Хөхтүрүү
- 2. • Табанис төрлийн жинхэнэ хөхтүрүү нь загагар том, 30 хүртэл урт
биетэй, ногоовтор зүймэл нүдтэй, хүчирхэг хос далавчтай байдаг.
• Chryozopa төрлийн борооч хөхтүрүү нэг өнгийн саарал , шувтан
жижиг биетэй байна. Chrysozops төрлийн алтан нүдэт буюу цоохор
хөхтүрүү нь цоохор далавчтай, 7-10 мм урт биетэй, энгийн нүдтэй.
• Тайван үед далавчаа биеийн дагуу дээвэр маягтай
• эвхэнэ.
• Хөхтүрүү сайн хөгжсөн хүчирхэг хос далавчтай учир алс хол нисч
чадна. Хөхтүрүү 200 мг хүрэх цусыг 16 минутын туршид сордог.
- 3. • Манай орны тал, хээр , хангай бүсийн Дорнот, Сэлэнгэ зэрэг
аймгуудын гол,горхины ус , намаг бүхий нутгаар их түгээмэл
тохиолддог.
• Хөхтүрүү нь хүн, малыг хатгаж цус сорохоос гадна олон төрлийн
халдварт өвчнийг дамжуулагч юм.
• Хөхтүрүүнсй үржил хөгжил. Хөхтүрүү нь бэлгийн замаар үржиж
бүрэн хуюирлын жамаархөгжинө. Хөхтүрүүний хөгжил чийглэг
намагтай газарт нэг жил орчим хугацаагаар үргэлжлэн явагдана.
• Эвцэлдэж, цус сорсон эмэгчин хөхтүрүү 300-1000 ш өндөг гаргах
бөгөөд өндөгнөөс 1-2 долоо хоногийн дараа авгалдай гарна.ы
- 4. • Авгалдайн үе шат жил орчим үргэлжиж хавар болмогц эдгээр
авгалдай хөгжлөө гүйцээж хүүхэлдэйлнэ. Хүүхэлдэйгээс бие
гүйцсэн хөхтүрүү гарна.
• Дэлэнч. Дэлэнч нь Simulliidae язгуурын урт хошуутай хар ба хүрэн
өнгийн жижиг биетэй цус сорогч шавьж юм.
Дэлэнч 2-4 мм урт биетэй , толгойдоо зүймэл ндтэй,хатгаж
сорох хэвшлийн амны аппартай.Дэлэнч гол төлөв ойрхог
чийгтэй нутагт их тархсан байдаг. Асар олон тооны дэлэнч
малд халдан довтолсноос болж зарим үед мал бүтэж үхэх
явдал ч гардаг.
- 5. • Дэлэнчийн үржил хөгжил.дэлэнчийн үржил бэлгийн замаар,
хөгжил нь шавьжийн бүрэн хувирлаар явагдана.
• Дэлэнч 100-800 хүртэл өндөг гаргаж, тэр өндөгнөөс 1-2 долоо
хоногийн дараа авгалдай гарна.
• Авгалдай таван удаа гужиж хүүхэлдэйлнэ. Хүүхэлдэйгээс усан
дотор бие гүйцсэн дэлэнч болно.
- 6. • Бургуус. Бургуус нь биеийн хэмжээгээр дэлэнчээс хоёр дахин
бага,хос далавчит цус сорогч бүлэг шавьж юм.
• Бургуус нь газар бүрд тархсан цус сорогч шавьжийн нэг боловч
голдуу чийглэг нам доор ойтой нутагт элбэг байдаг.
• Бие нь 0,8-3,0 мм урт, хос том зүймэл нүдтэй,хатгаж сорох
хэвшлийн амны эрхтэнтэй. Өргөн хос далавчнаас гадна, дагалт
жингэнүүр далавчтай. Чээж хэвлий, хөл нь богинохон үсээр
хучигдсан байдаг.
- 7. • Үржил хөгжил. Үржил нь бэлгийн замаар, хөгжил нь шавьжийн
бүрэн хувирлын жамаар явагдана. Шавьж нь нам дор ус, чийг
элбэгтэй нутагт амьдардаг.
• Цус сорсон эмэгчин шавьж 40-350 хүртэл өндөг гаргана.
Өндөгнөөс гарсан авгалдай гурван удаа гуужиж хүүхэлдэйлнэ.
Хүүхэлдэйгээс бие гүйцсэн ялаа гарна. Нэг удмын хөгжих хугацаа
60 хоног орчим үргэлжилнэ.
• Бургуус шимэгчлэх үед мал тайван бус байдалд орж дэвхцэж
хөрвөөх,биеийн хэсгүүдэд хавдар үүснэ. Үүнээс болж малын ашиг
шим, тарга хүч буурч ажлын чадвараа алдаж доройтно.ы
