo l i nhu n thu n kinh doanh b o
hi m m t s doanh nghi p b o hi m (2003-2007)..................117
B ng 2.19. Hi u qu trích l p d phòng nghi p v t phí b o hi m............118
Danh m c hình v
Hình 2.1. Th ph n doanh thu phí b o hi m c a các DNBH phi nhân th .....80
Hình 2.2. Cơ c u doanh thu phí b o hi m g c toàn th trư ng theo nghi p
v năm 2007..................................................................................89
Hình 2.3. Cơ c u doanh thu phí b o hi m gi l i theo nghi p v năm 2006 .91
Hình 2.4. ðóng góp vào GDP c a ngành b o hi m Thương m i Vi t
Nam (1993 - 2007)......................................................................120

7. 1
L I M ð U
1. Tính c p thi t c a lu n án
B o hi m nói chung và b o hi m phi nhân th nói riêng là ho t ñ ng
kinh doanh d a trên nguyên t c chuy n giao r i ro và phân tán t n th t gi a
nh ng cá nhân, t ch c có cùng nguy cơ g p ph i m t ho c m t nhóm r i ro
tương t và tuân th qui lu t s ñông. ð c thù riêng c a ho t ñ ng kinh doanh
b o hi m là “s ñ o ngư c c a chu kỳ kinh doanh”. V i ñ c thù này, kinh
doanh s n ph m tuân th theo quy trình: phí b o hi m (giá c s n ph m) thu
trư c, các cam k t b i thư ng ho c tr ti n b o hi m (chi phí) ñư c th c hi n
sau. Vì v y, vi c tính toán m c phí và s d ng phí thu ñư c sao cho hi u qu
và ñúng m c ñích s quy t ñ nh s thành công c a doanh nghi p b o hi m.
Trên th c t , doanh nghi p qu n lý và s d ng phí thu ñư c có hi u qu ñ ng
nghĩa v i vi c h s ñ m b o ñư c các cam k t ñ i v i khách hàng trong vi c
nhanh chóng b i thư ng khi có t n th t cũng như giúp doanh nghi p ti t ki m
ñư c các kho n chi phí ñ tăng thêm l i nhu n và là cơ s ñ doanh nghi p
b o hi m m r ng các kho n phúc l i, c i thi n và nâng cao ñ i s ng cho
ngư i lao ñ ng c a mình.
Trư c nh ng thách th c và cơ h i m i khi Vi t Nam gia nh p WTO,
làm th nào ñ nâng cao hi u qu s d ng phí b o hi m ñang là v n ñ thu hút
và quan tâm c a các doanh nghi p kinh doanh b o hi m Vi t Nam, trong ñó
có các doanh nghi p b o hi m phi nhân th . Xu t phát t th c t trên, tác gi
ch n ñ tài: “Gi i pháp nâng cao hi u qu s d ng phí b o hi m c a
doanh nghi p b o hi m phi nhân th Vi t Nam” làm ñ tài nghiên c u lu n
án Ti n sĩ c a mình.
2. M c ñích nghiên c u c a lu n án
Lu n án nh m vào ba m c ñích nghiên c u chính:

8. 2
H th ng hóa và làm rõ nh ng v n ñ lý lu n v b o hi m và kinh
doanh b o hi m phi nhân th . ðưa ra quan ñi m v hi u qu s d ng phí b o
hi m ñ c bi t là hi u qu kinh t và phương th c ñánh giá, t ñó hoàn thi n,
b sung h th ng ch tiêu ñánh giá hi u qu s d ng phí b o hi m c a các
doanh nghi p b o hi m phi nhân th .
Phân tích th c tr ng th trư ng b o hi m phi nhân th và áp d ng h
th ng ch tiêu ñánh giá hi u qu s d ng phí b o hi m vào m t s doanh
nghi p chi m th ph n l n t i Vi t Nam. Qua ñó ñưa ra nh ng nh n xét khách
quan v hi u qu s d ng phí c a các doanh nghi p b o hi m phi nhân th
Vi t Nam.
ð xu t nh ng gi i pháp góp ph n nâng cao hi u qu s d ng phí b o
hi m c a doanh nghi p b o hi m phi nhân th Vi t Nam và ñi u ki n ñ các
gi i pháp có th th c hi n ñư c trong th i gian t i.
3. T ng quan v các nghiên c u có liên quan
So v i l ch s hàng trăm năm phát tri n c a b o hi m nói chung và b o
hi m phi nhân th nói riêng trên th gi i, l ch s ra ñ i và phát tri n c a b o
hi m phi nhân th Vi t Nam còn khá non tr . Vi c DNBH ñ u tiên - B o Vi t
ñư c thành l p (ngày 15 tháng 01 năm 1965) là m c son ñánh d u s ra ñ i
c a th trư ng b o hi m phi nhân th Vi t Nam; tuy nhiên, ph i sau năm
1993, th trư ng b o hi m m i th c s phát tri n. Do v y, các nghiên c u ñã
ñư c công b trong lĩnh v c này v n còn r t h n ch . T năm 1977- 2002, t i
các trư ng ñ i h c thu c kh i kinh t m i ch có 2 nghiên c u sinh b o v
thành công lu n án ti n s liên quan t i lĩnh v c b o hi m, nhưng l i là lĩnh
v c b o hi m xã h i. C th :
Năm 1993, NCS M c Văn Ti n ñã b o v thành công ñ tài: “ ng
d ng m t s phương pháp th ng kê trong nghiên c u b o hi m xã h i Vi t
Nam”.

9. 3
Năm 1999, NCS Vũ Thành Hưng b o v ñ tài: “Nh ng gi i pháp
nh m nâng cao hi u qu ho t ñ ng b o hi m hưu trí Vi t Nam”
Sau năm 2002, ñã có nhi u nghiên c u sinh nghiên c u v lĩnh v c b o
hi m thương m i và ñã b o v thành công lu n án ti n s c a mình. C th là:
- NCS Phí Tr ng Th o ñã nghiên c u ñ tài: “Gi i pháp tho mãn nhu
c u ti m năng v b o hi m nhân th Vi t Nam”, ñ tài ñư c b o v thành
công vào năm 2004.
- Cũng trong năm 2004, NCS Ph m th ð nh ñã nghiên c u ñ tài:
“Ho t ñ ng ñ u tư c a các doanh nghi p b o hi m nhà nư c Vi t Nam”.
- Năm 2005, NCS ðoàn Trung Kiên ñã b o v thành công lu n án ti n
s v i ñ tài: “Gi i pháp hoàn thi n và phát tri n ho t ñ ng ñ u tư t i các
công ty b o hi m Vi t Nam”.
- Năm 2006, NCS ðoàn Minh Ph ng – H c vi n Tài chính, ñã t p
trung nghiên ñ tài: “Gi i pháp nâng cao hi u qu kinh doanh b o hi m phi
nhân th c a các DNBH nhà nư c Vi t Nam trong ñi u ki n m c a và h i
nh p”.
- ð tài: “Hoàn thi n cơ ch qu n lý tài chính ñ i v i T ng công ty
b o hi m Vi t Nam theo mô hình t p ñoàn kinh doanh” ñã ñư c NCS Nguy n
Qu c Tr b o v thành công năm 2006.
- Ngoài nh ng ñ tài nêu trên, t i các bu i h i th o khoa h c và trên
các t p chí khoa h c, ñã có nhi u bài báo vi t v lĩnh v c b o hi m thương
m i này.
Tuy nhiên, ñ tài: “Gi i pháp nâng cao hi u qu s d ng phí b o hi m
c a doanh nghi p b o hi m phi nhân th Vi t Nam” mà lu n án t p trung
nghiên c u là hoàn toàn m i và h t s c c n thi t trong ñi u ki n ngành b o
hi m thương m i nư c ta ñã gia nh p t ch c thương m i th gi i. K t qu
nghiên c u c a ñ tài s là cơ s lý lu n và th c ti n ñ các doanh nghi p b o

10. 4
hi m phi nhân th nư c ta xem xét, nghiên c u và ng d ng trong th c ti n
nh m m c ñích s d ng có hi u qu hơn phí b o hi m phi nhân th . ð ng
th i ñây còn là m t tài li u tham kh o h u ích cho các nhà nghiên c u và
qu n lý liên quan t i lĩnh v c này.
4. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u c a lu n án
ð i tư ng và ph m vi nghiên c u bám sát m c ñích nghiên c u.
ð i tư ng nghiên c u: lu n án t p trung nghiên c u th c tr ng và hi u
qu s d ng phí b o hi m, ñ c bi t là hi u qu kinh t c a vi c s d ng phí b o
hi m m t s doanh nghi p b o hi m phi nhân th có th ph n l n Vi t Nam.
Ph m vi nghiên c u: nghiên c u ho t ñ ng c a m t s doanh nghi p
b o hi m phi nhân th có th ph n l n Vi t Nam, ch y u trong giai ño n t
năm 2003 ñ n năm 2007.
5. Phương pháp nghiên c u
Trên cơ s v n d ng phương pháp lu n duy v t bi n ch ng và duy v t
l ch s , lu n án ñã s d ng t ng h p các phương pháp nghiên c u trong kinh
t như: phương pháp th ng kê, phương pháp so sánh và ñánh giá, phương
pháp t ng h p và phân tích .v.v.
T t c nh ng phương pháp này ñ u ñư c v n d ng t ng h p khi xây
d ng h th ng ch tiêu th ng kê ñánh giá hi u qu s d ng phí b o hi m phi
nhân th . ð ng th i chúng còn ñư c s d ng t ng h p ñ phân tích th c tr ng
hi u qu s d ng phí b o hi m phi nhân th các DNBH phi nhân th Vi t
Nam.
Ngu n s li u ñư c s d ng trong phân tích và ñánh giá hi u qu s
d ng phí b o hi m phi nhân th ñ m b o ñ tin c y và phù h p v i các
phương pháp nghiên c u mà lu n án s d ng.
6. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài nghiên c u
- Hoàn thi n, b sung h th ng ch tiêu ñánh giá hi u qu s d ng phí

11. 5
BH c a DNBH phi nhân th .
- ng d ng h th ng ch tiêu hi u qu s d ng phí ñã hoàn thi n, b
sung ñ ñánh giá hi u qu s d ng phí b o hi m các DNBH phi nhân th
VN.
- Làm rõ nh ng t n t i trong vi c s d ng phí t i m t s doanh nghi p
b o hi m phi nhân th chi m th ph n l n trên th trư ng VN.
- ð xu t nh ng gi i pháp nh m nâng cao hi u qu s d ng phí b o
hi m cho DNBH phi nhân th VN.
7. K t c u c a lu n án
Tên lu n án: “Gi i pháp nâng cao hi u qu s d ng phí b o hi m
c a doanh nghi p b o hi m phi nhân th Vi t Nam ”
Ngoài ph n m ñ u, k t lu n, ph n ph l c và danh m c tài li u tham
kh o, n i dung c a lu n án ñư c chia thành ba chương:
Chương 1: Nh ng v n ñ lý lu n v hi u qu s d ng phí b o hi m c a
doanh nghi p b o hi m phi nhân th .
Chương 2: Th c tr ng hi u qu s d ng phí b o hi m c a doanh nghi p
b o hi m phi nhân th Vi t Nam và kinh nghi m c a m t s nư c trên th
gi i.
Chương 3: Gi i pháp nâng cao hi u qu s d ng phí b o hi m c a
doanh nghi p b o hi m phi nhân th Vi t Nam.

12. 6
Chương 1
NH NG V N ð LÝ LU N V HI U QU
S D NG PHÍ B O HI M C A DOANH NGHI P
B O HI M PHI NHÂN TH
1.1. KHÁI QUÁT CHUNG V HO T ð NG KINH DOANH B O HI M
PHI NHÂN TH
1.1.1. Khái ni m và phân lo i trong b o hi m thương m i
1.1.1.1. Khái ni m v b o hi m
Nhu c u an toàn ñ i v i con ngư i là vĩnh c u. Lúc nào con ngư i
cũng tìm cách ñ b o v chính b n thân và tài s n c a mình trư c nh ng r i
ro trong cu c s ng và trong lao ñ ng s n xu t. Ngay t th i ti n s ñã xu t
hi n các t ch c g n gi ng v i b o hi m ngày nay. Các nhà kh o c h c ñã
tìm th y nh ng v t tích ch ng minh s t n t i c a các công ty c u h tương
h ñ i v i các th t c ñá Ai C p c ñ i t 4.500 năm trư c công nguyên. Hay
ngư i Ba-bi-lon ñã ñưa ra nh ng quy t c trong vi c t ch c phương ti n v n
t i b ng xe kéo và ñ c bi t ñã quy ñ nh phân chia các thi t h i do m t c p và
b cư p cho các thương gia cùng gánh ch u. Th i La Mã c ñ i ñã có nh ng
h i ñoàn k t tương tr c a các t p ñoàn lính có cùng nhu c u, b ng cách
ngư i ta ñã dùng quy ch c a ñoàn tang l Lanuviun t ch c tang l cho t t c
các thành viên ñã có ti n ñóng góp cho h i t khi h còn s ng. Như v y, các
thành viên này th c ch t ñã ñư c b o hi m... ð n th i Trung C , các quy t c
v b o hi m hàng h i ñã ñư c hình thành và phát tri n các c ng bi n ð a
Trung H i (Genes, Venise, Mavseille) và ð i Tây Dương (Porto, Bordeaux,
Bruges...). Và ñi n hình trong s ñó là b n h p ñ ng c xưa nh t mà ngư i ta

13. 7
ñã tìm th y ñư c ký k t t i c ng Genes năm 1347. N u không còn nh ng b n
h p ñ ng c hơn, thì b n h p ñ ng ñó ñã ch ng minh ñư c là b hu ngay sau
khi con tàu c p b n, có nghĩa là s "ñ m b o" ñã k t thúc. Cũng chính t i
c ng Genes năm 1424, công ty b o hi m hàng h i ñ u tiên ñã ra ñ i. Sau ñó,
không ch có b o hi m hàng h i mà m t lo t các lo i hình b o hi m khác ra
ñ i và phát tri n như b o hi m nhân th , b o hi m ho ho n, b o hi m v
kính, b o hi m tai n n...
M c dù ra ñ i khá s m, song cho ñ n nay v n chưa có m t khái ni m
th ng nh t v b o hi m, b i vì ngư i ta ñ nh nghĩa v b o hi m nhi u góc
ñ khác nhau.
- Dư i góc ñ tài chính, ngư i ta quan ni m: "b o hi m là m t ho t
ñ ng d ch v tài chính nh m phân ph i l i nh ng chi phí m t mát không
mong ñ i".[71]
- Dư i góc ñ pháp lý, giáo sư Hemard ñưa ra khái ni m: "b o hi m là
m t nghi p v , qua ñó, m t bên là ngư i ñư c b o hi m ch p nh n tr m t
kho n ti n (phí b o hi m hay ñóng góp b o hi m) cho chính mình ho c cho
m t ngư i th ba khác ñ trong trư ng h p r i ro x y ra, s ñư c tr m t
kho n ti n b i thư ng t m t bên khác là ngư i b o hi m, ngư i ch u trách
nhi m ñ i v i toàn b r i ro, ñ n bù nh ng thi t h i theo Lu t Th ng kê".
- Dư i góc ñ kinh doanh b o hi m, các công ty, các t p ñoàn b o hi m
thương m i trên th gi i l i ñưa ra khái ni m: "b o hi m là m t cơ ch , theo
cơ ch này m t ngư i, m t doanh nghi p hay m t t ch c chuy n như ng r i
ro cho công ty b o hi m, công ty ñó s b i thư ng cho ngư i ñư c b o hi m
các t n th t thu c ph m vi b o hi m và phân chia giá tr thi t h i gi a t t c
nh ng ngư i ñư c b o hi m" [77].
Có th nói, các khái ni m trên ít nhi u ñã l t t ñư c b n ch t c a b o
hi m trên các khía c nh v r i ro, s chuy n giao r i ro gi a ngư i ñư c b o

14. 8
hi m và ngư i b o hi m thông qua phí b o hi m và s ti n b i thư ng ho c
chi tr khi ngư i ñư c b o hi m g p r i ro t n th t, cũng trên cơ s các khía
c nh ñó, khái ni m v b o hi m có th ñư c hi u như sau: B o hi m là m t
ho t ñ ng d ch v tài chính, thông qua ñó m t cá nhân hay m t t ch c có
quy n ñư c hư ng b i thư ng ho c ñư c chi tr ti n b o hi m n u r i ro hay
s ki n b o hi m x y ra nh vào kho n ñóng góp phí b o hi m cho mình hay
cho ngư i th ba. Kho n ti n b i thư ng ho c chi tr này do m t t ch c ñ m
nh n, t ch c này có trách nhi m trư c r i ro hay s ki n b o hi m và bù tr
chúng theo quy lu t th ng kê".
Khái ni m trên ñã bao quát ñư c 5 y u t ñ c trưng c a b o hi m, ñó
là:
- R i ro và s t n t i c a r i ro là ngu n g c c a b o hi m. Có nhi u
cách ti p c n khái ni m r i ro, song theo nghĩa thông d ng nh t thì r i ro là
bi n c gây thi t h i và không ai mong ñ i. ð ñ i phó v i r i ro, con ngư i
luôn ph i tìm cách phòng v . Trong b o hi m hi n ñ i, bên c nh r i ro còn có
các s ki n b o hi m, như ngư i ñư c b o hi m còn s ng ñ n m t th i ñi m
nào ñó theo h p ñ ng ñã ký k t...
- Cơ ch chuy n giao r i ro ñư c th c hi n gi a bên mua b o hi m và
DNBH thông qua h p ñ ng b o hi m. Theo cơ ch này, bên mua b o hi m
ch p nh n tr phí b o hi m và DNBH cam k t b i thư ng ho c chi tr ti n
b o hi m khi ñ i tư ng b o hi m g p r i ro hay s ki n b o hi m. T t nhiên,
r i ro hay s ki n b o hi m ñây ph i là ng u nhiên, khách quan mà hai bên
ñã tho thu n.
- Kho n phí b o hi m mà bên mua b o hi m tr cho DNBH ph i ñư c
th c hi n trư c khi r i ro hay s ki n b o hi m x y ra. Ngư c l i, kho n ti n
mà DNBH b i thư ng hay chi tr cho bên mua b o hi m hay cho ngư i th
ba ch ñư c th c hi n khi s ki n b o hi m hay r i ro x y ra gây t n th t.

15. 9
Khái ni m v ngư i th ba trong b o hi m thư ng ñư c pháp lu t quy ñ nh
trong lo i hình b o hi m TNDS.
- Vi c san s và bù tr trong b o hi m ñư c các DNBH th c hi n qu n
lý d a vào s li u th ng kê r i ro và tình hình t n th t. Nh ñó, DNBH l p
ñư c các bi u phí chu n m c cho t ng nghi p v b o hi m c th .
- ðã t lâu, các nhà kinh t ñ u th ng nh t cho r ng, b o hi m là m t
ho t ñ ng d ch v tài chính ch không ph i là ho t ñ ng s n xu t. Chính vì
v y, ñ ñ m b o l i ích h p pháp cho bên mua b o hi m thì vai trò qu n lý
Nhà nư c trong lĩnh v c này là r t quan tr ng và không th thi u ñư c m i
qu c gia.
1.1.1.2. Phân lo i trong b o hi m thương m i
Nh ng khái ni m ñ c p n i dung trên ch liên quan ñ n lo i hình
BHTM, vì ngoài BHTM còn có BHXH, BHYT. BHTM có th ñư c phân lo i
theo các tiêu th c khác nhau, tuỳ theo m c ñích nghiên c u.
Căn c vào ñ i tư ng ñư c b o hi m, b o hi m thương m i ñư c chia
thành ba lo i: b o hi m tài s n, b o hi m trách nhi m và b o hi m con ngư i.
M i lo i có m t ñ i tư ng b o hi m c th , có nh ng nguyên t c b o hi m
ñ c trưng áp d ng riêng bi t cho t ng lo i.
Căn c vào hình th c b o hi m, BHTM ñư c chia ra 2 lo i: b o hi m
b t bu c và b o hi m t nguy n.
Căn c vào lĩnh v c ho t ñ ng kinh doanh, BHTM chia thành b o hi m
nhân th và b o hi m phi nhân th . B o hi m nhân th và b o hi m phi nhân
th có nh ng ñ c trưng cơ b n khác nhau, C th :
a. B o hi m phi nhân th
B o hi m phi nhân th là lo i hình b o hi m mà các nghi p v ñư c
qu n lý theo k thu t phân chia, có ñ i tư ng là tài s n, trách nhi m dân s ,
tính m ng và tình tr ng s c kh e c a con ngư i. B o hi m phi nhân th có

16. 10
m t s ñ c ñi m ch y u:
- Các nghi p v b o hi m nhân th ch mang tính b o v thu n tuý.
DNBH ch b i thư ng ho c chi tr ti n b o hi m khi r i ro ñư c b o hi m
x y ra.
- Th i h n b o hi m trong b o hi m phi nhân th thư ng ch kéo dài
m t năm tr xu ng, th m chí có nghi p v b o hi m th i h n ch tính b ng
gi , b ng ngày như b o hi m tai n n hành khách, b o hi m hàng hoá v n
chuy n...
- B o hi m phi nhân th áp d ng c hai hình th c b o hi m là: b t bu c
và t nguy n. Hình th c b t bu c ch y u áp d ng ñ i v i m t s nghi p v
b o hi m TNDS, như b o hi m TNDS c a ch xe cơ gi i ñ i v i ngư i th
ba; b o hi m TNDS c a ch s d ng lao ñ ng, b o hi m cháy n , xây l p,...
- h u h t các nư c trên th gi i trong giai ño n ñ u phát tri n ngành
b o hi m, b o hi m phi nhân th ñư c tri n khai s m hơn lo i hình BHNT.
nư c ta cũng v y, b o hi m phi nhân th ñư c tri n khai t năm 1965 v i các
nghi p v b o hi m hàng hoá xu t nh p kh u v n chuy n b ng ñư ng bi n và
b o hi m tàu thu . ð n năm 1996, khi ñi u ki n kinh t - xã h i cho phép,
m c s ng c a ngư i dân ñư c c i thi n chúng ta m i tri n khai BHNT.
b. B o hi m nhân th
BHNT là lo i hình b o hi m mà các nghi p v b o hi m ñư c qu n lý
theo k thu t t n tích và nó có liên quan ñ n tu i th c a con ngư i. BHNT là
lo i hình b o hi m cho hai s ki n trái ngư c nhau, ñó là: "ch t" và "s ng".
BHNT còn ñư c chia ra: BHNT t vong, b o hi m sinh kỳ, BHNT h n h p.
Ngoài ra, khi tri n khai BHNT các DNBH còn tri n khai k t h p m t s ñi u
kho n b sung vào các lo i hình BHNT cơ b n nh m m c ñích m r ng ph m
vi b o hi m và ña d ng hoá s n ph m ñ ñáp ng các m c ñích khác nhau c a
khách hàng. Th c ch t các ñi u kho n b sung (như: b o hi m tai n n, b o

17. 11
hi m b nh hi m nghèo) là các nghi p v BH con ngư i phi nhân th . BHNT
có m t s ñ c ñi m ch y u sau:
- Là lo i hình b o hi m ña m c ñích. Ngoài m c ñích b o v , BHNT
còn nh m nhi u m c ñích khác như: ti t ki m, mua s m tài s n, ñ m b o cho
các kho n vay th ch p, tr n , ñ u tư, gi gìn tài s n cho th h sau...
- Tr b o hi m t kỳ, còn các lo i hình b o hi m nhân th khác vi c
chi tr ti n b o hi m là ch c ch n x y ra.
- Trong BHNT, nguyên t c khoán ñư c áp d ng tri t ñ . Con ngư i là
vô giá, do v y khi r i ro x y ra gây thương t t ho c t vong, không th xác
ñ nh ñư c thi t h i nên vi c tr ti n b o hi m áp d ng nguyên t c khoán: s
ti n chi tr căn c vào s ti n b o hi m và t l thương t t ho c s ki n t
vong.
- Th i h n BHNT thư ng dài, t i thi u là năm năm. Xu t phát t tính
ch t k t h p gi a b o hi m và ti t ki m ho c ñ u tư, th i gian b o hi m ph i
ñ dài ñ ho t d ng ñ u tư c a các doanh nghi p b o hi m nhân th phát huy
tác d ng.
- BHNT luôn ñư c th c hi n dư i hình th c t nguy n và nó ch ra ñ i
và phát tri n trong nh ng ñi u ki n kinh t - xã h i nh t ñ nh.
Có th nói, nh ng ñ c ñi m c a BHNT và b o hi m phi nhân th nêu
trên th hi n rõ s khác nhau cơ b n gi a chúng. Chính vì v y, cách phân lo i
theo tiêu th c lĩnh v c ho t ñ ng kinh doanh này có ý nghĩa r t l n không ch
ñ i v i khách hàng và DNBH, mà còn có ý nghĩa ñ i v i các cơ quan qu n lý
Nhà nư c v b o hi m thương m i nói chung. V i khách hàng và DNBH phi
nhân th , cách phân lo i này giúp xác ñ nh và tho mãn nhu c u cũng như kh
năng ñáp ng nhu c u v các nghi p v , các s n ph m b o hi m phi nhân th
cho c hai bên. ð ng th i, nó còn là cơ s ñ các DNBH phi nhân th xác
ñ nh ñúng m c tiêu và xây d ng ñư c chi n lư c kinh doanh c a mình. Còn

18. 12
ñ i v i cơ quan qu n lý Nhà nư c v BHTM, cách phân lo i này là cơ s ñ
ho ch ñ nh chính sách, ki m tra, giám sát ho t ñ ng kinh doanh c a các lo i
hình DNBH trên th trư ng. T ñó góp ph n làm cho th trư ng b o hi m phát
tri n lành m nh, ñúng hư ng.
1.1.2. Doanh nghi p b o hi m phi nhân th .
Doanh nghi p b o hi m phi nhân th là doanh nghi p ñư c thành l p,
t ch c và ho t ñ ng theo quy ñ nh c a Lu t Kinh doanh B o hi m và các
quy ñ nh khác c a pháp lu t có liên quan ñ n toàn b ho t ñ ng kinh doanh
c a doanh nghi p. Lu t pháp các nư c thư ng quy ñ nh DNBH không ñư c
phép ñ ng th i kinh doanh BHNT và b o hi m phi nhân th . nư c ta,
Kho n 2 ði u 60, Chương III c a Lu t Kinh doanh B o hi m cũng quy ñ nh
như v y, c th : "Doanh nghi p b o hi m không ñư c phép ñ ng th i kinh
doanh BHNT và b o hi m phi nhân th , tr trư ng h p DNBH nhân th kinh
doanh nghi p v b o hi m s c kho và b o hi m tai n n con ngư i b tr cho
BHNT" [69]. Chính vì th , DNBH phi nhân th ñư c hi u là DNBH kinh
doanh các nghi p v b o hi m phi nhân th theo lu t pháp quy ñ nh. DNBH
phi nhân th thư ng bao g m các hình th c t ch c khác nhau như:
+ DNBH phi nhân th Nhà nư c. ðây là lo i doanh nghi p do Nhà
nư c thành l p, ñ u tư v n và qu n lý v i tư cách là ngư i ch s h u. Nó là
m t pháp nhân kinh t ho t ñ ng theo pháp lu t và bình ñ ng trư c pháp lu t.
+ DNBH phi nhân th c ph n. Lo i DNBH này do các c ñông tham
gia góp v n thành l p thông qua hình th c phát hành c phi u, cùng chia l i
nhu n, cùng ch u s thua l tương ng v i s v n góp.
+ DNBH phi nhân th liên doanh ñư c hình thành trên cơ s v n góp
c a các bên c trong và ngoài nư c. V trí c a các bên trong doanh nghi p
ph thu c vào m c v n ñóng góp. Các thành viên trong doanh nghi p cùng
hư ng l i, l tương ng v n góp.

19. 13
+ DNBH phi nhân th 100% v n ñ u tư nư c ngoài. ðây là lo i hình
doanh nghi p do nư c ngoài ñ u tư v n và ho t ñ ng kinh doanh t i nư c s
t i, theo lu t pháp nư c s t i, ñ ng th i ch u s ch ñ o c a công ty m
chính qu c...
- Mô hình t ch c m i lo i hình DNBH phi nhân th r t ña d ng, tuỳ
thu c vào chi n lư c kinh doanh, vào môi trư ng ho t ñ ng c a doanh
nghi p, vào ñi u ki n tài chính và m c ñ thích nghi v i th trư ng... Th c t
nư c ta cũng như các nư c trên th gi i thư ng có các mô hình t ch c
như: mô hình t ng công ty, t p ñoàn; mô hình t ch c theo ch c năng, theo
lãnh th , theo s n ph m... Tuỳ theo t ng mô hình t ch c, mà các DNBH phi
nhân th hình thành nên các b ph n ch c năng có liên quan (phòng, ban).
Song, m i DNBH phi nhân th thư ng có các b ph n ch c năng như: b
ph n t ch c nhân s , các phòng nghi p v theo các nhóm s n ph m...
- BHTM nói chung và b o hi m phi nhân th nói riêng là ngành ngh
kinh doanh có ñi u ki n. Các ñi u ki n mà lu t pháp quy ñ nh ñ các DNBH
th c hi n r t ch t ch . Ch ng h n, ñi u ki n v v n pháp ñ nh ph i ñ l n ñ
có th ñ m b o kh năng thanh toán cho doanh nghi p và là ñi u ki n ñ
doanh nghi p phát tri n kinh doanh. Hay ñi u ki n ph i ký qu ñ ñ m b o
cho DNBH thanh toán b i thư ng trong tình hu ng x u nh t có th x y ra.
Bên c nh ñó, các DNBH phi nhân th còn ph i l p qu d tr , trong ñó có
qu d tr b t bu c ñ ñ m b o kh năng thanh toán ti n b i thư ng và b
sung v n ñi u l . Qu d tr b t bu c ñư c trích l p t l i nhu n sau thu mà
doanh nghi p thu ñư c hàng năm. Lo i qu này còn làm tăng kh năng tài
chính cho doanh nghi p và là tiêu chí ñánh giá ti m năng tài chính c a doanh
nghi p...

20. 14
1.1.3. Nh ng ho t ñ ng cơ b n c a DNBH phi nhân th .
1.1.3.1. Ho t ñ ng kinh doanh b o hi m và tái b o hi m.
Kinh doanh b o hi m là ho t ñ ng c a DNBH nh m m c ñích sinh l i,
theo ñó DNBH ch p nh n r i ro c a bên tham gia b o hi m, trên cơ s bên
tham gia ñóng phí b o hi m ñ DNBH tr ti n b o hi m ho c b i thư ng cho
bên tham gia khi có r i ro ho c s ki n b o hi m x y ra v i ñ i tư ng ñư c
b o hi m. ð i tư ng b o hi m trong b o hi m phi nhân th là tài s n, TNDS
ñ i v i bên th ba hay tính m ng và tình tr ng s c kho c a con ngư i. Ho t
ñ ng KDBH là ho t ñ ng cơ b n nh t c a DNBH phi nhân th và nó là m t
quá trình t khâu thi t k s n ph m, ñ nh phí b o hi m cho ñ n các ho t ñ ng
bán hàng... Các DNBH phi nhân th thư ng thi t k s n ph m c a mình theo
các nhóm nghi p v b o hi m, như: các nghi p v b o hi m con ngư i, b o
hi m xe cơ gi i, b o hi m cháy n , b o hi m k thu t,… M i nghi p v có
th thi t k thành nhi u s n ph m tùy theo nhu c u c a th trư ng.
Bên c nh ho t ñ ng kinh doanh b o hi m, các DNBH phi nhân th còn
c n ph i ti n hành ho t ñ ng kinh doanh tái b o hi m. ð b o ñ m tăng
doanh thu và l i nhu n, ñ m b o n ñ nh và an toàn trong kinh doanh thì ho t
ñ ng kinh doanh tái b o hi m ñây ph i ñư c ti n hành song song c ho t
ñ ng nh n tái b o hi m và như ng tái b o hi m. Ho t ñ ng kinh doanh nh n
tái b o hi m là ñ tăng doanh thu và l i nhu n cho doanh nghi p, ñ ng th i
còn giúp doanh nghi p m r ng ho t ñ ng kinh doanh và giao lưu, h p tác
v i các b n hàng. Còn ho t ñ ng như ng tái b o hi m là ñ ñ m b o n ñ nh
và an toàn trong kinh doanh. Nh có ho t ñ ng như ng tái b o hi m, mà
DNBH m i ti n hành phân tán ñư c r i ro ñ tránh phá s n. S dĩ DNBH
ph i như ng tái b o hi m là vì nh ng lý do ch y u sau:
- ð i tư ng b o hi m có giá tr quá l n mà kh năng tài chính c a
DNBH l i có h n;

21. DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 52696
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562