Download luận án tiến sĩ ngành tài chính ngân hàng với đề tài: Phát triển thị trường trái phiếu ở Việt Nam, cho các bạn có thể tham khảo

1. Bé GI¸O DôC Vµ §µO T¹OBé GI¸O DôC Vµ §µO T¹OBé GI¸O DôC Vµ §µO T¹OBé GI¸O DôC Vµ §µO T¹O
TR¦êNG §¹I HäC KINH TÕ QUèC D¢NTR¦êNG §¹I HäC KINH TÕ QUèC D¢NTR¦êNG §¹I HäC KINH TÕ QUèC D¢NTR¦êNG §¹I HäC KINH TÕ QUèC D¢N
------------------------------------------------------------------------
TRÞNH MAI V¢NTRÞNH MAI V¢NTRÞNH MAI V¢NTRÞNH MAI V¢N
ph¸t triÓn thÞ tr−êng tr¸i phiÕu ë viÖt namph¸t triÓn thÞ tr−êng tr¸i phiÕu ë viÖt namph¸t triÓn thÞ tr−êng tr¸i phiÕu ë viÖt namph¸t triÓn thÞ tr−êng tr¸i phiÕu ë viÖt nam
CCCChuyªn ng nhhuyªn ng nhhuyªn ng nhhuyªn ng nh : K: K: K: Kinh tÕinh tÕinh tÕinh tÕ TTTTµi chÝnhµi chÝnhµi chÝnhµi chÝnh NNNNg©n hµngg©n hµngg©n hµngg©n hµng
MMMM· sè· sè· sè· sè : 62.31.12.01: 62.31.12.01: 62.31.12.01: 62.31.12.01
LUËN ¸N TIÕN SÜ KINH TÕLUËN ¸N TIÕN SÜ KINH TÕLUËN ¸N TIÕN SÜ KINH TÕLUËN ¸N TIÕN SÜ KINH TÕ
Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: PGS.TS.PGS.TS.PGS.TS.PGS.TS. TRÇN §¡NG KH¢MTRÇN §¡NG KH¢MTRÇN §¡NG KH¢MTRÇN §¡NG KH¢M
TSTSTSTS.... NGUYÔN S¥NNGUYÔN S¥NNGUYÔN S¥NNGUYÔN S¥N
HÀ N I - 2010

2. i
L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan, ñây là công trình nghiên c u
khoa h c ñ c l p ñư c th c hi n trong quá trình h c t p và
nghiên c u. Các s li u trong lu n án là trung th c, có
ngu n g c c th và rõ ràng. N u có sai sót, tôi xin ch u
hoàn toàn trách nhi m trư c pháp lu t.
Nghiên c u sinh
Tr nh Mai Vân

3. ii
M C L C
L I CAM ðOAN .................................................................................................... i
DANH M C CH VI T T T ............................................................................ iv
DANH M C CÁC B NG ..................................................................................... v
DANH M C BI U ð ......................................................................................... vi
L I M ð U......................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1: CƠ S LÝ LU N V TH TRƯ NG TRÁI PHI U ................ 7
1.1. KHÁI QUÁT V TH TRƯ NG TRÁI PHI U........................................... 7
1.1.1. T ng quan v trái phi u......................................................................... 7
1.1.2. Th trư ng trái phi u............................................................................ 22
1.2. HO T ð NG CƠ B N TRÊN TH TRƯ NG TRÁI PHI U ................... 38
1.2.1. Ho t ñ ng phát hành trái phi u ........................................................... 38
1.2.2. Ho t ñ ng giao d ch trái phi u ............................................................ 41
1.2.3. Phát tri n th trư ng trái phi u và m t s tiêu chí ñánh giá ................ 43
1.3. CÁC ðI U KI N PHÁT TRI N TH TRƯ NG TRÁI PHI U ................ 46
1.3.1. ði u ki n vĩ mô ................................................................................... 46
1.3.2. ði u ki n vi mô ................................................................................... 49
1.4. TH TRƯ NG TRÁI PHI U HÀN QU C VÀ NH NG KINH
NGHI M CHO VI T NAM ...................................................................... 51
1.4.1. Khái quát v th trư ng trái phi u Hàn Qu c...................................... 51
1.4.2. S hình thành và phát tri n c a th trư ng trái phi u Hàn Qu c ........ 53
1.4.3. Bài h c kinh nghi m cho Vi t Nam .................................................... 63
CHƯƠNG 2: TH C TR NG TH TRƯ NG TRÁI PHI U
VI T NAM.......................................................................................................... 65
2.1. KHÁI QUÁT QUÁ TRÌNH PHÁT TRI N TH TRƯ NG TRÁI PHI U
VI T NAM............................................................................................. 65
2.1.1. T ng quan kinh t Vi t Nam giai ño n 2000 – 2009 .......................... 65
2.1.2. L ch s hình thành và phát tri n th trư ng trái phi u Vi t Nam..... 66

4. iii
2.2. TH C TR NG TH TRƯ NG TRÁI PHI U VI T NAM.................... 71
2.2.1. Th c tr ng phát hành trái phi u t 2000 ñ n 2009 ............................. 72
2.2.2. Th c tr ng giao d ch trái phi u Vi t Nam t 2000 ñ n 2009.............. 94
2.2.3. Ho t ñ ng giao d ch trái phi u c a các trung gian tài chính............. 105
2.2.4.Th c tr ng ho t ñ ng c a Trung tâm Lưu ký ch ng khoán............... 107
2.2.5. Ho t ñ ng c a Hi p h i th trư ng trái phi u Vi t Nam .................. 108
2.2.6. Th c tr ng t ch c ñ nh m c tín nhi m Vi t Nam hi n nay.......... 109
2.3. ðÁNH GIÁ TH C TR NG TH TRƯ NG TRÁI PHI U
VI T NAM........................................................................................... 111
2.3.1. Thành công ........................................................................................ 111
2.3.2. H n ch và nguyên nhân.................................................................... 114
CHƯƠNG 3: GI I PHÁP PHÁT TRI N TH TRƯ NG TRÁI PHI U
VI T NAM ......................................................................................................... 122
3.1. CƠ H I VÀ THÁCH TH C C A VI T NAM TRONG PHÁT TRI N
KINH T - XÃ H I GIAI ðO N T I .................................................... 122
3.1.1. B i c nh qu c t và trong nư c......................................................... 122
3.1.2. Cơ h i và thách th c trong phát tri n kinh t - xã h i c a Vi t Nam
giai ño n t i................................................................................................. 124
3.2. QUAN ðI M ð NH HƯ NG PHÁT TRI N TH TRƯ NG TRÁI
PHI U VI T NAM ð N NĂM 2020 ....................................................... 131
3.2.1.Th trư ng v n t m nhìn ñ n năm 2020............................................. 131
3.2.2. Quan ñi m, ñ nh hư ng phát tri n th trư ng trái phi u Vi t Nam... 131
3.3. GI I PHÁP PHÁT TRI N TH TRƯ NG TRÁI PHI U VI T NAM
ð N 2020 ................................................................................................. 137
3.3.1. Nhóm gi i pháp vĩ mô ....................................................................... 137
3.3.2. Nhóm gi i pháp vi mô ....................................................................... 157
K T LU N......................................................................................................... 173
CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN C U ðà CÔNG B .................................... 174
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................. 175
PH L C .......................................................................................................... .181

5. iv
DANH M C CH VI T T T
¬
BTC B Tài chính
CTCK Công ty ch ng khoán
DNNN Doanh nghi p Nhà nư c
ðMTN ð nh m c tín nhi m
ðTNN ð u tư nư c ngoài
KBNN Kho b c Nhà nư c
NðT Nhà ñ u tư
NHPT Ngân hàng Phát tri n
NHTM Ngân hàng thương m i
NHNN Ngân hàng Nhà nư c
NSNN Ngân sách Nhà nư c
OTC Th trư ng ch ng khoán phi t p trung (Over the Counter)
SGDCK TP.HCM S giao d ch ch ng khoán Thành ph H Chí Minh
TCT T ng công ty
TPCP Trái phi u Chính Ph
TPDCPBL Trái phi u do Chính Ph b o lãnh
TPCQðP Trái phi u chính quy n ñ a phương
TTGDCK Trung tâm giao d ch ch ng khoán
TPDN Trái phi u doanh nghi p
TTCK Th trư ng ch ng khoán
TTLK Trung tâm lưu ký
SGDCK HN S giao d ch ch ng khoán Hà N i
TTTC Th trư ng tài chính
TTTP Th trư ng trái phi u
UBCKNN y ban ch ng khoán Nhà nư c
USD ðô la M
VND ð ng Vi t Nam
WTO T ch c Thương m i Th gi i (World Trade Organization

6. v
DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1: M t s ch tiêu kinh t giai ño n 2000-2009 ........................................ 65
B ng 2.2: K t qu huy ñ ng trái phi u Kho b c b ng hình th c bán l giai
ño n 2000 – 2006................................................................................ 73
B ng 2.3: M t s m c lãi su t ñ u th u trái phi u 2 năm, 3 năm và 5 năm trên
S giao d ch Ch ng khoán Hà N i năm 2008 .................................... 79
B ng 2.4: Phát hành trái phi u chính quy n ñ a phương....................................... 86
B ng 2.5: Giá tr phát hành trái phi u ñô th TP.HCM 2003-2007....................... 86
B ng 2.6: Lãi su t phát hành TPDN và trái phi u Chính Ph .............................. 92
B ng 2.7: Giá tr TPDN phát hành t năm 2006 - 2008........................................ 93
B ng 2.8: Biên ñ dao ñ ng giá trái phi u ........................................................... 97
B ng 2.9: Tình hình giao d ch trái phi u t i SGDCK TP.HCM t 2000 ñ n 2004.......97
B ng 2.10: Tình hình giao d ch trái phi u trên HNX năm 2009 ......................... 100
B ng 2.11: Th trư ng trái phi u niêm y t trên HNX t 24/9/2009 ñ n 31/12/2009 102
B ng 2.12: Giá tr giao d ch trái phi u năm 2000 – 2009 ................................... 103
B ng 3.1: Thay ñ i GDP và B i chi ngân sách................................................... 144
B ng 3.2: Tình hình thu – chi và BCNS Vi t Nam 1995 - 2008......................... 144
B ng 3.3: D báo m t s ch tiêu v GDP c a Vi t Nam ñ n 2020 .................. 147

7. vi
DANH M C BI U ð ,
Sơ ñ 1.1: Th trư ng tài chính................................................................................ 23
Bi u ñ 1.1: Các d ng ñư ng cong lãi su t............................................................. 18
Bi u ñ 1.2: T l giá tr trái phi u lưu hành năm 2008 so v i GDP c a Hàn
Qu c và m t s nư c trong khu v c................................................. 52
Bi u ñ 1.3: T l TPDN có b o ñ m và không b o ñ m trư c năm 1997 ............ 54
Bi u ñ 1.4: T l tham gia b o lãnh phát hành TPDN t i Hàn Qu c t 1980 - 1997...54
Bi u ñ 1.5: Cơ c u trái phi u CP và DN lưu hành Hàn Qu c so v i GDP (%) . 57
Bi u ñ 1.6: Cơ c u TPCP c a Hàn Qu c theo kỳ h n (%).................................... 59
Bi u ñ 1.7: Lãi su t chu n trái phi u Hàn Qu c năm 2008................................... 60
Bi u ñ 1.8: T l TPDN có ñ m b o và không ñ m b o c a Hàn Qu c
năm 1998 - 2008...................................................................... 61
Bi u ñ 1.9: Giá tr phát hành trái phi u Doanh nghi p c a Hàn Qu c t
1992 – 2008............................................................................. 62
Bi u ñ 2.1: T l giá tr trái phi u so v i GDP c a Vi t Nam t 2005 - 2008...... 71
Bi u ñ 2.2: K t qu ñ u th u trái phi u Chính Ph giai ño n 2000 – 2009 ......... 75
Bi u ñ 2.3: Giá tr trái phi u (t ñ ng) huy ñ ng thông qua hình th c b o lãnh
phát hành giai ño n 2000 – 2009 ...................................................... 81
Bi u ñ 2.4: Giá tr TPCQðP phát hành t 2003-2007........................................... 85
Bi u ñ 2.5: T l giá tr TPDN c a m t s nư c Châu Á so v i GDP năm 2008. 87
Bi u ñ 2.6: Giá tr phát hành trái phi u doanh nghi p giai ño n 2000 – 2008...... 89
Bi u ñ 2.7: Cơ c u kỳ h n TPCP Vi t Nam trên th trư ng niêm y t.................. 96
Bi u ñ 2.8: ðư ng cong l i su t trái phi u kỳ h n 1, 2 và 5 năm (Năm 2008).... 99
Bi u ñ 2.9: Th ph n giao d ch trái phi u trên HNX năm 2007 và 2008............. 105

8. 1
L I M ð U
1. Tính c p thi t c a ñ tài lu n án
Là b ph n quan tr ng c a th trư ng tài chính, th trư ng trái phi u có vai trò
quan tr ng trong vi c tích t , t p trung, phân ph i v n cho n n kinh t . Quy mô th
trư ng trái phi u thư ng l n g p nhi u l n th trư ng c phi u. V i m c ñ an toàn
cao, tính thanh kho n l n, trái phi u không ch là công c huy ñ ng v n quan tr ng
c a Chính Ph và các doanh nghi p, mà còn là công c ñ u tư h p d n c a các nhà
ñ u tư, ñ c bi t là c a các trung gian tài chính. Phát tri n th trư ng trái phi u là
ñi u ki n quan tr ng ñ hoàn thi n và phát tri n th trư ng tài chính.
ðư c hình thành s m hơn so v i th trư ng c phi u, thông qua th trư ng trái
phi u ñã giúp cho Chính Ph và các doanh nghi p Vi t Nam huy ñ ng ñư c hàng
trăm ngàn t ñ ng, góp ph n quan tr ng cho phát tri n kinh t - xã h i c a ñ t nư c.
Hi n t i, trái phi u Vi t Nam bao g m: trái phi u Chính Ph , trái phi u chính quy n ñ a
phương, trái phi u do Chính Ph b o lãnh và trái phi u doanh nghi p. Tính ñ n năm
2009, t ng giá tr trái phi u lưu hành trên th trư ng Vi t Nam là trên 250 nghìn t
ñ ng, tương ñương kho ng g n 14 t USD, chi m kho ng 17% GDP (t i S giao
d ch ch ng khoán có kho ng 500 lo i trái phi u ñư c niêm y t, ch y u là TPCP v i
giá tr niêm y t g n 160 nghìn t ñ ng, chi m kho ng trên 64% giá tr toàn th
trư ng). Tuy nhiên t l giá tr trái phi u so v i GDP c a Vi t Nam v n còn th p so
v i bình quân các nư c trong khu v c (63% GDP). Các trái phi u c a Vi t Nam
hi n nay ph n l n là các lo i trái phi u Chính Ph v i th i h n t 1 – 15 năm, trái
phi u doanh nghi p ch chi m m t t l còn quá nh (kho ng trên 12%).
Theo ñánh giá c a các chuyên gia kinh t , th trư ng trái phi u Vi t Nam chưa phát
tri n, quy mô th trư ng nh , ch y u là trái phi u Chính Ph , tính thanh kho n c a trái
phi u th p, ch t lư ng trái phi u không cao. ði u này làm cho trái phi u chưa tr thành
công c huy ñ ng v n hi u qu c a các t ch c và chưa là công c ñ u tư h p d n c a
nhà ñ u tư.
Nguyên nhân là do s chưa n ñ nh trong n n kinh t vĩ mô Vi t Nam, trong
ñó có vi c huy ñ ng các ngu n l c chưa cân ñ i, ñ c bi t là ngu n l c trong nư c,

9. 2
vi c s d ng ngu n v n t trái phi u Chính Ph ñ ph c v m c ñích phát tri n kinh
t - xã h i chưa th c s hi u qu ; các doanh nghi p còn chưa chú tr ng t i kênh huy
ñ ng v n qua phát hành trái phi u ñ ph c v cho m c ti u phát tri n s n xu t kinh
doanh trung và dài h n. ð i v i b n thân th trư ng trái phi u, mô hình t ch c c a
th trư ng chưa phù h p; th trư ng thi u v ng các nhà ñ u tư chuyên nghi p, các t
ch c t o l p th trư ng; vi c phát hành trái phi u còn thi u tính chu n m c và chưa
ñư c ho ch ñ nh m t cách khoa h c, chưa có các t ch c ñ nh m c tín nhi m, chưa
xây d ng ñư ng cong lãi su t chu n, các nghi p v phái sinh chưa phát tri n....
Phát tri n th trư ng trái phi u t i Vi t Nam là v n ñ vô cùng quan tr ng trong
giai ño n t i. B i các lý do sau: Phát tri n th trư ng nh m m c tiêu tái c u trúc và
nâng cao hi u qu c a th trư ng tài chính nói chung, th trư ng ch ng khoán nói
riêng do chi phí v n c a trái phi u th p, tính n ñ nh cao hơn và r i ro th p hơn
nhi u v i c phi u; Phát tri n th trư ng trái phi u là nh ng khuy n ngh c a các t
ch c qu c t , là ñi u ki n ñ h i nh p v i th trư ng trái phi u qu c t , ñ c bi t là
th trư ng trái phi u Châu Á; Thêm vào ñó, phát tri n th trư ng trái phi u nh m
tăng cư ng phát tri n kinh t , tái c u trúc v n c a doanh nghi p và tái c u trúc tài
s n c a các trung gian tài chính.
M c dù còn chưa th c s chu n hoá nhưng ñây là m t th trư ng ti m năng
ñang trong quá trình hoàn thi n, phát tri n và ñang thu hút s quan tâm c a các nhà
ñ u tư và t ch c tài chính trong và nư c ngoài. Vi c nghiên c u, tìm ki m gi i
pháp phát tri n th trư ng trái phi u Vi t Nam là yêu c u c p bách c v phương
di n lý lu n và th c ti n.
Vì lý do trên, ñ tài “Phát tri n th trư ng trái phi u Vi t Nam” ñư c l a
ch n nghiên c u.
2. M c tiêu nghiên c u và ý nghĩa nghiên c u
Trên cơ s h th ng hóa các v n ñ lý lu n, phân tích, ñánh giá th c tr ng phá
tri n th trư ng trái phi u Vi t Nam th i gian qua, ch ra nh ng k t qu , h n ch và
các nguyên nhân làm h n ch s phát tri n c a th trư ng trái phi u Vi t Nam , tác
gi xây d ng m t h th ng các gi i pháp, bao g m nhóm gi i pháp vĩ mô và nhóm

10. 3
gi i pháp vi mô có tính kh thi nh m ñưa th trư ng trái phi u Vi t Nam phát tri n
b n v ng trong giai ño n t i.
3. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
- ð i tư ng nghiên c u: Th trư ng trái phi u Vi t Nam.
- Ph m vi nghiên c u: Th trư ng trái phi u Vi t Nam t năm 2000 ñ n 2009
4. Các phương pháp nghiên c u
ð th c hi n m c tiêu nghiên c u, tác gi v n d ng phương pháp lu n c a ch
nghĩa duy v t bi n ch ng và duy v t l ch s , k t h p v i các phương pháp k th a,
phương pháp chuyên gia, ph ng v n, thu th p thông tin, t ng h p và phân tích, mô
hình toán và nghiên c u tính hu ng.
5. T ng quan nghiên c u
ðã có nhi u công trình nghiên c u v trái phi u và th trư ng trái phi u trên
các phương di n khác nhau. M i công trình nghiên c u nh ng khía c nh khác
nhau. Song do ñ i tư ng nghiên c u có s khác bi t, ho c do h n ch có tính ñ a lý
và l ch s và s bi n ñ ng c a tình hình phát tri n kinh t - xã h i, các công trình
nghiên c u m i ch gi i quy t ñư c m t ph n liên quan ñ n th trư ng trái phi u,
các gi i pháp chưa có tính ñ ng b nh m phát tri n th trư ng trái phi u Vi t
Nam. Dư i ñây là m t s công trình tiêu bi u:
- ð tài nghiên c u khoa h c c a tác gi PGS.TS. Nguy n Th Quy và các
ñ ng s v “Nghiên c u phát tri n th trư ng tài chính trong ñi u ki n h i nh p kinh
t qu c t , kinh nghi m c a Hàn Qu c và v n d ng vào Vi t Nam” (2008). Trong
nghiên c u này t vi c kh ng ñ nh vai trò quan tr ng c a th trư ng tài chính ñ i
v i phát tri n và tăng trư ng kinh t , tác gi ñã nghiên c u và ñánh giá m t cách
khá toàn di n th c tr ng th trư ng tài chính Hàn Qu c, ñ c bi t là t sau cu c
kh ng ho ng năm 1997, t ñó ch ra vai trò c a nhà nư c trong vi c th c hi n ñi u
ch nh các chính sách nh m vư t qua kh ng ho ng ñ phát tri n. Qua kinh nghi m
Hàn Qu c và t vi c ñánh giá th c tr ng th trư ng tài chính Vi t Nam, nhóm tác
gi ñã ñ xu t m t s gi i pháp nh m phát tri n th trư ng tài chính Vi t Nam trong
ñó có th trư ng trái phi u.

11. 4
- Lu n văn th c s c a tác gi Trương Th Ng c H i “Phát tri n th trư ng trái
phi u doanh nghi p Vi t Nam” (2008). Trong công trình này, tác gi ñã h th ng
hoá và ñánh giá ñư c cơ b n th c tr ng c a th trư ng trái phi u doanh nghi p trong
giai ño n v a qua. Ch ra ñư c m t s nh ng b t c p cơ b n ñ ñ xu t m t s gi i
pháp phát tri n trong th i gian t i.
- ð tài nghiên c u khoa h c do TS. Tr n ðăng Khâm làm ch nhi m v “Phát
tri n các nhà t o l p th trư ng trái phi u Vi t Nam” (2007). Trong ñ tài, tác gi
ñã t p trung nghiên c u, ñánh giá th c tr ng ho t ñ ng t o l p th trư ng hi n nay
Vi t Nam. Tác gi kh ng ñ nh nhà t o l p th trư ng là m t trong nh ng ch th
quan tr ng giúp cho th trư ng trái phi u phát tri n, tuy nhiên hi n nay Vi t Nam
chưa có nhà t o l p th trư ng theo ñúng nghĩa c a nó. Trên cơ s ñó, tác gi ñ
xu t các gi i pháp nh m phát tri n các nhà t o l p th trư ng trái phi u Vi t Nam
trong giai ño n t i.
- Lu n án ti n s c a tác gi Tr n Th Thanh Tú v “ð i m i cơ c u v n c a
các doanh nghi p nhà nư c Vi t Nam” (2006). Trong nghiên c u c a mình, tác gi
t p trung phân tích ñ tìm ra m t cơ c u v n h p lý c a các doanh nghi p nói chung
và doanh nghi p nhà nư c nói riêng. Thông qua ñánh giá th c tr ng cơ c u v n c a
các doanh nghi p Nhà nư c Vi t Nam. Tác gi ñã kh ng ñ nh ñ doanh nghi p có
th ho t ñ ng kinh doanh m t cách hi u qu c n ph i có m t chi n lư c s d ng
linh ho t v n ch s h u và v n n , trong ñó tác gi ñ c bi t nh n m nh t i vi c
huy ñ ng v n theo phương th c m i là phát hành trái phi u ñ ph c v cho m c tiêu
phát tri n trung và dài h n c a DNNN.
- Lu n văn th c s c a tác gi Tr nh Mai Vân (2005) “ Phát tri n th trư ng trái
phi u Chính Ph Vi t Nam”. Trong công trình nghiên c u c a mình, tác gi ñã h
th ng hoá các v n ñ lý lu n cơ b n v trái phi u Chính Ph và th trư ng trái phi u
Chính Ph , l ch s hình thành và phát tri n c a th trư ng trái phi u Chính Ph Vi t
Nam qua các giai ño n, ñánh giá th c tr ng phát tri n c a th trư ng, ch ra các h n
ch và nguyên nhân c a các h n ch làm th trư ng chưa phát tri n. Thông qua quan

12. 5
ñi m, ñ nh hư ng và nh ng h n ch , tác gi ñã ñ xu t các gi i pháp nh m phát
tri n th trư ng trái phi u Chính Ph Vi t Nam trong th i gian t i.
- Lu n án ti n s c a tác gi Tr n Xuân Hà v “S d ng công c trái phi u
Chính Ph ñ huy ñ ng v n cho ñ u tư phát tri n Vi t Nam” (2004). Trong nghiên
c u c a mình, tác gi t p trung nghiên c u vi c s d ng TPCP như là m t công c
thu hút v n cho ñ u tư cho phát tri n, t ñó ñưa ra m t s gi i pháp nh m nâng cao
hi u qu thu hút v n b ng hình th c phát hành TPCP.
- Lu n án ti n s c a tác gi Tr n ðăng Khâm v “Thúc ñ y s tham gia c a
các trung gian tài chính trên th trư ng ch ng khoán”(2003). Trong nghiên c u
c a mình, tác gi ñã t p trung nghiên c u các ho t ñ ng như kinh doanh ch ng
khoán, môi gi i ch ng khoán, ñ i lý, b o lãnh, qu n lý danh m c ch ng
khoán....(trong ñó có ñ c p t i ho t ñ ng c a các t ch c này trên th trư ng trái
phi u) và ch ra vai trò quan tr ng c a c a các trung gian tài chính trong vi c
phát tri n th trư ng ch ng khoán.
- ð tài c p B c a TS. Trương Thái Phương v “Cơ s lý lu n và th c ti n
phát hành trái phi u Chính Ph ra qu c t ” (2002). Trong nghiên c u c a mình, tác
gi ñã ch ra s c n thi t ph i phát hành trái phi u Chính Ph ra th trư ng qu c t .
Tuy nhiên tác gi cũng kh ng ñ nh r ng vi c này không ph i là ñơn gi n, t ñó tác
gi ñ xu t các gi i pháp nh m có th th c hi n m t cách t t nh t vi c phát hành trái
phi u Chính Ph Vi t Nam ra th trư ng qu c t
- ð tài khoa h c c a TS Ph m Tr ng Bình, UBCKNN v “Cơ s lý lu n và
th c ti n cho vi c phát tri n th trư ng trái phi u Vi t Nam” (2001). ðây là ñ tài
khái quát tương ñ i toàn di n cơ s lý lu n v th trư ng trái phi u và cũng ñã ñánh
giá ñư c th c tr ng c a th trư ng trái phi u Vi t Nam trong giai ño n trư c và sau
khi thành l p th trư ng ch ng khoán Vi t Nam năm 2000. Trong ñ tài này, t p th
tác gi dành th i lư ng l n cho vi c phân tích th c tr ng th trư ng phát hành trái
phi u (ñ c bi t là th trư ng phát hành TPCP c a Vi t Nam).
Bên c nh ñó cũng có r t nhi u bài vi t và các cu c h i th o ñ c p t i v n
ñ này. Các công trình nghiên c u m i ch gi i quy t ñư c m t ph n liên quan

13. 6
ñ n th trư ng trái phi u, các gi i pháp chưa có tính ñ ng b và phù h p v i s
bi n ñ ng m i c a n n kinh t nh m phát tri n th trư ng trái phi u Vi t Nam
m t cách b n v ng.
Nhu c u v n trong giai ño n 2011 – 2020, nh m th c hi n thành công quá
trình công nghi p hoá - hi n ñ i hoá ñ t nư c là r t l n. Th trư ng trái phi u phát
tri n s ñóng góp m t ph n quan tr ng trong vi c tích t , t p trung và phân ph i v n
cho n n kinh t . Vì v y vi c nghiên c u m t cách toàn di n th trư ng trái phi u
Vi t Nam, t ñó ñ xu t nh ng gi i pháp nh m hoàn thi n và thúc ñ y th trư ng
trái phi u phát tri n có ý nghĩa c v m t lý lu n và th c ti n.
6. B c c c a lu n án
Ngoài ph n m ñ u, k t lu n, ph l c và danh m c tài li u tham kh o, lu n án
ñư c k t c u thành 3 chương:
Chương 1: Cơ s lý lu n v th trư ng trái phi u
Chương 2: Th c tr ng th trư ng trái phi u Vi t Nam
Chương 3: Gi i pháp phát tri n th trư ng trái phi u Vi t Nam

14. 7
CHƯƠNG 1
CƠ S LÝ LU N V TH TRƯ NG TRÁI PHI U
1.1. KHÁI QUÁT V TH TRƯ NG TRÁI PHI U
1.1.1. T ng quan v trái phi u
1.1.1.1. Khái ni m, ñ c ñi m trái phi u
* Khái ni m
Trái phi u th hi n m i quan h kinh t gi a ngư i ñi vay và ngư i cho vay,
gi a h có m i liên h qua l i l n nhau thông qua v n ñ ng giá tr v n và nó không
ch ñơn thu n là m t hình th c v n ñ ng v ti n t mà còn là m i quan h v xã h i
(như m i quan h v lòng tin). Có nhi u lo i trái phi u như trái phi u công ty, trái
phi u c a các t ch c tín d ng, trái phi u Chính Ph ... [30]. Trái phi u cũng chính
là m t lo i ch ng khoán b i nó có th ñư c giao d ch, mua bán trên th trư ng
ch ng khoán. Dù trong ñi u ki n nào, ngư i s h u trái phi u cũng ñ u có quy n
hư ng ñ các kho n thanh toán lãi và hoàn tr g c khi ñáo h n như ñã cam k t. Có
r t nhi u khái ni m v trái phi u như:
Theo Bách khoa toàn thư m Wikipedia: “Trái phi u là m t ch ng nh n nghĩa
v n c a ngư i phát hành ph i tr cho ngư i s h u trái phi u ñ i v i m t kho n
ti n c th (m nh giá c a trái phi u), trong m t th i gian xác ñ nh và v i m t l i t c
quy ñ nh. Ngư i phát hành có th là Chính Ph , chính quy n ñ a phương hay doanh
nghi p. Ngư i mua trái phi u, hay trái ch , có th là cá nhân, doanh nghi p ho c
Chính Ph . Tên c a trái ch có th ñư c ghi trên trái phi u (trư ng h p này g i là
trái phi u ghi danh) ho c không ñư c ghi (trái phi u vô danh)”[70].
Tác gi Bùi Nguyên Hoàn ñ nh nghĩa: “Trái phi u là m t ch ng khoán n ,
ngư i n m gi trái phi u là ch n c a ñơn v phát hành”[11].
Giáo trình Th trư ng ch ng khoán c a trư ng ðH Kinh t Qu c dân cho r ng:
“trái phi u là m t lo i ch ng khoán qui ñ nh nghĩa v c a ngư i phát hành (ngư i ñi
vay) ph i tr cho ngư i ñ ng tên s h u ch ng khoán (ngư i cho vay) m t kho n
ti n nh t ñ nh bao g m c g c và lãi trong nh ng kho ng th i gian c th ” [30].

15. 8
Theo Lu t Ch ng khoán xác ñ nh: “trái phi u là lo i ch ng khoán xác nh n
quy n và l i ích h p pháp c a ngư i s h u ñ i v i m t ph n v n n c a t ch c
phát hành” [34].
Như v y có th hi u r ng trái phi u là m t lo i ch ng khoán n , quy ñ nh
nghĩa v c a ngư i phát hành (ngư i vay ti n) ph i tr cho ngư i n m gi (ngư i
cho vay) m t kho n ti n lãi ñư c xác ñ nh t i m t th i gian c th trong tương lai
và hoàn tr ph n g c vay ban ñ u khi ñ n h n.
* ð c ñi m trái phi u
Cho dù trái phi u ñư c phân thành nhi u lo i khác nhau nhưng chúng ñ u có
ñ c ñi m chung là:
Th nh t, trái phi u là công c n , mà nhà phát hành ñi vay theo phương th c
có hoàn tr c g c l n lãi [47],[48]. Ngư i cho vay s không ch u b t c trách nhi m
nào v k t qu ho t ñ ng s d ng v n c a ngư i vay, và trong m i trư ng h p, nhà
phát hành ph i có trách nhi m hoàn tr cho trái ch theo các cam k t ñã ñư c xác
ñ nh trong h p ñ ng vay.
Th hai, trư ng h p ch th phát hành trái phi u b phá s n ho c gi i th , ch
s h u trái phi u ñư c ưu tiên trong quá trình thanh lý tài s n so v i các c ñông
c a công ty [42],[48]. Do ch th phát hành b ràng bu c b i nghĩa v thanh toán
nên trái phi u có ñ an toàn cao, tính thanh kho n l n và thư ng do các trung gian
tài chính, ñ c bi t là các ngân hàng thương m i n m gi .
Th ba, trái phi u là công c ñ u tư [42]. Nhà ñ u tư ñư c hư ng l i t c t
ti n lãi mà trái ch ph i thanh toán trong su t kỳ h n c a trái phi u và các quy n l i
khác n u có. L i t c c a trái phi u ñư c xem là chi phí ñ i v i ch th phát hành,
do v y n u là doanh nghi p phát hành trái phi u ñư c hư ng l i do ti t ki m thu .
Th tư, là m t lo i công c n nên trái phi u có: Tính sinh l i (trái phi u là
ch ng ch vay n c a Chính Ph và doanh nghi p, do v y, khi ñ u tư vào trái phi u
ñ ng nghĩa v i vi c nhà ñ u tư s thu l i ñư c m t kho n l i t c kỳ v ng trong tương
lai); Tính r i ro (m c ñ r i ro cao hay th p hoàn toàn ph thu c vào tính ch t,

16. 9
ñ c thù c a t ng lo i trái phi u. Khi n n kinh t có nh ng bi n ñ ng v l m phát,
lãi su t, t giá... s có nh ng nh hư ng không nh ñ n vi c ñ u tư vào trái
phi u); Tính thanh kho n (ñó chính là kh năng chuy n ñ i trái phi u thành ti n
m t, m i m t lo i trái phi u có kh năng thanh kho n khác nhau: TPCP thông
thư ng có tính thanh kho n cao hơn so v i các lo i trái phi u khác).
* Hình th c trái phi u
Trái phi u có th ñư c phát hành dư i d ng ch ng ch , bút toán ghi s ho c d
li u ñi n t . ð i v i hình th c ch ng ch , B Tài chính s quy ñ nh n i dung ñ t
ch c phát hành in và phân ph i cho các t ch c trúng th u; ð i v i hình th c bút
toán ghi s s do Trung tâm Giao d ch ch ng khoán (S Giao d ch ch ng khoán) và
các t ch c lưu ký ghi và qu n lý s sách. Tuy nhiên dù là lo i trái phi u nào thì các
n i dung ñư c th hi n trên trái phi u có nh ng thông tin sau:
- M nh giá: Là s ti n ghi trên trái phi u mà t ch c phát hành cam k t s tr
cho ngư i s h u trái phi u vào ngày ñáo h n và nó ñư c xem như là s n g c ghi
trên t trái phi u.
- Ngày ñ n h n: Là ngày t ch c phát hành ph i thanh toán s ti n theo m nh
giá ghi trên trái phi u cho ch s h u.
- Kỳ h n c a trái phi u: Là kho ng th i gian t th i ñi m phát hành ñ n ngày
ñ n h n ph i thanh toán trái phi u c a t ch c phát hành. Hi n nay vi c phân chia trái
phi u ph bi n là trung h n t 1 ñ n 10 năm và dài h n là trên 10 năm. Kỳ h n c a
trái phi u có ý nghĩa vô cùng quan tr ng vì l i t c trái phi u ph thu c nhi u vào th i
h n c a nó.
- Lãi su t: trong t ng lo i trái phi u ñ u có ghi lãi su t c a ngư i phát hành
cam k t th c hi n tr cho ngư i s h u m t s ti n lãi vào m t ngày ñư c xác ñ nh
c th [48]. Lãi su t c a trái phi u là t l ph n trăm gi a ti n lãi v i ti n g c c a
trái phi u trong kho ng th i gian nh t ñ nh (thư ng ñư c xác ñ nh là 01 năm).
Lãi su t là m t trong nh ng y u t cơ b n nh t c a trái phi u, có nh hư ng r t
l n ñ n giá trái phi u, l i t c c a trái phi u và ñư c xác ñ nh dư i nhi u hình th c

17. 10
t o nên s phong phú c a trái phi u như lãi su t coupon, lãi su t chi t kh u, lãi ñơn,
lãi g p... Lãi su t c a trái phi u tuỳ thu c vào các y u t như th i h n, kh năng
thanh kho n, l m phát và tình hình th trư ng.
- Giá th c t c a trái phi u (giá mua): là kho n ti n th c t mà ngư i mua b ra
ñ ñư c quy n s h u trái phi u. Giá mua có th ngang giá, ví d trái phi u có giá 100
nghĩa là b ng 100% m nh giá; cũng có th là giá cao hơn ho c th p hơn m nh giá ghi
trên trái phi u (giá trái phi u th p hơn m nh giá (ví d như 90) ñư c g i là giá chi t
kh u; giá cao hơn m nh giá (ch ng h n như 110) thì g i là giá gia tăng).
Dù dư i hình th c nào ñi chăng n a, ti n lãi luôn ñư c xác ñ nh d a trên m nh
giá ghi trên trái phi u và ñ n th i h n thanh toán, ngư i s h u ñ u ñư c thanh toán
theo ñúng các thông s ghi trên trái phi u.
1.1.1.2. Phân lo i trái phi u
Vi c phân lo i này có ý nghĩa quan tr ng trong vi c qu n lý, phát hành trái phi u và
ñ c bi t là phân ñ nh rõ trong vi c huy ñ ng v n thông qua th trư ng v n ñ ñ m b o
vi c s d ng v n c a Chính Ph và c a doanh nghi p ñúng k ho ch và ñúng m c ñích.
Dư i ñây là m t s cách phân lo i ñi n hình:
M t là, phân lo i theo ch th phát hành. ðây là hình th c quan tr ng ñ
có th phân bi t ñư c ch th phát hành, m c ñích phát hành và các cách th c
phát hành c a các lo i trái phi u. Vi c tìm hi u các cách phân lo i này s là cơ s
ñ có th ñánh giá th c tr ng s phát tri n c a th trư ng trái phi u. V i cách
phân lo i này, ch th phát hành bao g m Chính Ph , chính quy n ñ a phương và
doanh nghi p.
a, Trái phi u Chính Ph , trái phi u do Chính Ph b o lãnh
* Trái phi u Chính Ph
Trái phi u Chính Ph là m t lo i ch ng khoán n , do Chính Ph phát hành, có
th i h n, có m nh giá, có lãi, xác nh n nghĩa v tr n c a Chính Ph ñ i v i ngư i
s h u trái phi u [12]. Trái phi u Chính Ph bao g m: trái phi u Kho b c; trái phi u
công trình trung ương; trái phi u ñ u tư; Trái phi u ngo i t ; Công trái xây d ng T
qu c [32]. Dư i ñây là n i dung cơ b n c a các lo i trái phi u ñó:

18. 11
- Trái phi u Kho b c là lo i trái phi u Chính Ph có kỳ h n t 01 năm tr lên,
do Kho b c Nhà nư c phát hành ñ huy ñ ng v n bù ñ p thi u h t Ngân sách Nhà
nư c theo d toán hàng năm ñã ñư c Qu c h i quy t ñ nh.
- Trái phi u công trình trung ương là lo i trái phi u Chính Ph có kỳ h n t 01
năm tr lên do Kho b c Nhà nư c phát hành, nh m huy ñ ng v n theo quy t ñ nh c a
Th tư ng Chính Ph , cho các d án thu c ngu n v n ñ u tư c a ngân sách trung
ương, ñã ghi trong k ho ch nhưng chưa ñư c b trí v n ngân sách trong năm.
- Trái phi u ñ u tư là lo i trái phi u Chính Ph , có kỳ h n t 01 năm tr lên do
các t ch c tài chính nhà nư c, các t ch c tài chính, tín d ng ñư c Th tư ng
Chính Ph ch ñ nh phát hành nh m huy ñ ng v n ñ ñ u tư theo chính sách c a
Chính Ph .
- Trái phi u ngo i t là lo i trái phi u ñư c phát hành b ng ñ ng ti n nư c
ngoài, thư ng là các ngo i t m nh, có kỳ h n t 1 năm tr lên do B Tài chính phát
hành cho các m c tiêu theo ch ñ nh c a Th tư ng Chính Ph .
- Công trái xây d ng T qu c là lo i trái phi u do Chính Ph phát hành nh m
huy ñ ng ngu n v n trong nhân dân ñ ñ u tư xây d ng nh ng công trình quan
tr ng qu c gia và các công trình thi t y u khác ph c v s n xu t, ñ i s ng, t o cơ s
v t ch t, k thu t cho ñ t nư c.
* Trái phi u do Chính Ph b o lãnh
- Trái phi u ñư c Chính Ph b o lãnh là lo i ch ng khoán n do doanh nghi p
phát hành, ñư c Chính Ph cam k t trư c các nhà ñ u tư v vi c thanh toán ñúng
h n c a t ch c phát hành. Trư ng h p t ch c phát hành không th c hi n ñư c
nghĩa v thanh toán (g c, lãi) khi ñ n h n Chính Ph s ch u trách nhi m tr n thay
t ch c phát hành [12]. Trái phi u có kỳ h n t 01 năm tr lên, do các doanh nghi p
phát hành nh m huy ñ ng v n cho các d án ñ u tư theo ch ñ nh c a Th tư ng
Chính Ph .
b, Trái phi u chính quy n ñ a phương (trái phi u ñô th )
Trái phi u Chính quy n ñ a phương là m t lo i ch ng khoán n , do y ban

19. 12
nhân dân c p t nh phát hành, có th i h n, có m nh giá, có lãi, xác nh n nghĩa v tr
n c a y ban nhân dân c p t nh ñ i v i ngư i s h u trái phi u [12], [32].
- Trái phi u chính quy n ñ a phương là lo i trái phi u ñ u tư có kỳ h n t 01
năm tr lên do y ban nhân dân c p t nh u quy n cho Kho b c Nhà nư c ho c t
ch c tài chính, tín d ng trên ñ a bàn phát hành.
Như v y, các lo i trái phi u trên có th hi u r ng ñ u là kho n n Chính ph
(hay còn g i là n công), ngư i ch u trách nhi m cu i cũng ñ thanh toán các kho n
n trong trư ng h p r i ro x y ra là Chính Ph . Do v y, nh ng lo i trái phi u này
tuy có m c ñ r i ro khác nhau nhưng nhìn chung là th p.
c, Trái phi u doanh nghi p
- Trái phi u doanh nghi p là m t lo i ch ng khoán n ñư c doanh nghi p phát
hành, xác nh n nghĩa v tr c g c và lãi ñ i v i ngư i s h u trái phi u [32]. Như
v y, trái phi u doanh nghi p là lo i trái phi u ñư c phát hành b i các doanh nghi p
(có ñ ñi u ki n theo qui ñ nh c a pháp lu t) nh m huy ñ ng v n v i m c ñích ñ u
tư phát tri n và m r ng s n xu t kinh doanh. Trái phi u doanh nghi p là kho n vay
mà các doanh nghi p th c hi n khi không mu n vay ngân hàng ho c không mu n
phát hành c phi u do chi n lư c qu n lý v n c a doanh nghi p. Trái phi u doanh
nghi p có tính n ñ nh và r i ro ít hơn so v i c phi u [13], [32], [53]. V cơ b n
trái phi u doanh nghi p bao g m nh ng lo i sau:
- Trái phi u có lãi su t c ñ nh (Straight Bonds): là lo i trái phi u truy n
th ng v i ñ c ñi m tr lãi su t ñ nh kỳ 6 tháng ho c 1 năm m t l n trong su t th i
gian lưu hành trái phi u. V n g c trái phi u ñư c thanh toán ñ n khi ñáo h n.
- Trái phi u có lãi su t th n i (Floating Rate Bonds): là lo i trái phi u có lãi
su t ñư c ñi u ch nh tùy theo s thay ñ i c a lãi su t th trư ng. ði u này ñ m b o
ñư c quy n l i c a nhà ñ u tư cũng như doanh nghi p trong ñi u ki n n n kinh t
không n ñ nh. Thông thư ng, lãi su t trái phi u ñư c ñi u ch nh 6 tháng m t l n
ho c hàng quý theo lãi su t th trư ng.

20. 13
- Trái phi u có th mua l i trư c h n (Callable Bonds): là lo i trái phi u mà
doanh nghi p phát hành kèm v i ñi u kho n cho phép ñư c quy n mua l i trư c
th i h n. Giá mua l i thư ng ñư c doanh nghi p tr cao hơn m nh giá.
- Trái phi u chi t kh u (Zero Coupon Bonds): là lo i trái phi u không th c
hi n tr lãi ñ nh kỳ mà ñư c tr lãi ngay sau khi phát hành và ñư c kh u tr vào v n
(trái phi u ñư c bán th p hơn m nh giá g i là giá chi t kh u). ð n th i gian ñáo
h n, nhà ñ u tư ñư c hoàn l i ñúng b ng m nh giá c a trái phi u.
- Trái phi u thu nh p (Income Bonds): là trái phi u mà vi c thanh toán lãi ph
thu c vào k t qu kinh doanh và l i nhu n c a doanh nghi p. ðây là lo i trái phi u
không cam k t tr lãi do v y chúng thư ng ñư c bán v i m t m c giá chi t kh u
cao (th p hơn so v i m nh giá).
- Trái phi u ñ m b o (Mortgage Bonds): là lo i trái phi u ñư c ñ m b o b ng
nh ng tài s n th ch p c th , thư ng là b t ñ ng s n và các thi t b . Ngư i n m gi
trái phi u này ñư c b o v m t m c ñ cao trong trư ng h p doanh nghi p không
có kh năng tr n do b phá s n vì h có quy n trên tài s n th ch p. Tùy theo hình
th c trái phi u ñ m b o ñư c chia thành: trái phi u có tài s n c m c và trái phi u
có tài s n th ch p
- Trái phi u không b o ñ m (Debenture bonds): Trái phi u không có b o ñ m
là lo i trái phi u không ñư c b o ñ m thanh toán toàn b ho c m t ph n g c, lãi
b ng tài s n c a t ch c phát hành ho c bên th ba ho c b o lãnh thanh toán c a t
ch c tài chính tín d ng, là lo i trái phi u thư ng do các doanh nghi p l n, có ti m
l c kinh t m nh, có danh ti ng, s d ng uy tín c a mình ñ phát hành mà không
ñưa ra b t kỳ m t tài s n ñ m b o nào. Trong trư ng h p b phá s n các trái phi u
lo i này ñư c thanh toán sau trái phi u có ñ m b o và trư c các c phi u.
- Trái phi u kèm ch ng quy n (Bond with warrant): là lo i trái phi u ñang
ñư c thư ng xuyên s d ng hi n nay, lo i trái phi u này cho phép ngư i mua có
quy n ñư c mua kèm m t s lư ng c phi u nh t ñ nh v i m c giá và th i gian ñã
ñư c xác ñ nh t trư c. Gi ng như trái phi u chuy n ñ i, vi c xác ñ nh quy n này
ñã ñư c quy ñ nh t trư c.

21. DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 52848
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562