Download luận án tiến sĩ với đề tài: Vai trò NN trong mở rộng quyền tự chủ của các trường đại học công lập VN, cho các bạn có thể tham khảo

1. i
L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên
c u c a riêng tôi. Các tài li u, k t qu nêu trong
lu n án là trung th c. Các tài li u tham kh o có
ngu n trích d n rõ ràng. Lu n án chưa t ng ñư c
ai công b trong b t kỳ công trình nghiên c u
khoa h c nào.
Nghiên c u sinh
Lương Văn H i

2. ii
M C L C
Trang
TRANG PH BÌA
L I CAM ðOAN ............................................................................................i
M C L C ......................................................................................................ii
DANH M C CH VI T T T TRONG LU N ÁN....................................v
DANH M C SƠ ð .....................................................................................vi
PH N M ð U.............................................................................................1
CHƯƠNG 1: CƠ S LÝ LU N VÀ KINH NGHI M QU C T V
VAI TRÒ C A NHÀ NƯ C TRONG VI C M R NG
QUY N T CH C A CÁC TRƯ NG ð I H C ........................7
1.1. QUY N T CH C A CÁC TRƯ NG ð I H C ..............................7
1.1.1. Khái ni m quy n t ch ñ i h c............................................................7
1.1.2. Nguyên t c phân giao quy n t ch ñ i h c........................................10
1.1.3. N i dung quy n t ch c a các trư ng ñ i h c....................................14
1.1.4. S c n thi t m r ng quy n t ch ñ i h c c a nhà nư c....................19
1.1.5. Phương th c trao quy n t ch ñ i h c...............................................29
1.1.6. ði u ki n th c hi n quy n t ch ñ i h c ...........................................37
1.2. VAI TRÒ NHÀ NƯ C ð I V I M R NG QUY N T CH
C A CÁC TRƯ NG ð I H C .........................................................38
1.2.1. Qu n lý nhà nư c ñ i v i các trư ng ñ i h c......................................38
1.2.2. Vai trò c a nhà nư c trong vi c m r ng quy n t ch cho các
trư ng ñ i h c.....................................................................................43
1.3. KINH NGHI M QU C T TRONG VI C NHÀ NƯ C M
R NG QUY N T CH ð I H C.................................................47
1.3.1. T ch ñ i h c Hoa Kỳ....................................................................47
1.3.2. T ch ñ i h c Nh t B n .................................................................51
1.3.3. T ch ñ i h c các nư c Châu Âu ...................................................52
1.3.4. T ch ñ i h c Argentina.................................................................57

3. iii
1.3.5. Nh ng kinh nghi m rút ra nh m m r ng quy n t ch cho các
trư ng ñ i h c Vi t Nam .....................................................................58
K t lu n chương 1 ........................................................................................62
CHƯƠNG 2: TH C TR NG VAI TRÒ NHÀ NƯ C TRONG M
R NG QUY N T CH C A CÁC TRƯ NG ð I H C
CÔNG L P VI T NAM GIAI ðO N 2000 - 2010 ........................63
2.1. T NG QUAN V H TH NG CÁC TRƯ NG ð I H C VI T NAM ....63
2.1.1. Phân lo i các trư ng ñ i h c nư c ta hi n nay..................................63
2.1.2. N i dung quy n t ch c a trư ng ñ i h c..........................................64
2.1.3. Nhi m v và quy n h n c a trư ng ñ i h c ........................................65
2.2. TH C TR NG V QUY N T CH C A CÁC TRƯ NG ð I
H C CÔNG L P VI T NAM ............................................................67
2.2.1. V t ch h c thu t.............................................................................68
2.2.2. V t ch tài chính..............................................................................72
2.2.3. V t ch t ch c, qu n lý, nhân s ....................................................74
2.2.4. V t ch tuy n sinh và ñào t o ..........................................................76
2.2.5. V t ch ho t ñ ng nghiên c u khoa h c...........................................77
2.2.6. V t ch h p tác qu c t ....................................................................78
2.2.7. Các thành t u ñã ñ t ñư c...................................................................78
2.2.8. Các t n t i vư ng m c ........................................................................79
2.3. NHÀ NƯ C VI T NAM V I VI C M R NG QUY N T CH
ð I H C............................................................................................82
2.3.1. Quan ñi m, ñư ng l i phát tri n giáo d c và ñào t o...........................82
2.3.2. Vai trò nhà nư c v i vi c m r ng quy n t ch ñ i h c ....................98
2.3.3. T ng k t nh ng v n ñ nhà nư c c n kh c ph c nh m nâng cao
quy n t ch ñ i h c.........................................................................106
K t lu n chương 2 ......................................................................................112
CHƯƠNG 3: M T S GI I PHÁP QU N LÝ NHÀ NƯ C NH M
M R NG QUY N T CH C A CÁC TRƯ NG ð I H C
CÔNG L P VI T NAM GIAI ðO N 2011- 2020 .......................113

4. iv
3.1. QUAN ðI M VÀ PHƯƠNG HƯ NG C A NHÀ NƯ C NH M
NÂNG CAO QUY N T CH ð I H C ........................................113
3.2. M T S GI I PHÁP ð M R NG CÓ HI U QU QUY N T
CH ð I H C.................................................................................116
3.2.1. Các gi i pháp vĩ mô ..........................................................................116
3.2.2. Các gi i pháp v quy n t ch h c thu t...........................................122
3.2.3. Các gi i pháp v quy n t ch t ch c, nhân s ................................124
3.2.4. Các gi i pháp v quy n t ch tuy n sinh .........................................125
3.2.5. Gi i pháp 11: V quy n t ch khoa h c và công ngh ....................128
3.2.6. Gi i pháp 12: V quy n t ch quan h qu c t ................................128
3.3. ðI U KI N TH C HI N CÁC GI I PHÁP ....................................128
3.3.1. S quy t tâm c a nhà nư c ...............................................................128
3.3.2. Nhà nư c c n dành các kho n chi ngân sách thích h p cho ñ i h c ..129
3.3.3. Nhà nư c c n th c hi n t t vi c xã h i hoá ñ i h c, b ng cách m
r ng các quan h h p tác ña phương t nư c ngoài; t n d ng công
s c, ti n c a c a nhân dân c nư c và vi t ki u nư c ngoài..............129
3.3.4. Nhà nư c c n ñ i m i phương th c qu n lý nhà nư c ñ i v i ngành
ñ i h c, c n phân bi t rõ ràng và g n k t h p lý gi a phương th c
qu n lý vĩ mô nhà nư c v i phương th c qu n lý vi mô c a các
trư ng ñ i h c. ..................................................................................129
K t lu n chương 3 ......................................................................................130
K T LU N.................................................................................................131
DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH, BÀI BÁO C A NCS CÓ LIÊN
QUAN ð N LU N ÁN ðà CÔNG B ....................................................133
TÀI LI U THAM KH O..........................................................................134

5. v
DANH M C CH VI T T T TRONG LU N ÁN
ASEAN Association of Southeast Asian Nations (Hi p h i các qu c gia
ðông Nam Á)
GATS General Agreement on Trade in Services (Hi p ñ nh chung v
Thương m i D ch v )
GDðT Giáo d c ñào t o
GS Giáo sư
HðND H i ñ ng nhân dân
HðT H i ñ ng trư ng
HQ Hi u qu
ISO International Organization for Standardization (T ch c tiêu chu n
hóa qu c t )
KS Ki m soát
NCS Nghiên c u sinh
NL Năng l c
ODA Offical Development Assistance (V n h tr phát tri n chính th c)
PT Phương ti n
PGS Phó giáo sư
QH Quy n h n
TBXH Thương binh xã h i
TN Trách nhi m
TS Ti n sĩ
TW Trung ương
UBND U ban nhân dân
VNð Vi t Nam ñ ng
WTO World Trade Organization (T ch c Thương m i th gi i)
XHCN Xã h i ch nghĩa

6. vi
DANH M C SƠ ð
Trang
Sơ ñ 1.1: S cân ñ i gi a các nhân t t ch ñ i h c..................................13
Sơ ñ 1.2: 6 quy n t ch cơ b n c a trư ng ñ i h c....................................18
Sơ ñ 1.3: H th ng k t n i các nhân t c a m t trư ng ñ i h c ..................29
Sơ ñ 1.4: Căn c l a ch n m c ñ tiêu th c v quy n t ch ñ i h c .........37
Sơ ñ 1.5: Các ch c năng qu n lý c a nhà nư c ñ i v i các trư ng ðH ......40
Sơ ñ 2.1: Các n i dung cơ b n v t ch h c thu t ñ i h c.........................68

7. 1
PH N M ð U
1. Tính c p thi t c a ñ tài
S nghi p giáo d c nư c ta nói chung, ho t ñ ng c a các trư ng ñ i h c
Vi t Nam nói riêng trong nh ng năm v a qua ñã ñ t ñư c nh ng thành t u to
l n, ñ c bi t là v quy mô và s lư ng; ñã góp ph n không nh vào vi c ñào
t o ra ngu n nhân l c ch t lư ng cao cho ñ t nư c. ð i ngũ cán b gi ng d y
và qu n lý các trư ng ñ i h c ñã có nh ng bư c phát tri n vư t b c c v s
lư ng và cơ c u. Nhưng trư c các ñòi h i c a th i kỳ ñ i m i h i nh p và
phát tri n có tính toàn c u và xu th phát tri n theo hư ng ch t lư ng ñòi h i
ngày m t nâng cao, các trư ng ñ i h c còn nhi u công vi c ph i làm, ñ c bi t
ph i phát huy hơn n a tính t ch và sáng t o c a mình. Văn ki n ð i h i ñ i
bi u toàn qu c l n th X c a ð ng tháng 4 năm 2006 cũng ñã kh ng ñ nh:
Ph i ñ i m i h th ng giáo d c ñ i h c và sau ñ i h c g n ñào t o v i s
d ng, tr c ti p ph c v chuy n ñ i cơ c u lao ñ ng, phát tri n nhanh ngu n
nhân l c ch t lư ng cao, nh t là chuyên gia ñ u ngành (Văn ki n trang 96).
C t lõi c a v n ñ ñ i m i chính là vi c m r ng quy n t ch cho các trư ng
ñ i h c ñúng như Ngh quy t Trung ương 4 Khoá V ñã kh ng ñ nh. Vì v y, ñ
tài “Vai trò nhà nư c trong m r ng quy n t ch c a các trư ng ñ i h c
công l p Vi t Nam” có m t ý nghĩa h t s c b c thi t c v lý lu n và th c ti n
mà nghiên c u sinh hy v ng góp m t ph n nh làm rõ m t s v n ñ ñ t ra
c a vi c nghiên c u.
2. T ng quan nh ng công trình nghiên c u liên quan ñ n ñ tài lu n án
Vi c nghiên c u v quy n t ch ñ i h c ñư c các tác gi nư c ngoài
quan tâm r t nhi u nh ng năm g n ñây.
Van Vught (1994), ñã ñưa ra hai mô hình qu n lý nhà nư c ñ i v i các
trư ng ñ i h c. Mô hình "ki m soát nhà nư c" và "giám sát nhà nư c" ñ

8. 2
xem xét m i quan h này. Mô hình "ki m soát nhà nư c" thư ng th y các
nư c Châu Á và Châu Âu v n có s can thi p khá sâu c a Nhà nư c. Theo
mô hình này nhà nư c ñóng vai trò quan tr ng trong vi c quy t ñ nh h
th ng giáo d c ñ i h c, t c Nhà nư c ki m soát g n như t t c các ho t ñ ng
c a h th ng giáo d c ñ i h c. B giáo d c quy ñ nh các ñi u ki n c n thi t,
chương trình gi ng d y, b ng c p, h th ng thi c , tuy n d ng, b nhi m
nhân s v.v. M c ñích quan tr ng t các quy ñ nh chi ti t c a Nhà nư c là
nh m tiêu chu n hoá b ng c p qu c gia mà ch y u là do Nhà nư c c p thay
vì cơ s giáo d c ñ i h c [46]. Còn mô hình "giám sát nhà nư c", s tác
ñ ng/can thi p c a nhà nư c thư ng không cao. Nhà nư c không can thi p
sâu vào cơ s giáo d c ñ i h c thông qua các quy ñ nh chi ti t và ki m soát
ch t ch như mô hình nhà nư c ki m soát mà tôn tr ng quy n t ch c a các
trư ng và khuy n khích kh năng t qu n lý và ch u trách nhi m. ði n hình
như các nư c Anh, M , Australia nơi mà s can thi p c a nhà nư c ñ i v i
các trư ng ñ i h c là ít nh t [74][95][96][92][93][94].
V n ñ ñư c các h c gi , các nư c tranh cãi r t nhi u là v quy n t
ch ñ i h c c n có nh ng n i dung nào? Căn c nào ñ ñưa ra các n i dung
này? ð th c hi n các n i dung t ch này c n ph i có nh ng ñi u ki n
nào? v.v.
Theo Per Nyborg (2003), t ch ñ i h c liên quan ñ n v n ñ như m i
quan h gi a nhà nư c và t ch c, gi a t ch v h c thu t và s tham gia
c a các ñ i di n trong các ban lãnh ñ o bên ngoài, gi a trư ng ñ i h c và các
khoa. T tr ñ i h c ngày nay khó có th tư ng tư ng ñư c n u không có cơ
ch t ch và t do h c thu t. M t nhân t quan tr ng c a cơ ch t ch là s
tham gia c a sinh viên. M t hình th c qu n lý m i ñang ñư c gi i thi u
nhi u nư c [91].

9. 3
Theo nghiên c u c a Anderson và Richard Johnson (1998), m c ñ t
ch c a trư ng ñ i h c ph thu c vào các ñi u ki n kinh t - xã h i, chính
tr , văn hoá và truy n th ng qu n lý ñ i h c. Các tác gi ch ra nh hư ng
c a Chính ph có th d a vào quy n l p pháp ho c quy n hành pháp liên
quan ñ n kh năng tài chính. nh hư ng c a Chính ph "ñi u khi n t xa"
b ng cách s d ng quy n l c tài chính là ph bi n trong các qu c gia kh o
sát. Trong nghiên c u các tác gi xem xét cơ ch t ch và vai trò c a chính
ph ñ i v i các trư ng ñ i h c liên quan ñ n nhi u v n ñ [74].
Vi t Nam quy n t ch ñ i h c ñã ñư c quy ñ nh trong các văn b n
mang tính pháp quy c a nhà nư c: Ngh ñ nh 10/2002/Nð-CP v ñ i m i cơ
ch qu n lý tài chính các ñơn v s nghi p có thu; Ngh quy t 14/2005/NQ-
CP c a Chính ph v ñ i m i căn b n và toàn di n giáo d c ñ i h c Vi t Nam
giai ño n 2006 - 2020; Ngh ñ nh s 43/2006/Nð-CP c a Chính ph v quy
ñ nh quy n t ch , t ch u trách nhi m v th c hi n nhi m v , t ch c b
máy, biên ch và tài chính v i các ñơn v s nghi p công l p; Thông tư liên
t ch s 07/2009/TTLT-BGDðT-BNV ngày 15/4/2009 c a B Giáo d c và
ðào t o và B N i v hư ng d n th c hi n quy n t ch , t ch u trách nhi m
v th c hi n nhi m v t ch c b máy, biên ch ñ i v i ñơn v s nghi p
công l p giáo d c và ñào t o; ði u 60 Lu t Giáo d c năm 2010 v quy n t
ch và t ch u trách nhi m c a trư ng ñ i h c; Quy t ñ nh 58/2010/Qð-TTg
c a Th tư ng Chính ph v ði u l trư ng ñ i h c. Các văn b n trên m i ch
ñưa ra ñư c các ñ nh hư ng l n mang tính ch ñ o; ch chưa ñưa ra ñư c các
cơ ch khoa h c và th c t ñ giúp cho các trư ng ñ i h c th c hi n t t quy n
t ch c a mình. Các tranh cãi, h i th o bàn lu n v quy n t ch ñ i h c
hi n nay ch y u là ñi vào các ki n ngh tháo g các v n ñ th c hi n c th .
Như tác gi Nguy n Danh Nguyên g i ý m t s gi i pháp cho l trình th c
hi n t ch t i các trư ng ñ i h c công l p trong b i c nh hi n nay [47];

10. 4
tác gi ðào Văn Khanh ñ su t hư ng ñi cho ñ i m i qu n tr ñ i h c Vi t
Nam [40]; tác gi Lê ð c Ng c bàn v quy n t ch và trách nhi m xã h i
c a các cơ s giáo d c ñ i h c [46]; tác gi Mai Ng c Cư ng ñ c p ñ n t
ch tài chính các trư ng ñ i h c công l p Vi t Nam hi n nay và ñưa ra
m t s gi i pháp v t ch tài chính cho nh ng năm t i [20]v.v. Vì v y,
nư c ta vi c nghiên c u quy n t ch ñ i h c v n còn r t nhi u v n ñ ph i
gi i quy t. ðó chính là nh ng v n ñ c n quan tâm và là cơ s cho nhi u
nghiên c u trong giai ño n t i c a ngành ñ i h c.
3. M c tiêu nghiên c u
- H th ng hoá nh ng v n ñ lý lu n v qu n lý nhà nư c ñ i v i các
trư ng ñ i h c và vi c m r ng quy n t ch c a các trư ng ñ i h c.
- Tham kh o m t s kinh nghi m nư c ngoài trong vi c phân c p qu n
lý và m r ng quy n t ch cho các trư ng ñ i h c.
- Phân tích th c tr ng v n ñ phân giao quy n t ch cho các trư ng ñ i
h c nư c ta giai ño n v a qua (2000 - 2010).
- ð xu t nh ng ki n ngh và gi i pháp nh m nâng cao hi u qu vi c
m r ng quy n t ch cho các trư ng ñ i h c nư c ta trong giai ño n t i
(2011- 2020).
4. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
- Lu n án t p trung nghiên c u các v n ñ lý lu n và th c ti n v vai trò
c a nhà nư c trong vi c m r ng quy n t ch c a các trư ng ñ i h c Vi t
Nam nói chung, c a các trư ng ñ i h c công l p nói riêng.
- ði sâu phân tích th c tr ng vi c xác ñ nh cơ s khoa h c hình thành
lu n c vi c m r ng quy n t ch cho các trư ng ñ i h c công l p nư c ta
giai ño n (2000 - 2010) và m t s bài h c kinh nghi m có liên quan c a m t
s nư c ngoài.
- ð xu t m t s gi i pháp qu n lý nhà nư c nh m m r ng quy n t
ch c a các trư ng ñ i h c công l p nư c ta giai ño n 2011-2020.

11. 5
5. Tư li u và phương pháp nghiên c u
* Tư li u nghiên c u
- Các tài li u có liên quan ñ n ñ tài ngoài nư c.
- Các tài li u, s li u v v n ñ giao quy n t ch ñ i h c Vi t Nam.
* Phương pháp nghiên c u
- Lu n án s d ng các phương pháp tri t h c Mác - Lênin k t h p v i
các quan ñi m c a ð ng, các thành t u c a khoa h c qu n lý và các
phương pháp truy n th ng c a khoa h c xã h i ñ nghiên c u, gi i quy t
v n ñ , bao g m:
- S d ng phương pháp ñi u tra ch n m u (m u bao g m 182 trư ng ñ i
h c công l p trong c nư c) nh m kh o sát m c ñ quy n t ch c a các
trư ng ñ i h c công l p.
- S d ng phương pháp phân tích h th ng ñ phân tích n i dung quy n
t ch và s c n thi t m r ng quy n t ch ñ i h c, ñi u ki n th c hi n
quy n t ch ñ i h c. Phân tích h th ng qu n lý nhà nư c ñ i v i trư ng ñ i
h c và ch ra vai trò nhà nư c ñ i v i vi c m r ng quy n t ch ñ i h c.
- S d ng phương pháp th ng kê ñ ñánh giá s tương quan gi a các
bi n s . Phương pháp ñánh giá ñ rút ra nh ng thành t u, t n t i vư ng m c
và t ng k t nh ng v n ñ nhà nư c c n kh c ph c nh m nâng cao quy n t
ch ñ i h c.
6. Câu h i nghiên c u
- Quy n t ch ñ i h c là gì? nó có vai trò gì trong s phát tri n c a các
nhà trư ng? vì sao c n ph i m r ng quy n t ch ñ i h c?
- N i dung t ch ñ i h c là gì?
- ð th c hi n quy n t ch ph i có nh ng ñi u ki n nào?
- Nhà nư c c n làm gì trong vi c m r ng quy n t ch ñ i h c?
7. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a lu n án
- Lu n án nghiên c u h th ng các v n ñ lý lu n v qu n lý nhà nư c
ñ i v i các trư ng ñ i h c và quy n t ch ñ i v i các trư ng ñ i h c.

12. 6
- ði sâu phân tích th c tr ng v n ñ phân c p qu n lý và m r ng quy n
t ch trong các trư ng ñ i h c nư c ta giai ño n (2000 - 2010).
- ðúc rút kinh nghi m v căn c khoa h c l a ch n các gi i pháp qu n lý
nhà nư c trong vi c m r ng quy n t ch ñ i h c m t s nư c ngoài ñ rút
ra bài h c kinh nghi m cho Vi t Nam.
- ð xu t các căn c khoa h c và các gi i pháp, ki n ngh trong vi c
phân c p và m r ng quy n t ch cho các trư ng ñ i h c nư c ta giai ño n
2011 - 2020.
8. K t c u c a lu n án
Ngoài ph n m ñ u, k t lu n, ph l c và tài li u tham kh o, lu n án g m
3 chương:
Chương 1: Cơ s lý lu n và kinh nghi m qu c t v vai trò c a nhà nư c
trong vi c m r ng quy n t ch c a các trư ng ñ i h c
Chương 2: Th c tr ng vai trò nhà nư c trong m r ng quy n t ch c a
các trư ng ñ i h c công l p Vi t Nam giai ño n 2000 - 2010
Chương 3: M t s gi i pháp qu n lý nhà nư c nh m m r ng quy n
t ch c a các trư ng ñ i h c công l p Vi t Nam giai
ño n 2011 - 2020

13. 7
CHƯƠNG 1
CƠ S LÝ LU N VÀ KINH NGHI M QU C T V
VAI TRÒ C A NHÀ NƯ C TRONG VI C M R NG
QUY N T CH C A CÁC TRƯ NG ð I H C
1.1. QUY N T CH C A CÁC TRƯ NG ð I H C
1.1.1. Khái ni m quy n t ch ñ i h c
1.1.1.1. quy n t ch và v n ñ phân c p
M i m t th c th xã h i (t ch c, cá nhân) v i tư cách là các pháp nhân
(ho c th nhân) ñ u có các quy n và nghĩa v ñư c nhà nư c và xã h i xác
l p, th hi n thông qua m c tiêu trong (m c tiêu riêng) c a th c th ñó.
Quy n (ho c quy n t ch ) là gi i h n t mình làm ch l y mình; là m c
ñ và ph m vi ñư c phép x s , không b ai chi ph i (trong khuôn kh ñư c
quy ñ nh c a quy n).
Quy n t ch luôn g n li n v i nghĩa v là m c ñ ph m vi x s c n
ph i có tương ng v i quy n ñã nh n ñư c.
Quy n t ch là h qu t t y u c a mô hình qu n lý xã h i theo phương
th c phân c p [67]. Còn phân c p qu n lý xã h i là mô hình phân chia th b c
các ch c năng, nhi m v , quy n h n qu n lý xã h i c a nhà nư c trong b
máy công quy n c a mình. ðây là phương th c qu n lý h u hi u nh t hi n
nay, khi quy mô và trình ñ xã h i phát tri n trình ñ cao (c kinh t , ñ i
n i, ñ i ngo i). Không m t trung tâm quy n l c nào dù tài gi i ñ n ñâu và
ñư c trang b ñ n ñâu cũng không th ñi u hành t t xã h i b ng m t b máy
phân c p. C p trên cùng cao nh t ch y u t p trung cho m c ñích n ñ nh vĩ
mô xã h i; còn các c p dư i lo cho s phát tri n c a xã h i ( ph m vi trung
mô và vi mô) [66].

14. 8
E. Jacques m t chuyên gia thi t k t ch c hành chính phương tây
n i ti ng ñã vi t: Ba mươi lăm năm nghiên c u ñã làm tôi tin r ng h
th ng c p b c qu n lý là c u trúc có hi u qu nh t, ch c ch n nh t, và
trong th c t là c u trúc t nhiên nh t mà ngư i ta ñã t ng nghĩ ra ñ i v i
các t ch c l n [29].
S. Peterson m t chuyên gia thi t k t ch c hành chính khác thì vi t:
ð tăng cư ng b máy nhà nư c ch m phát tri n thì bư c ñ u tiên là ph i
c ng c m ng lư i hi n có trong lòng b máy quan liêu và bư c th hai là
chính th c hoá nh ng m ng lư i này thành h th ng có c p b c [73].
Căn c quan tr ng ñ u tiên ñ nhà nư c trao quy n cho cá nhân (th
nhân), cho các t ch c (pháp nhân) là tính t ch u trách nhi m (là năng l c
t ch u trách nhi m, năng l c pháp lý c a cá nhân và t ch c). Gi ng như
m t ñ a tr khi chưa ñ n tu i thành niên (t c chưa có ñ năng l c pháp lý,
năng l c t ch u trách nhi m v hành vi xã h i c a mình, thì v n c n có s
b o h c a b m , gia ñình, xã h i), ho c m t ngư i ph m t i (vì không ñ
kh năng ki m soát hành vi s ng c a mình trư c xã h i, gây t n h i cho
ngư i khác và cho xã h i) thì nhà nư c bu c ph i giam gi h l i.
Còn k t qu ñem l i c a vi c phân c p l i là căn c th hai ñ nhà
nư c trao quy n cho công dân; d a trên tính hi u qu và tính hi u l c.
Tính hi u qu là m i quan h so sánh gi a ñ u ra c a ngu n l c v i các
y u t ñ u vào c a s tác ñ ng. Còn tính hi u l c là thư c ño m c ñ phù
h p c a các y u t ñ u ra (ñ l n, ch t lư ng, t c ñ ph n ng v.v) so v i
các tác ñ ng ch quan c a ñ u vào.
1.1.1.2. Quy n t ch c a các trư ng ñ i h c
Quy n t ch c a trư ng ñ i h c là phương th c th c hi n vi c y quy n
qu n lý, ch rõ m i quan h gi a các trư ng ñ i h c và Nhà nư c, m i quan
h này r t ña d ng ph thu c vào s phát tri n c th c a m i nư c, vào ñ c

15. 9
ñi m, văn hoá, truy n th ng m i qu c gia, ñ c bi t là tùy thu c vào khung
pháp lý hi n hành, xu th phát tri n c a th i ñ i và s c i cách giáo d c ñ i
h c c a nhà nư c. Vì v y có không ít cách hi u khác nhau [95].
* Theo Stichweh (1994), quy n t ch c a các trư ng ñ i h c theo nghĩa
r ng là kh năng ra quy t ñ nh ñ c l p trong nh ng gi i h n cho phép, cho
b i vi c thi t l p m t h th ng giá tr và xác ñ nh các hình th c v n, quy t
ñ nh các tiêu chu n ti p c n v i các t ch c, xác ñ nh nhi m v chi n lư c và
thi t l p cơ ch liên k t ñ n các lĩnh v c khác trong xã h i và xác ñ nh trách
nhi m ñ i v i xã h i [97].
* Theo Anderson and Johnson (1998), quy n t ch ñ i h c là s t do
c a m t cơ s giáo d c ñ i h c ñ th c hi n chính nh ng công vi c c a mình
mà không có s ñi u khi n ho c tác ñ ng t b t c c p chính quy n nào [74].
* Theo Nyborg (2003), quy n t ch ñ i h c là kh năng t ng th c a cơ s
ho t ñ ng theo các l a ch n c a mình ñ hoàn thành s m nh và ñư c xác ñ nh
b ng nh ng quy n h n, nhi m v và ngu n l c khác m t cách h p pháp [91].
* Theo Phan Văn Kha (2007), quy n t ch c a các cơ s giáo d c ñ i h c
là quy n qu n lý c a các cơ s mà có s h n ch can thi p t bên ngoài [39].
* Theo t ñi n, ti ng Vi t, t ch là t ñi u hành, qu n lý m i công vi c
c a mình, không b ai chi ph i [68].
* Theo ðào Văn Khanh, t ch không có nghĩa là ñ c l p, t ch có
nghĩa là t do trong m t khung c nh, trong m t v trí nh t ñ nh nào ñó trong
khuôn kh quy ñ nh c a pháp lu t và ch u s giám sát c a xã h i [40].
* T nhi u cách hi u không gi ng nhau l y ra các ñi m tương ñ ng
chung có th hi u: Quy n t ch c a trư ng ñ i h c là quy n t qu n lý các
công vi c c a nhà trư ng theo ñúng lu t pháp c a nhà nư c và thông l c a
xã h i, c a qu c t .

16. 10
1.1.2. Nguyên t c phân giao quy n t ch ñ i h c
Quy n t ch ñ i h c v th c ch t là k t qu c a phương th c phân
quy n qu n lý ñ i h c c a nhà nư c cho các trư ng ñ i h c. ðó là vi c nhà
nư c cho các trư ng ñ i h c t ra các quy t ñ nh và th c hi n các quy t ñ nh
qu n lý, ñ ng th i ph i t ch u trách nhi m v k t qu c a các quy t ñ nh này
trong ph m vi cho phép c a nhà nư c (quy n t ch ); trong khi nhà nư c v n
ph i ch u trách nhi m cu i cùng trư c xã h i v ho t ñ ng ñ i h c.
Vi c phân giao quy n t ch ñ i h c tuỳ thu c vào r t nhi u y u t :
Năng l c qu n lý c a nhà nư c, năng l c qu n lý c a các trư ng ñ i h c, xu
th bi n ñ i c a ngành ñ i h c, dư lu n và mong mu n c a xã h i v.v. T c là,
ñ giao quy n t ch cho các trư ng ñ i h c, nhà nư c ph i tính toán, cân
nh c r t nhi u y u t , ñ b o ñ m cho vi c giao quy n t ch cho các trư ng
ñ i h c m i giai ño n phát tri n c th c a ñ t nư c ph i ñ t hi u qu , hi u
l c t t nh t. Nói m t các khác, khi phân giao quy n t ch ñ i h c, nhà nư c
ph i tuân th các nguyên t c khách quan, khoa h c c a qu n lý sau:
1.1.2.1. Nguyên t c 1: B o ñ m m i quan h tương tác gi a nhà nư c và các
trư ng ñ i h c (t p trung dân ch , pháp ch nhà nư c)
Trong giai ño n th c hi n qu n lý theo phương th c k ho ch hoá t p
trung và trình ñ năng l c ñ i ngũ cán b gi ng viên các trư ng chưa cao,
“s n ph m” ñ u ra là sinh viên do nhà nư c s d ng 100%; m c ñ t ch
c a các trư ng ñ i h c h t s c h n ch (ñào t o, nghiên c u, ph c v xã h i
theo k ho ch phân b ). Nhưng hi n nay theo cơ ch th trư ng ñ nh hư ng xã
h i ch nghĩa s n ph m ñ u ra không do nhà nư c s d ng hoàn toàn mà do
xã h i (th m chí cho c nư c ngoài) s d ng; trình ñ cán b , gi ng viên ñ i
h c ñã có s phát tri n vư t b c; h cũng là công dân như các quan ch c c a
b máy qu n lý nhà nư c và cũng có trách nhi m, có lòng yêu nư c to l n
không kém các quan ch c qu n lý c a ngành ñ i h c; t c là m i tương quan
gi a m t bên là các trư ng ñ i h c và m t bên là các cơ quan qu n lý vĩ mô

17. 11
nhà nư c v ñ i h c ñã có m t bư c phát tri n theo hư ng bình ñ ng hơn;
nhưng v n ph i trong khuôn kh ñ nh hư ng và pháp lu t c a nhà nư c và
ph i ñ t trong ph m vi h th ng chung t b c v lòng, ti u h c, trung h c, ñ i
h c, sau và trên ñ i h c. Thì vi c m r ng ph m vi t ch , t ch u trách
nhi m cho các trư ng là m t ñòi h i t t y u mang tính l ch s .
1.1.2.2. Nguyên t c 2: B o ñ m m i quan h tương tác gi a trong và ngoài nư c
Cùng v i s phát tri n kinh t mang tính h i nh p toàn c u, trình ñ
thông tin, h th ng Internet phát tri n vi c ñào t o sinh viên c a các nư c
không ch d ng l i ph m vi s d ng trong nư c, mà ñã vươn t i trình ñ ph c
v nhân lo i. M c tiêu ñào t o c a các trư ng ñ i h c trên th gi i d n d n ñã
mang tính th ng nh t và uy n chuy n linh ho t trên ph m vi qu c t . Các
trư ng ñ i h c ph i có phương th c t ch c mang tính liên thông; các b ng
ñ i h c do các trư ng ñ i h c c p ra ph i có giá tr tương ñ ng; ñó là trách
nhi m, là thương hi u, là danh ti ng mà m i trư ng ñ i h c ph i t xây d ng;
do ñó n u không ñư c quy n t ch cao, khó có th th c hi n.
1.1.2.3. Nguyên t c 3: B o ñ m m i quan h tương tác gi a qu c t và ñ c
ñi m văn hoá, chính tr , kinh t c a m i nư c.
Vi c ñào t o ñ i h c c a Vi t Nam, trư c tiên là ph c v cho ñ t nư c
Vi t Nam, cho dân t c Vi t Nam, theo lu t pháp Vi t Nam và th ch c a ñ t
nư c. Ch ng h n ði u 19, Lu t Giáo d c nư c ta c m không cho truy n bá
tôn giáo trong nhà trư ng, khác h n v i ñi u bu c ph i giáo d c tôn giáo
nh ng nư c cho tôn giáo là công giáo c a h .
1.1.2.4. Nguyên t c 4: B o ñ m m i quan h tương tác liên thông gi a n i b
ngành giáo d c ñào t o và các b , ngành, ñ a phương.
ðây cũng là m t nguyên t c r t quan tr ng c a vi c phân giao quy n t
ch cho các trư ng ñ i h c. ð có m t trình ñ văn b ng ñ i h c tương ñ ng
th gi i, không th nào c u trúc chương trình h c c a ñ i h c ch có th i
lư ng b ng 60 - 70% c a các nư c khác vì ñã quy ñ nh c ng 30 - 40% các

18. 12
môn h c b t bu c, mà l ra các môn h c này ph i ñư c gi i quy t xong t c p
ph thông. Vi c ñào t o con ngư i xã h i ch nghĩa Vi t Nam c n ph i hi u
là không ch do 4 năm t i ñ i h c gi i quy t, mà nó ph i ñư c gi i quy t trong
su t 12 năm b c ph thông và ph i ñư c c c ng ñ ng xã h i góp s c. Cũng
tương t như v y, ñ giáo d c ñào t o và khoa h c công ngh là qu c sách
hàng ñ u, là n n t ng và ñ ng l c thúc ñ y công nghi p hoá, hi n ñ i hoá ñ t
nư c (Văn ki n ð i h i X trang 94 - 95) [27] thì B tài chính khi x lý các
v n ñ tài chính c a các trư ng ñ i h c không th th c hi n gi ng như vi c
qu n lý tài chính c a các doanh nghi p khác ngoài xã h i (Thu thu nh p, th
t c chi tiêu tài chính v.v); ho c không th duy trì hi n tư ng các ñ a phương
khi g p khó khăn v kinh t c a ñ a phương mình thì chi phí giáo d c ñào t o
thư ng ñư c là l a ch n ñ ñưa ra c t xén v.v. thì các trư ng ñ i h c khó có
th th c hi n quy n t ch có hi u qu .
1.1.2.5. Nguyên t c 5: B o ñ m m i quan h cân b ng v quy n và nghĩa v .
Quy n t ch c a các trư ng ñ i h c ph i b o ñ m th c hi n s cân ñ i
gi a: (1) quy n h n t ch (QH), (2) trách nhi m, nghĩa v ph i th c hi n (TN),
(3) các phương ti n ph i có ñ th c hi n (PT), (4) năng l c, trình ñ , nhân cách
qu n lý ph i có c a các nhà lãnh ñ o các trư ng (NL), (5) ph i hi u qu (hơn là
không ñư c phân quy n - HQ), (6) ph i b o ñ m ñư c s ki m soát c a nhà
nư c, c a xã h i (KS). ðư c bi u hi n qua sơ ñ 1.1.
- Quy n h n t ch (QH) không th tách r i trách nhi m, nghĩa v (TN)
pháp lu t c a nhà nư c, thông l c a xã h i và qu c t .
- Quy n h n (QH) ph i có các phương ti n (PT) tương x ng ñ th c
hi n; không th nào m t trư ng ñ i h c ch có vài sáng l p viên v i s v n
ñi u l 10 - 20 t VNð, v i 3 - 4000 m2
ñ t, v i ñ i ngũ cán b cơ h u gi
tư ng l i có th m ra v i quy mô hàng ch c ngành h c, mà m c tiêu ch y u
ch là thương m i, làm gi u cá nhân.

19. 13
- Quy n h n (QH) ph i tương x ng v i năng l c ñi u hành và nhân ph m
c a các nhà lãnh ñ o m i trư ng (NL). Không th nào m t ti n sĩ cơ khí l i làm
hi u trư ng c a m t trư ng ñ i h c y khoa (cho dù ñã có h c v ti n sĩ).
- Quy n h n (QH) ph i ñưa ñ n k t qu ho t ñ ng t t hơn, cao hơn. ð
làm ñư c ñi u này Nhà nư c, B Giáo d c và ðào t o ph i ñưa ra ñư c b
chu n m c ñánh giá khách quan, khoa h c và có tính kh hi n.
- Quy n h n (QH) ph i ñ m b o v n n m trong t m ki m soát c a nhà
nư c và xã h i. Không th nào ñ m t hi u trư ng ñ i h c tr thành m t “vua
con” m t nhà trư ng, m c quy n t tung t tác, ñi ngư c l i l i ích c a m i
ngư i trong trư ng, l i ích c a ngư i h c và l i ích c a ñ t nư c.
Sơ ñ 1.1: S cân ñ i gi a các nhân t t ch ñ i h c
1.1.2.6. Nguyên t c 6: G n quy n t ch v i v n ñ trách nhi m xã h i.
Quy n t ch c a các trư ng ñ i h c không ph i ñ n ch c c ñoan theo
nghĩa các trư ng mu n làm gì thì làm, mà nó ch ñư c t do trong khuôn kh
lu t pháp và th ch xã h i. Không th nào m t trư ng ñ i h c ch t p trung
vào m c tiêu làm giàu cho H i ñ ng qu n tr nhà trư ng (ñ c bi t là các
trư ng tư th c, trư ng 100% v n nư c ngoài theo ki u ch p gi t, m ra m y
Ki m soát
Phương ti n
Năng l c
Hi u qu
Trách nhi m
Quy n h n

20. 14
năm ki m lãi r i tìm cách bán l i trư ng cho ngư i khác); ho c công khai ñào
t o sinh viên mang tư tư ng ch ng ñ i nhà nư c, ph báng dân t c v.v.
1.1.2.7. Nguyên t c 7: Công b ng, công khai, có phân lo i.
ðòi h i vi c nhà nư c trao quy n t ch cho các trư ng ñ i h c ph i
ñư c công b công khai (qua quy ch , lu t ñ nh) và ph i b o ñ m m i trư ng
ñ u có quy n như nhau (không k lo i hình s h u, lĩnh v c ñào t o, quy mô
l n nh v.v). Nhưng ph i có s phân lo i. Rõ ràng cùng là v n ñ tuy n sinh
ñ u vào hi n nay, trư ng nào có thi tuy n (t c có thương hi u) ph i ñư c
ñánh giá và ñư c hư ng l i ích cao hơn các trư ng không t ch c thi tuy n.
Ho c m t trư ng ñư c ñào t o c 3 c p b c văn b ng (c nhân, th c sĩ, ti n
sĩ) ph i ñư c ñánh giá và hư ng l i ích cao hơn (tuy v n ñư c nhà nư c công
b công khai) so v i các trư ng ch ñào t o có m t b c văn b ng c nhân.
1.1.3. N i dung quy n t ch c a các trư ng ñ i h c
Quy n t ch c a các trư ng ñ i h c th hi n m i quan h quy n l c
gi a Nhà nư c và các trư ng ñ i h c d a trên m i tương quan gi a năng l c
qu n lý t p trung c a nhà nư c và năng l c t ch u trách nhi m c a các nhà
trư ng; t ch cao ñ ng nghĩa v i m c ñ can thi p th p c a Nhà nư c vào
các công vi c c a các trư ng ñ i h c. N i dung quy n t ch c a các trư ng
ñ i h c còn tuỳ thu c vào ñi u ki n và hoàn c nh c a m i qu c gia ñ c ñi m
truy n th ng dân t c, th ch xã h i. Nhưng nhìn chung quy n t ch ñ i h c
bao g m 6 lĩnh v c cơ b n sau:
1.1.3.1. T ch v h c thu t (Q1)
* H c thu t, theo cách hi u thông thư ng là ngh thu t nghiên c u h c
v n [41], là vi c s d ng có hi u qu nh t các phương pháp nghiên c u, x lý
v n ñ tìm tòi tri th c, quy lu t c a ñ i tư ng ph i nghiên c u; các k năng
bi n tri th c, quy lu t thành hi n th c.
H c thu t còn là h th ng các tri th c v khoa h c b o ñ m cho nhà
trư ng t n t i phát tri n t o ra các ñ u ra ñem l i l i ích cho xã h i [4].

21. DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 52690
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562