Шумуул

1. Шумуул: Шумуул нь түгээмэл тархцтай Culicidae язгуурт
хамаарагдах амьтны цус сорогч зэгзгэр жижиг биетэй хос
даравчит шавьж . Эдгээр нь мал ,амьтны цус шүүсийг сорохын
зэрэгцээ ягз бүрийн халдварт ба инваз өвчний үүсгэгчдийг
дамжуулан тараагч эзэд болдог.

2. • Эмэгчин нь малын цус сорох урт хошуутай ба эрэгчин нь амьтны
цус сордоггүй ургамлын шүүсээр хооллоно.
• Шумуул нь зүймэл нүдтэй, 15 үенээс тогтсон антентэй,урт
нарийнхан гурван хос хөлтэй, хос даравчтай байдаг.
• Шумуулын үржил,хөгжил ба малд үзэгдэх шинж. Шумуул бэлгийн
замаар үржиж, өндөг, авгалдай,хүүхэлдэй,бие гүйцэх үе шатыг дамжин
хөгжинө.
• Эмэгчин шумуул нь амьтны цус сорсны дараа өндгөө усанд гаргаж
хаяна.
• Өндөгнөөс 5-7 хоногийн дараа аьгалдай гарч хэд дахин гужиж
хүүхэлдэйнэ.

3. • Хүүхэлдэйнээс бие гүйцсэн шумуул гардаг. Шумуулын өндөг 3-6
долоо хоног болоод бие гүйцэж шумуул болдог.
• Шумуул малд олноор халдаж цус сорох үедээ цусны бүлэгнэлийн
эсрэг хорт шүлсийг гаргах ба энэ нь мэдрэлийн төгсгөлд цочроо өгч
загатнуулна.
• Шумуул хатгуулсан тайван бус байдалд орж ашиг шим, тарга хүч нь
буурч,ажлын чадвар алдагдана.
• Цус сорогч хос далавчит шавьжуудтай тэмцэх нэгдсэн арга
хэмжээ. Хос далавчит цус сорогч шавьжуудад хөхтүрүү,дэлэнч, чийгч
ялаа,шумуул хамаарагдана.

4. • Эдгээр шавьжийн устгаж түүнээс сэргийлэхийн тулд шавьж устгах
химийн бодисуудыг өргөн хэрэглэж малыг цус сорогч шавьжаас
хамгаалах иж бүрдэл арга хэмжээ авбал зохино.
• Цус сорогч шавьжийн амьдрах орчныг өөрчлөхийн тулд намаг
цөөрмийг хатаах, гол горхины эрэг гууг тэгшилж нягтруулж цардах,
усны урсгалын чиглэлийг өөрчлөх, ой модны цэвэрлэгээг сайн
хийж өвс ургамлыг нь хадахын зэрэгцээгээр хэрэгцээгүй бут
сөөгийг устгах , зарим бэлчээрийн талбайг хагалж тариалангийн
талбай болгох зэрэг ажлыг хийх.

5. • Цус сорогч далавчилсан шавьжийг малын бие дээр устгахын тулд 2%-
н хлорофосын уусмал,2-3%-ийн полихлорпиненийн цийдмэг, 0,5%-ийн
фосфамид, 1%-ийн карбофосын цийдмэгээр, мал, амьтны биеийг 5-7
хоногиын завсартай шүршинэ.
• Мөн малын байр,хашаа,саравчны ариутгалд зориулж шавьж усгагч
дээрх бодисыг 1м2-д 200 мл зарцуулахаар бодож хэрэглэнэ.
• Малыг цус сорогч шавьжаас хамгаалахын тулд аргалын утаан
май,гексахлор шахмалыг шатааж хэрэглэнэ.
• Мөн малыг шөнө бэлчээрлүүлэх, шавьжийн халдлагын ид үед малаа
сүүдэр ба байранд байлгах, тусгай хамгаалах тор, цацаг хэрэглэх
зэрэг арга хэмжээ авна.