Toksoplazmidoz

1. -Токсоплазмидоз: Protozoa хүрээнд хамаарагдах
Toxoplasmatidae язгуурын эгэл биетнээр үүсдэг өвчин
юм.Үүнээс токсоплазмоз безноитоз нь мар эмнэлэг, хүн
эмнэлгийн холбогдолтой.ХАА-н мал амьтад, зэрлэг
амьтан,хүн Toxoplasma gonii үүсгэгчээр өвчилдөг.
-Үүсгэгчийн хэлбэрзүй. Хагас дугуй сар маягийн хэлбэртэй,
биеийн урт 4-7 м, өргөн 2-4 м ,бөөм биеийн дунд хэсэгт
байрлана. Паразит нь чөлөөт байдалтай , гадуураа цист
хэлбэрээр байна.
-Үүсгэгчийн үржил хөгжил.Токсоплазм нь хоёр эзний бие
махбодод шимэгчилнэ. Эцсийн эзний бие махбодод
шимэгчилнэ. Эцсийн эзэн,(муур бусад махан тэжээлт амьтан)
завсрын эзний бие махбодод шимэгчилнэ. Эцсийн эзний
гэдэсний хучуур эдэд үржин тэнд бэлгийн хөгжлийн мөчлөг
ядагдана.

2. Үүний дараа хоёр зааг бүхий хальстай ооцис үүснэ. Jsospora төрлийн
кокцидтой төстэй. Ийм ооцистын дотор хоёр спор, спор бүрд дөрвөн
спорозит боловсорно. Муураас нэрвэгдэмтхий амьтанд хардварлаж
цист үүсгэн үржинэ.
-Эпизоотологи: Токсоплазмоз нь байгалийн голомтод өвчин, мал
амьтад,хүн энэ өвчнөөр халдварлахдаа токсоплазмаар
халдварласан мах сүү болон үүсгэгчийг тоосны хамт амьсгалах,
арьсны шархаар, төл эх дотроо эхийн цусаар, цус сорогч шавьжийн
хатгалтаар тус тус халдварлана.Жижиг мэрэгчид, махчин амьтад
өвчнийг тараадаг. Токсоплазм нь бие махбодоос сүүтэй, хамар,
нүдний гоождостой,баас шээстэй гадагшина. Токсоплазмозоор янз
бүрийн насны амьтад өвчлөх боловч төл,өсвөр мал амвтад хүндээр
өвчилнө.Хүн малаас халдварлах нь цөөнгүй ,токсоплазм гадаад
орчинд хурдан үхнэ.

3. -Эмнэл зүйн шинж тэмдэг:Цочмог,цочмогдуу, ужиг хэлбэр гэж
ялгаварлах ба токсоплазмозыг тээгч гэж байдаг.
Цочмог хэлбэр нь халуурч
гепатит,энцефалит,конъюктивит,пневмони зэрэг болж үхлээр
төгсөнө.
Цочмогдуу хэлбэрийн үед нүд хүндээр өвчлөн(торлог нь
үхжих, харааны мэдрэл хатингартах) төв мэдрэлийн систем
гэмтэнэ.
Ужиг хэлбэрийн үед нүд төв мэдрэлийн систем,нүд гэмтэх
нь бага,ихэнх амьтад бараг эмнэл зүйн шинж тэмдэг илрэхгүй
үүсгэгчийг тээгч болно.
Хүнд эхийн хэвлийгээс халдварласан төрөлхийн төрснөөс
хойш халдварласан гэж хоёр хэлбэрийн токсоплазмоз
илэрнэ.

4. -Онош: Токсоплазмозыг серлогийн (PCK),харшлын (арьсны
сорил) аргаар, мөн нүдний угийг шинжлэх (хориоретинит)
,нугасны усыг шинэлэх, цус шинжлэх зэрэг аргаар судална.
Үхсэний дараа оношийг цээжний гялтангийн ба хэвлийн
шингэнээс түрхэц бэлтгэн шинжлэх ба гэмтсэн эрхтнээс
гистологийн түрхэц бэлтгэнэ.
-Эмчилгээ: Токсоплазмозоор өвчилсөн амьтдыг
хлоридиний сульфаниламидын бэлдмэлээр эмчилнэ.
Урьдчилан сэргийлэх: Нохой, муурыг малын суурь, фермд
байлгахгүй байх, малын байрны ариун цэврийг сайн сахих,
баас шавхайг цаг тухай бүр цэвэрлэж, үе үе ариутгал хийлгэж
байх чухал.Зулбадас ба үхэж гарсан төлийг устгаж байх. Ийм
төлөөр нохой ,муурыг тэжээж болохгүй.