Download luận án tiến sĩ ngành kinh tế thế giới với đề tài: Những vấn đề kinh tế xã hội nảy sinh trong đầu tư trực tiếp nước ngoài của một số nước châu Á và giải pháp cho Việt Nam

1. B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C KINH T QU C DÂN
TR N QUANG TH NG
NH NG V N ð KINH T XÃ H I N Y SINH TRONG
ð U TƯ TR C TI P NƯ C NGOÀI C A M T S
NƯ C CHÂU Á VÀ GI I PHÁP CHO VI T NAM
LU N ÁN TI N SĨ KINH T
Hà N i - 2012

2. B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C KINH T QU C DÂN
TR N QUANG TH NG
NH NG V N ð KINH T XÃ H I N Y SINH TRONG
ð U TƯ TR C TI P NƯ C NGOÀI C A M T S
NƯ C CHÂU Á VÀ GI I PHÁP CHO VI T NAM
Chuyên ngành: Kinh t th gi i và Quan h kinh t qu c t
Mã s : 62.31.07.01
LU N ÁN TI N SĨ KINH T
NGƯ I HƯ NG D N KHOA H C:
1. GS.TS. ð ð c Bình
2. TS. Vũ Ti n L c
Hà N i - 2012

3. i
L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u khoa h c c a riêng tôi. Các
s li u và trích d n ñã s d ng trong Lu n án là hoàn toàn trung th c, chính xác.
Các k t qu nghiên c u c a Lu n án ñã ñư c tác gi công b trên t p chí khoa h c,
không trùng l p v i b t kỳ công trình nào khác.
Tác gi Lu n án
Tr n Quang Th ng

4. ii
M C L C
L I CAM ðOAN ....................................................................................................... i
M C L C.................................................................................................................. ii
DANH M C T VI T T T.................................................................................... v
DANH M C T VI T T T.................................................................................... v
DANH M C CÁC B NG ..................................................................................... viii
DANH M C CÁC BI U ð , HÌNH ..................................................................... ix
PH N M ð U........................................................................................................ 1
CHƯƠNG 1. NH NG V N ð KINH T XÃ H I N Y SINH TRONG FDI ... 13
1.1. FDI và tính t t y u khách quan c a nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh....13
1.1.1. T ng quan v FDI...................................................................................13
1.1.2. Tác ñ ng c a FDI ñ i v i nư c ti p nh n..............................................16
1.1.3. Tính t t y u khách quan c a nh ng v n ñ kinh t xã h i n ysinh trong FDI.....19
1.2. Nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh chung trong FDI các nư c.......21
1.2.1. T o áp l c c nh tranh ñ i v i các doanh nghi p c a nư c ti p nh n
ñ u tư ................................................................................................................21
1.2.2. T o ra s m t cân ñ i v cơ c u kinh t theo ngành, vùng c a nư c
ti p nh n ñ u tư ................................................................................................24
1.2.3. Xu t hi n tình tr ng chuy n giá trong n i b các công ty xuyên qu c gia ...26
1.2.4. Chuy n giao công ngh l c h u..............................................................29
1.2.5. Không ñáp ng các ñi u ki n sinh ho t và làm vi c cho ngư i lao ñ ng.....31
1.2.6. Gây ô nhi m môi trư ng sinh thái..........................................................32
1.3. Nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong FDI mang tính ñ c thù
m t s nư c..........................................................................................................32
1.3.1. Nguy cơ gây thâm h t thương m i nư c ti p nh n ñ u tư..................32
1.3.2. Phát sinh các v n ñ tranh ch p lao ñ ng...............................................34
1.3.3. Các v n ñ xã h i n y sinh khác ............................................................35
1.4. Tác ñ ng tiêu c c c a nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh ñ i v i
các nư c ñang phát tri n....................................................................................36
1.4.1. Tác ñ ng v kinh t ................................................................................37
1.4.2. Tác ñ ng v xã h i, môi trư ng .............................................................40
CHƯƠNG 2: KINH NGHI M X LÝ NH NG V N ð KINH T XÃ
H I N Y SINH TRONG FDI M T S NƯ C CHÂU Á............................ 42
2.1. Khái quát v FDI m t s nư c châu Á ...................................................42

5. iii
2.1.1. Tình hình thu hút FDI m t s nư c châu Á...........................................42
2.1.2. Chính sách thu hút FDI m t s nư c châu Á......................................50
2.2. Nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh chung trong FDI m t s
nư c châu Á.........................................................................................................60
2.2.1. T o áp l c c nh tranh, nguycơ làmphá s n m t s doanh nghi p trong nư c....60
2.2.2. T o ra m t cân ñ i v cơ c u kinh t theo ngành và vùng lãnh th .......62
2.2.3. Xu t hi n hi n tư ng chuy n giá trong các công ty xuyên và ña qu c gia...66
2.2.4. Chuy n giao công ngh l c h u, tiêu t n nhi u năng lư ng, nhiên li u .......68
2.2.5. Gây ô nhi m môi trư ng sinh thái..........................................................69
2.2.6. Không ñáp ng v ñi u ki n sinh ho t và làm vi c cho ngư i lao ñ ng..71
2.3. Nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh mang tính ñ c thù trong FDI
m t s nư c châu Á ............................................................................................73
2.3.1. Phát sinh tranh ch p, xung ñ t gi a ch s d ng lao ñ ng và ngư i lao ñ ng.....73
2.3.2. Tác ñ ng x u t i cán cân thanh toán......................................................74
2.3.3. Các v n ñ xã h i n y sinh khác, ñ c bi t là t tham nhũng..................74
2.4. Kinh nghi m gi i quy t các v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong FDI
m t s nư c châu Á và bài h c rút ra cho Vi t Nam ...................................76
2.4.1. Nh ng bi n pháp gi i quy t các v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong
FDI m t s nư c châu Á ...............................................................................76
2.4.2. Bài h c rút ra cho Vi t Nam...................................................................89
CHƯƠNG 3: NH NG V N ð KINH T XÃ H I N Y SINH TRONG
FDI T I VI T NAM GIAI ðO N 2001 - 2010................................................... 95
3.1. Khái quát v FDI t i Vi t Nam...................................................................95
3.1.1. Chính sách thu hút FDI c a Vi t Nam ...................................................95
3.1.2. Tình hình thu hút v n FDI t i Vi t Nam..............................................102
3.1.3. ðánh giá nh ng ñóng góp c a FDI ñ i v i Vi t Nam .........................105
3.2. Nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh chung trong FDI t i Vi t Nam .107
3.2.1. T o s c ép c nh tranh gi a doanh nghi p FDI v i doanh nghi p trong nư c.108
3.2.2. Làm m t cân ñ i gi a các ngành, vùng kinh t ....................................109
3.2.3. Tình tr ng chuy n giá “l gi lãi th t” .................................................113
3.2.4. Góp ph n chuy n giao công ngh l c h u...............................................120
3.2.5. Nh ng b t c p v ñi u ki n sinh ho t và làm vi c cho ngư i lao ñ ng......122
3.2.6. Gây ô nhi m môi trư ng sinh thái........................................................125
3.3. M t s v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong FDI mang tính ñ c thù
t i Vi t Nam.......................................................................................................129

6. iv
3.3.1. Tranh ch p lao ñ ng gi a ch s d ng lao ñ ng và ngư i lao ñ ng ...129
3.3.2. Nguy cơ góp ph n t o ra thâm h t thương m i....................................135
3.3.3. Nh ng v n ñ xã h i n y sinh khác, ñ c bi t là t tham nhũng...........139
3.4. Nguyên nhân làm n y sinh nh ng v n ñ kinh t xã h i trong FDI
t i Vi t Nam.......................................................................................................141
CHƯƠNG 4: QUAN ðI M VÀ GI I PHÁP X LÝ NH NG V N ð KINH
T XÃ H I N Y SINH TRONG FDI T I VI T NAM ð N NĂM 2020.......... 144
4.1. D báo tri n v ng FDI vào Vi t nam và nh ng v n ñ kinh t xã h i
n y sinh trong FDI ñ n năm 2020...................................................................144
4.2. Quan ñi m x lý, phòng ng a nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh
trong FDI t i Vi t Nam ñ n năm 2020............................................................146
4.2.1. Xây d ng ñ nh hư ng chi n lư c và l trình gi i quy t, phòng ng a
các v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong FDI.................................................146
4.2.2. Coi tr ng và t p trung x lý các v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong
FDI..................................................................................................................147
4.2.3. Ti p thu có ch n l c kinh nghi m c a các nư c trong vi c x lý các
v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong FDI .......................................................147
4.2.4. Chú tr ng sàng l c các d án FDI và ñ t y u t công ngh lên ưu
tiên hàng ñ u...................................................................................................148
4.3. Các gi i pháp x lý và phòng ng a nh ng v n ñ kinh t xã h i n y
sinh trong FDI t i Vi t Nam ............................................................................149
4.3.1. Các gi i pháp ñ i v i nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh chung
trong FDI t i Vi t Nam...................................................................................149
4.3.2. M t s gi i pháp ñ i v i nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh mang
tính ñ c thù trong FDI t i Vi t Nam...............................................................163
4.4. M t s ki n ngh ñi u ki n th c hi n các gi i pháp................................168
4.4.1. C n có tư duy, nh n th c ñúng, ñ y ñ ñ i v i vi c thu hút FDI và
x lý các v n ñ kinh t xã h i n y sinh t FDI.............................................168
4.4.2. Nâng cao hi u l c, hi u qu qu n lý nhà nư c trong thu hút FDI và
gi i quy t các v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong FDI................................169
K T LU N............................................................................................................ 171
DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH KHOA H C C A TÁC GI .................. 173
DANH M C TÀI LI U THAM KH O............................................................. 174

7. v
DANH M C T VI T T T
Vi t t t Ti ng Anh Ti ng Vi t
ASEAN Association of South East Asian
Nations
Hi p h i các qu c gia ðông Nam Á
APEC Asia-Pacific Economic Co-
operation
Di n ñàn kinh t Châu Á Thái
Bình Dương
ASEM Asean European Meeting Di n ñàn h p tác kinh t Á - Âu
BOT Built – Operating - Transfer Xây d ng - Kinh doanh-Chuy n
giao
BT Built – Transfer Xây d ng-Chuy n giao
BTO Built – Transfer - Operating Xây d ng - Chuy n giao - Kinh doanh
CIEM Central Institute of Economic
Management
Vi n Nghiên c u qu n lý Kinh t
Trung ương
CIF Cost Insurance Freight Giá hàng + b o hi m + cư c phí
CNH Công nghi p hóa
CNTT Công ngh thông tin
DAðT D án ñ u tư
DTAs Double Taxation Agreement Hi p ñ nh tránh ñánh thu 2 l n
ðTNN ð u tư nư c ngoài
FDI Foreign Direct Investment ð u tư tr c ti p nư c ngoài
FOB Free on Board Giao hàng lên tàu
GDP Gross Domestic Product T ng s n ph m qu c n i
GSO T ng c c th ng kê
GTGT Giá tr gia tăng
HðH Hi n ñ i hóa
IFC International Financial
Corporation
Công ty Tài chính Qu c t

8. vi
IGAs Investment Guaranted
Agreements
Hi p ñ nh ñ m b o ñ u tư
IMF International Moneytary Fund Qu ti n t qu c t
JETRO Japan External Trade
Organization
T ch c Xúc ti n thương m i Nh t
B n
KCN Khu Công nghi p
KCX Khu Ch xu t
KTQT Kinh t Qu c t
LHQ Liên Hi p Qu c
M&A Merger and Acquisitions Sát nh p và mua l i
MIDA Malaysian Industrial
Development Authority
C c phát tri n Công nghi p
Malaysia
MITI Ministry of International Trade
and Industry Malaysia
B Công nghi p và Thương m i
Qu c t Malaysia
MNCs Multi national Corporations Các Công ty ña qu c gia
MOFTEC Ministry of Foreign Trade and
Economic Co-operation
B h p tác kinh t và m u d ch ñ i
ngo i Trung Qu c
NDT Nhân dân t
NEP New Economic Policy Chính sách kinh t m i
NHTW Ngân hàng Trung ương
ODA Offical Development Assistance V n h tr phát tri n chính th c
OECD Organisation of Economic
Cooperation and Development
T ch c h p tác và phát tri n kinh
t
PSDC Penang Skill Development
Centre
Trung tâm phát tri n k năng
Penang
QLNH Qu n lý ngo i h i
R&D Reaseach and Development Nghiên c u và Phát tri n
RM Ringit Malaysia Ringít

9. vii
SEZ Special Economic Zone Khu ñ c khu kinh t
TFP Total Factors Productivity Năng xu t các nhân t t ng h p
TK Tài kho n
TNCs Transnational Corporations Các t p ñoàn xuyên Qu c gia
TNDN Thu nh p doanh nghi p
TNHH Trách nhi m h u h n
UNCTAD United Nations Conference on
Trade and Development
T ch c Liên H p Qu c v
Thương m i và Phát tri n
USD United State Dolla ðơn v ti n t c a M
VCCI Phòng Công nghi p và Thương
m i Vi t Nam
VNCI D án sáng ki n c nh tranh Vi t
Nam
WB World Bank Ngân hàng th gi i
WFOE Wholly foreign-owned
enterprises
Doanh nghi p 100% nư c ngoài
WTO World Trade Organisation T ch c thương m i th gi i
XHCN Xã h i ch nghĩa
XNK Xu t nh p kh u

10. viii
DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1: T ng v n FDI trong giai ño n 2001 - 2010 .......................................43
B ng 2.2: Nhóm 10 qu c gia ñ u tư l n nh t vào Malaysia trong giai ño n
2003 - 2007.........................................................................................47
B ng 2.3: Quy mô các v M&A Trung Qu c trong giai ño n 1997 - 2005....61
B ng 2.4: Cơ c u FDI theo ngành Malaysia giai ño n 2003 - 2007 ...............65
B ng 2.5: Lư ngv nFDIvàoMalaysiaphântheocácbanggiaiño n1990–1997......66
B ng 3.1: M c ưu ñãi thu thu nh p doanh nghi p............................................99
B ng 3.2: Th i gian mi n ti n thuê ñ t.............................................................101
B ng 3.3: V n ñ u tư nư c ngoài theo hình th c lũy k (ch tính d án còn
hi u l c ñ n ngày 23/6/2011)...........................................................105
B ng 3.4: K t qu ñi u tra v s c ép c nh tranh ñ i v i doanh nghi p ...........108
B ng 3.5: K t qu kh o sát doanh nghi p FDI trong giai ño n 1996 - 2001 ...115
B ng 3.6 : S doanh nghi p thua l giai ño n 2006 – 2008..............................116
B ng 3.7: T su t l i nhu n c a doanh nghi p phân theo hình th c s h u....117
B ng 3.8: Năng su t gia tăng c a v n FDI trong giai ño n 2001 - 2008 .........122
B ng 3.9: Ư c tính kh i lư ng ch t th i r n t các KCN phía Nam năm 2008126
B ng 3.10: Thu nh p bình quân c a ngư i lao ñ ng trong các KCN Hà N i.130
B ng 3.11: Thu nh p c a công nhân theo kh o sát năm 2009 ...........................131
B ng 3.12: Cán cân thương m i c a khu v c FDI giai ño n 2000 - 2010 .........136
B ng 3.13: T c ñ tăng trư ng nh p kh u c a doanh nghi p trong nư c và
doanh nghi p FDI trong giai ño n 2001 - 2008...............................137

11. ix
DANH M C CÁC BI U ð , HÌNH
Bi u ñ 2.1: Lư ng v n FDI th c hi n c a Trung Qu c giai ño n 1979 - 2008 ...42
Bi u ñ 2.2: Dòng v n FDI vào Malaysia trong giai ño n 1971 - 1996 ...............44
Bi u ñ 2.3: Dòng v n FDI vào Malaysia trong giai ño n 1997 - 2009 ...............45
Bi u ñ 2.4: V n FDI th c hi n c a 10 qu c gia ñ u tư l n nh t vào Trung
Qu c năm 2009 ..................................................................................46
Bi u ñ 2.5: T tr ng v n FDI th c hi n theo khu v c ñ a lý trong giai ño n
1985 – 2009........................................................................................63
Bi u ñ 2.6: T l v n FDI vào các ngành giai ño n 1971 - 1987........................64
Bi u ñ 3.1: V n ñăng ký và v n th c hi n FDI c a Vi t Nam trong giai ño n
1988 - 2010.......................................................................................103
Bi u ñ 3.2. Cơ c u s d án và v n ñăng ký c a các d án FDI t i Vi t Nam
phân theo ngành kinh t tính ñ n tháng 6/2011 (d án còn hi u l c)110
Bi u ñ 3.3: Tình hình kê khai và n p thu TNDN c a doanh nghi p FDI năm
2006 - 2010.......................................................................................118
Bi u ñ 3.4. S lư ng các v ñình công phân theo lo i hình doanh nghi p giai
ño n 1995 - 2010..............................................................................132
Bi u ñ 3.5. T l các v ñình công phân theo lo i hình doanh nghi p giai ño n
1995 – 2010......................................................................................133
Bi u ñ 3.6: Cơ c u ñ u tư theo ñ i tác tính ñ n 23/6/2011 (ch tính nh ng d
án còn hi u l c)................................................................................138
Hình 1.1: Nh ng v n ñ KTXH n y sinh trong FDI..........................................22

12. 1
PH N M ð U
1. S c n thi t c a ñ tài nghiên c u
Sau 25 năm ñ y m nh thu hút FDI, Vi t Nam ñ t ñư c nh ng thành t u nh t
ñ nh v v n, công ngh hi n ñ i, kinh nghi m qu n lý tiên ti n và vi c làm… Qua
ñó, FDI kh ng ñ nh vai trò không th thi u ñ i v i n n kinh t Vi t Nam. Trư c h t,
ñây là ngu n v n b sung quan tr ng vào t ng v n ñ u tư c a toàn xã h i, làm tăng
kh năng s n xu t, ñ y m nh xu t kh u, t o vi c làm và tăng thu nh p cho ngư i
lao ñ ng…
Theo B K ho ch và ñ u tư tính ñ n h t năm 2010, VN thu hút ñư c 12.213
d án FDI, v i t ng s v n ñăng ký c a các d án còn hi u l c là 192,9 t USD và
v n th c hi n là 61,5 t USD. Trong ñó, ñ u tư vào lĩnh v c công nghi p ch bi n
và ch t o có t tr ng l n nh t, v i 7.305 d án, t ng v n ñăng ký 93,97 t USD,
chi m 49% v n ñăng ký t i Vi t Nam. ð u tư vào kinh doanh b t ñ ng s n ñ ng
th hai, v i 348 d án, t ng v n ñăng ký 47,99 t USD, chi m 25% t ng v n ñăng
ký. Ti p theo là các lĩnh v c xây d ng, d ch v lưu trú và ăn u ng, s n xu t, phân
ph i ñi n, nư c, khí, ñi u hòa…, t o vi c làm cho hơn 1,9 tri u lao ñ ng tr c ti p
chưa k lao ñ ng gián ti p.
Bên c nh nh ng k t qu ñ t ñư c, FDI ñã và ñang làm n y sinh nh ng v n
ñ có nh hư ng tiêu c c ñ n s phát tri n kinh t xã h i c a ñ t nư c, c th như:
T o s c ép c nh tranh ñ i v i các doanh nghi p trong nư c; gây ra tình tr ng m t
cân ñ i v cơ c u ngành, vùng kinh t ; công ngh chuy n giao l c h u; gây ô nhi m
môi trư ng sinh thái; xu t hi n hi n tư ng chuy n giá; phát sinh xung ñ t trong
quan h ch - th ; và nh ng b t c p v ñi u ki n sinh ho t, làm vi c c a ngư i lao
ñ ng… ðây là v n ñ mà không ít nư c g p ph i trong quá trình thu hút FDI.
Do v y, nghiên c u m t cách toàn di n quá trình thu hút và s d ng v n FDI
vào Vi t Nam th i gian qua, trên cơ s t ng k t kinh nghi m m t s nư c châu Á,
ñ ch ra, phân tích và ñánh giá m t cách khách quan, có h th ng nh ng v n ñ
kinh t xã h i n y sinh có ý nghĩa r t l n, nh m khai thác có hi u qu ngu n v n

13. 2
này và h n ch nh ng chi phí x lý chúng trong tương lai. ði u ñó, ñòi h i ph i có
nh ng công trình nghiên c u có h th ng v FDI và ñ xu t gi i pháp h u hi u
nh m x lý, phòng ng a nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh. Vì v y, ñ tài
“Nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong ñ u tư tr c ti p nư c ngoài c a m t
s nư c châu Á và gi i pháp cho Vi t Nam” ñư c ch n ñ nghiên c u.
2. T ng quan các nghiên c u liên quan ñ n ñ tài
Cho ñ n nay, có khá nhi u nghiên c u trong và ngoài nư c th c hi n ñánh
giá tác ñ ng c a FDI t i kinh t - xã h i nư c ti p nh n ñ u tư. M t s nghiên c u
trong ñó ñã ít nhi u ñ c p t i tác ñ ng hai m t c a ho t ñ ng này.
V m t lý thuy t, FDI nhi u khi ñư c xem như nhân t h tr và b o v
các nư c ñang phát tri n và là cách duy nh t ñ thoát ra kh i vòng lu n qu n ñói
nghèo. Tuy nhiên, trên th c t thì k t qu không l c quan như v y, mà là bên
c nh vi c FDI ñem l i nh ng l i ích, thì nó cũng có nh ng m t mát, thi t h i
nh t ñ nh ñ i v i nư c ti p nh n ñ u tư. Vì v y, tác ñ ng c a FDI ñ n các nư c
ñang phát tri n có th là không có l i trong m i trư ng h p và trong m i th i ñi m
(Imad A. Moosa, 2002).
2.1. Tác ñ ng c a FDI v m t kinh t
2.1.1. Cung c p ngu n v n ñ u tư phát tri n
Các nư c ñang phát tri n luôn có kho ng chênh l ch gi a ñ u tư và ti t
ki m. Do ñó, FDI ñư c cho là có vai trò bù ñ p và thu h p kho ng chênh này.
ð u tư tr c ti p nư c ngoài làm tăng lư ng ti n và tài s n trong n n kinh t
c a nư c ti p nh n, do ñó t o kh năng khai thác có hi u qu các ngu n l c phát
tri n, ñ c bi t là ngu n tài nguyên thiên nhiên, ngu n nhân l c và th trư ng…
Mô hình hai kho ng cách (The two-gap) trong kinh t h c phát tri n cho th y
các nư c ñang phát tri n thư ng g p ph i v n ñ (i) chênh l c gi a ti t ki m và ñ u
tư (tăng ti t ki m ñ ñáp ng nhu c u ñ u tư) và (ii) chênh l ch gi a xu t kh u và
nh p kh u (tăng xu t kh u ñ có ngo i t nh p kh u). Ngư i ta cho r ng, FDI góp
ph n thu h p 2 kho ng cách này, không ch b i vì các công ty ña qu c gia có cơ h i
ti p c n t t hơn v i th trư ng tài chính, mà còn b i vì: (i) FDI c a m t công ty ña
qu c gia ñ c bi t th c hi n 1 d án ñ c bi t có th thúc ñ y các công ty ña qu c gia

14. 3
khác tham gia d án tương t . (ii) khuy n khích dòng h tr phát tri n chính th c t
nư c c a ch ñ u tư và (iii) t o cơ h i thu hút ñ u tư n i ñ a.
Song, trong nghiên c u c a mình, Lall và Streenten (1977) l i ñ t nghi
v n v kh năng c a FDI th c hi n ch c năng cung c p v n ít nh t là b i 3 lý do
sau: M t là, ñ u tư tr c ti p là ngu n v n nư c ngoài khá ñ t ñ . Th hai, dòng
v n FDI th c t ñư c cung c p b i các công ty ña qu c gia có th là không l n
(do v n FDI có th ñư c vay mư n t nư c ti p nh n). Th ba, v n góp c a các
công ty ña qu c gia có th hình thành nên máy móc ho c tài s n vô hình. Ví d
như, bí quy t công ngh , s tín nhi m c a khách hàng. V i lý do này, FDI cung
c p v n ít và khá ñ t ñ .
2.1.2. FDI v i s n lư ng và tăng trư ng kinh t
M t trong nh ng khía c nh quan tr ng c a FDI là tác ñ ng t i s n lư ng (t c
hi u qu c a nó trên ñ u ra) và do ñó thúc ñ y tăng trư ng kinh t t i nư c ti p
nh n ñ u tư.
Tác ñ ng c a FDI v s tăng trư ng s n lư ng nư c s t i cũng ph thu c
nhi u vào chính sách kinh t vĩ mô c a nư c này. Nói chung, FDI có th gây nh
hư ng ñ n s n lư ng c a nư c s t i n u nó có th h p th các ngu n tài nguyên dư
th a ho c c i thi n chúng m t cách có hi u qu thông qua vi c thay ñ i vi c phân
b các l a ch n (Imad A. Moosa, 2002).
Borensztein và các c ng s (1995) th nghi m tác ñ ng c a FDI vào tăng
trư ng kinh t b ng phương pháp h i quy, s d ng d li u FDI ch y t các nư c
công nghi p ñ n 69 nư c ñang phát tri n qua hơn hai th p k qua và ñã ñưa ra k t
lu n, FDI là m t phương ti n quan tr ng ñ i v i vi c chuy n giao công ngh , ñóng
góp cho tăng trư ng kinh t nhi u hơn so v i ñ u tư trong nư c. Song, ñ s n xu t
có năng su t cao hơn ñ u tư trong nư c, nư c ti p nh n FDI ph i có ñ ngư ng t i
thi u v v n con ngư i. ðây là lý lu n ñưa ra v n ñ b sung gi a FDI và v n con
ngư i trong quá trình tăng trư ng kinh t .
Các nghiên c u c a Grossman và Helpman (1991), Barro và Sala-i-Martin
(1995), Hermes và Lensink (2003) ñ u ch ra r ng FDI ñóng vai trò quan tr ng
trong vi c hi n ñ i hóa n n kinh t và thúc ñ y tăng trư ng kinh t các nư c ti p

15. 4
nh n ñ u tư. Andreas Johnson (2005) sau khi nghiên c u tác ñ ng c a FDI ñ n tăng
trư ng kinh t cũng cho th y, FDI tác ñ ng ñ n nư c nh n ñ u tư (ñ c bi t là các
nư c ñang phát tri n) qua hai kênh cơ b n ñó là v n v t ch t và công ngh , trong ñó
công ngh là y u t ch y u. Girma (2005), Li và Liu (2005) còn cho th y, FDI gây
ra nh ng tác ñ ng tràn làm tăng s n lư ng trong các doanh nghi p nôi ñ a c a
nư c ti p nh n, t ñó làm tăng năng l c c a c n n kinh t các nư c này.
Ngoài ra, Vi t Nam, nh ng v n ñ chung v FDI ñã ñư c khá nhi u nhà
nghiên c u ñ c p. Tuy nhiên, ch có m t s nghiên c u ñi sâu xem xét tác ñ ng c a
FDI mà ch y u là t i tăng trư ng kinh t . T vi c nghiên c u t ng quát ho t ñ ng
ñ u tư tr c ti p nư c ngoài t i Vi t Nam trên cơ s s d ng phương pháp ñ nh tính
và d a vào s li u th ng kê, các nghiên c u c a Nguy n Th Phương Hoa (2001),
Freeman (2002), Nguy n M i (2003) ñ u ñưa ra k t lu n r ng FDI có tác ñ ng tích
c c t i tăng trư ng kinh t thông qua kênh ñ u tư và c i thi n ngu n nhân l c.
B ng cách ti p c n h p, d a vào khung kh phân tích ñã ñư c v n d ng trên
th gi i, Lê Xuân Bá (2006) phân tích tác ñ ng c a FDI t i tăng trư ng kinh t
thông qua hai kênh quan tr ng nh t là v n ñ u tư và các tác ñ ng tràn. K t qu có
ñư c t vi c k t h p c hai phương pháp phân tích ñ nh tính và ñ nh lư ng ñã
kh ng ñ nh FDI ñóng góp tích c c vào tăng trư ng kinh t Vi t Nam. Tuy nhiên,
tác ñ ng tràn xu t hi n r t h n ch và ch thông qua hai kênh liên k t s n xu t và
c nh tranh, ñ ng th i ch th hi n rõ Doanh nghi p tư nhân mà không rõ Doanh
nghi p Nhà nư c trong ngành ch bi n th c ph m.
Tuy nhiên, Lall và Streeten (1977) l p lu n r ng s th ng tr c a MNC trong
m t n n kinh t ñang phát tri n có th gây b t l i cho tăng trư ng và phát tri n kinh
t , ít nh t b i ba lý do: Th nh t, ho t ñ ng c a MNC có th d n ñ n t l tích lũy
trong nư c th p hơn, b i vì m t ph n l i nhu n ñư c t o ra b i ho t ñ ng này
thư ng ñư c chuy n v nư c ñ u tư hơn là ñã ñ u tư vào nư c s t i. Th hai, s
hi n di n c a MNC có th d n ñ n m t s b t l i cho s phát tri n, ch ng h n như
s tác ñ ng không mong mu n x y ra trong quá trình th c hi n (ví d hi n tư ng
chuy n giá), ho c làm suy y u quy n ñi u hành chính sách kinh t c a Chính ph .

16. 5
Th ba, các MNC có th nh hư ng không t t ñ n c u trúc th trư ng và làm gi m
kh năng c nh tranh.
Thêm vào ñó, nghiên c u c a Aiken và Harrison’s (1999) s d ng s li u t
Venezuela trong phân tích tác ñ ng c a FDI t i tăng trư ng kinh t l i không th y
d u hi u tích c c nào c a tràn công ngh . Th m trí k t qu nghiên c u còn cho th y
FDI làm tăng s n lư ng các doanh nghi p có v n ñ u tư nư c ngoài, nhưng l i
làm gi m s n lư ng ñ i v i các doanh nghi p trong nư c. K t qu này ñã t ng ñư c
kh ng ñ nh b i Haddad và Harrison’s (1993) khi s d ng s li u c a Morrocco r ng
nh hư ng lan truy n c a FDI t i s n lư ng là r t nh .
2.1.3. FDI v i ti n lương và vi c làm
ð u tư nư c ngoài góp ph n gi i quy t vi c làm và nâng cao tay ngh cho
ngư i lao ñ ng. Không ch nh ng nư c ñang phát tri n, ngay c nh ng nư c
phát tri n thì v n ñ t o vi c làm cho ngư i lao ñ ng luôn là yêu c u c p thi t và là
m t trong nh ng m c tiêu hàng ñ u trong chi n lư c phát tri n kinh t xã h i c a
m i qu c gia.
Nghiên c u c a Pugel (1985), Baldwin (1995) kh ng ñ nh r ng FDI có kh
năng tăng vi c làm m t cách tr c ti p thông qua vi c thi t l p các nhà máy m i
ho c gián ti p thông qua s phân ph i.
M t b ph n l n lao ñ ng khi ñư c nh n vào làm vi c t i khu v c kinh t có
v n ñ u tư nư c ngoài ñã ñư c ñào t o l i, nâng cao tay ngh thông qua các kho n
tr giúp tài chính ho c m các l p ñào t o, khóa hu n luy n. ñó, ngư i lao ñ ng
ñư c trang b nh ng ki n th c v khoa h c công ngh , ki n th c và kh năng tư
duy, k năng ngh nghi p, ti p c n v i trình ñ k thu t và qu n lý tiên ti n…Như
v y, FDI không ch gi i quy t ñư c vi c làm cho m t b ph n ñáng k ngư i lao
ñ ng mà còn góp ph n quan tr ng trong phát tri n, nâng cao ch t lư ng ngu n nhân
l c c a nư c ch nhà.
Tuy nhiên, không ph i ñâu và lúc nào FDI cũng có tác ñ ng t t như v y.
Nghiên c u c a Vaitsos (1976) l i k t lu n r ng, tác ñ ng c a FDI ñ n vi c làm là
th p. Vaitsos ñã phân tích nh ng nh hư ng v vi c làm c a MNCs b ng cách tham

17. 6
chi u ñ n b n ñ c ñi m: quy mô, s t p trung, y u t nư c ngoài, và s chuy n d ch
ngôn ng . Ông ñưa ra b ng ch ng ñ ch ra r ng toàn b nh ng nh hư ng v vi c
làm c a MNCs nư c s t i là tương ñ i nh . Thêm vào ñó, Tambunlertchai
(1976) ñánh giá s ñóng góp c a các công ty nư c ngoài ñ i v i nư c s t i b ng
vi c tham chi u ñ n b n tiêu chí: (i) ñóng góp cho thu nh p qu c dân; (ii) t o vi c
làm; (iii) s d ng tài nguyên trong nư c, và (iv) các kho n thu nh p và ti t ki m
ngo i h i. B ng ch ng th c nghi m c a ông cho r ng, FDI không th t o nên s
ñóng góp ñáng k cho nư c ch nhà v các tiêu chí này, vì cư ng ñ v n cao và s
l thu c c a qu c gia v nh p kh u.
M t v n ñ khác có liên quan ñó là tác ñ ng c a FDI ñ n ti n lương tương
ñ i. Feenstra và Hanson (1995) ñã xem xét m c tăng lương tương ñ i c a công
nhân có tay ngh cao t i Mexico trong nh ng năm 1980. H k t n i các m c ti n
lương tăng lên khác nhau Mexico ñ i v i các lu ng v n, mà nh hư ng c a chúng
là ñ chuy n hư ng s n xu t t i Mexico theo hư ng t o ra các hàng hóa c n nhi u
k năng tương ñ i, do ñó làm tăng nhu c u tương ñ i v lao ñ ng có tay ngh cao.
H cũng ki m tra tác ñ ng c a FDI ñ i v i ph n ti n lương c a lao ñ ng có tay
ngh trong t ng s ti n lương t i Mexico trong kho ng th i gian 1975 - 1988. K t
qu h thu ñư c cho th y, tăng trư ng FDI là có tương quan tích c c v i các nhu
c u tương ñ i v lao ñ ng có tay ngh cao.
2.1.4. FDI v i cán cân thanh toán
nh hư ng c a FDI t i cán cân thanh toán ñ i v i các nư c ñang phát
tri n r t quan tr ng. ð u tư tr c ti p nư c ngoài làm tăng lư ng ti n và tài s n
nư c ngoài trong n n kinh t , do ñó c i thi n cán cân v v n nói riêng và cán cân
thanh toán nói chung. Ho t ñ ng FDI còn giúp n ñ nh cán cân thanh toán thông
qua ho t ñ ng xu t kh u. Tăng cư ng xu t kh u s làm tăng dòng ti n ngo i t
vào cho ñ t nư c.
Theo Vaitsos (1976) thì cán cân thanh toán c a các nư c ñang phát tri n ñ t
ñư c l i ích t FDI, nhưng không ph i là trong s n xu t. ð u tư s n xu t dư ng
như ñã có tác ñ ng b t l i lên cán cân thanh toán c a các nư c ñang phát tri n vì có

18. 7
s tăng nh p kh u trong ñ u tư, cũng như cơ ch ñ nh giá chuy n như ng trong các
ty ña qu c gia.
2.1.5. FDI v i công ngh
Các nghiên c u c a Nelson và Phelps (1966); Jovanovic và Rob (1989);
Segerstrom (1991) ñ u ch ra r ng chuy n giao Công ngh ñóng m t vai trò chính
trong ti n trình phát tri n kinh t . S tương tác gi a FDI và công ngh ñư c coi là
vô cùng quan tr ng trong các cu c th o lu n v FDI. Th t v y, vi c chuy n giao
công ngh có l tr thành v n ñ chính xung quanh các cu c th o lu n c a MNCs
và các v n ñ c a h v i các nư c ñang phát tri n. V n ñ quan tr ng là làm th nào
ñ công ngh nư c ngoài ñư c chuy n giao và nư c ch nhà có th ti p nh n ñư c,
cũng như nh hư ng c a nó th nào ñ n n n kinh t c a ñ t nư c.
Johnson (1970) ñã coi chuy n giao công ngh là y u t then ch t c a ti n
trình FDI. B t kỳ công ngh m i nào cũng t o ra l i th cho ch s h u, ch ñ u tư
ban ñ u trong R & D. V i các s n ph m m i, l i th ñi kèm v i hình th c ñ c
quy n. Ch s h u c a m t lo i công ngh ñ c bi t có s l a ch n trong vi c bán
công ngh , c p phép, ho c khai thác tr c ti p trong s n xu t. Trong ñó, c p phép
ñư c coi là m t hình th c thích h p chuy n giao cho các công ty nư c s t i,
nhưng nó có th b gi i h n vì nhu c u c a ch s h u ñ duy trì ki m soát bí m t
kinh doanh, b ng sáng ch và quy n thương hi u.
Thu hút FDI t MNCs ñư c coi là m t kênh quan tr ng ñ i v i các nư c
ñang phát tri n ñ ti p c n v i công ngh tiên ti n. Ngoài tác ñ ng c a nó t i ti n
b công ngh , FDI góp ph n vào tăng trư ng kinh t nh có s tích lũy v n ngày
càng tăng nư c s t i. Ki n th c chuy n giao t MNCs t i các công ty con c a nó
có th b rò r ra nư c ch nhà, t o s hi u bi t thêm ñư c g i là tác ñ ng tràn t
FDI. Các kênh khác nhau ñ lan to công ngh bao g m: S d ch chuy n nhân công
t MNCs t i các công ty ñ a phương; h tr k thu t và h tr cho nhà cung c p và
khách hàng; và s l a ch n công ngh , ho t ñ ng xu t kh u, và th c t qu n lý c a
các công ty ñ a phương.

19. 8
Tuy nhiên, nghiên c u c a Imad A. Moosa (2002) l i cho r ng, nh ng l i ích
tương ng c a công ngh nư c ngoài ñưa vào nư c s t i có th không ñáng k
ho c th m chí là không có. ði u này m t ph n là do nư c s t i không có kh năng
ti p nh n ñư c công ngh nư c ngoài m t cách chính xác.
2.1.6. FDI v i chuy n d ch cơ c u kinh t
Nghiên c u c a Imad A. Moosa (2002) cho th y, V n FDI di chuy n vào các
ngành góp ph n phát tri n các ngành có l i th so sánh, các ngành có l i nhu n cao
và các ngành có kh năng c nh tranh cao. ðây là cơ s ñ nâng cao hi u qu s
d ng các ngu n l c phát tri n trong nư c.
Giai ño n ñ u c a quá trình công nghi p hóa, các nư c ñang phát tri n
thư ng thu hút FDI vào các ngành s d ng nhi u lao ñ ng. Song, th i gian g n ñây
khu v c công nghi p và d ch v có xu hư ng thu hút FDI nhi u hơn khu v c nông
nghi p. ði u ñó góp ph n làm chuy n d ch cơ c u kinh t theo hư ng phù h p hơn
trong quá trình công nghi p hóa. ð ng th i, làm chuy n d ch cơ c u lao ñ ng t
khu v c nông nghi p sang khu v c công nghi p và d ch v . Tuy nhiên, t ñây, n u
chính ph các nư c không có ñ nh hư ng t t d gây m t cân ñ i v ngành kinh t .
2.2. Tác ñ ng c a FDI v m t xã h i
FDI nh hư ng ñ n n n kinh t c a các nư c ti p nh n t t c các lĩnh v c
kinh t , văn hoá và xã h i, ch không ch v i tăng trư ng kinh t . Các nhân t xã
h i ñư c cho là r t quan tr ng khi ñánh giá tác ñ ng c a FDI t i tăng trư ng kinh t
(Xuan Vinh Vo, Jonathan A, Batten, 2006).
M t s ngư i nhìn nh n toàn c u hoá ñang ñe do “tr t t b n v ng c a th
gi i” vì s gi m sút v chu n m c môi trư ng và xã h i (Scherer & Smid, 2000).
Trong khi ñó, s khác l i cho r ng toàn c u hoá và FDI mang l i l i ích cho nhi u
nư c thông qua dòng ch y c a v n, ki n th c và vi c làm. Nh ng tác ñ ng này là
không rõ ràng và ph thu c vào tình hình c th c a t ng nư c (Lee, 1995).
Trong khi h u h t các nghiên c u t p trung vào các khía c nh trên, có m t
s v n ñ v ñ o ñ c dư ng như chưa bao gi tách r i quá trình ho t ñ ng c a
các Công ty ña qu c gia trong n n kinh t toàn c u. V n ñ tham nhũng h i l ,
vi c làm và nhân s nh hư ng ñ n n n kinh t và s phát tri n c a nư c ti p

20. 9
nh n ñ u tư. K c nh ng tác ñ ng v môi trư ng sinh thái cũng là m t trong các
v n ñ này (Donaldson, 1989). Trong ñó, các Công ty ña qu c gia ho t ñ ng
nư c ngoài b coi là ñ i tư ng có nh hư ng l n ñ n môi trư ng c a nư c ch
nhà (Longworth, 1998).
Thu c lĩnh v c này, nghiên c u c a Katherina Glac (2006) ñã ñi phân tích,
ki m ch ng v tác ñ ng c a FDI ñ n chu n m c ñ o ñ c thông qua các quy t c
chu n ñã ñư c xác ñ nh và ñưa ra k t lu n r ng FDI có nh hư ng t i các chu n
m c ñ o ñ c c a nư c ti p nh n ñ u tư, khi có s giao thoa c a các n n văn hoá
khác nhau.
Ngoài các nghiên c u trên ñây, nghiên c u c a ð ð c Bình, Nguy n
Thư ng L ng (2006) là m t trong s ít và có th là duy nh t cho t i hi n nay ñ t
v n ñ phân tích m t s hi n tư ng kinh t xã h i n y sinh trong FDI t i Vi t Nam.
Tuy nhiên, nghiên c u này m i ch ñ c p ñ n (mang tính g i m ) m t s r t ít v n
ñ kinh t - xã h i n y sinh trong quá trình thu hút FDI t i Vi t Nam giai ño n trư c
gia nh p WTO.
Tóm l i, ñ n nay chưa có nghiên c u chuyên sâu v nh ng v n ñ kinh t
xã h i n y sinh trong FDI và các tác ñ ng tiêu c c c a nó. Trong ñó ch ra m t
cách ñ y ñ , toàn di n nh ng v n ñ chung và ñ c thù v kinh t xã h i n y sinh
trong FDI.
ðây chính là lý do mà ñ tài “Nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong
ñ u tư tr c ti p nư c ngoài c a m t s nư c châu á và gi i pháp cho Vi t Nam”
ñư c ch n ñ nghiên c u, v i kỳ v ng ñưa ra ñư c m t nghiên c u m i có tính k
th a và phát tri n trong lĩnh v c này, trên cơ s phân tích, ñánh giá ñ y ñ , có h
th ng nh ng tác ñ ng tiêu c c c a FDI các lĩnh v c kinh t xã h i t i Vi t Nam.
T ñó ki n ngh các gi i pháp h u hi u trong vi c x lý chúng nh m t i ña hoá l i
ích mà FDI ñem l i.
3. M c tiêu nghiên c u
- H th ng hóa và làm rõ nh ng v n ñ kinh t xã h i ch y u thư ng n y
sinh trong FDI.

21. 10
- Nghiên c u hi n tr ng các v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong FDI
m t s nư c châu Á; ch ra các chính sách, bi n pháp các nư c này ñã áp d ng
ñ gi i quy t các v n ñ kinh t xã h i n y sinh và rút ra bài h c kinh nghi m
cho Vi t Nam.
- Nghiên c u, phân tích th c tr ng nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong
FDI Vi t Nam, rút ra m t s nh n xét, ñánh giá làm cơ s cho các ñ xu t gi i
pháp, ki n ngh chương 4 c a lu n án.
- ð xu t m t s quan ñi m, gi i pháp và ki n ngh trên cơ s v n d ng kinh
nghi m c a m t s nư c châu Á nh m x lý và phòng ng a có hi u qu các v n ñ
kinh t xã h i n y sinh trong FDI t i Vi t Nam ñ n năm 2020.
4. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
+ ð i tư ng nghiên c u:
ð i tư ng nghiên c u c a lu n án là nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong ñ u
tư tr c ti p nư c ngoài (FDI).
+ Ph m vi nghiên c u:
- Nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong FDI m t s nư c châu Á, ch
y u là Trung Qu c và Malaysia, ñ ng th i tham chi u ñ n Vi t Nam. ðây là hai
nư c có m t s ñi m tương ñ ng v i Vi t Nam. Trong thu hút FDI, c hai nư c này
ñ u ñ t ñư c nh ng thành t u ñáng k . Bên c nh ñó, Trung Qu c và Malaysia cũng
g p ph i khá nhi u v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong FDI so v i m t s nư c
khác châu Á. Vì v y, nghiên c u kinh nghi m thu hút và gi i quy t nh ng v n ñ
kinh t xã h i n y sinh c a hai nư c này là r t thi t th c và h u ích cho Vi t Nam.
- Ch ñi sâu nghiên c u nh ng v n ñ kinh t xã h i chung nh t, ñ c thù nh t
n y sinh trong FDI.
- Th i gian nghiên c u t 2001 - 2010; ñưa ra các gi i pháp, ki n ngh x lý
nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong FDI Vi t Nam ñ n năm 2020.
5. Phương pháp nghiên c u
- Trong quá trình nghiên c u, lu n án s d ng các phương pháp nghiên c u
truy n th ng ñ nghiên c u, phân tích các v n ñ , n i dung ñ t ra. Phương pháp

22. 11
nghiên c u cơ b n và xuyên su t quá trình nghiên c u là phương pháp duy v t bi n
ch ng và duy v t l ch s . D a vào s li u th ng kê quá kh v FDI, nh ng b t c p
n y sinh trong FDI ñ làm cơ s phân tích, nh n xét khái quát th c tr ng FDI và
nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong FDI.
- Phương pháp nghiên c u văn b n
Phương pháp nghiên c u truy n th ng, quen thu c ñư c tác gi s d ng nhi u
hơn c v n là nghiên c u, phân tích tài li u văn b n thu th p ñư c, nh m phân lo i,
s p x p, ñánh giá và l a ch n các thông tin trong tài li u cho phù h p v i m c tiêu,
ñ i tư ng và ph m vi nghiên c u.
- Phương pháp phân tích và t ng h p
T vi c phân tích t ng n i dung c th , lu n án ñánh giá khái quát các k t qu
và nh ng b p c p n y sinh trong FDI; t ng k t kinh nghi m x lý nh ng v n ñ
kinh t xã h i n y sinh c a m t s nư c ñang phát tri n châu Á.
- Phương pháp th ng kê, so sánh
Lu n án s d ng các s li u th ng kê, các s li u t các báo cáo chính th c,
các k t qu nghiên c u ñ nh lư ng có liên quan ñ phân tích th c tr ng FDI, nh ng
v n ñ kinh t xã h i n y sinh; so sánh, ñ i chi u các v n ñ này qua các giai ño n
và xem xét kinh nghi m x lý các v n ñ kinh t xã h i n y sinh gi a các nư c.
- Phương pháp logic
T vi c h th ng hóa lý lu n v ñ u tư tr c ti p nư c ngoài và nh ng v n ñ
kinh t xã h i n y sinh, lu n án nghiên c u kinh nghi m c a m t s nư c châu Á
trong x lý các v n ñ kinh t xã h i n y sinh ; trên cơ s ñó ñ xu t quan ñi m và
gi i pháp x lý nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong FDI t i Vi t Nam trong
th i gian t i.
- Phương pháp chuyên gia
Xác ñ nh rõ, chuyên gia là nh ng ngư i am hi u sâu v n ñ liên quan ñ tài
ñang nghiên c u, có kh năng và cách th c trình bày s am hi u c a mình. ð ñ t
ñư c m c tiêu nghiên c u, tác gi g p g m t s chuyên gia thu c lĩnh v c này ñ
ti p nh n ý ki n, h tr trong nghiên c u và x lý d li u.

23. 12
- Phương pháp nghiên c u ñi n hình
Lu n án s d ng m t s trư ng h p ñi n hình ñ phân tích nh m làm rõ thêm
v n ñ nghiên c u.
6. ðóng góp m i c a lu n án
M t là, nêu ñư c tính t t y u khách quan c a nh ng v n ñ kinh t xã h i n y
sinh trong FDI.
Hai là, lu n án h th ng hóa và làm rõ 9 v n ñ kinh t xã h i n y sinh mang
tính chung nh t, ñ c thù nh t trong FDI, ñ ng th i ch ra tác ñ ng tiêu c c c a các
v n ñ này ñ i v i qu c gia ti p nh n.
Ba là, nghiên c u có h th ng chính sách, bi n pháp x lý nh ng v n ñ kinh
t xã h i n y sinh trong FDI m t s nư c châu Á ñ rút ra bài h c h u ích cho
Vi t Nam.
B n là, làm rõ nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong FDI t i Vi t Nam
giai ño n 2001 - 2010 và ch ra nh ng nguyên nhân làm n y sinh các v n ñ ñó.
Năm là, ñ xu t và lu n gi i quan ñi m, gi i pháp x lý, phòng ng a nh ng
v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong FDI t i Vi t Nam ñ n năm 2020.
7. K t c u c a lu n án
Ngoài l i m ñ u, k t lu n, danh m c các b ng bi u, sơ ñ , danh m c tài li u
tham kh o và ph l c, lu n án ñư c trình bày trong b n chương:
Chương 1: Nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong FDI
Chương 2: Kinh nghi m x lý nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong
FDI m t s nư c châu Á
Chương 3: Nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh trong FDI t i Vi t Nam
giai ño n 2001 - 2010
Chương 4: Quan ñi m và gi i pháp x lý nh ng v n ñ kinh t xã h i n y
sinh trong FDI t i Vi t Nam ñ n năm 2020

24. 13
CHƯƠNG 1. NH NG V N ð KINH T XÃ H I
N Y SINH TRONG FDI
1.1. FDI và tính t t y u khách quan c a nh ng v n ñ kinh t xã h i n y sinh
1.1.1. T ng quan v FDI
Hi n nay có khá nhi u quan ni m v FDI.
Theo IMF, FDI là kho n ñ u tư ñư c th c hi n nh m thu l i lâu dài trong doanh
nghi p ho t ñ ng m t s n n kinh t khác v i n n kinh t thu c nư c c a ch ñ u tư.
Ngoài ra, nhà ñ u tư còn mong mu n giành ñư c quy n qu n lý doanh nghi p ñó
[107].
Theo UNCTAD (1999), FDI là ho t ñ ng ñ u tư có m i liên h dài h n, ph n
ánh l i ích và s ki m soát lâu dài c a nhà ñ u tư nư c ngoài ho c công ty m ñ i
v i doanh nghi p c a mình m t n n kinh t khác [33].
Trong hai khái ni m trên, ho t ñ ng FDI g n li n v i m c ñích l i nhu n và
quy n ki m soát c a nhà ñ u tư nư c ngoài.
OECD (1999) cho r ng, FDI ph n ánh l i ích lâu dài mà m t th c th trong
m t n n kinh t (nhà ñ u tư tr c ti p) ñ t ñư c thông qua m t cơ s kinh t t i m t
n n kinh t khác v i n n kinh t thu c nư c c a nhà ñ u tư (doanh nghi p ñ u tư
tr c ti p). L i ích lâu dài này th hi n các m i quan h gi a nhà ñ u tư và doanh
nghi p ñ u tư tr c ti p, trong ñó nhà ñ u tư giành ñư c s nh hư ng quan tr ng và
có hi u qu trong qu n lý doanh nghi p. ð u tư tr c ti p bao hàm các giao d ch ñ u
tiên, ti p ñ n là các giao d ch v v n gi a hai th c th ñư c liên k t ch t ch . Trong
ñó, nhà ñ u tư tr c ti p ñư c hi u là ngư i n m quy n ki m soát t 10% v n c a
m t doanh nghi p tr lên [124]. Theo khái ni m này, có th th y ñ ng cơ ch y u
c a nhà ñ u tư tr c ti p nư c ngoài là thông qua ph n v n ñư c s d ng nư c
ngoài, nhà ñ u tư nư c ngoài giành quy n ki m soát ho c nh hư ng nh t ñ nh
trong vi c qu n lý doanh nghi p.
M t s nhà kinh t Trung Qu c coi FDI là s s h u tư b n t i nư c ti p
nh n ñ u tư b ng cách mua ho c ki m soát m t th c th kinh t c a nư c ñó.

25. 14
Kho n ñ u tư này ph i ñ t t l c ph n ñ l n ñ t o nh hư ng quy t ñ nh, chi
ph i ñ i v i th c th kinh t ñó. Theo khái ni m này, Trung Qu c ñã chú tr ng t i
t l v n ñ u tư ph i ñ l n ñ n m gi quy n chi ph i, ki m soát doanh nghi p.
Theo Lu t ñ u tư c a Vi t Nam năm 2005 (ñi u 3), ñ u tư nư c ngoài là vi c
nhà ñ u tư nư c ngoài ñưa vào Vi t Nam v n b ng ti n và các tài s n h p pháp
khác ñ ti n hành ho t ñ ng ñ u tư theo quy ñ nh c a Lu t [56]. Khái ni m nêu
trong Lu t ñ u tư c a Vi t Nam ch y u ñ c p ñ n xu t x c a ngu n v n.
M c dù có nh ng ñi m ñánh giá khác nhau v FDI, nhưng có th hi u khái
quát: ð u tư tr c ti p nư c ngoài là m t lo i hình ñ u tư qu c t , trong ñó nhà ñ u
tư c a m t n n kinh t ñóng góp m t s v n ho c tài s n l n vào m t n n kinh t
khác ñ s h u ho c ñi u hành, ki m soát ñ i tư ng h b v n ñ u tư nh m m c
ñích l i nhu n ho c các l i ích kinh t khác.
FDI là ho t ñ ng t t y u và không th thi u ñ i v i m i qu c gia, ñư c lu n
gi i b i nhi u lý thuy t khác nhau c a các nhà kinh t h c. Có th d n ra m t s lý
thuy t ch y u như lý thuy t chi t trung (J.H.Dunning) ñưa ra ba y u t là l i th v
s h u (Ownership), l i th v v trí (Location) là y u t quy t ñ nh ñ a ñi m s n
xu t và l i th v g n k t n i b (Internalizatinon) c a doanh nghi p ñ tr l i cho
ba câu h i “t i sao MNEs mu n ñ u tư ra nư c ngoài, ñ a ñi m nào ñư c MNEs l a
ch n ñ u tư và MNEs th c hi n ñ u tư như th nào?”. Các y u t này là căn c ñ
nhà ñ u tư quy t ñ nh ñ u tư [97]. Tuy nhiên, lý thuy t này b coi là quá c u toàn.
Lý thuy t năng su t biên c a Mc.Dougall - Kemp gi i thích s di chuy n v n
là do khác nhau v năng su t biên và ñi u t t y u là v n di chuy n t nơi có năng
su t biên th p sang nơi có năng su t biên cao hơn. Tuy nhiên, lý thuy t này chưa
gi i thích ñư c lý do ñ i v i m t qu c gia vì sao có dòng v n di chuy n ra và c
dòng v n di chuy n vào. Th c th cho th y M v a là qu c gia giàu v n, v a là
qu c gia thu hút m t kh i lư ng v n ñ u tư hàng ñ u th gi i [7].
Lý thuy t chu kỳ s ng qu c t c a s n ph m (Vernon, 1966) xem xét ñ u tư
qu c t là s ph n ng c a các nhà ñ u tư thích ng v i thay ñ i tr ng thái s n ph m.
ð duy trì s t n t i và phát tri n s n ph m, các nhà ñ u tư di chuy n v n ra th
trư ng nư c ngoài [7].

26. DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 54309
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562