Download luận án tiến sĩ với đề tài: Tổ chức công tác kế toán trong điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin tại các doanh nghiệp KD xuất nhập khẩu VN, cho các bạn tham khảo

1. i
L I CAM ðOAN
Nghiên c u sinh cam ñoan r ng, trong lu n án này:
- D li u là trung th c, có ch ng c ;
- L p lu n, phân tích, ñánh giá, ki n ngh ñư c ñưa ra d a trên quan ñi m
cá nhân và nghiên c u c a tác gi lu n án;
- Nghiên c u sinh cam ñoan ñây là công trình nghiên c u ñ c l p và hoàn
toàn ch u trách nhi m v nh ng nh n xét ñã ñưa ra trong lu n án.
Tác gi lu n án
Nguy n ðăng Huy

2. ii
M C L C
TRANG PH BÌA
L I CAM ðOAN ..........................................................................................................i
M C L C.................................................................................................................... ii
DANH M C CH VI T T T ...................................................................................v
DANH M C SƠ ð , B NG......................................................................................vi
M ð U .......................................................................................................................1
Chương 1: CƠ S LÝ LU N C A T CH C CÔNG TÁC K TOÁN
TRONG ðI U KI N NG D NG CÔNG NGH THÔNG TIN T I
CÁC DOANH NGHI P ..................................................................................7
1.1 K TOÁN DOANH NGHI P VÀ NG D NG CÔNG NGH THÔNG
TIN T I CÁC DOANH NGHI P ......................................................................7
1.1.1 Khái ni m k toán doanh nghi p........................................................................7
1.1.2 Vai trò và ch c năng c a k toán.......................................................................9
1.1.3. Các nguyên t c cơ b n c a k toán ..................................................................13
1.1.4. H th ng thông tin k toán doanh nghi p ........................................................16
1.1.5. ng d ng công ngh thông tin t i các doanh nghi p.......................................20
1.2. T CH C CÔNG TÁC K TOÁN T I CÁC DOANH NGHI P.......................23
1.2.1 Khái ni m t ch c công tác k toán.................................................................23
1.2.2 N i dung t ch c công tác k toán trong doanh nghi p ..................................23
1.3. T CH C CÔNG TÁC K TOÁN TRONG ðI U KI N NG D NG
CÔNG NGH THÔNG TIN T I CÁC DOANH NGHI P..............................38
1.3.1 Yêu c u và nguyên t c t ch c công tác k toán trong ñi u ki n ng d ng
công ngh thông tin t i các doanh nghi p........................................................38
1.3.2 Các nhân t tác ñ ng ñ n t ch c công tác k toán doanh nghi p trong
ñi u ki n ng d ng công ngh thông tin t i các doanh nghi p........................42
1.3.3. N i dung t ch c công tác k toán trong ñi u ki n ng d ng công ngh
thông tin t i các doanh nghi p .........................................................................43
1.3.4. Hình th c t ch c b máy k toán và cơ c u b máy k toán...............................57
1.4. S C N THI T VÀ NGUYÊN T C HOÀN THI N T CH C CÔNG TÁC
K TOÁN TRONG ðI U KI N NG D NG CÔNG NGH THÔNG TIN
T I CÁC DOANH NGHI P .............................................................................60

3. iii
1.4.1. S c n thi t hoàn thi n t ch c công tác k toán trong ñi u ki n ng d ng
công ngh thông tin t i các doanh nghi p........................................................60
1.4.2 Nguyên t c hoàn thi n t ch c công tác k toán t i các doanh nghi p................62
K T LU N CHƯƠNG 1..............................................................................................63
Chương 2: TH C TR NG T CH C CÔNG TÁC K TOÁN TRONG ðI U
KI N NG D NG CÔNG NGH THÔNG TIN T I CÁC DOANH
NGHI P KINH DOANH XU T NH P KH U VI T NAM ...................64
2.1 ð C ðI M T CH C QU N LÝ C A CÁC DOANH NGHI P KINH
DOANH XU T NH P KH U VI T NAM .....................................................64
2.1.1. ð c ñi m ho t ñ ng kinh doanh xu t, nh p kh u nh hư ng ñ n t ch c
công tác k toán................................................................................................64
2.1.2 Ch c năng, nhi m v c a các doanh nghi p kinh doanh xu t nh p kh u
Vi t Nam..........................................................................................................65
2.1.3 M c tiêu phát tri n c a các doanh nghi p kinh doanh xu t nh p kh u Vi t
Nam ñ n năm 2020 ..........................................................................................66
2.1.4 ð c ñi m t ch c qu n lý và b máy k toán c a các doanh nghi p kinh
doanh xu t nh p kh u Vi t Nam......................................................................69
2.2. TH C TR NG T CH C CÔNG TÁC K TOÁN TRONG ðI U KI N
CÔNG NGH THÔNG TIN T I CÁC DOANH NGHI P KINH DOANH
XU T NH P KH U VI T NAM ....................................................................72
2.2.1. Th c tr ng t ch c tri n khai h th ng thông tin k toán t i các doanh
nghi p kinh doanh xu t nh p kh u Vi t Nam..................................................72
2.2.2. Th c tr ng t ch c công tác k toán trong ñi u ki n ng d ng công ngh
thông tin t i các doanh nghi p kinh doanh xu t nh p kh u Vi t Nam................75
2.2.3. ðánh giá th c tr ng t ch c công tác k toán trong ñi u ki n ng d ng
công ngh thông tin t i các doanh nghi p kinh doanh xu t nh p kh u
Vi t Nam........................................................................................................104
2.3 KINH NGHI M C A CÁC NƯ C TRÊN TH GI I V T CH C CÔNG TÁC
K TOÁNTRONGðI UKI N NGD NGCÔNGNGH THÔNGTIN............117
2.3.1 Công ngh thông tin trong công tác k toán và qu n tr doanh nghi p trên
th gi i............................................................................................................117
2.3.2 Áp d ng h th ng ph n m m ERP nư c ngoài và bài h c kinh nghi m cho
các doanh nghi p kinh doanh xu t nh p kh u Vi t Nam...............................119
K T LU N CHƯƠNG 2............................................................................................123

4. iv
Chương 3: GI I PHÁP HOÀN THI N T CH C CÔNG TÁC K TOÁN
TRONG ðI U KI N NG D NG CÔNG NGH THÔNG TIN T I CÁC
DOANH NGHI P KINH DOANH XU T NH P KH U VI T NAM......124
3.1. CÁC QUAN ðI M ð HOÀN THI N T CH C CÔNG TÁC K TOÁN
TRONG ðI U KI N NG D NG CÔNG NGH THÔNG TIN T I CÁC
DOANH NGHI P KINH DOANH XU T NH P KH U VI T NAM .............124
3.1.1. Quan ñi m v t ch c h th ng thông tin k toán .........................................124
3.1.2. Quan ñi m v cung ng và t ch c s d ng ph n m m k toán ...................125
3.2. GI I PHÁP HOÀN THI N T CH C CÔNG TÁC K TOÁN, T
CH C K TOÁN M T S PH N HÀNH K TOÁN CH Y U TRONG
ðI U KI N NG D NG CÔNG NGH THÔNG TIN T I CÁC DOANH
NGHI P KINH DOANH XU T NH P KH U VI T NAM.........................127
3.2.1 Gi i pháp hoàn thi n t ch c công tác k toán ..............................................127
3.2.2 Gi i pháp hoàn thi n t ch c m t s ph n hành k toán ch y u..................157
3.2.3 Gi i pháp hoàn thi n công tác qu n tr ngư i dùng và b o m t thông tin................162
3.3 GI I PHÁP XÂY D NG H TH NG THÔNG TIN K TOÁN VÀ L A
CH N ÁP D NG PH N M M K TOÁN T I CÁC DOANH NGHI P
KINH DOANH XU T NH P KH U VI T NAM .........................................171
3.3.1 Gi i pháp xây d ng h th ng thông tin k toán trong doanh nghi p kinh
doanh xu t nh p kh u Vi t Nam....................................................................171
3.3.2 Gi i pháp áp d ng ph n m m k toán t i các doanh nghi p kinh doanh
xu t nh p kh u Vi t Nam...............................................................................179
3.4. KI N NGH TH C HI N CÁC GI I PHÁP................................................185
K T LU N CHƯƠNG 3............................................................................................187
K T LU N...............................................................................................................189
DANH M C CÔNG TRÌNH ðà CÔNG B ........................................................191
DANH M C TÀI LI U THAM KH O................................................................192
PH L C

5. v
DANH M C CH VI T T T
KTTC: K toán tài chính
KTQT: K toán qu n tr
CNTT: Công ngh thông tin
NVBH: Nhân viên bán hàng
BTC: B Tài chính
CNH, HðH: Công nghi p hóa, hi n ñ i hóa
TCT: T ng công ty
TNHH: Trách nhi m h u h n
XNK: Xu t nh p kh u
DN: Doanh nghi p

6. vi
DANH M C SƠ ð , B NG
SƠ ð
Sơ ñ 1.1: Ch c năng c a k toán...............................................................................10
Sơ ñ 1.2: ð i tư ng s d ng thông tin k toán .........................................................11
Sơ ñ 1.3: Mô t cách th c nhìn nh n h th ng thông tin k toán..............................17
Sơ ñ 1.4: Mô hình ho t ñ ng c a ph n m m k toán................................................20
Sơ ñ 1.5: Trình t ghi s k toán theo hình th c k toán nh t ký chung ..................29
Sơ ñ 1.6: Trình t ghi s k toán theo hình th c k toán nh t ký - s cái.................30
Sơ ñ 1.7: Trình t ghi s k toán theo hình th c k toán ch ng t ghi s .......................31
Sơ ñ 1.8: Trình t ghi s k toán theo hình th c k toán nh t ký - ch ng t ............32
Sơ ñ 1.9: Trình t ghi s k toán theo hình th c k toán máy...................................32
Sơ ñ 1.10: Trình t ghi s k toán theo hình th c k toán máy.................................57
Sơ ñ 2.1: Mô hình qu n lý theo t ng công ty.............................................................69
Sơ ñ 2.2: Mô hình qu n lý theo ki u công ty.............................................................70
Sơ ñ 2.3: Mô hình t ch c b máy k toán k t h p t p trung v i phân tán...............71
Sơ ñ 2.4: Mô hình t ch c b máy k toán t p trung.................................................72
Sơ ñ 2.5: Quy trình x lý ch ng t trên máy tính......................................................78
Sơ ñ 2.6: Trình t theo hình th c k toán máy ..........................................................81
Sơ ñ 3.1: Các phương pháp mã hóa tính ch t ..........................................................130
Sơ ñ 3.2: Các phương pháp mã hóa ñ i tư ng.........................................................132
Sơ ñ 3.3: T ch c b máy k toán t p trung ............................................................151
Sơ ñ 3.4: T ch c b máy k toán phân tán.............................................................153
Sơ ñ 3.5: T ch c b máy k toán phân tán.............................................................154
Sơ ñ 3.6: T ch c b máy k toán v a t p trung v a phân tán................................156
B NG
B ng 1.1: Danh m c ch ng t k toán.......................................................................24
B ng 1.2: Danh m c s k toán áp d ng cho doanh nghi p........................................33
B ng 1.3: Mô t nhu c u thông tin k toán ..................................................................44

7. vii
B ng 1.4: Mô t các ñ i tư ng mã hóa ........................................................................49
B ng 1.5: B ng li t kê ch ng t ...................................................................................51
B ng 1.6: B ng mô t d li u nh p và ki m soát quá trình nh p li u .........................55
B ng 2.1: Các b ph n trong doanh nghi p ng d ng CNTT .....................................73
B ng 2.2: Báo cáo quá trình bán hàng .........................................................................87
B ng 2.3: Các báo cáo v mua hàng ............................................................................88
B ng 2.4: Báo cáo tình hình hàng t n kho...................................................................89
B ng 2.5: Phương pháp k t chuy n d li u .................................................................91
B ng 2.6: D u v t ki m soát trong các ph n m m.......................................................93
B ng 2.7: B o m t d li u k toán...............................................................................95
B ng 2.8: Ki m soát x lý d li u k toán...................................................................97
B ng 2.9: M c ñ th a mãn t ch c áp d ng c a ph n m m k toán .........................98
B ng 2.10: M c ñ th a mãn yêu c u công vi c c a ph n m m...............................101
B ng 3.1: Trình t ưu tiên ch ng t ñư c l a ch n ñ nh p li u..............................137
B ng 3.2: Ma tr n phân quy n ki m soát truy c p.....................................................164

8. 1
M ð U
1. Tính c p thi t c a ñ tài nghiên c u
Toàn c u hóa là xu th t t y u c a các qu c gia trong th i ñ i ngày nay, quá
trình toàn c u hóa khu v c và th gi i ñã d n ñ n h i nh p kinh t trên ph m vi qu c
t . Vi t Nam ñang trong th i kỳ ñ i m i và t ng bư c ti n hành s nghi p công
nghi p hoá, hi n ñ i hoá ñ t nư c v i nhi m v quan tr ng là n ñ nh và không
ng ng phát tri n n n kinh t , ñưa ti n b khoa h c k thu t vào ho t ñ ng s n xu t
kinh doanh nh m nâng cao hi u qu kinh t , ñưa nư c nhà ti n nhanh vào h i nh p
ñư c v i n n kinh t th gi i. ð h tr s n xu t trong nư c và nhanh chóng h i nh p
v i n n kinh t th gi i, Nhà nư c ñã chú tr ng r t nhi u ñ n kinh t ñ i ngo i mà
tr ng tâm là ho t ñ ng xu t nh p kh u, v i ch trương m r ng, ña d ng hoá quan h
kinh t ñ i ngo i trên cơ s gi v ng ñ c l p ch quy n dân t c và thu hút ngu n l c
t bên ngoài vào ñ phát huy m nh m các l i th và ngu n l c bên trong. Ho t ñ ng
xu t nh p kh u ñã cung c p cho n n kinh t ñ t nư c nh ng ti n b khoa h c k thu t
công ngh máy móc thi t b , nguyên v t li u mà trong nư c chưa có ho c chưa có
kh năng ñáp ng ñ phát tri n s n xu t t o ñi u ki n ñ y m nh ho t ñ ng xu t kh u
ñ ng th i cũng chính nh ñ y m nh xu t kh u t o ngu n thu ngo i t cho kinh t ñ t
nư c. Do ñ c ñi m c a nư c ta ñang bư c vào th i kỳ ñ i m i, nên các doanh nghi p
ph i nhanh chóng thích ng v i nhu c u c a n n kinh t m . Các doanh nghi p dù
l n hay nh ñ u ph i t ch trong m i ho t ñ ng c a mình, t t ch c s n xu t kinh
doanh, phát tri n th trư ng, ñ n h ch toán kinh t ñ m b o cho s t n t i, phát tri n
và ñ ng v ng trong n n kinh t th trư ng mà tính c nh tranh ngày càng quy t li t.
ði u ñó, ñ ng nghĩa v i vi c s có ngư i th ng k thua, ngư i th ng chính là ngư i
luôn làm ch ñư c tình th và nh y bén v i s thay ñ i, bi n ñ i c a th trư ng.
Trong kinh t th trư ng phát tri n ngoài vi c phát tri n v s n xu t, phát tri n kinh t
ñ i ngo i thì s ra ñ i c a cơ ch qu n lý m i t t y u ñòi h i ph i s d ng t i ña vai
trò c a h th ng công c qu n lý trong ñó có k toán. Có th kh ng ñ nh ph n l n các
quy t ñ nh c a các nhà qu n lý ph thu c vào ngu n s li u c a k toán cung c p. Do
v y, ñ phát huy vai trò k toán trong công tác qu n lý, ñ cho vi c cung c p thông

9. 2
tin giúp nhà qu n lý chính xác, k p th i ñ y ñ , thì vi c áp d ng công ngh thông tin
vào công tác k toán là h t s c c n thi t. Nh n th c v trí và t m quan tr ng c a công
ngh thông tin, tác gi m nh d n nghiên c u ñ tài: “T ch c công tác k toán trong
ñi u ki n ng d ng công ngh thông tin t i các doanh nghi p kinh doanh xu t
nh p kh u Vi t Nam” làm lu n án Ti n s kinh t c a mình, tác gi cho r ng ñ tài là
thi t th c c v lý lu n và th c ti n.
2. M c ñích nghiên c u
Trình bày khái quát nh ng v n ñ cơ b n v k toán, t ch c công tác k toán
và t ch c công tác k toán trong ñi u ki n ng d ng công ngh thông tin trong các
doanh nghi p. Nh ng v n ñ ñó ñư c dùng làm cơ s lý lu n ñ phân tích và ñưa ra
các gi i pháp hoàn thi n v t ch c công tác k toán t i các doanh nghi p kinh
doanh xu t nh p kh u Vi t Nam.
Phân tích quá trình phát tri n c a các doanh nghi p kinh doanh xu t nh p kh u
t i Vi t Nam, s phát tri n c a công ngh thông tin. ð ng th i ñ tài lu n án t p
trung vào phân tích th c tr ng t ch c công tác k toán v i vi c ng d ng công ngh
thông tin vào ph n m m k toán t i các doanh nghi p kinh doanh xu t nh p kh u
Vi t Nam trong th i gian qua, t ñó ñưa ra nh ng nh n xét, ñánh giá v t ch c công
tác k toán t i các doanh nghi p kinh doanh xu t nh p kh u Vi t Nam trong ñi u ki n
t phát ng d ng ph n m m k toán; phân tích ñánh giá nh t là nh ng b t c p c a
vi c ng d ng ph n m m k toán thay th k toán th công c a các doanh nghi p
hi n hành ñ làm cơ s xác ñ nh phương hư ng và gi i pháp hoàn thi n t ch c công
tác k toán t i các doanh nghi p kinh doanh xu t nh p kh u Vi t Nam.
T nh ng cơ s lý lu n và phân tích th c ti n trên, ñ tài lu n án ñã ñ xu t
m t s gi i pháp ch y u ñ hoàn thi n t ch c công tác k toán trong quá trình ng
d ng công ngh thông tin t i doanh nghi p kinh doanh xu t nh p kh u Vi t Nam.
3. T ng quan nghiên c u
Lu n án ñã t ng quan các công trình nghiên c u và rút ra k t lu n:
Th nh t, Ph n l n các công trình t p trung nghiên c u v ph n m m k toán,
t ch c công tác k toán trong ñi u ki n ng d ng tin h c cho các lo i hình doanh
nghi p s n xu t kinh doanh. ðã có m t s lu n án Ti n s kinh t , báo cáo khoa h c

10. 3
ñã ñư c công b t i các h i th o có ch ñ liên quan ñ n lu n án như: Lu n án PTS
Kinh t c a NCS ðinh La Thăng (1996), “T ch c công tác k toán các doanh
nghi p xây d ng trong ñi u ki n ng d ng tin h c”; NCS ðào Văn Thành (2002),
“T ch c công tác k toán hành chính s nghi p trong ñi u ki n s d ng máy vi
tính”, LATS Kinh t , t i H c vi n Tài chính; NCS Tr n Phư c (2007), “M t s gi i
pháp nâng cao ch t lư ng t ch c s d ng ph n m m k toán doanh nghi p Vi t
Nam”, LATS Kinh t ; NCS Thái Bá Công (2007), “T ch c công tác k toán các
doanh nghi p s n xu t dư c ph m trong ñi u ki n ng d ng CNTT” – LA TS Kinh
t ….Trong các công trình nghiên c u này, các tác gi ñã h th ng nh ng n i dung
cơ b n c a ph n m m k toán và t ch c công tác k toán trong ñi u ki n ng d ng
máy tính t ñó ñ xu t các phương hư ng hoàn thi n vào các ngành c th theo
ph m vi nghiên c u c a t ng ñ tài. M c dù v y chưa có công trình nghiên c u v
ñ tài t ch c công tác k toán trong ñi u ki n ng d ng công ngh thông tin t i các
doanh nghi p kinh doanh xu t nh p kh u Vi t Nam. Vi c hoàn thi n t ch c công
tác k toán xu t nh p kh u trong ñi u ki n ng d ng công ngh thông tin s là m t
cơ s ñ doanh nghi p t tin hơn trong quá trình trao ñ i thương m i qu c t ; là y u
t quan tr ng ñ nâng cao năng su t, hi u qu lao ñ ng. Công tác k toán xu t nh p
kh u g n k t v i công ngh thông tin s nhanh hơn, chính xác hơn. ðó còn là cơ s
ñ các ñ i tác xem xét ñánh giá năng l c c a các doanh nghi p ñ ti n t i vi c th a
thu n và h p tác trong kinh doanh thương m i qu c t .
Th hai, Các công trình nghiên c u khoa h c v ph n m m và t ch c công
tác k toán trong ñi u ki n ng d ng công ngh thông tin ch y u ñư c t p trung
nhi u v công tác k toán tài chính mà chưa ñư c quan tâm ñ n k toán qu n tr ,
chưa g n ch t v i ho t ñ ng kinh doanh c a các doanh nghi p. Bên c nh ñó các tác
gi chưa ñi sâu vào x lý các sai sót trong quá trình k t xu t d li u, l p báo cáo tài
chính như: B Tài chính (2008), Tài li u h i th o: H th ng thông tin qu n lý Ngân
sách Nhà nư c; H i th o ñ nh hư ng TABMIS – “Công ngh thông tin trong công
tác qu n lý kinh t tài chính các doanh nghi p”; tác gi Ngô Trung Vi t (1995),
“Phân tích và thi t k tin h c - H th ng qu n lý kinh doanh nghi p v ”, NXB Giao
Thông v n t i, Hà N i; Dương Quang Thi n (2007), “H th ng thông tin k toán”,

11. 4
Nhà xu t b n T ng h p TP.H Chí Minh; NCS Tr n Văn Th o (1996), “Hoàn thi n
ch ng t k toán và hình th c k toán doanh nghi p trong ñi u ki n m i” Lu n án
Ti n s Kinh t t i ð i h c Kinh t TP H Chí Minh; Nguy n Phư c B o n
(2008), “T ch c công tác k toán trong ñi u ki n tin h c hóa”, (H th ng thông tin
k toán t p 3), ð i h c Kinh t TP H Chí Minh, NXB Lao ñ ng Xã h i.
Th ba, các công trình nghiên c u ñã ñ c p ñ n kinh nghi m ng d ng công
ngh thông tin vào công tác k toán t i các doanh nghi p c a m t s nư c trên th
gi i, t ñó rút ra bài h c kinh nghi m cho các doanh nghi p t i Vi t Nam. Tuy
nhiên ñó m i ch là m c khái quát hóa, chưa ñi sâu vào v n d ng vào các doanh
nghi p Vi t Nam, ñ c bi t là các doanh nghi p kinh doanh xu t nh p kh u.
Th tư, các giáo trình, sách chuyên kh o c a các tác gi m i ch ñ c p ñ n
cách th c nh p d li u vào ph n m m, chưa ñi sâu vào vi c v n d ng ñ t ch c
công tác k toán t i các doanh nghi p ñ m b o khoa h c, cung c p thông tin ph c
v ñi u hành s n xu t kinh doanh. Chưa ñ xu t các ý ki n gi i quy t vi c v n d ng
công ngh thông tin vào t ch c công tác k toán t i doanh nghi p có hi u qu cao nh t,
giúp doanh nghi p có bi n pháp h u hi u qu n lý các tài s n, v t tư, lao ñ ng hi n có,
giúp nhà nư c ki m soát ch t ch các ho t ñ ng c a doanh nghi p như: tác gi Thi u
Th Tâm cùng các tác gi (2007), “H th ng thông tin k toán”, Nhà xu t b n
Th ng kê; VCCI – Phòng thương m i và Công nghi p Vi t Nam (2006), “Th c
tr ng ng d ng công ngh truy n thông trong doanh nghi p”; GS.TS Vương ðình
Hu (1999), “Th c hành k toán trên máy vi tính” Nhà xu t b n Tài chính, Hà N i;
Nguy n ðăng Huy (2007), “Nâng cao ch t lư ng ph n m m k toán doanh nghi p Vi t
Nam” – T p chí Khoa h c Tài chính K toán, (3); Nguy n ðăng Huy (2010), “T
ch c công tác k toán t i các doanh nghi p trong ñi u ki n ng d ng công ngh
thông tin”, T p chí K toán, (1); Tr n Th Song Minh (2007), Giáo trình K toán
máy”, NXB Kinh t Qu c dân; Công ty C ph n MiSa Vi t Nam (2009), “Giáo trình
k toán máy”, NXB tr ...
Cho ñ n nay chưa có m t công trình nào nghiên c u sâu và có h th ng v t
ch c công tác k toán trong ñi u ki n ng d ng công ngh thông tin t i các doanh
nghi p kinh doanh xu t nh p kh u Vi t Nam, nh m nâng cao hi u qu qu n lý ph c
v cho ho t ñ ng kinh doanh c a các doanh nghi p.

12. 5
4. Phương pháp nghiên c u
Trong lu n án s d ng các phương pháp nghiên c u sau:
- Phương pháp duy v t bi n ch ng và duy v t l ch s , nghiên c u lý lu n k t
h p v i ñi u tra kh o sát th c t ñ phân tích, so sánh, t ng h p, th ng kê.
- Phương pháp ñi u tra, thu th p s li u, thông tin b ng b ng h i, ñ i tư ng
ñi u tra là các chuyên gia, nhà qu n lý, nhân viên k toán ñang làm vi c trong các
doanh nghi p kinh doanh xu t nh p kh u Vi t Nam.
- Phương pháp ph ng v n ñ i v i m t s lãnh ñ o, cán b ho ch ñ nh chính
sách, cán b qu n lý, chuyên gia, giáo viên, các cơ s ñào t o k toán; nhân viên k
toán ñang làm vi c t i các doanh nghi p kinh doanh xu t nh p kh u Vi t Nam.
- S li u sơ c p thu ñư c t ñi u tra b ng h i và ph ng v n sâu do tác gi lu n
án th c hi n. S li u th c p ch y u t các báo cáo c a B Tài chính, B Công
thương; T ng c c Thu ; T ng c c H i Quan; T ng c c Th ng kê và các k t qu
nghiên c u ñã ñư c công b c a tác gi trong nư c.
5. Nh ng ñóng góp c a lu n án
Lu n án nghiên c u vi c t ch c công tác k toán trong ñi u ki n ng d ng công
ngh thông tin t i các doanh nghi p kinh doanh xu t nh p kh u t i Vi t Nam. K t qu
nghiên c u s có nh ng ñóng góp ñ t hi u qu thi t th c c v lý lu n và th c ti n:
V khoa h c: H th ng hóa và làm rõ, b sung nh ng lý lu n cơ b n v t ch c
công tác k toán trong ñi u ki n ng d ng công ngh thông tin, ñ c bi t là trong ñi u
ki n ng d ng ph n m m k toán, m t v n ñ lý lu n mà t trư c t i nay chưa ñư c
nghiên c u m t cách có h th ng, toàn di n, t o cơ s cho vi c công nghi p hóa, hi n
ñ i hóa ngành k toán.
V th c ti n: ð tài ñưa ra các gi i pháp nh m hoàn thi n t ch c công tác k
toán t i các doanh nghi p kinh doanh xu t nh p kh u Vi t Nam trong ñi u ki n ng
d ng công ngh thông tin theo hư ng v a ñáp ng yêu c u h i nh p c a k toán Vi t
Nam v i k toán qu c t , phù h p v i ñ c ñi m c a các doanh nghi p kinh doanh xu t
nh p kh u trong n n kinh t th trư ng theo ñ nh hư ng xã h i ch nghĩa, th a mãn
ñư c yêu c u c a m i ñ i tư ng s d ng thông tin k toán khác nhau, ñ ra các quy t
ñ nh kinh t h p lý, t ñó góp ph n thúc ñ y s phát tri n c a các doanh nghi p xu t

13. 6
nh p kh u nói riêng và c a các doanh nghi p trong n n kinh t nói chung phát tri n
góp ph n kh ng ñ nh v th c a Vi t Nam v i các nư c trên th gi i.
Kh ng ñ nh nh ng ưu vi t c a vi c ng d ng công ngh thông tin vào công
tác k toán. Do v y, vi c nghiên c u nh m hoàn thi n t ch c công tác k toán t i
các doanh nghi p kinh doanh xu t nh p kh u trong ñi u ki n ng d ng công ngh
thông tin là m t t t y u khách quan, ñáp ng ñư c yêu c u c a vi c cơ gi i hóa, t
ñ ng hóa công tác k toán và hi n ñ i hóa công ngh x lý thông tin k toán.
Trên cơ s nghiên c u và ñánh giá ch ñ k toán hi n hành, nghiên c u tính
ch t, ñ c ñi m, kh năng c a máy tính, c a ph n m m k toán, lu n án s phân tích
và ñánh giá tình hình ng d ng công ngh thông tin c a các doanh nghi p doanh
nghi p xu t nh p kh u hi n nay, t ñó rút ra ñư c nh ng ưu vi t c a k toán máy so
v i k toán th công. ð ng th i ch ra nh ng t n t i và nguyên nhân c a tình tr ng
áp d ng k toán máy. T o cơ s cho vi c ng d ng vào t ch c k toán trong ñi u
ki n công nghi p hóa, hi n ñ i hóa công tác k toán t i các doanh nghi p kinh
doanh xu t nh p kh u Vi t Nam.
6. B c c c a lu n án
Tên ñ tài: “T ch c công tác k toán trong ñi u ki n ng d ng công ngh
thông tin t i các doanh nghi p kinh doanh xu t nh p kh u Vi t Nam”
N i dung c a lu n án g m 3 chương: (ngoài các n i dung chính còn có ph n
m ñ u, k t lu n, tài li u tham kh o, danh m c các bi u b ng)
Chương 1: C s lý lu n c a t ch c công tác k toán trong ñi u ki n ng
d ng công ngh thông tin t i các doanh nghi p.
Chương 2: Th c tr ng t ch c công tác k toán trong ñi u ki n ng d ng
công ngh thông tin t i các doanh nghi p kinh doanh xu t
nh p kh u Vi t Nam.
Chương 3: Gi i pháp hoàn thi n t ch c công tác k toán trong ñi u ki n
ng d ng công ngh thông tin t i các doanh nghi p kinh doanh
xu t nh p kh u Vi t Nam.

14. 7
Chương 1
CƠ S LÝ LU N C A T CH C CÔNG TÁC
K TOÁN TRONG ðI U KI N NG D NG CÔNG NGH
THÔNG TIN T I CÁC DOANH NGHI P
1.1 K TOÁN DOANH NGHI P VÀ NG D NG CÔNG NGH THÔNG
TIN T I CÁC DOANH NGHI P
1.1.1 Khái ni m k toán doanh nghi p
S n xu t ra c a c i v t ch t là cơ s ñ xã h i loài ngư i t n t i và phát tri n.
Trong m i hình thái kinh t xã h i, con ngư i ñ u ph i ti n hành các ho t ñ ng s n
xu t. Khi ti n hành các ho t ñ ng s n xu t, con ngư i luôn có ý th c quan tâm ñ n
nh ng hao phí c n thi t cho s n xu t, k t qu s n xu t và cách th c t ch c qu n lý
nh m th c hi n ho t ñ ng s n xu t ngày càng có hi u qu cao hơn. S quan tâm c a
con ngư i ñ n s n xu t ñư c bi u hi n thông qua vi c th c hi n các ho t ñ ng quan
sát, ño lư ng, tính toán, ghi chép các ho t ñ ng kinh t x y ra trong quá trình s n
xu t và tái s n xu t.
Ho t ñ ng quan sát, ño lư ng, tính toán, ghi chép các ho t ñ ng kinh t x y ra
trong quá trình s n xu t, tái s n xu t c a con ngư i nh m cung c p nh ng thông tin
kinh t , tài chính c n thi t cho vi c ki m tra, ñi u hành các ho t ñ ng kinh t nh m
không ng ng nâng cao hi u qu c a quá trình tái s n xu t, ñư c g i là k toán.
K toán ra ñ i g n li n v i quá trình tái s n xu t xã h i và t n t i phát tri n
m t cách t t y u khách quan trong m i hình thái kinh t - xã h i. S n xu t c a xã
h i ngày càng phát tri n, trình ñ c a khoa h c k thu t ngày càng cao, ñòi h i yêu
c u v t ch c và qu n lý các ho t ñ ng kinh t ngày càng cao, càng hoàn thi n
hơn. Do v y, k toán ngày càng không ng ng phát tri n c v phương pháp và hình
th c t ch c ñ ñáp ng yêu c u qu n lý kinh t c a xã h i [17, tr2]
S ra ñ i c a k toán g n li n v i quá trình hình thành và phát tri n c a ñ i s ng
kinh t - xã h i. K toán ñã xu t hi n t hàng trăm năm trư c công nguyên. Qua các
th i ñ i cùng v i s phát tri n kinh t và nhu c u qu n lý kinh t , k toán không ng ng
phát tri n. Ngày nay, k toán ñư c áp d ng r ng rãi trong ñ i s ng kinh t - xã h i phù

15. 8
h p v i s phát tri n c a khoa h c k thu t và ngày càng tr nên c n thi t ñ i v i yêu
c u tăng cư ng qu n lý kinh t - tài chính.
Như v y, K toán là m t h th ng thông tin ño lư ng, x lý và cung c p thông
tin h u ích cho vi c ra các quy t ñ nh ñi u hành ho t ñ ng s n xu t kinh doanh c a
doanh nghi p. Theo Libby, Short, Lafond, Lanthier (2003), K toán là m t h th ng
thông tin cho phép thu th p và truy n ñ t thông tin mà ch y u là nh ng thông tin
mang b n ch t tài chính thư ng ñư c s hoá dư i hình th c giá tr v các ho t ñ ng
kinh t c a các doanh nghi p và các t ch c. Nh ng thông tin này ñư c cung c p
nh m giúp nh ng ngư i quan tâm trong quá trình ra các quy t ñ nh kinh t [20, tr10].
K toán ñư c coi là m t phân h thông tin th c hi n nh m ph n ánh và giám
sát m i nghi p v kinh t -tài chính phát sinh trong quá trình ho t ñ ng c a các ñơn
v thông qua vi c s d ng m t h th ng các phương pháp khoa h c như: phương
pháp ch ng t , phương pháp tài kho n k toán, phương pháp tính giá, phương pháp
t ng h p - cân ñ i k toán.
Theo Liên ñoàn k toán qu c t : K toán là m t ngh thu t v ghi chép, phân
lo i, t ng h p theo m t cách riêng nh ng nghi p v và các s ki n kinh t , tài
chính, qua ñó trình bày t ng quát k t qu ho t ñ ng kinh t . K toán mang tính ngh
thu t nhi u hơn khoa h c thông qua vi c ghi chép, x lý, t ng h p và phân tích các
d li u, các thông tin kinh t . Tuy nhiên, k toán mang tính ch t khoa h c th hi n
qua kh năng thu th p, x lý và cung c p thông tin, trình ñ khái quát hoá; th hi n
m i liên h gi a các ho t ñ ng kinh t , các s vi c di n ra trong ñ i s ng kinh t
c a các ñơn v ; th hi n nguyên t c chung nh t, ch t ch mà ngư i làm công tác k
toán bu c ph i tuân th [3, tr3].
Trong n n kinh t v n hành theo cơ ch th trư ng, các doanh nghi p ñ u bình
ñ ng trong quá trình kinh doanh, m i quan h kinh t tài chính c a các doanh ghi p
ñư c m r ng. M t khác, v i s phát tri n ña d ng c a các ngu n t o v n t bên
ngoài ñã làm cho ñ i tư ng s d ng thông tin k toán tr nên ña d ng hơn. M c
ñích c a k toán không ch cung c p thông tin ch y u cho b n thân doanh nghi p,
cho Nhà nư c, mà còn cung c p thông tin cho các ñ i tư ng như ngân hàng, các
nhà ñ u tư tương lai, nhà cung c p, khách hàng,… Vì v y, ñ nh nghĩa k toán nh n
m nh ñ n thu th p, x lý, ki m tra phân tích và cung c p thông tin c a k toán. Các

16. 9
ñ nh nghĩa sau này k c Vi t Nam, cũng như các nư c trên th gi i ñ u nh n m nh
ñ n b n ch t c a k toán là cung c p thông tin c a k toán.
1.1.2 Vai trò và ch c năng c a k toán
1.1.2.1 Vai trò c a k toán
V i vai trò chính là công c qu n lý, giám sát phân tích và cung c p nh ng
thông tin h u ích cho s ñi u hành qu n lý c a ñơn v . Có th ch ra vai trò quan
tr ng c a k toán trên các khía c nh sau:
Th nh t, K toán ph c v cho các nhà qu n lý kinh t : K toán cung c p
thông tin kinh t tài chính ch y u ñ ñánh giá tình hình và k t qu ho t ñ ng s n
xu t kinh doanh, th c tr ng tài chính c a doanh nghi p trong kỳ ho t ñ ng ñã qua,
giúp cho vi c ki m tra giám sát tình hình s d ng v n và kh năng huy ñ ng ngu n
v n vào s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. Căn c vào thông tin do k toán
cung c p, các nhà qu n lý ñ ra các quy t ñ nh kinh doanh h u ích; ñ ng th i ti n
hành xây d ng các k ho ch kinh t - k thu t, tài chính c a doanh nghi p cũng như
xây d ng h th ng gi i pháp kh thi nh m tăng cư ng qu n tr doanh nghi p, không
ng ng nâng cao hi u qu s d ng v n, nâng cao hi u qu s n xu t kinh doanh, tăng
l i nhu n cho doanh nghi p.
Th hai, K toán ph c v cho các nhà ñ u tư: Thông tin c a k toán ñư c
trình bày dư i d ng các báo cáo k toán là nh ng thông tin h t s c t ng quát, ph n
ánh m t cách t ng h p và toàn di n nh t v tình hình tài s n, n ph i tr , ngu n
v n, tình hình kinh doanh cũng như k t qu kinh doanh trong kỳ c a doanh nghi p.
Thông tin k toán là căn c quan tr ng ñ tính ra các ch tiêu kinh t khác nh m
ñánh giá hi u qu s d ng v n, hi u qu c a các quá trình s n xu t kinh doanh c a
doanh nghi p, ñ ng th i nh ng thông tin này còn là căn c quan tr ng trong vi c
phân tích, nghiên c u, phát tri n nh ng kh năng ti m tàng và d báo xu hư ng
phát tri n tương lai c a doanh nghi p. D a vào thông tin do k toán cung c p, các
nhà ñ u tư n m ñư c hi u qu c a m t th i kỳ kinh doanh và tình hình tài chính c a
doanh nghi p, t ñó có các quy t ñ nh nên ñ u tư hay không và cũng bi t ñư c
doanh nghi p ñã s d ng s v n ñ u tư ñó như th nào[10, tr15].
Th ba, K toán ph c v qu n lý giám sát c a Nhà nư c: Qua ki m tra, t ng h p
các s li u k toán, Nhà nư c n m ñư c tình hình chi phí, l i nhu n c a các ñơn v ,...

17. 10
t ñó ñ ra các chính sách v ñ u tư, thu thu thích h p cũng như ho ch ñ nh chính
sách, so n th o lu t l và th c hi n các ch c năng ki m soát vĩ mô.
1.1.2.1 Ch c năng c a k toán
Ch c năng c a k toán là cung c p thông tin, nh t là thông tin có l i ích v
ho t ñ ng ñ các ñ i tư ng có nhu c u c n thông tin k toán có căn c ñ ra các
quy t ñ nh kinh t . Nh ng thông tin c a k toán cho phép các nhà kinh t (doanh
nghi p, nhà ñ u tư, nhà qu n lý kinh t , tài chính…) ñ ra và l a ch n quy t ñ nh h p
lý ñ ñ nh hư ng ho t ñ ng kinh t , tài chính ho c ñ u tư.
M t khác, thông qua vi c cung c p thông tin, k toán còn th c hi n ch c năng
giám sát, ki m tra tình hình thu, chi, tình hình s n xu t kinh doanh, tình hình th c hi n
các ch ñ , th l , qui ñ nh c a Nhà nư c. K toán là m t ho t ñ ng n i li n ngư i ra
quy t ñ nh v i ngư i kinh doanh, ngư i th c hi n ho t ñ ng kinh t (Sơ ñ 1.1.)[8, tr5]
Sơ ñ 1.1: Ch c năng c a k toán
Th nh t, k toán ño lư ng các ho t ñ ng kinh t b ng vi c ghi chép, ph n
ánh trung th c các d li u thông tin kinh t . Vi c ghi chép ñư c ti n hành theo
phương pháp riêng c a k toán, v a tôn tr ng tính khách quan và b o ñ m tính pháp
lý c a thông tin.
Ho t ñ ng
kinh t
Quy t ñ nh
kinh t
Ch c năng c a k toán
D÷ liÖu
Xö lý th«ng tin
- Ph©n lo¹i
- HÖ thèng hãa
- Tæng hîp
TruyÒn ®¹t Th.tin
- B¸o c¸o nhanh
- B¸o c¸o ®Þnh k×
ðo lư ng ho t ñ ng
- ðăng ký
- L p ch ng t

18. 11
Th hai, Quá trình x lý d li u thành nh ng thông tin có ích, theo yêu c u c a
ngư i s d ng, ngư i quy t ñ nh. Qúa trình x lý thông tin ñư c ti n hành b ng
phương pháp phân lo i, s p x p, h th ng hóa và t ng h p các d li u. K toán s d ng
nh ng phương pháp riêng c a mình ñ phân lo i, h th ng hóa và t ng h p thông tin,
như phương pháp ch ng t , phương pháp tài kho n, ghi s kép, s cái, s nh t ký…
Th ba, Quá trình truy n ñ t thông tin ñã x lý ñư c cung c p cho ngư i s
d ng thông tin qua h th ng thông tin cho công qu n lý, ñi u hành, cho ngư i ta
quy t ñ nh. M c ñích quan tr ng c a k toán là phân tích, và s d ng thông tin cho
ho t ñ ng kinh t tài chính, giúp cho các nhà qu n lý, các nhà kinh doanh có cái
nhìn toàn di n v ho t ñ ng kinh t , tài chính c a t ch c, ñơn v .
Vi t Nam, trong nhi u năm, k toán ñư c coi là công c qu n lý và ki m
soát c a Nhà nư c ñ i v i ho t ñ ng kinh doanh các doanh nghi p và ho t ñ ng
s d ng kinh phí các ñơn v hành chính, s nghi p. Vì th , vi c ghi chép k toán
còn mang n ng tính hình th c và ñ i phó. S li u và tài li u k toán chưa th c s
tr thành nhu c u và chưa ñ ñ tin c y cho nh ng ñ i tư ng c n ñ n nó. Trong cơ
ch th trư ng, bên c nh vi c ñi u hành, qu n lý n n kinh t b ng lu t pháp và các
bi n pháp kinh t , Nhà nư c cũng là m t ch s h u v kinh t , bình ñ ng như các
ch s h u khác trong ho t ñ ng kinh doanh. (Sơ ñ s 1.2)
Sơ ñ 1.2: ð i tư ng s d ng thông tin k toán
Nhà qu n lý
- Ch doanh nghi p
- Ban giám ñ c
Ngư i có l i ích tr cti p
- Nhà ñ u tư
- Ch n
(c hi n t i và tương lai)
Ngư i có l i ích gián ti p
- Cơ quan ch c năng
- Thu
-Nhàho chñnhchínhsách
Ho t ñ ng
kinh t ,
tài chính
H th ng k toán

19. 12
Có th chia nh ng ngư i s d ng thông tin k toán làm ba nhóm:
- Nh ng nhà qu n lý kinh t - tài chính, ñi u hành ñơn v , các ch s h u;
- Nh ng ngư i bên ngoài ñơn v nhưng có l i ích tr c ti p;
- Nh ng ñ i tư ng có l i ích gián ti p ñơn v .
C th là: Các nhà qu n lý là nh ng ngư i có trách nhi m ñi u hành ho t
ñ ng kinh t tài chính, ho t ñ ng kinh doanh. H có th là m t nhóm ngư i thu c
Ban Giám ñ c, H i ñ ng qu n tr . H có th là th trư ng ñơn v , là ch doanh
nghi p, cũng có th là nh ng nhà qu n lý ñư c thuê, ñư c c . M c tiêu t ng quát
c a doanh nghi p là ph i kinh doanh thu l i nhu n t i ưu, nghĩa là v i m t chi phí
th p nh t ph i ñ t ñư c m t kho n thu nh p l n nh t có th . ð thành công trong
n n kinh t c nh tranh, các nhà qu n lý ph i t p trung năng l c ñ kinh doanh có lãi
và ñ m b o kh năng thanh toán t t. Các nhà qu n lý ph i quy t ñ nh m c tiêu, l a
ch n phương th c ti n hành và trù li u nh ng kh năng, k t qu di n ra. Nhà qu n
lý thành ñ t ph i có quy t ñ nh chính xác, hi u qu , d a trên nh ng thông tin k p
th i và ch c ch n. S li u c a k toán, phân tích ñánh giá nh ng thông tin ñó là ch
d a quan tr ng trong nhi u quy t ñ nh kinh t c a các nhà qu n lý. Vì v y, các nhà
qu n lý luôn c n ñ n nh ng thông tin k toán v toàn b ho t ñ ng c a doanh
nghi p. Không ch thông tin v s n nghi p, ngu n v n kinh doanh, cơ c u và tình
tr ng v n cũng như thông tin v tình hình k t qu kinh doanh. Trong ñó, có nh ng
thông tin chi ti t v kh năng sinh l i c a t ng s n ph m, lao v , cơ c u và kh
năng gi m chi phí, tình tr ng tài chính và công n ;
Nh ng ngư i có l i ích tr c ti p ñơn v , như các nhà ñ u tư, nh ng ch n .
Nh ng nhà ñ u tư khi ñã, ñang ho c s ñ u tư luôn quan tâm ñ n k t qu ho t
ñ ng c a ñơn v và các thu nh p ti m năng trong tương lai. Các báo cáo tài chính
ñ nh kì c a ñơn v cung c p nh ng ch tiêu chung, trong ñó ph n ánh thành t u c a
ñơn v trên phương di n l i nhu n và tình tr ng tài chính (kh năng thanh toán).
Báo cáo tài chính trình bày ñ y ñ quá trình ho t ñ ng ñã qua và ñ ra nh ng
phương hư ng cho tương lai. Trong kinh t th trư ng, nhi u ngư i bên ngoài ñơn
v cũng nghiên c u r t k báo cáo tài chính c a ñơn v . Vi c nghiên c u t m toàn
b báo cáo tài chính ph c v cho các quy t ñ nh v quy mô và tri n v ng ñ u tư.

20. 13
Trong quá trình ñ u tư ph i thư ng xuyên xem xét l i vi c tham gia ñ u tư thông
qua các thông tin k toán.
Tương t như v y, các ch n cho vay mư n ti n ho c bán ch u hàng hóa,
lao v , cũng r t quan tâm ñ n kh năng thanh toán ti n g c và lãi. Các ch n
c n ñ n nh ng thông tin v tình hình tài chính, kh năng thanh toán, lưu chuy n
ti n t c a ñơn v . Các t ch c ngân hàng, tín d ng, Công ty tài chính, nh ng nhà
cung c p hàng hóa lao v , cá nhân… c n ph i n m và phân tích thông tin v tình
tr ng tài chính c a ñơn v trư c khi quy t ñ nh cho vay, bán ch u ho c mua c
ph n, trái phi u;
Nh ng ngư i có l i ích gián ti p là nh ng ngư i c n thông tin k toán ñ ra
nh ng quy t ñ nh cho nh ng v n ñ xã h i như cơ quan thu , cơ quan th ng kê, cơ
quan ch c năng, các t ch c khác.
Cơ quan thu c n nh ng thông tin k toán xác ñ nh và ki m tra s thu ph i
thu c a ñơn v .
Các cơ quan ch c năng c n nh ng thông tin k toán ñ t ng h p tình hình kinh
t xã h i ñ làm căn c ho ch ñ nh các chính sách ho c so n th o các chính sách,
các quy ñ nh lu t pháp như Cơ quan th ng kê, k ho ch, qu n lý giá …
1.1.3. Các nguyên t c cơ b n c a k toán
Các khái ni m và nguyên t c c a k toán là căn c ñ ñ nh ra ch ñ k toán
c th , giúp cho ñơn v thu nh n, x lý các thông tin k toán và l p báo cáo tài chính
tuân theo các chu n m c, ch ñ th ng nh t, x lý các v n ñ m i n y sinh chưa
ñư c quy ñ nh, ñ m b o tính chính xác, k p th i c a thông tin k toán.
Nh ng nguyên t c c a k toán ñư c Liên ñoàn k toán qu c t (IFAC) th a
nh n là nh ng chu n m c, nh ng qui t c và nh ng hư ng d n làm căn c cho vi c
ti n hành công tác k toán và l p báo cáo tài chính. Các nguyên t c k toán ñư c
thi t l p ñ giúp cho ngư i s d ng nh ng thông tin kinh t tài chính do k toán
cung c p có th hi u ñư c báo cáo tài chính và th a nh n trong m t ch ng m c
nh t ñ nh mà không lo i b các qui ñ nh có tính ñ a phương, khu v c. Nh ng
nguyên t c cơ b n c a k toán bao g m:

21. DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 52901
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562