SlideShare a Scribd company logo
1 of 19
Download to read offline
TEMA 1
ADAB MENUNTUT
ILMU
MOHD AMIRUL
HASSAN AHMAD
TAJUDDIN, MA
Pensyarah Usuluddin
Hadith FPI USAS
TENTUKAN TAJUK/TEMA
BERDASARKAN ISU SEMASA
ISU: BANYAK BERTANYA KEPADA GURU
• Hadis-hadis di dalam tema bertanya adalah sangat banyak dimana
sebahagiannya menunjukkan galakan dan sebahagian lain pula celaan.
• Sebahagian orang menyangka bahawa banyak bertanya itu adalah tanda
kurangnya adab kepada guru lalu berdalilkan dengan beberapa hadis
sehingga ada ungkapan masyhur iaitu "barangsiapa banyak bertanya maka
lemahlah imannya".
• Untuk memahami isu ini kita perlu mengumpulkan keseluruhan hadis-hadis
di bawah tema pertanyaan/persoalan lalu melakukan analisis terhadapnya
berpandukan manhaj ilmi.
PENGUMPULAN HADITH
BERDASARKAN TAJUK/TEMA
Pengumpulan Hadith Berdasarkan Tajuk/Tema
1. Persoalan di dalam Bahasa Arab ialah ‫سأل‬
-
‫يسأل‬
–
‫سؤاال‬
2. Untuk mencari dan mengumpulkan keseluruhan hadis berdasarkan
kalimah ‫سأل‬
-
‫يسأل‬
–
‫سؤاال‬ , maka kita manfaatkan Maktabah Syamilah
dengan memasukkan kalimah tadi pada bahagian ‫البحث‬ dengan
filter ‫كتب‬
‫السنة‬ . Rujuk gambar pada slides berikut.
3. Rujuk pensyarah bagi menggunakan kemahiran mencari hadis
menggunakan maktabah Syamilah bagi mereka yang tidak pernah
terdedah dengan software ini.
Hasil Pencarian
dari kalimah ‫السؤال‬
Hadis-hadis Terkumpul
Hadis-hadis Celaan Banyak Bertanya
.1
ُ
‫ول‬ُ
‫ق‬َ‫ي‬ َ
‫م‬َّ‫ل‬َ
‫س‬َ
‫و‬ ‫ي‬
‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ
‫ع‬ َُّ
‫اَّلل‬ ‫ى‬َّ‫ل‬َ
‫ص‬ َّ‫ي‬
‫َِّب‬‫ن‬‫ال‬
:
"
ْ
‫م‬ُ
‫ك‬َ‫ل‬ َ‫ه‬‫ي‬
‫ر‬َ
‫ك‬ََّ
‫اَّلل‬ َّ
‫ن‬‫ي‬‫إ‬
َ‫ة‬َ
‫ر‬ْ‫ث‬َ
‫ك‬َ
‫و‬ ‫ي‬
‫ال‬َ
‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫ة‬َ
‫اع‬َ
‫ض‬‫ي‬‫إ‬َ
‫و‬ َ
‫ال‬َ‫ق‬َ
‫و‬ َ
‫يل‬‫ي‬‫ق‬ ‫ا‬
‫ًث‬ َ
‫َل‬َ‫ث‬
‫ي‬
‫ال‬َ
‫ؤ‬ُّ
‫الس‬
"
‫ابب‬ ‫يف‬ ‫البخاري‬ ‫أخرجه‬
‫ي‬
‫هللا‬ ‫ي‬
‫ل‬ْ
‫و‬َ‫ق‬
َ
‫اَل‬َ
‫ع‬َ‫ت‬
{
‫ا‬‫ا‬‫ف‬‫ا‬َْ
‫ْل‬‫ي‬‫إ‬ َ
‫َّاس‬‫ن‬‫ال‬ َ
‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ
‫س‬َ‫ي‬ ‫ال‬
}
&
َ
‫و‬ ‫ي‬
‫يه‬‫ي‬‫ن‬ْ‫ع‬َ‫ي‬ َ
‫ال‬ ‫ا‬َ
‫م‬ ‫ي‬
‫ف‬ُّ‫ل‬َ
‫ك‬َ‫ت‬َ
‫و‬ ‫ي‬
‫ال‬َ
‫ؤ‬ُّ
‫الس‬ ‫ي‬
‫ة‬َ
‫ر‬ْ‫ث‬َ
‫ك‬ ْ
‫ن‬‫ي‬
‫م‬ ُ‫ه‬َ
‫ر‬ْ
‫ك‬ُ‫ي‬ ‫ا‬َ
‫م‬ ُ
‫ب‬َ
‫اب‬
َ
‫اَل‬َ
‫ع‬َ‫ت‬ ُ‫ه‬ُ‫ل‬ْ
‫و‬َ‫ق‬
{
ُ‫ت‬ ْ
‫ن‬‫ي‬‫إ‬ َ‫اء‬َ‫ي‬ْ
‫ش‬َ‫أ‬ ْ
‫ن‬َ
‫ع‬ ‫ا‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ
‫س‬َ‫ت‬ ‫ال‬
ْ
‫م‬ُ
‫ك‬ْ
‫ؤ‬ُ
‫س‬َ‫ت‬ ْ
‫م‬ُ
‫ك‬َ‫ل‬ َ
‫د‬ْ‫ب‬
}
.2
‫هللا‬ ‫رسول‬ ‫قال‬
:
«
‫ف‬ ،‫استطعتم‬ ‫ما‬ ‫منه‬ ‫ا‬‫و‬‫فأت‬ ‫تكم‬‫ر‬‫أم‬ ‫وما‬ ،‫وه‬ُ‫ب‬‫ي‬‫ن‬َ‫فاجت‬ ‫كم‬ُ‫هنيت‬ ‫ما‬ ،‫كتكم‬
‫تر‬ ‫ما‬ ‫وين‬ُ
‫ذر‬
‫كثرة‬‫قبلكم‬ ‫كان‬‫من‬ ‫أهلك‬ ‫إمنا‬
‫اهلم‬‫ؤ‬‫س‬
‫أنبيائهم‬ ‫على‬ ‫اختَلفهم‬‫و‬
»
‫ومسلم‬ ‫البخاري‬ ‫أخرجه‬
.3
‫هللا‬ َ
‫رسول‬ ‫أن‬
-
‫وسلم‬ ‫عليه‬ ‫هللا‬ ‫صلى‬
-
‫قال‬
:
«
‫من‬ ‫ا‬‫ا‬‫جرم‬ ‫املسلمني‬ ‫يف‬ ‫املسلمني‬ َ
‫أعظم‬ ‫إن‬
‫سأل‬
‫شي‬ ‫عن‬
،‫الناس‬ ‫على‬ ‫م‬َّ
‫ر‬ ُ
‫ُي‬ ‫مل‬ ‫ء‬
‫ي‬
‫أجل‬ ‫من‬ َ
‫م‬‫ي‬
‫ر‬ُ
‫فح‬
‫ي‬
‫ه‬‫ي‬‫سألت‬َ
‫م‬
»
.
‫داود‬ ‫َبو‬‫أ‬‫و‬ ‫ومسلم‬ ‫البخاري‬ ‫أخرجه‬
.4
َ
‫ال‬َ‫ق‬ ٍ
‫د‬ْ‫ع‬َ
‫س‬ ْ
‫ن‬َ
‫ع‬
:
‫ي‬‫ي‬
‫َِّب‬‫ن‬‫ال‬ ‫ي‬
‫ر‬ْ
‫َم‬‫أ‬ ْ
‫ن‬‫ي‬
‫م‬ ‫ي‬
‫ء‬ْ
‫َّي‬
‫الش‬ ‫ي‬
‫ن‬َ
‫ع‬ َ
‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫اء‬َ
‫س‬َ‫ت‬َ‫ي‬ ُ
‫َّاس‬‫ن‬‫ال‬ َ
‫ن‬‫ا‬َ
‫ك‬
-
َ
‫م‬َّ‫ل‬َ
‫س‬َ
‫و‬ ‫ي‬
‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ
‫ع‬ َُّ
‫اَّلل‬ ‫ى‬َّ‫ل‬َ
‫ص‬
-
ُ
‫س‬َ
‫ر‬ َ
‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ
‫س‬َ‫ي‬
‫ي‬َّ
‫اَّلل‬ َ
‫ول‬
-
َُّ
‫اَّلل‬ ‫ى‬َّ‫ل‬َ
‫ص‬
َ
‫م‬َّ‫ل‬َ
‫س‬َ
‫و‬ ‫ي‬
‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ
‫ع‬
-
َْ
‫ُي‬ َّ
‫َّت‬َ
‫ح‬ ‫ي‬
‫يه‬‫ي‬‫ف‬ َ
‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ
‫س‬َ‫ي‬ َ
‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬‫ا‬َ
‫ز‬َ‫ي‬ َ
‫َل‬َ‫ف‬ ،ٌ
‫ل‬ َ
‫َل‬َ
‫ح‬ َ
‫و‬ُ
‫ه‬َ
‫و‬
ْ
‫م‬‫ي‬
‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ
‫ع‬ َ
‫م‬ُ
‫ر‬
.
‫ي‬
‫ع‬‫ي‬‫ي‬‫ب‬َّ
‫الر‬ ُ
‫ن‬ْ‫ب‬ ُ
‫س‬ْ‫ي‬َ‫ق‬ ‫ي‬
‫يه‬‫ي‬‫ف‬َ
‫و‬ ،ُ
‫ار‬َّ
‫ز‬َ‫ب‬ْ‫ل‬‫ا‬ ُ‫اه‬َ
‫و‬َ
‫ر‬
،ُ
‫ن‬‫ا‬َ‫ي‬ْ
‫ف‬ُ
‫س‬َ
‫و‬ ُ‫ة‬َ‫ب‬ْ‫ع‬ُ
‫ش‬ ُ‫ه‬َ
‫ق‬َّ‫ث‬َ
‫و‬ ،
‫ا‬َُ
‫ُه‬ُْ
‫ْي‬َ
‫غ‬َ
‫و‬ ٍ
‫ني‬‫ي‬‫ع‬َ
‫م‬ ُ
‫ن‬ْ‫ب‬ َ
‫َي‬َْ
‫ُي‬َ
‫و‬ ُ
‫د‬َْ
‫َْح‬‫أ‬ ُ‫ه‬َ
‫ف‬َّ
‫ع‬َ
‫ض‬َ
‫و‬
.
Hadis-hadis Terkumpul (2)
Hadis-hadis Celaan Banyak Bertanya
.5
‫قال‬
‫رسول‬
‫هللا‬
-
‫صلى‬
‫هللا‬
‫عليه‬
‫وسلم‬
-
:
«
‫قال‬
‫هللا‬
‫عز‬
‫وجل‬
:
«
‫إن‬
‫تك‬َّ
‫ُم‬‫أ‬
‫ال‬
‫الون‬‫ز‬‫ي‬
‫يقولون‬
:
‫ما‬
‫كذا‬
‫؟‬
‫م‬
‫ا‬
‫كذا‬
‫؟‬
‫حَّت‬
‫ا‬‫و‬‫ل‬‫و‬‫يق‬
:
‫هذا‬
‫هللا‬
ُ
‫خالق‬
‫اخللق‬
‫فمن‬
‫خلق‬
‫هللا‬
‫عز‬
‫وجل؟‬
»
‫أخرجه‬
‫البخاري‬
‫ومسلم‬
.6
‫معاوية‬
‫بن‬
‫أيب‬
‫سفيان‬
-
‫رضي‬
‫هللا‬
‫عنه‬
-
‫أن‬
‫رسول‬
‫هللا‬
‫صلى‬
‫هللا‬
‫عليه‬
‫وسلم‬
:
«
‫هنى‬
‫عن‬
‫وطات‬ُ‫ل‬‫الغ‬
»
‫أخرجه‬
‫أبو‬
‫داود‬
.7
‫أبو‬
‫يرة‬‫ر‬‫ه‬
-
‫رضي‬
‫هللا‬
‫عنه‬
-
،‫يرفعه‬
‫قال‬
:
«
ُ
‫ار‬َ
‫ر‬‫ي‬
‫ش‬
‫َّاس‬‫ن‬‫ال‬
:
‫الذين‬
‫يسألون‬
‫عن‬
‫ار‬‫ر‬‫ي‬
‫ش‬
‫املسائل‬
‫كي‬
‫ا‬‫و‬ُ‫ط‬‫ي‬‫ل‬َ‫غ‬ُ‫ي‬
‫هبا‬
‫العلماء‬
»
.8
ْ
‫ن‬َ
‫ع‬
ٍ
‫ر‬‫ي‬
‫ام‬َ
‫ع‬
َ
‫و‬ُ
‫ه‬
ُّ‫ي‬
‫ِب‬ْ‫َّع‬
‫الش‬
َ
‫ال‬َ‫ق‬
:
َ
‫ل‬‫ي‬‫ئ‬ُ
‫س‬
ٌ
‫ار‬َّ
‫م‬َ
‫ع‬
َ
‫ي‬‫ي‬
‫ض‬َ
‫ر‬
َُّ
‫اَّلل‬
ُ‫ه‬ْ‫ن‬َ
‫ع‬
ْ
‫ن‬َ
‫ع‬
ٍ
‫ة‬َ‫ل‬َ‫أ‬ْ
‫س‬َ
‫م‬
َ
‫ال‬َ
‫ق‬َ‫ف‬
:
َ
‫ن‬‫ا‬َ
‫ك‬
‫ا‬َ
‫ذ‬َ
‫ه‬
‫؟‬ُ
‫د‬ْ‫ع‬َ‫ب‬
‫ا‬‫و‬ُ‫ل‬‫ا‬َ‫ق‬
:
، َ
‫ال‬
َ
‫ال‬َ‫ق‬
:
َ
‫د‬
َ
‫ون‬ُ‫ع‬
َّ
‫َّت‬َ
‫ح‬
،َ
‫ن‬‫و‬ُ
‫ك‬َ‫ي‬
‫ا‬َ
‫ذ‬‫ي‬
‫إ‬َ‫ف‬
َ
‫ن‬‫ا‬َ
‫ك‬
‫ا‬َ
‫اه‬َ‫ن‬ْ‫ث‬ََ
‫َب‬
ْ
‫م‬ُ
‫ك‬َ‫ل‬
.
.9
‫وقال‬
‫أنس‬
‫سأل‬
‫الناس‬
‫رسول‬
‫هللا‬
‫ا‬‫ا‬‫يوم‬
‫ا‬‫و‬‫فأكثر‬
‫عليه‬
‫أغضبوه‬‫و‬
‫فصعد‬
‫املنرب‬
‫وقال‬
‫سلوين‬
‫ال‬
‫تسألو‬
‫ين‬
‫عن‬
‫شيء‬
‫إال‬
‫أنبأتكم‬
‫به‬
‫فقام‬
‫إليه‬
‫رجل‬
‫فقال‬
‫اي‬
‫رسول‬
‫هللا‬
‫من‬
‫أيب‬
‫فقال‬
‫أبوك‬
‫حذافة‬
‫فقام‬
‫إليه‬
‫شاابن‬
‫ان‬‫و‬‫أخ‬
‫فقاال‬
‫اي‬
‫رسول‬
‫هللا‬
‫من‬
‫ا‬‫ن‬‫أبو‬
‫فقال‬
‫كما‬
‫أبو‬
‫الذي‬
‫تدعيان‬
‫إليه‬
‫مث‬
‫قام‬
‫إليه‬
‫رجل‬
‫آخر‬
‫فقال‬
‫اي‬
‫رسول‬
‫هللا‬
‫أيف‬
‫اجلنة‬
‫أن‬
‫أم‬
‫يف‬
‫النار‬
‫فقال‬
‫ال‬
‫بل‬
‫يف‬
‫النار‬
‫فلما‬
‫أى‬‫ر‬
‫الناس‬
‫غضب‬
‫رسول‬
‫هللا‬
‫صلى‬
‫هللا‬
‫عليه‬
‫وسلم‬
‫ا‬‫و‬‫أمسك‬
‫فقام‬
‫إليه‬
‫عمر‬
‫رضي‬
‫هللا‬
‫عنه‬
‫فقال‬
‫رضينا‬
‫ابهلل‬
‫ا‬‫اب‬‫ر‬
‫وابإلسَلم‬
‫ا‬‫ا‬‫دين‬
‫مبحمد‬‫و‬
‫صلى‬
‫هللا‬
‫عليه‬
‫وسلم‬
‫ا‬‫ا‬‫نبي‬
‫فقال‬
‫اجلس‬
‫اي‬
‫عمر‬
‫رْحك‬
‫هللا‬
‫إنك‬
‫ما‬
‫علمت‬
‫ملوفق‬
Hadis-hadis Terkumpul (3)
Hadis-Hadis Galakan Bertanya
.1
‫ي‬
‫ن‬َ
‫ع‬
‫ي‬
‫ن‬ْ‫اب‬
ٍ
‫اس‬َّ‫ب‬َ
‫ع‬
َ
‫ال‬َ‫ق‬
:
‫ا‬َ
‫م‬
ُ
‫ت‬ْ‫َي‬‫أ‬َ
‫ر‬
‫ا‬‫ا‬
‫م‬ْ
‫و‬َ‫ق‬
‫ا‬‫ا‬ْ
‫ْي‬َ
‫خ‬
ْ
‫ن‬‫ي‬
‫م‬
‫ي‬
‫اب‬َ
‫ح‬ْ
‫َص‬‫أ‬
‫ي‬
‫ول‬ُ
‫س‬َ
‫ر‬
‫ا‬
‫ي‬َّ
‫َّلل‬
‫ا‬َ
‫م‬
ُ‫وه‬ُ‫ل‬َ‫أ‬َ
‫س‬
َّ
‫ال‬‫ي‬‫إ‬
ْ
‫ن‬َ
‫ع‬
َ
‫ث‬ َ
‫َل‬َ‫ث‬
َ‫ة‬َ
‫ر‬ْ
‫ش‬َ
‫ع‬
َ
‫م‬
‫ا‬‫ة‬َ‫ل‬َ‫أ‬ْ
‫س‬
َّ
‫َّت‬َ
‫ح‬
،َ
‫ض‬‫ي‬‫ب‬ُ‫ق‬
َّ
‫ن‬ُ
‫ه‬ُّ‫ل‬ُ
‫ك‬
‫ي‬
‫يف‬
‫ي‬
‫آن‬ْ
‫ر‬ُ
‫ق‬ْ‫ل‬‫ا‬
{
َ
‫ك‬َ‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ
‫س‬َ‫ي‬
‫ي‬
‫ن‬َ
‫ع‬
‫ي‬
‫ر‬ْ
‫َّه‬
‫الش‬
‫ي‬
‫ام‬َ
‫ر‬َْ
‫اْل‬
}
[
‫البقرة‬
:
217
]
َ
‫و‬
{
َ‫ي‬
َ
‫ك‬َ‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ
‫س‬
‫ي‬
‫ن‬َ
‫ع‬
‫ي‬
‫ر‬ْ
‫م‬َْ
‫اخل‬
ْ‫ي‬َ
‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬َ
‫و‬
‫ي‬
‫ر‬‫ي‬
‫س‬
}
[
‫البقرة‬
:
219
]
.
َ
‫و‬
{
َ
‫ك‬َ‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ
‫س‬َ‫ي‬
‫ي‬
‫ن‬َ
‫ع‬
‫ى‬َ
‫ام‬َ‫ت‬َ‫ي‬ْ‫ل‬‫ا‬
}
[
‫البقرة‬
:
220
]
.
{
َ
‫ك‬َ‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ
‫س‬َ‫ي‬َ
‫و‬
‫ي‬
‫ن‬َ
‫ع‬
‫ي‬
‫يض‬‫ي‬
‫ح‬َ
‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬
}
[
‫البقرة‬
:
222
]
.
َ
‫و‬
{
َ
‫ك‬َ‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ
‫س‬َ‫ي‬
‫ي‬
‫ن‬َ
‫ع‬
‫ي‬
‫ال‬َ
‫ف‬ْ‫َن‬ْ
‫اْل‬
}
[
‫اْلنفال‬
:
1
]
.
َ
‫و‬
{
َ‫ي‬
َ
‫ك‬َ‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ
‫س‬
‫ا‬َ
‫ذ‬‫ا‬َ
‫م‬
َ
‫ن‬‫و‬ُ
‫ق‬‫ي‬
‫ف‬ْ‫ن‬ُ‫ي‬
}
[
‫البقرة‬
:
215
]
.
‫ا‬َ
‫م‬
‫ا‬‫و‬ُ‫ن‬‫ا‬َ
‫ك‬
َ‫ي‬
َ
‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ
‫س‬
َّ
‫ال‬‫ي‬‫إ‬
‫ا‬َّ
‫م‬َ
‫ع‬
َ‫ي‬
ْ
‫م‬ُ
‫ه‬ُ‫ع‬َ
‫ف‬ْ‫ن‬
.
َ
‫ال‬َ‫ق‬
:
ُ
‫ل‬َّ
‫َو‬‫أ‬َ
‫و‬
ْ
‫ن‬َ
‫م‬
َ
‫اف‬َ‫ط‬
‫ي‬
‫ت‬ْ‫ي‬َ‫ب‬ْ‫ل‬‫ي‬
‫اب‬
،ُ‫ة‬َ
‫ك‬‫ي‬‫ئ‬ َ
‫َل‬َ
‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬
َّ
‫ن‬‫ي‬‫إ‬َ
‫و‬
‫ا‬َ
‫م‬
َْ
‫ني‬َ‫ب‬
‫ي‬
‫ر‬َ
‫ج‬َْ
‫اْل‬
َ
‫َل‬‫ي‬‫إ‬
ْ
‫ك‬
ُّ
‫الر‬
‫ي‬
‫ن‬
‫ي‬‫ي‬
‫اين‬َ
‫م‬َ‫ي‬ْ‫ل‬‫ا‬
ٌ
‫ور‬ُ‫ب‬ُ
‫ق‬َ‫ل‬
ْ
‫ن‬‫ي‬
‫م‬
‫ي‬
‫ر‬‫و‬ُ‫ب‬ُ‫ق‬
،‫ي‬
‫اء‬َ‫ي‬‫ي‬‫ب‬ْ‫ن‬َْ
‫اْل‬
َ
‫ك‬
َ
‫ن‬‫ا‬
ُّ‫ي‬
‫َِّب‬‫ن‬‫ال‬
‫ا‬َ
‫ذ‬‫ي‬‫إ‬
ُ‫اه‬َ
‫ذ‬‫آ‬
ُ‫ه‬ُ
‫م‬ْ
‫و‬َ‫ق‬
َ
‫ج‬َ
‫ر‬َ
‫خ‬
ْ
‫ن‬‫ي‬
‫م‬
‫ي‬ْ
‫ني‬َ‫ب‬
ْ
‫م‬‫ي‬
‫ه‬‫ي‬
‫ر‬ُ
‫ه‬ْ‫ظ‬َ‫أ‬
ُ
‫د‬ُ‫ب‬ْ‫ع‬َ‫ي‬
ََّ
‫اَّلل‬
‫ا‬َ
‫يه‬‫ي‬‫ف‬
َّ
‫َّت‬َ
‫ح‬
َ
‫وت‬َُ
‫َي‬
.
ُ‫اه‬َ
‫و‬َ
‫ر‬
ُّ ‫ي‬
‫اين‬ََ
‫رب‬َّ‫ط‬‫ال‬
‫ي‬
‫يف‬
،‫ي‬
‫ْي‬‫ي‬‫ب‬َ
‫ك‬ْ‫ل‬‫ا‬
‫ي‬
‫يه‬‫ي‬‫ف‬َ
‫و‬
ُ‫اء‬َ‫ط‬َ‫ع‬
ُ
‫ن‬ْ‫ب‬
، ‫ي‬
‫ب‬‫ي‬‫ائ‬َّ
‫الس‬
َ
‫و‬
َ
‫و‬ُ
‫ه‬
ٌ
‫ة‬َ
‫ق‬‫ي‬‫ث‬
ُ‫َّه‬‫ن‬‫ي‬
‫ك‬َ‫ل‬َ
‫و‬
،َ
‫ط‬َ‫ل‬َ‫ت‬ْ
‫اخ‬
ُ‫ة‬َّ‫ي‬‫ي‬
‫ق‬َ‫ب‬َ
‫و‬
‫ي‬
‫ه‬‫ي‬‫ال‬َ
‫ج‬‫ي‬
‫ر‬
ٌ
‫ات‬َ
‫ق‬‫ي‬‫ث‬
.
«
‫جممع‬
‫ائد‬‫و‬‫الز‬
‫ومنبع‬
‫ائد‬‫و‬‫الف‬
»
(
1
/
159
)
[
ُ
‫ب‬َ
‫اب‬
‫ي‬
‫ال‬َ
‫ؤ‬ُّ
‫الس‬
‫ي‬
‫اع‬َ
‫ف‬‫ي‬‫ت‬ْ‫ن‬ ‫ي‬
‫َل‬‫ي‬‫ل‬
ْ
‫ن‬‫ي‬‫إ‬َ
‫و‬
َ
‫ر‬ُ‫ث‬َ
‫ك‬
]
.2
ْ
‫ن‬َ
‫ع‬َ
‫و‬
‫ي‬
‫َيب‬‫أ‬
‫ى‬َ
‫وس‬ُ
‫م‬
َ
‫ال‬َ‫ق‬
:
«
َ
‫ن‬‫ا‬َ
‫ك‬
ُّ‫ي‬
‫َِّب‬‫ن‬‫ال‬
‫ا‬َ
‫ذ‬‫ي‬‫إ‬
‫ى‬َّ‫ل‬َ
‫ص‬
َ
‫ر‬ْ
‫ج‬َ
‫ف‬ْ‫ل‬‫ا‬
ْ‫ف‬َ
‫ر‬َْ
‫اْن‬
‫ا‬َ‫ن‬
،‫ي‬
‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬‫ي‬‫إ‬
‫َّا‬‫ن‬‫ي‬
‫م‬َ‫ف‬
ْ
‫ن‬َ
‫م‬
ُ‫ه‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ
‫س‬َ‫ي‬
‫ي‬
‫ن‬َ
‫ع‬
‫ي‬
‫آن‬ْ
‫ر‬ُ
‫ق‬ْ‫ل‬‫ا‬
،
‫َّا‬‫ن‬‫ي‬
‫م‬َ
‫و‬
ْ
‫ن‬َ
‫م‬
ُ‫ه‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ
‫س‬َ‫ي‬
‫ي‬
‫ن‬َ
‫ع‬
، ‫ي‬
‫ض‬‫ي‬‫ائ‬َ
‫ر‬َ
‫ف‬ْ‫ل‬‫ا‬
‫َّا‬‫ن‬‫ي‬
‫م‬َ
‫و‬
ْ
‫ن‬َ
‫م‬
ُ‫ه‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ
‫س‬َ‫ي‬
‫ي‬
‫ن‬َ
‫ع‬
َ
‫اي‬ْ
‫ؤ‬ُّ
‫الر‬
»
.
ُ‫اه‬َ
‫و‬َ
‫ر‬
ُّ ‫ي‬
‫اين‬ََ
‫رب‬َّ‫ط‬‫ال‬
‫ي‬
‫يف‬
،‫ي‬
‫ْي‬‫ي‬‫ب‬َ
‫ك‬ْ‫ل‬‫ا‬
‫ي‬
‫يه‬‫ي‬‫ف‬َ
‫و‬
ُ
‫د‬َّ
‫م‬َُ
‫ُم‬
ُ
‫ن‬ْ‫ب‬
َ
‫ر‬َ
‫م‬ُ‫ع‬
ُّ
‫ي‬‫ي‬
‫و‬َّ
‫الر‬
،
ُ‫ه‬َ
‫ف‬َّ
‫ع‬َ
‫ض‬
‫و‬ُ‫َب‬‫أ‬
َ
‫د‬ُ
‫او‬َ
‫د‬
‫و‬ُ‫َب‬‫أ‬َ
‫و‬
،َ‫ة‬َ
‫ع‬ْ
‫ر‬ُ
‫ز‬
ُ‫ه‬َ
‫ق‬َّ‫ث‬َ
‫و‬َ
‫و‬
ُ
‫ن‬ْ‫اب‬
‫ي‬
‫ح‬
َ
‫ن‬‫ا‬َّ‫ب‬
.
.3
ْ
‫ن‬َ
‫ع‬
،ٍ
‫ع‬‫ي‬‫ف‬َ
‫ن‬
‫ي‬
‫ن‬َ
‫ع‬
‫ي‬
‫ن‬ْ‫اب‬
،َ
‫ر‬َ
‫م‬ُ
‫ع‬
َ
‫ال‬َ‫ق‬
:
َ
‫ال‬َ‫ق‬
ُ
‫ول‬ُ
‫س‬َ
‫ر‬
‫ي‬َّ
‫اَّلل‬
‫ى‬َّ‫ل‬َ
‫ص‬
ُ‫هللا‬
َ‫ل‬َ
‫ع‬
‫ي‬
‫ه‬ْ‫ي‬
َ
‫م‬َّ‫ل‬َ
‫س‬َ
‫و‬
:
«
ُ
‫اد‬َ
‫ص‬‫ي‬‫ت‬ْ‫ق‬ ‫ي‬
‫اال‬
‫ي‬
‫يف‬
‫ي‬
‫ة‬َ
‫ق‬َ
‫ف‬َّ‫الن‬
ْ
‫ص‬‫ي‬‫ن‬
ُ
‫ف‬
، ‫ي‬
‫ش‬ْ‫ي‬َ
‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬
ُ
‫د‬ُّ
‫د‬َ
‫َّو‬‫الت‬َ
‫و‬
َ
‫َل‬‫ي‬‫إ‬
‫ي‬
‫َّاس‬‫ن‬‫ال‬
ُ
‫ف‬ْ
‫ص‬‫ي‬‫ن‬
، ‫ي‬
‫ل‬ْ
‫ق‬َ
‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬
ُ
‫ن‬َ
‫س‬َ
‫ح‬َ
‫و‬
‫ي‬
‫ال‬َ
‫ؤ‬ُّ
‫الس‬
ُ
‫ف‬ْ
‫ص‬‫ي‬‫ن‬
‫ي‬
‫م‬ْ‫ل‬‫ي‬‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬
»
«
‫مسند‬
‫الشهاب‬
‫القضاعي‬
»
(
1
/
55
)
:
Hadis-hadis Terkumpul (4)
Hadis-hadis Galakan Bertanya
.4
ْ
‫ن‬َ
‫ع‬
‫ي‬
‫د‬َّ
‫م‬َُ
‫ُم‬
‫ي‬
‫ن‬ْ‫ب‬
،َ
‫ين‬‫ي‬
‫ْي‬‫ي‬
‫س‬
َ
‫ال‬َ‫ق‬
:
‫ا‬‫و‬ُ‫ن‬‫ا‬َ
‫ك‬
َ
‫ن‬ْ
‫و‬َ
‫ر‬َ‫ي‬
َ
‫ن‬ْ
‫س‬ُ
‫ح‬
‫ي‬
‫ال‬َ
‫ؤ‬ُّ
‫الس‬
ُ
‫يد‬‫ي‬
‫ز‬َ‫ي‬
‫ي‬
‫يف‬
ْ
‫ق‬َ
‫ع‬
‫ي‬
‫ل‬
‫ي‬
‫ل‬ُ
‫ج‬َّ
‫الر‬
.
‫العقل‬
‫وفضله‬
‫البن‬
‫أيب‬
‫الدنيا‬
»
(
‫ص‬
54
)
:
‫ابب‬
ُ
‫ن‬ْ
‫س‬ُ
‫ح‬
‫ي‬
‫ال‬َ
‫ؤ‬ُّ
‫الس‬
ُ
‫يد‬‫ي‬
‫ز‬َ‫ي‬
‫ي‬
‫يف‬
‫ي‬
‫ل‬ْ
‫ق‬َ
‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬
.5
‫ي‬
‫ن‬َ
‫ع‬
‫ي‬
‫اد‬َ
‫د‬ْ
‫ق‬‫ي‬
‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬
-
‫ي‬
‫ن‬ْ‫ع‬َ‫ي‬
:
َ
‫ن‬ْ‫اب‬
‫ي‬
‫د‬َ
‫و‬ْ
‫اْلس‬
-
َ
‫ال‬َ‫ق‬
:
ُ
‫ت‬ْ‫ل‬ُ‫ق‬
‫ي‬‫ي‬
‫َِّب‬‫ن‬‫ل‬‫ي‬‫ل‬
:
ٌ‫ء‬ْ
‫ي‬َ
‫ش‬
ُ‫ت‬ْ‫ع‬‫ي‬
‫مس‬
ُ‫ه‬
َ
‫ك‬ْ‫ن‬‫ي‬
‫م‬
ُ
‫ت‬ْ
‫ك‬َ
‫ك‬َ
‫ش‬
‫؟‬‫ي‬
‫يه‬‫ي‬‫ف‬
َ
‫ال‬َ‫ق‬
:
"
‫ا‬َ
‫ذ‬‫إ‬
َّ
‫ك‬َ
‫ش‬
ْ
‫م‬ُ
‫ك‬ُ
‫د‬َ
‫َح‬‫أ‬
‫يف‬
‫ا‬
،‫ي‬
‫ر‬ْ
‫ْلم‬
َ‫ف‬
‫ي‬
‫ن‬ْ‫ل‬َ‫أ‬ْ
‫س‬َ‫ي‬ْ‫ل‬
ُ‫ه‬ْ‫ن‬َ
‫ع‬
"
.
َ
‫ال‬َ‫ق‬
:
َ
‫ك‬ُ‫ل‬ْ
‫و‬َ‫ق‬
‫يف‬
َ
‫ك‬ ‫ي‬
‫اج‬َ
‫و‬ْ
‫َز‬‫أ‬
:
"
‫ي‬
‫إين‬
‫و‬ُ
‫ج‬ْ
‫ْلر‬
َّ
‫ن‬َُ
‫هل‬
ْ
‫ن‬‫ي‬
‫م‬
‫ي‬‫ي‬
‫د‬ْ‫ع‬َ‫ب‬
َ
‫ني‬‫ي‬
‫يق‬‫ي‬
‫د‬‫ي‬
‫الص‬
"
.
َ
‫ال‬َ‫ق‬
:
"
ْ
‫ن‬َ
‫م‬َ
‫و‬
َ
‫ن‬‫ُّو‬
‫د‬ُ‫ع‬َ‫ت‬
‫؟‬َ
‫ني‬‫ي‬
‫يق‬‫ي‬
‫د‬‫ي‬
‫الص‬
"
.
‫ا‬َ‫ن‬ْ‫ل‬ُ
‫ق‬َ‫ف‬
:
َ‫أ‬
َ
‫ن‬َ
‫د‬ َ
‫ال‬ْ
‫و‬
َ
‫ين‬‫ي‬
‫ذ‬َّ‫ل‬‫ا‬
َ
‫ن‬‫و‬ُ
‫ك‬‫ي‬‫ل‬ْ
‫ه‬َ‫ي‬
‫ا‬‫ا‬
‫ار‬َ‫غ‬‫ي‬
‫ص‬
.
َ
‫ال‬َ‫ق‬
:
"
،‫ال‬
‫ون‬ُ
‫ق‬‫ي‬‫ي‬
‫د‬‫ي‬
‫الص‬
(
‫مص‬
:
247
)
ُ
‫م‬ُ
‫ه‬
َ
‫ن‬‫ي‬
‫و‬ُ‫ق‬‫ي‬
‫د‬َ
‫ص‬َ‫ت‬
ُ
‫امل‬
‫ا‬‫ًث‬ َ
‫َل‬َ‫ث‬
"
.
‫اه‬‫و‬‫ر‬
‫اين‬‫رب‬‫الط‬
‫يف‬
،‫الكبْي‬
‫ورجاله‬
‫ثقات‬
‫كلهم‬
‫إال‬
‫أن‬
َ‫ة‬َ‫ب‬ْ‫ي‬َ
‫ر‬ُ‫ق‬
‫قال‬
‫الذ‬
‫هِب‬
:
‫تفرد‬
‫عنها‬
‫ابن‬
‫أخيها‬
‫موسى‬
‫بن‬
‫يعقوب‬
‫الزمعي‬
.
.6
ْ
‫ن‬َ
‫ع‬
‫ي‬
‫د‬ْ‫ب‬َ
‫ع‬
‫ي‬
‫هللا‬
‫ي‬
‫ن‬ْ‫ب‬
‫و‬‫ي‬
‫ر‬ْ
‫م‬َ
‫ع‬
‫ي‬
‫ن‬ْ‫ب‬
،‫ي‬‫ي‬
‫اص‬َ
‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬
َ
‫ال‬َ‫ق‬
:
‫ا‬َ‫ن‬ْ‫ي‬َ‫ب‬
ُ
‫ن‬َْ
‫ْن‬
َ
‫د‬ْ‫ن‬‫ي‬
‫ع‬
‫ي‬
‫ول‬ُ
‫س‬َ
‫ر‬
‫ي‬
‫هللا‬
‫ى‬َّ‫ل‬َ
‫ص‬
ُ‫هللا‬
‫ي‬
‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ
‫ع‬
َ
‫م‬َّ‫ل‬َ
‫س‬َ
‫و‬
ْ‫ذ‬‫ي‬‫إ‬
ُ‫ه‬َ‫اء‬َ
‫ج‬
ٌ
‫ل‬ُ
‫ج‬َ
‫ر‬
َ
‫ال‬َ
‫ق‬َ‫ف‬
:
َ
‫اي‬
َ
‫ول‬ُ
‫س‬َ
‫ر‬
‫ي‬
‫هللا‬
َ
‫ن‬ْ
‫ي‬
‫رب‬ْ
‫َخ‬‫أ‬
ْ
‫ن‬َ
‫ع‬
‫ي‬
‫اب‬َ‫ي‬‫ي‬‫ث‬
‫ي‬
‫َّة‬‫ن‬َْ
‫اجل‬
ٌ
‫ق‬ُ‫ل‬ُ
‫َخ‬‫أ‬
ُ
‫ق‬َ‫ل‬ُْ
‫ُي‬
ْ
‫َو‬‫أ‬
ٌ
‫يج‬‫ي‬
‫س‬َ‫ن‬
،ُ
‫ج‬َ
‫س‬ْ‫ن‬ُ‫ي‬
َ
‫ك‬‫ي‬
‫ح‬َ
‫ض‬َ‫ف‬
ُ
‫ض‬ْ‫ع‬َ‫ب‬
ْ
‫و‬َ
‫ق‬ْ‫ل‬‫ا‬
،‫ي‬
‫م‬
َ
‫ال‬َ
‫ق‬َ‫ف‬
ْ
‫م‬َُ
‫هل‬
:
«
َ
‫ن‬‫و‬ُ
‫ك‬َ
‫ح‬ْ
‫ض‬َ‫ت‬
َّ
‫َن‬‫أ‬
‫ا‬
‫َل‬‫ي‬
‫اه‬َ
‫ج‬
ُ
‫َل‬‫أ‬ْ
‫س‬َ‫ي‬
‫ا‬‫ا‬
‫م‬‫ي‬‫ال‬َ
‫ع‬
»
،
َ
‫س‬َ‫ل‬َ
‫ج‬َ‫ف‬
‫ا‬‫ا‬
‫ْي‬‫ي‬
‫س‬َ‫ي‬
ْ
‫َو‬‫أ‬
، ‫ا‬
‫يَل‬‫ي‬‫ل‬َ‫ق‬
َ
‫ال‬َ
‫ق‬َ‫ف‬
ُ
‫ول‬ُ
‫س‬َ
‫ر‬
‫ي‬
‫هللا‬
‫ى‬َّ‫ل‬َ
‫ص‬
ُ‫هللا‬
‫ي‬
‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ
‫ع‬
َ
‫م‬َّ‫ل‬َ
‫س‬َ
‫و‬
:
«
َ
‫ن‬ْ‫َي‬‫أ‬
ُ
‫ل‬‫ي‬‫ائ‬َّ
‫الس‬
ْ
‫ن‬َ
‫ع‬
‫ي‬‫ث‬
‫ي‬
‫اب‬َ‫ي‬
‫؟‬‫ي‬
‫َّة‬‫ن‬َْ
‫اجل‬
»
َ
‫ال‬َ‫ق‬
:
‫ا‬َ
‫ه‬
َ
‫و‬ُ
‫ه‬
‫ا‬َ
‫ذ‬
َ
‫اي‬
َ
‫ول‬ُ
‫س‬َ
‫ر‬
،‫ي‬
‫هللا‬
َ
‫ال‬َ‫ق‬
:
«
َ
‫ال‬
ْ
‫ل‬َ‫ب‬
ُ
‫ق‬َّ
‫ق‬َ
‫ش‬ُ‫ت‬
‫ا‬َ
‫ه‬ْ‫ن‬َ
‫ع‬
ُ
‫ر‬ََ
‫َث‬
‫ي‬
‫َّة‬‫ن‬َْ
‫اجل‬
»
،
‫ا‬ََ
‫هل‬‫ا‬َ‫ق‬
‫ا‬
‫ًث‬ َ
‫َل‬َ‫ث‬
.
«
‫السنن‬
‫الكربى‬
-
‫النسائي‬
-
‫ط‬
‫الرسالة‬
»
(
5
/
375
)
‫ابب‬
ُ
‫ك‬‫ي‬
‫َّح‬
‫الض‬
َ
‫د‬ْ‫ن‬‫ي‬
‫ع‬
‫ي‬
‫ال‬َ
‫ؤ‬ُّ
‫الس‬
.7
َ
‫ال‬َ‫ق‬ ٍ
‫ر‬‫ي‬‫ب‬‫ا‬َ
‫ج‬ ْ
‫ن‬َ
‫ع‬َ
‫و‬
:
َّ‫مث‬ ‫أسه‬َ
‫ر‬ ‫ي‬
‫يف‬ ُ‫ه‬َّ
‫ج‬َ
‫ش‬َ‫ف‬ ‫حجر‬ ‫منا‬ ‫رجَل‬ َ
‫اب‬َ
‫َص‬‫أ‬َ‫ف‬ ٍ
‫ر‬َ
‫ف‬َ
‫س‬ ‫ي‬
‫يف‬ ‫ا‬َ‫ن‬ْ
‫ج‬َ
‫ر‬َ
‫خ‬
ُ
‫د‬‫ي‬َ
‫َت‬ ‫ل‬َ
‫ه‬ َ
‫ال‬َ
‫ق‬َ‫ف‬ ‫ابه‬َ
‫ح‬ْ
‫َص‬‫أ‬ َ
‫َل‬‫أ‬َ
‫س‬َ‫ف‬ َ
‫م‬َ‫ل‬َ‫ت‬ْ
‫اح‬
‫ة‬َ
‫رخص‬ ‫يل‬ َ
‫ن‬‫و‬
‫ي‬
‫يف‬
َّ
‫م‬َ‫ل‬َ‫ف‬ َ
‫ات‬َ
‫م‬َ‫ف‬ َ
‫ل‬َ
‫س‬َ‫ت‬ْ‫غ‬‫ا‬َ‫ف‬ ‫ي‬
‫اء‬َ
‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫على‬ ‫تقدر‬ ‫َنت‬‫أ‬َ
‫و‬ ‫ة‬َ
‫رخص‬ ‫ك‬َ‫ل‬ ‫جند‬ ‫ا‬َ
‫م‬ ‫ا‬‫و‬ُ‫ل‬‫ا‬َ
‫ق‬َ‫ف‬ ‫م‬ُّ
‫م‬َ‫َّي‬‫الت‬
‫ى‬َّ‫ل‬َ
‫ص‬ ‫ي‬‫ي‬
‫َِّب‬‫ن‬‫ال‬ ‫ى‬َ‫ل‬َ
‫ع‬ ‫ا‬َ‫ن‬ْ
‫م‬‫ي‬
‫د‬َ‫ق‬ ‫ا‬
َ
‫و‬ ‫ي‬
‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ
‫ع‬ َُّ
‫اَّلل‬
َ
‫ال‬َ
‫ق‬َ‫ف‬ ‫بذلك‬ ‫أخرب‬ َ
‫م‬َّ‫ل‬َ
‫س‬
‫ي‬
‫ي‬‫ي‬‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬ ُ‫اء‬َ
‫ف‬‫ي‬
‫ش‬ ‫ا‬ََّ
‫من‬‫ي‬
‫إ‬َ‫ف‬ ‫ا‬‫و‬ُ
‫م‬َ‫ل‬ْ‫ع‬َ‫ي‬ َْ
‫مل‬ ْ‫ذ‬‫ي‬‫إ‬ ‫ا‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬َ
‫س‬ ‫َال‬‫أ‬ ‫هللا‬ ْ
‫تلهم‬َ‫ق‬ ُ‫وه‬ُ‫ل‬َ‫ت‬َ‫ق‬
َ
‫ؤ‬ُّ
‫الس‬
ُ
‫ال‬
‫و‬ُ
‫م‬ ‫شك‬ ‫يعصب‬ ‫َو‬‫أ‬ ‫ويعصر‬ ‫م‬َّ
‫م‬َ‫ي‬َ‫يت‬ ‫َن‬‫أ‬ ‫ي‬
‫يه‬‫ي‬
‫ف‬ْ
‫ك‬َ‫ي‬ َ
‫ن‬‫ا‬َ
‫ك‬‫ا‬ََّ
‫من‬‫ي‬‫إ‬
‫ي‬
‫ه‬‫ي‬
‫ح‬ْ
‫ر‬ُ
‫ج‬ ‫ى‬َ‫ل‬َ
‫ع‬ ‫ى‬َ
‫س‬
‫جسده‬ ‫ر‬‫ي‬‫ائ‬َ
‫س‬ َ
‫ل‬‫ي‬
‫س‬ْ‫غ‬َ‫ي‬َ
‫و‬ ‫ا‬َ
‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ
‫ع‬ َ
‫ح‬َ
‫س‬َْ
‫َي‬ َُّ
‫مث‬ ‫ا‬‫ة‬َ‫ق‬ْ
‫ر‬‫ي‬
‫خ‬
.
‫د‬ُ
‫او‬َ
‫د‬ ‫و‬ُ‫َب‬‫أ‬ ُ‫اه‬َ
‫و‬َ
‫ر‬
‫لغْي‬ ‫حسن‬ ‫اْللباين‬ ‫وقال‬
‫ه‬
ANALSISI SANAD DAN MATAN
HADIS BERDASARKAN MANHAJ
ILMI
Analisis Sanad Hadis
• Analisis sanad adalah kajian terhadap status hadis. Jika didapati ada hadis
yang tersangat dhaif atau palsu, maka ia perlulah disaring kerana ianya
tidak boleh dijadikan sebagai sandaran walaupun di dalam fadhail.
• Hasil pencarian tema persoalan ini, terdapat beberapa hadis palsu yang
ditemui. Sebagai contoh hadis yang diriwayatkan Abi Nu’aim di dalam
Hilyah kata Ali:
‫ي‬‫ف‬ ُ
‫ر‬َ
‫ج‬ْ
‫ؤ‬ُ‫ي‬ ُ‫ه‬َّ‫ن‬‫ي‬
‫إ‬َ‫ف‬ ‫هللا‬ ُ
‫م‬ُ
‫ك‬َْ
‫ْح‬ْ
‫ر‬َ‫ي‬ ‫ا‬‫و‬ُ‫ل‬َ
‫س‬َ‫ف‬ ُ
‫ال‬َ
‫ؤ‬ُّ
‫الس‬ ‫ا‬َ
‫ه‬ُ
‫اح‬َ‫ت‬ْ
‫ف‬‫ي‬
‫م‬َ
‫و‬ ُ
‫ن‬‫ي‬‫ائ‬َ
‫ز‬َ
‫خ‬ ُ
‫م‬ْ‫ل‬‫ي‬‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬
ٌ
‫ة‬َ
‫ع‬َ‫ب‬ْ
‫َر‬‫أ‬ ‫ي‬
‫يه‬
:
‫هلم‬ ‫احملب‬‫و‬ ُ
‫ع‬‫ي‬
‫م‬َ‫ت‬ْ
‫س‬
ُ
‫امل‬َ
‫و‬ ُ
‫م‬‫ي‬‫ل‬َ
‫ع‬
ُ
‫امل‬َ
‫و‬ ُ
‫ل‬‫ي‬‫ائ‬َّ
‫الس‬
• Hadis ini dihukumkan gharib oleh penulis kitab sendiri. Bahkan padanya
perawi yang bernama ‫داود‬
‫بن‬
‫سليمان‬
‫اجلرجاين‬
‫الغازي‬ yang dihukum sebagai kazzab
oleh Yahya bin Ma’in seperti dinukilkan oleh al-Zahabi dan disetujui oleh
ibn Hajar di dalam al-lisan.
• Hadis-hadis yang dikumpulkan pada slides yang lalu telahpun disaring
walhamdulillah.
Analisis Matan Hadis
• Analisis matan pula adalah dengan memahami teks
hadis berdasarkan kepada manhaj ilmi atau
metodologi memahami hadis yang tekah ditetapkan
oleh para ulama.
• Sebelum melihat kepada syarah para ulama terhadap
hadis, cuba kita asah kemahiran istinbath dengan
menggunakan metodologi berinterkasi dengan hadis
seperti yang telah dipelajari di dalam BAB 1.
• Jika pemahaman kita selari dengan pemahaman
ulama bermakna kaedah istinbath kita benar dan jika
pemahaman kita tidak selari maka pasti ada
kecacatan di dalam metodologi yang kita aplikasikan.
Analisis Matan Bagi Tema Persoalan
• Jika dilihat pada hadis yang pertama pada tajuk Hadis-hadis Celaan Banyak
Bertanya (slide 7), ianya adalah umum akan kebencian Allah terhadap banyaknya
bertanya. Boleh juga dipahami maksud ‫كثرة‬
‫السؤال‬ dalam hadis ini juga adalah
banyak meminta-minta. Buktinya ialah Imam al-Bukhari juga mengulangkan hadis
ini pada Bab firman Allah {
‫ال‬
َ
‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ
‫س‬َ‫ي‬
َ
‫َّاس‬‫ن‬‫ال‬
‫ا‬‫ا‬‫ف‬‫ا‬َْ
‫ْل‬‫ي‬‫إ‬
} bermaksud tidak meminta-minta
kepada manusia secara mendesak.
• Jika dilihat pada hadis kedua pula dapat diketahui akan keburukan banyak
bertanya perincian sesuatu perintah yang menyebabkan seseorang sukar
melakukannya kelak sepertimana disifatkan Yahudi yang banyak bertanya
perincian namun tidak menuruti apa yang djawab oleh Nabi-nabi mereka. Dalam
syarah kita akan dapati contoh pertanyaan Yahudi akan sifat-sifat lembu yang
diperintahkan untuk dikorbankan.
• Ini disokong hadis ketiga dan keempat yang menyatakan bahawa disebabkan
persoalan seseorang maka sesuatu yang asalnya halal menjadi haram bahkan
disifatkan orang ini sebagai kezaliman yang besar. Dipahami juga bahawa ini
adalah pada fatrah wahyu kerana soalan yang ditanya itu diwahyukan Allah
keharamannya melalui Wahyu kepada Rasulullah.
Analisis Matan Bagi Tema Persoalan (2)
• Hadis kelima pula berkisar akan banyaknya pertanyaan tentang ciptaan
sesuatu sehingga membawa kepada soalan siapa yang menciptakan Allah?.
Maka difahami banyak bertanya akan perkara yang diluar kemampuan akal
adalah tercela.
• Manakala hadis keenam dan ketujuh pula adalah larangan akan ‫وطات‬ُ‫ل‬‫الغ‬ iaitu
soalan yang diluar kemampuan orang yang ditanya sehingga boleh
menyebabkan dia dipandang rendah kerana tidak mampu menjawab
persoalan itu (Al-Khattabi). Bahkan ia disifatkan dengan seburuk manusia
pada hadis ketujuh.
• Hadis kelapan pula adalah athar Umar r.anhu yang menunjukkan bahawa
persoalan yang ditanya haruslah perkara realiti bukanlah yang hanya
bersifat khayalan.
• Hadis kesembilan pula menunjukkan kurangnya adab dengan pertanyaan
yang tidak bermanfaat atau tidak sesuai sepertimana yang ditanyakan
kepada Nabi siapa ibu-bapa mereka, apakah kedudukan mereka di akhirat
samada syurga atau neraka.
Analisis Matan Bagi Tema Persoalan (3)
• Manakala hadis pertama di bawah galakan bertanya pula menunjukkan pujian
Ibn Abbas kepada Sahabat-sahabat Nabi yang banyak bertanyakan persoalan
hukum-hakam sehinggakan ayat-ayat Al-Quran telah turun bagi menjawab
persoalan-persoalan ini.
• Begitu juga hadis kedua yang menceritakan perihal sahabat-sahabat Nabi yang
sentiasa bertanya Nabi saw setelah solat Fajar. Antara soalan yang ditanya
adalah berkaitan tafsir al-Quran, faraidh dan juga takwilan mimpi.
• Hadis ketiga pula menunjukkan soalan yang baik itu merupakan sebahagian
daripada ilmu. Bahkan hadis yang keempat yang merupakan athar ibn Sirrin
menyatakan bahawa soalan yang baik itu menambahkan kebijaksanaan akal. Ini
menunjukkan bertanya dengan pertanyaan yang baik adalah kunci kepada ilmu.
Analisis Matan Bagi Tema Persoalan (4)
• Hadis kelima adalah galakan Nabi kepada sahabat untuk bertanya kepada baginda
akan perkara yang menjadi keraguan.
• Hadis keenam pula menunjukkan teguran Nabi kepada sebahagian sahabat yang
mentertawakan soalan seorang lelaki berkaitan pakaian di syurga samada ia
diciptakan terus ataupun ia kain yang ditenun. Soalan ini seakan sekali dengar
seakan remeh dan lawak sehingga sebahagaian sahabat tertawa namun padanya
ada bentuk keghairahan terhadap nikmat syurga kelak. Oleh kerana itu mereka
yang tertawa ditegur oleh Nabi saw.
• Hadis ketujuh pula menunjukkan kemarahan Nabi kepada sahabat yang
memandai-mandai memberi pendapat menyatakan perlu mandi junub walaupun
kepala terluka dan tidak ada rukhsah tayammum sehingga menyebabkan
kematian lalu nabi menyatakan jawaban yang salah itu sebab kematian orang itu
lalu di akhir hadis gesaan supaya bertanya kerana ubat daripada kebodohan itu
adalah dengan bertanya.
Keputusan Analisis Hadis
NO BENTUK SOALAN YANG DILARANG BENTUK SOALAN YANG DIPERINTAH
1 Perincian sesuatu isu yang didiamkan syara’
sehingga menyukarkan untuk
melaksanakannya.
Pertanyaan berkaitan hukum-hakam amali untuk
diamalkan tanpa perincian jika Syara’ tidak
memperincikannya
2 Banyak bertanya di dalam fatrah penurunan
wahyu.
Banyak bertanya selepas zaman wahyu tidak akan
menukarkan halal kepada haram kerana wahyu sudah
terhenti.
3 Pertanyaan berkaitan perkara yang di luar
kemampuan akal.
Pertanyaan yang berkisar perkara-perkara yang di dalam
ruang lingkup ijtihadi.
4 Pertanyaan sukar yang tidak mampu dijawab
orang yang ditanya agar dia boleh
direndahkan.
Pertanyaan yang menjadi keraguan bukanlah sekadar
untuk menguji orang lain lalu merendahkan keilmuannya.
5 Pertanyaan berkaitan perkara yang belum
pernah terjadi.
Pertanyaan perkara yang sudah berlaku untuk
mengetahui hukum yang benar.
6 Pertanyaan yang tiada manfaat. Pertanyaan yang memberi manfaat.
Komentar ulama terhadap Hadis
‫النووي‬ ‫اإلمام‬ ‫قال‬
‫يف‬
‫شرحه‬
‫صحيح‬
‫مسلم‬
:
•
"
‫ي‬
‫ل‬‫ي‬‫ائ‬َ
‫س‬َ
‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫ي‬
‫يف‬ ُ
‫ع‬ْ‫ط‬َ
‫ق‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫ي‬
‫ه‬‫ي‬‫ب‬ ُ
‫اد‬َ
‫ر‬ُ
‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ
‫يل‬‫ي‬
‫ق‬َ‫ف‬ ‫ي‬
‫ال‬َ
‫ؤ‬ُّ
‫الس‬ ُ‫ة‬َ
‫ر‬ْ‫ث‬َ
‫ك‬ ‫ا‬َّ
‫َم‬‫أ‬َ
‫و‬
‫ا‬َ
‫و‬
‫ي‬‫إ‬ ‫و‬ُ‫ع‬ْ
‫د‬َ‫ت‬ َ
‫ال‬َ
‫و‬ ْ
‫ع‬َ
‫ق‬َ‫ي‬ َْ
‫مل‬ ‫ا‬َّ
‫م‬َ
‫ع‬ ‫ي‬
‫ال‬َ
‫ؤ‬ُّ
‫الس‬ َ
‫ن‬‫ي‬
‫م‬ ُ
‫ار‬َ‫ث‬ْ
‫ك‬‫ي‬ْ
‫إل‬
ٌ
‫ة‬َ
‫اج‬َ
‫ح‬ ‫ي‬
‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬
‫ي‬
‫ت‬َ
‫ر‬َ
‫اه‬َ‫ظ‬َ‫ت‬ ْ
‫د‬َ‫ق‬َ
‫و‬
َ
‫ن‬‫و‬ُ
‫ه‬َ
‫ر‬ْ
‫ك‬َ‫ي‬ ُ
‫ف‬َ‫ل‬َّ
‫الس‬ َ
‫ن‬‫ا‬َ
‫ك‬َ
‫و‬ َ
‫ك‬‫ي‬‫ل‬َ
‫ذ‬ ْ
‫ن‬َ
‫ع‬ ‫ي‬
‫ي‬ْ
‫َّه‬‫لن‬‫ي‬
‫اب‬ ُ‫ة‬َ
‫يح‬‫ي‬
‫ح‬َّ
‫الص‬ ُ
‫يث‬‫ي‬
‫اد‬َ
‫َح‬ْ
‫اْل‬
‫ي‬
‫ه‬ْ‫ن‬َ
‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫ي‬
‫ف‬ُّ‫ل‬َ
‫ك‬َّ‫ت‬‫ال‬ َ
‫ن‬‫ي‬
‫م‬ ُ‫ه‬َ‫ن‬ْ
‫و‬َ
‫ر‬َ‫ي‬َ
‫و‬ َ
‫ك‬‫ي‬‫ل‬َ
‫ذ‬
َ
‫ع‬ ‫ي‬
‫ي‬
ُ
‫ول‬ُ
‫س‬َ
‫ر‬ َ
‫ه‬‫ي‬
‫ر‬َ
‫ك‬ ‫ي‬
‫يح‬‫ي‬
‫ح‬َّ
‫الص‬ ‫ي‬
‫يف‬َ
‫و‬ ُ‫ه‬ْ‫ن‬
‫ا‬ََ
‫اهب‬َ
‫ع‬َ
‫و‬ َ
‫ل‬‫ي‬‫ائ‬َ
‫س‬َ
‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ
‫م‬َّ‫ل‬َ
‫س‬َ
‫و‬ ‫ي‬
‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ
‫ع‬ َُّ
‫اَّلل‬ ‫ى‬َّ‫ل‬َ
‫ص‬ ‫ي‬َّ
‫اَّلل‬
•
‫ي‬
‫ه‬‫ي‬‫ب‬ ُ
‫اد‬َ
‫ر‬ُ
‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ
‫يل‬‫ي‬‫ق‬َ
‫و‬
ْ
‫م‬‫ي‬
‫ه‬‫ي‬‫ي‬
‫د‬ْ‫َي‬‫أ‬ ‫ي‬
‫يف‬ ‫ا‬َ
‫م‬َ
‫و‬ ْ
‫م‬َُ
‫هل‬‫ا‬َ
‫و‬ْ
‫َم‬‫أ‬ ‫ي‬
‫َّاس‬‫ن‬‫ال‬ ُ
‫ال‬َ
‫ؤ‬ُ
‫س‬
َ‫ت‬ ْ
‫د‬َ‫ق‬َ
‫و‬
‫ي‬‫ل‬َ
‫ذ‬ ْ
‫ن‬َ
‫ع‬ ‫ي‬
‫ي‬ْ
‫َّه‬‫لن‬‫ي‬
‫اب‬ ُ‫ة‬َ
‫يح‬‫ي‬
‫ح‬َّ
‫الص‬ ُ
‫يث‬‫ي‬
‫اد‬َ
‫َح‬ْ
‫اْل‬ ‫ي‬
‫ت‬َ
‫ر‬َ
‫اه‬َ‫ظ‬
َ
‫ك‬
•
ْ
‫َح‬‫أ‬َ
‫و‬ ‫ي‬
‫َّاس‬‫ن‬‫ال‬ ‫ي‬
‫ر‬‫ا‬َ‫ب‬ْ
‫َخ‬‫أ‬ ْ
‫ن‬َ
‫ع‬ ‫ي‬
‫ال‬َ
‫ؤ‬ُّ
‫الس‬ ُ‫ة‬َ
‫ر‬ْ‫ث‬َ
‫ك‬ َ
‫اد‬َ
‫ر‬ُ
‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ َّ
‫َن‬‫أ‬ ُ
‫ل‬‫ي‬
‫م‬َ‫ت‬َْ
‫ُي‬ َ
‫يل‬‫ي‬‫ق‬َ
‫و‬
َ
‫ن‬‫ا‬َ
‫س‬ْ‫ن‬‫ي‬ْ
‫اإل‬ ‫ي‬
‫ن‬ْ‫ع‬َ‫ي‬ ‫وماال‬ ‫الزمان‬ ‫ي‬
‫اث‬َ
‫د‬
َّ‫ن‬َ‫ي‬
‫ْل‬ ٌ
‫يف‬‫ي‬‫ع‬َ
‫ض‬ ‫ا‬َ
‫ذ‬َ
‫ه‬َ
‫و‬
‫ا‬َ
‫ذ‬َ
‫ه‬ َ
‫ف‬‫ي‬
‫ر‬ُ‫ع‬ ْ
‫د‬َ‫ق‬ ُ‫ه‬
َ
‫يل‬‫ي‬‫ق‬َ
‫و‬ َ
‫ال‬َ‫ق‬َ
‫و‬ َ
‫يل‬‫ي‬‫ق‬ ْ
‫ن‬َ
‫ع‬ ‫ي‬
‫ي‬ْ
‫َّه‬‫الن‬ َ
‫ن‬‫ي‬
‫م‬
•
ْ
‫ن‬َ
‫ع‬ ‫ي‬
‫ان‬َ
‫س‬ْ‫ن‬‫ي‬ْ
‫اإل‬ ‫ي‬
‫ال‬َ
‫ؤ‬ُ
‫س‬ ُ‫ة‬َ
‫ر‬ْ‫ث‬َ
‫ك‬َ
‫اد‬َ
‫ر‬ُ
‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ َّ
‫َن‬‫أ‬ ُ
‫ل‬‫ي‬
‫م‬َ‫ت‬َْ
‫ُي‬
‫ي‬
‫يل‬‫ي‬
‫اص‬َ
‫ف‬َ‫ت‬َ
‫و‬ ‫ي‬
‫ه‬‫ي‬‫ال‬َ
‫ح‬
ْ‫ع‬َ‫ي‬ َ
‫ال‬ ‫ا‬َّ
‫م‬َ
‫ع‬ ‫ي‬
‫ه‬‫ي‬‫ال‬َ
‫ؤ‬ُ
‫س‬ ‫ي‬
‫يف‬ َ
‫ك‬‫ي‬‫ل‬َ
‫ذ‬ ُ
‫ل‬ُ
‫خ‬ْ
‫د‬َ‫ي‬َ‫ف‬ ‫ي‬
‫ه‬‫ي‬
‫ر‬ْ
‫َم‬‫أ‬
‫ي‬
‫يه‬‫ي‬‫ن‬
ُ
‫ول‬ُ
‫ص‬ُ
‫ح‬ َ
‫ك‬‫ي‬‫ل‬َ
‫ذ‬ ُ
‫ن‬َّ
‫م‬َ
‫ض‬َ‫ت‬َ‫ي‬َ
‫و‬
‫ي‬
‫إ‬َ‫ف‬ ‫ي‬
‫ه‬‫ي‬‫ال‬َ
‫و‬ْ
‫َح‬‫ي‬
‫ِب‬ ُ‫ه‬َ
‫ار‬َ‫ب‬ْ
‫خ‬‫ي‬‫إ‬ ُ
‫ر‬‫ي‬‫ث‬ْ
‫ؤ‬ُ‫ي‬ َ
‫ال‬ ْ
‫د‬َ‫ق‬ ُ‫ه‬َّ‫ن‬‫ي‬
‫إ‬َ‫ف‬ ‫املسؤول‬ ‫حق‬ ‫يف‬ ‫ي‬
‫ج‬َ
‫ر‬َْ
‫اْل‬
‫ي‬
‫يف‬ ُ‫ه‬َ‫ب‬َ
‫ذ‬َ
‫ك‬ ْ
‫ن‬‫ي‬‫إ‬َ
‫و‬ ‫ي‬
‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ
‫ع‬ َّ
‫ق‬َ
‫ش‬ ُ‫ه‬ََ
‫رب‬ْ
‫َخ‬‫أ‬ ْ
‫ن‬
َ‫ب‬ْ
‫خ‬‫ي‬ْ
‫اإل‬
ُ‫ه‬ْ‫ت‬َ
‫ق‬‫ي‬َ
‫ْل‬ َ
‫يض‬‫ي‬
‫ر‬ْ‫َّع‬‫الت‬ َ
‫ف‬َّ‫ل‬َ
‫ك‬َ‫ت‬ ْ
‫َو‬‫أ‬ ‫ي‬
‫ر‬‫ا‬
‫ي‬
‫ب‬َ
‫َد‬ْ
‫اْل‬ َ‫وء‬ُ
‫س‬ َ
‫ب‬َ
‫ك‬َ‫ت‬ْ
‫ار‬ ُ‫ه‬َ‫اب‬َ
‫و‬َ
‫ج‬ َ
‫ل‬َْ
‫َُه‬‫أ‬ ْ
‫ن‬‫ي‬‫إ‬َ
‫و‬ ُ‫ة‬َّ
‫ق‬َ
‫ش‬َ
‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬
"

More Related Content

Similar to HADIS TEMATIK BAB ADAB BERTANYA

Id forty hadith_of_nawawi
Id forty hadith_of_nawawiId forty hadith_of_nawawi
Id forty hadith_of_nawawi
Aris Munandar
 
Bahasa Arab - At-Tawaabi' Lismil Marfuu'
Bahasa Arab - At-Tawaabi' Lismil Marfuu'Bahasa Arab - At-Tawaabi' Lismil Marfuu'
Bahasa Arab - At-Tawaabi' Lismil Marfuu'
Haristian Sahroni Putra
 
Umroh transformatif smg 2014
Umroh transformatif smg 2014Umroh transformatif smg 2014
Umroh transformatif smg 2014
Fori Suwargono
 
Id the book_of_tawheed
Id the book_of_tawheedId the book_of_tawheed
Id the book_of_tawheed
novallich
 
Id the book_of_tawheed
Id the book_of_tawheedId the book_of_tawheed
Id the book_of_tawheed
novallich
 
Ihya ulumuddin dalam pandangan para ulama
Ihya ulumuddin dalam pandangan para ulamaIhya ulumuddin dalam pandangan para ulama
Ihya ulumuddin dalam pandangan para ulama
Srijb Mms
 
Kerangka dasar-ajaran-islam h
Kerangka dasar-ajaran-islam hKerangka dasar-ajaran-islam h
Kerangka dasar-ajaran-islam h
jay fajar
 

Similar to HADIS TEMATIK BAB ADAB BERTANYA (20)

TUGAS-2 HADIS TEMATIK OLEH Lasmita Suarni. SM IV KPI-C FDK UINSU 2019/2020
TUGAS-2 HADIS TEMATIK OLEH Lasmita Suarni. SM IV KPI-C FDK UINSU 2019/2020TUGAS-2 HADIS TEMATIK OLEH Lasmita Suarni. SM IV KPI-C FDK UINSU 2019/2020
TUGAS-2 HADIS TEMATIK OLEH Lasmita Suarni. SM IV KPI-C FDK UINSU 2019/2020
 
Id forty hadith_of_nawawi
Id forty hadith_of_nawawiId forty hadith_of_nawawi
Id forty hadith_of_nawawi
 
Id forty hadith_of_nawawi
Id forty hadith_of_nawawiId forty hadith_of_nawawi
Id forty hadith_of_nawawi
 
Hadith 40 susunan imam an nawawi
Hadith 40 susunan imam an nawawiHadith 40 susunan imam an nawawi
Hadith 40 susunan imam an nawawi
 
Hadis arbain an nawawi
Hadis arbain an nawawiHadis arbain an nawawi
Hadis arbain an nawawi
 
Hadits Arba'in An Nawawi
Hadits Arba'in An Nawawi Hadits Arba'in An Nawawi
Hadits Arba'in An Nawawi
 
Tafsir al-fatihah
Tafsir al-fatihahTafsir al-fatihah
Tafsir al-fatihah
 
Materi 1 keutamaan mempelajari adab menuntut ilmu
Materi 1   keutamaan mempelajari adab menuntut ilmuMateri 1   keutamaan mempelajari adab menuntut ilmu
Materi 1 keutamaan mempelajari adab menuntut ilmu
 
Bahasa Arab - At-Tawaabi' Lismil Marfuu'
Bahasa Arab - At-Tawaabi' Lismil Marfuu'Bahasa Arab - At-Tawaabi' Lismil Marfuu'
Bahasa Arab - At-Tawaabi' Lismil Marfuu'
 
Umroh transformatif smg 2014
Umroh transformatif smg 2014Umroh transformatif smg 2014
Umroh transformatif smg 2014
 
Id the book_of_tawheed
Id the book_of_tawheedId the book_of_tawheed
Id the book_of_tawheed
 
Id the book_of_tawheed
Id the book_of_tawheedId the book_of_tawheed
Id the book_of_tawheed
 
TUGAS-2 HADIS TEMATIK DAKWAH OLEH Efrilia Dewi. SM IV KPI-C FDK UINSU 2019/2020
TUGAS-2 HADIS TEMATIK DAKWAH  OLEH Efrilia Dewi. SM IV KPI-C FDK UINSU 2019/2020TUGAS-2 HADIS TEMATIK DAKWAH  OLEH Efrilia Dewi. SM IV KPI-C FDK UINSU 2019/2020
TUGAS-2 HADIS TEMATIK DAKWAH OLEH Efrilia Dewi. SM IV KPI-C FDK UINSU 2019/2020
 
Makalah shalat
Makalah shalatMakalah shalat
Makalah shalat
 
Makalah ijtihad stais
Makalah ijtihad staisMakalah ijtihad stais
Makalah ijtihad stais
 
Sesi 01 prakata – hadith online
Sesi 01  prakata – hadith onlineSesi 01  prakata – hadith online
Sesi 01 prakata – hadith online
 
Adab belajar MTsN Lampihong.pptx
Adab belajar MTsN Lampihong.pptxAdab belajar MTsN Lampihong.pptx
Adab belajar MTsN Lampihong.pptx
 
Ihya ulumuddin dalam pandangan para ulama
Ihya ulumuddin dalam pandangan para ulamaIhya ulumuddin dalam pandangan para ulama
Ihya ulumuddin dalam pandangan para ulama
 
Kerangka dasar-ajaran-islam h
Kerangka dasar-ajaran-islam hKerangka dasar-ajaran-islam h
Kerangka dasar-ajaran-islam h
 
Makalah : IMAN
Makalah : IMANMakalah : IMAN
Makalah : IMAN
 

More from Mohd Hassan (12)

HADIS TEMATIK BAB JILATAN ANJING PADA BEKAS
HADIS TEMATIK BAB JILATAN ANJING PADA BEKASHADIS TEMATIK BAB JILATAN ANJING PADA BEKAS
HADIS TEMATIK BAB JILATAN ANJING PADA BEKAS
 
HADIS TEMATIK BAB KAEDAH TAYAMMUM
HADIS TEMATIK BAB KAEDAH TAYAMMUMHADIS TEMATIK BAB KAEDAH TAYAMMUM
HADIS TEMATIK BAB KAEDAH TAYAMMUM
 
hukum wanita sebagai pemimpin
hukum wanita sebagai pemimpinhukum wanita sebagai pemimpin
hukum wanita sebagai pemimpin
 
Hukum Non-Muslim menjadi pemimpin.pdf
Hukum Non-Muslim menjadi pemimpin.pdfHukum Non-Muslim menjadi pemimpin.pdf
Hukum Non-Muslim menjadi pemimpin.pdf
 
HUKUM HAKAM ORANG KELAINAN UPAYA (1).pdf
HUKUM HAKAM ORANG KELAINAN UPAYA (1).pdfHUKUM HAKAM ORANG KELAINAN UPAYA (1).pdf
HUKUM HAKAM ORANG KELAINAN UPAYA (1).pdf
 
HADITH AHKAM MUZIK
HADITH AHKAM   MUZIKHADITH AHKAM   MUZIK
HADITH AHKAM MUZIK
 
HADIS TEMATIK FESYEN BERHIAS TABARRUJ (1).pdf
HADIS TEMATIK  FESYEN BERHIAS TABARRUJ (1).pdfHADIS TEMATIK  FESYEN BERHIAS TABARRUJ (1).pdf
HADIS TEMATIK FESYEN BERHIAS TABARRUJ (1).pdf
 
KESEDIHAN MENURUT KACA MATA SUNNAH DAN PSIKOLOGI
 KESEDIHAN MENURUT KACA MATA SUNNAH DAN PSIKOLOGI KESEDIHAN MENURUT KACA MATA SUNNAH DAN PSIKOLOGI
KESEDIHAN MENURUT KACA MATA SUNNAH DAN PSIKOLOGI
 
pergaulan bebas HADITH TEMATIK
pergaulan bebas HADITH TEMATIKpergaulan bebas HADITH TEMATIK
pergaulan bebas HADITH TEMATIK
 
HADIS TEMATIK RAMALAN ZODIAK.pdf
HADIS TEMATIK RAMALAN ZODIAK.pdfHADIS TEMATIK RAMALAN ZODIAK.pdf
HADIS TEMATIK RAMALAN ZODIAK.pdf
 
Hadis Tematik Kerjaya Wanita
 Hadis Tematik Kerjaya Wanita  Hadis Tematik Kerjaya Wanita
Hadis Tematik Kerjaya Wanita
 
kelemahan wanita latest.pdf
kelemahan wanita latest.pdfkelemahan wanita latest.pdf
kelemahan wanita latest.pdf
 

Recently uploaded

konsep pidato Bahaya Merokok bagi kesehatan
konsep pidato Bahaya Merokok bagi kesehatankonsep pidato Bahaya Merokok bagi kesehatan
konsep pidato Bahaya Merokok bagi kesehatan
SuzanDwiPutra
 
Materi Bid PPM Bappeda Sos Pemutakhiran IDM 2024 di kec Plumbon.pptx
Materi Bid PPM Bappeda Sos Pemutakhiran  IDM 2024 di kec Plumbon.pptxMateri Bid PPM Bappeda Sos Pemutakhiran  IDM 2024 di kec Plumbon.pptx
Materi Bid PPM Bappeda Sos Pemutakhiran IDM 2024 di kec Plumbon.pptx
AvivThea
 
perwalian IKLIM SEKOLAH AMAN Mencegah Intoleransi.pptx
perwalian IKLIM SEKOLAH AMAN Mencegah Intoleransi.pptxperwalian IKLIM SEKOLAH AMAN Mencegah Intoleransi.pptx
perwalian IKLIM SEKOLAH AMAN Mencegah Intoleransi.pptx
Mas PauLs
 
kerajaan-kerajaan hindu-budha di indonesia.ppt
kerajaan-kerajaan hindu-budha di indonesia.pptkerajaan-kerajaan hindu-budha di indonesia.ppt
kerajaan-kerajaan hindu-budha di indonesia.ppt
putrisari631
 
Power point materi IPA pada materi unsur
Power point materi IPA pada materi unsurPower point materi IPA pada materi unsur
Power point materi IPA pada materi unsur
DoddiKELAS7A
 

Recently uploaded (20)

PPDB SMAN 1 SURADE - PROV JABAR 2024 / 2025
PPDB SMAN 1 SURADE - PROV JABAR 2024 / 2025PPDB SMAN 1 SURADE - PROV JABAR 2024 / 2025
PPDB SMAN 1 SURADE - PROV JABAR 2024 / 2025
 
MODUL AJAR SENI RUPA KELAS 5 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR SENI RUPA KELAS 5 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR SENI RUPA KELAS 5 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR SENI RUPA KELAS 5 KURIKULUM MERDEKA.pdf
 
Aksi Nyata PMM - Merancang Pembelajaran berdasarkan Perkembangan Peserta Didi...
Aksi Nyata PMM - Merancang Pembelajaran berdasarkan Perkembangan Peserta Didi...Aksi Nyata PMM - Merancang Pembelajaran berdasarkan Perkembangan Peserta Didi...
Aksi Nyata PMM - Merancang Pembelajaran berdasarkan Perkembangan Peserta Didi...
 
konsep pidato Bahaya Merokok bagi kesehatan
konsep pidato Bahaya Merokok bagi kesehatankonsep pidato Bahaya Merokok bagi kesehatan
konsep pidato Bahaya Merokok bagi kesehatan
 
Ppt kelompok 6 (preeklamsia ringan).pptx
Ppt kelompok 6 (preeklamsia ringan).pptxPpt kelompok 6 (preeklamsia ringan).pptx
Ppt kelompok 6 (preeklamsia ringan).pptx
 
Materi Bid PPM Bappeda Sos Pemutakhiran IDM 2024 di kec Plumbon.pptx
Materi Bid PPM Bappeda Sos Pemutakhiran  IDM 2024 di kec Plumbon.pptxMateri Bid PPM Bappeda Sos Pemutakhiran  IDM 2024 di kec Plumbon.pptx
Materi Bid PPM Bappeda Sos Pemutakhiran IDM 2024 di kec Plumbon.pptx
 
P5 Gaya Hidup berkelanjutan gaya hidup b
P5 Gaya Hidup berkelanjutan gaya hidup bP5 Gaya Hidup berkelanjutan gaya hidup b
P5 Gaya Hidup berkelanjutan gaya hidup b
 
E-modul materi Ekosistem Kelas 10 SMA (Preview)
E-modul materi Ekosistem Kelas 10 SMA (Preview)E-modul materi Ekosistem Kelas 10 SMA (Preview)
E-modul materi Ekosistem Kelas 10 SMA (Preview)
 
M5 Latihan Program Prolog Aritmatika.pptx
M5 Latihan Program Prolog Aritmatika.pptxM5 Latihan Program Prolog Aritmatika.pptx
M5 Latihan Program Prolog Aritmatika.pptx
 
MODUL AJAR IPAS KELAS 5 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR IPAS KELAS 5 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR IPAS KELAS 5 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR IPAS KELAS 5 KURIKULUM MERDEKA.pdf
 
perwalian IKLIM SEKOLAH AMAN Mencegah Intoleransi.pptx
perwalian IKLIM SEKOLAH AMAN Mencegah Intoleransi.pptxperwalian IKLIM SEKOLAH AMAN Mencegah Intoleransi.pptx
perwalian IKLIM SEKOLAH AMAN Mencegah Intoleransi.pptx
 
MODUL AJAR SENI MUSIK KELAS 5 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR SENI MUSIK KELAS 5 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR SENI MUSIK KELAS 5 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR SENI MUSIK KELAS 5 KURIKULUM MERDEKA.pdf
 
kerajaan-kerajaan hindu-budha di indonesia.ppt
kerajaan-kerajaan hindu-budha di indonesia.pptkerajaan-kerajaan hindu-budha di indonesia.ppt
kerajaan-kerajaan hindu-budha di indonesia.ppt
 
Lokakarya tentang Kepemimpinan Sekolah 1.pptx
Lokakarya tentang Kepemimpinan Sekolah 1.pptxLokakarya tentang Kepemimpinan Sekolah 1.pptx
Lokakarya tentang Kepemimpinan Sekolah 1.pptx
 
Power point materi IPA pada materi unsur
Power point materi IPA pada materi unsurPower point materi IPA pada materi unsur
Power point materi IPA pada materi unsur
 
Demokrasi dan Pendidikan Demokrasi kwn ppt.ppt
Demokrasi dan Pendidikan Demokrasi kwn ppt.pptDemokrasi dan Pendidikan Demokrasi kwn ppt.ppt
Demokrasi dan Pendidikan Demokrasi kwn ppt.ppt
 
MODUL AJAR SENI TARI KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR SENI TARI KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR SENI TARI KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR SENI TARI KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
 
UAS Matematika kelas IX 2024 HK_2024.pdf
UAS Matematika kelas IX 2024 HK_2024.pdfUAS Matematika kelas IX 2024 HK_2024.pdf
UAS Matematika kelas IX 2024 HK_2024.pdf
 
Obat pada masa kehamilan: uteretonik dan tokolitik
Obat pada masa kehamilan: uteretonik dan tokolitikObat pada masa kehamilan: uteretonik dan tokolitik
Obat pada masa kehamilan: uteretonik dan tokolitik
 
MODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 5 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 5 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 5 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR MATEMATIKA KELAS 5 KURIKULUM MERDEKA.pdf
 

HADIS TEMATIK BAB ADAB BERTANYA

  • 1. TEMA 1 ADAB MENUNTUT ILMU MOHD AMIRUL HASSAN AHMAD TAJUDDIN, MA Pensyarah Usuluddin Hadith FPI USAS
  • 3. ISU: BANYAK BERTANYA KEPADA GURU • Hadis-hadis di dalam tema bertanya adalah sangat banyak dimana sebahagiannya menunjukkan galakan dan sebahagian lain pula celaan. • Sebahagian orang menyangka bahawa banyak bertanya itu adalah tanda kurangnya adab kepada guru lalu berdalilkan dengan beberapa hadis sehingga ada ungkapan masyhur iaitu "barangsiapa banyak bertanya maka lemahlah imannya". • Untuk memahami isu ini kita perlu mengumpulkan keseluruhan hadis-hadis di bawah tema pertanyaan/persoalan lalu melakukan analisis terhadapnya berpandukan manhaj ilmi.
  • 5. Pengumpulan Hadith Berdasarkan Tajuk/Tema 1. Persoalan di dalam Bahasa Arab ialah ‫سأل‬ - ‫يسأل‬ – ‫سؤاال‬ 2. Untuk mencari dan mengumpulkan keseluruhan hadis berdasarkan kalimah ‫سأل‬ - ‫يسأل‬ – ‫سؤاال‬ , maka kita manfaatkan Maktabah Syamilah dengan memasukkan kalimah tadi pada bahagian ‫البحث‬ dengan filter ‫كتب‬ ‫السنة‬ . Rujuk gambar pada slides berikut. 3. Rujuk pensyarah bagi menggunakan kemahiran mencari hadis menggunakan maktabah Syamilah bagi mereka yang tidak pernah terdedah dengan software ini.
  • 6. Hasil Pencarian dari kalimah ‫السؤال‬
  • 7. Hadis-hadis Terkumpul Hadis-hadis Celaan Banyak Bertanya .1 ُ ‫ول‬ُ ‫ق‬َ‫ي‬ َ ‫م‬َّ‫ل‬َ ‫س‬َ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ ‫ع‬ َُّ ‫اَّلل‬ ‫ى‬َّ‫ل‬َ ‫ص‬ َّ‫ي‬ ‫َِّب‬‫ن‬‫ال‬ : " ْ ‫م‬ُ ‫ك‬َ‫ل‬ َ‫ه‬‫ي‬ ‫ر‬َ ‫ك‬ََّ ‫اَّلل‬ َّ ‫ن‬‫ي‬‫إ‬ َ‫ة‬َ ‫ر‬ْ‫ث‬َ ‫ك‬َ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ال‬َ ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫ة‬َ ‫اع‬َ ‫ض‬‫ي‬‫إ‬َ ‫و‬ َ ‫ال‬َ‫ق‬َ ‫و‬ َ ‫يل‬‫ي‬‫ق‬ ‫ا‬ ‫ًث‬ َ ‫َل‬َ‫ث‬ ‫ي‬ ‫ال‬َ ‫ؤ‬ُّ ‫الس‬ " ‫ابب‬ ‫يف‬ ‫البخاري‬ ‫أخرجه‬ ‫ي‬ ‫هللا‬ ‫ي‬ ‫ل‬ْ ‫و‬َ‫ق‬ َ ‫اَل‬َ ‫ع‬َ‫ت‬ { ‫ا‬‫ا‬‫ف‬‫ا‬َْ ‫ْل‬‫ي‬‫إ‬ َ ‫َّاس‬‫ن‬‫ال‬ َ ‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ ‫س‬َ‫ي‬ ‫ال‬ } & َ ‫و‬ ‫ي‬ ‫يه‬‫ي‬‫ن‬ْ‫ع‬َ‫ي‬ َ ‫ال‬ ‫ا‬َ ‫م‬ ‫ي‬ ‫ف‬ُّ‫ل‬َ ‫ك‬َ‫ت‬َ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ال‬َ ‫ؤ‬ُّ ‫الس‬ ‫ي‬ ‫ة‬َ ‫ر‬ْ‫ث‬َ ‫ك‬ ْ ‫ن‬‫ي‬ ‫م‬ ُ‫ه‬َ ‫ر‬ْ ‫ك‬ُ‫ي‬ ‫ا‬َ ‫م‬ ُ ‫ب‬َ ‫اب‬ َ ‫اَل‬َ ‫ع‬َ‫ت‬ ُ‫ه‬ُ‫ل‬ْ ‫و‬َ‫ق‬ { ُ‫ت‬ ْ ‫ن‬‫ي‬‫إ‬ َ‫اء‬َ‫ي‬ْ ‫ش‬َ‫أ‬ ْ ‫ن‬َ ‫ع‬ ‫ا‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ ‫س‬َ‫ت‬ ‫ال‬ ْ ‫م‬ُ ‫ك‬ْ ‫ؤ‬ُ ‫س‬َ‫ت‬ ْ ‫م‬ُ ‫ك‬َ‫ل‬ َ ‫د‬ْ‫ب‬ } .2 ‫هللا‬ ‫رسول‬ ‫قال‬ : « ‫ف‬ ،‫استطعتم‬ ‫ما‬ ‫منه‬ ‫ا‬‫و‬‫فأت‬ ‫تكم‬‫ر‬‫أم‬ ‫وما‬ ،‫وه‬ُ‫ب‬‫ي‬‫ن‬َ‫فاجت‬ ‫كم‬ُ‫هنيت‬ ‫ما‬ ،‫كتكم‬ ‫تر‬ ‫ما‬ ‫وين‬ُ ‫ذر‬ ‫كثرة‬‫قبلكم‬ ‫كان‬‫من‬ ‫أهلك‬ ‫إمنا‬ ‫اهلم‬‫ؤ‬‫س‬ ‫أنبيائهم‬ ‫على‬ ‫اختَلفهم‬‫و‬ » ‫ومسلم‬ ‫البخاري‬ ‫أخرجه‬ .3 ‫هللا‬ َ ‫رسول‬ ‫أن‬ - ‫وسلم‬ ‫عليه‬ ‫هللا‬ ‫صلى‬ - ‫قال‬ : « ‫من‬ ‫ا‬‫ا‬‫جرم‬ ‫املسلمني‬ ‫يف‬ ‫املسلمني‬ َ ‫أعظم‬ ‫إن‬ ‫سأل‬ ‫شي‬ ‫عن‬ ،‫الناس‬ ‫على‬ ‫م‬َّ ‫ر‬ ُ ‫ُي‬ ‫مل‬ ‫ء‬ ‫ي‬ ‫أجل‬ ‫من‬ َ ‫م‬‫ي‬ ‫ر‬ُ ‫فح‬ ‫ي‬ ‫ه‬‫ي‬‫سألت‬َ ‫م‬ » . ‫داود‬ ‫َبو‬‫أ‬‫و‬ ‫ومسلم‬ ‫البخاري‬ ‫أخرجه‬ .4 َ ‫ال‬َ‫ق‬ ٍ ‫د‬ْ‫ع‬َ ‫س‬ ْ ‫ن‬َ ‫ع‬ : ‫ي‬‫ي‬ ‫َِّب‬‫ن‬‫ال‬ ‫ي‬ ‫ر‬ْ ‫َم‬‫أ‬ ْ ‫ن‬‫ي‬ ‫م‬ ‫ي‬ ‫ء‬ْ ‫َّي‬ ‫الش‬ ‫ي‬ ‫ن‬َ ‫ع‬ َ ‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫اء‬َ ‫س‬َ‫ت‬َ‫ي‬ ُ ‫َّاس‬‫ن‬‫ال‬ َ ‫ن‬‫ا‬َ ‫ك‬ - َ ‫م‬َّ‫ل‬َ ‫س‬َ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ ‫ع‬ َُّ ‫اَّلل‬ ‫ى‬َّ‫ل‬َ ‫ص‬ - ُ ‫س‬َ ‫ر‬ َ ‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ ‫س‬َ‫ي‬ ‫ي‬َّ ‫اَّلل‬ َ ‫ول‬ - َُّ ‫اَّلل‬ ‫ى‬َّ‫ل‬َ ‫ص‬ َ ‫م‬َّ‫ل‬َ ‫س‬َ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ ‫ع‬ - َْ ‫ُي‬ َّ ‫َّت‬َ ‫ح‬ ‫ي‬ ‫يه‬‫ي‬‫ف‬ َ ‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ ‫س‬َ‫ي‬ َ ‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬‫ا‬َ ‫ز‬َ‫ي‬ َ ‫َل‬َ‫ف‬ ،ٌ ‫ل‬ َ ‫َل‬َ ‫ح‬ َ ‫و‬ُ ‫ه‬َ ‫و‬ ْ ‫م‬‫ي‬ ‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ ‫ع‬ َ ‫م‬ُ ‫ر‬ . ‫ي‬ ‫ع‬‫ي‬‫ي‬‫ب‬َّ ‫الر‬ ُ ‫ن‬ْ‫ب‬ ُ ‫س‬ْ‫ي‬َ‫ق‬ ‫ي‬ ‫يه‬‫ي‬‫ف‬َ ‫و‬ ،ُ ‫ار‬َّ ‫ز‬َ‫ب‬ْ‫ل‬‫ا‬ ُ‫اه‬َ ‫و‬َ ‫ر‬ ،ُ ‫ن‬‫ا‬َ‫ي‬ْ ‫ف‬ُ ‫س‬َ ‫و‬ ُ‫ة‬َ‫ب‬ْ‫ع‬ُ ‫ش‬ ُ‫ه‬َ ‫ق‬َّ‫ث‬َ ‫و‬ ، ‫ا‬َُ ‫ُه‬ُْ ‫ْي‬َ ‫غ‬َ ‫و‬ ٍ ‫ني‬‫ي‬‫ع‬َ ‫م‬ ُ ‫ن‬ْ‫ب‬ َ ‫َي‬َْ ‫ُي‬َ ‫و‬ ُ ‫د‬َْ ‫َْح‬‫أ‬ ُ‫ه‬َ ‫ف‬َّ ‫ع‬َ ‫ض‬َ ‫و‬ .
  • 8. Hadis-hadis Terkumpul (2) Hadis-hadis Celaan Banyak Bertanya .5 ‫قال‬ ‫رسول‬ ‫هللا‬ - ‫صلى‬ ‫هللا‬ ‫عليه‬ ‫وسلم‬ - : « ‫قال‬ ‫هللا‬ ‫عز‬ ‫وجل‬ : « ‫إن‬ ‫تك‬َّ ‫ُم‬‫أ‬ ‫ال‬ ‫الون‬‫ز‬‫ي‬ ‫يقولون‬ : ‫ما‬ ‫كذا‬ ‫؟‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫كذا‬ ‫؟‬ ‫حَّت‬ ‫ا‬‫و‬‫ل‬‫و‬‫يق‬ : ‫هذا‬ ‫هللا‬ ُ ‫خالق‬ ‫اخللق‬ ‫فمن‬ ‫خلق‬ ‫هللا‬ ‫عز‬ ‫وجل؟‬ » ‫أخرجه‬ ‫البخاري‬ ‫ومسلم‬ .6 ‫معاوية‬ ‫بن‬ ‫أيب‬ ‫سفيان‬ - ‫رضي‬ ‫هللا‬ ‫عنه‬ - ‫أن‬ ‫رسول‬ ‫هللا‬ ‫صلى‬ ‫هللا‬ ‫عليه‬ ‫وسلم‬ : « ‫هنى‬ ‫عن‬ ‫وطات‬ُ‫ل‬‫الغ‬ » ‫أخرجه‬ ‫أبو‬ ‫داود‬ .7 ‫أبو‬ ‫يرة‬‫ر‬‫ه‬ - ‫رضي‬ ‫هللا‬ ‫عنه‬ - ،‫يرفعه‬ ‫قال‬ : « ُ ‫ار‬َ ‫ر‬‫ي‬ ‫ش‬ ‫َّاس‬‫ن‬‫ال‬ : ‫الذين‬ ‫يسألون‬ ‫عن‬ ‫ار‬‫ر‬‫ي‬ ‫ش‬ ‫املسائل‬ ‫كي‬ ‫ا‬‫و‬ُ‫ط‬‫ي‬‫ل‬َ‫غ‬ُ‫ي‬ ‫هبا‬ ‫العلماء‬ » .8 ْ ‫ن‬َ ‫ع‬ ٍ ‫ر‬‫ي‬ ‫ام‬َ ‫ع‬ َ ‫و‬ُ ‫ه‬ ُّ‫ي‬ ‫ِب‬ْ‫َّع‬ ‫الش‬ َ ‫ال‬َ‫ق‬ : َ ‫ل‬‫ي‬‫ئ‬ُ ‫س‬ ٌ ‫ار‬َّ ‫م‬َ ‫ع‬ َ ‫ي‬‫ي‬ ‫ض‬َ ‫ر‬ َُّ ‫اَّلل‬ ُ‫ه‬ْ‫ن‬َ ‫ع‬ ْ ‫ن‬َ ‫ع‬ ٍ ‫ة‬َ‫ل‬َ‫أ‬ْ ‫س‬َ ‫م‬ َ ‫ال‬َ ‫ق‬َ‫ف‬ : َ ‫ن‬‫ا‬َ ‫ك‬ ‫ا‬َ ‫ذ‬َ ‫ه‬ ‫؟‬ُ ‫د‬ْ‫ع‬َ‫ب‬ ‫ا‬‫و‬ُ‫ل‬‫ا‬َ‫ق‬ : ، َ ‫ال‬ َ ‫ال‬َ‫ق‬ : َ ‫د‬ َ ‫ون‬ُ‫ع‬ َّ ‫َّت‬َ ‫ح‬ ،َ ‫ن‬‫و‬ُ ‫ك‬َ‫ي‬ ‫ا‬َ ‫ذ‬‫ي‬ ‫إ‬َ‫ف‬ َ ‫ن‬‫ا‬َ ‫ك‬ ‫ا‬َ ‫اه‬َ‫ن‬ْ‫ث‬ََ ‫َب‬ ْ ‫م‬ُ ‫ك‬َ‫ل‬ . .9 ‫وقال‬ ‫أنس‬ ‫سأل‬ ‫الناس‬ ‫رسول‬ ‫هللا‬ ‫ا‬‫ا‬‫يوم‬ ‫ا‬‫و‬‫فأكثر‬ ‫عليه‬ ‫أغضبوه‬‫و‬ ‫فصعد‬ ‫املنرب‬ ‫وقال‬ ‫سلوين‬ ‫ال‬ ‫تسألو‬ ‫ين‬ ‫عن‬ ‫شيء‬ ‫إال‬ ‫أنبأتكم‬ ‫به‬ ‫فقام‬ ‫إليه‬ ‫رجل‬ ‫فقال‬ ‫اي‬ ‫رسول‬ ‫هللا‬ ‫من‬ ‫أيب‬ ‫فقال‬ ‫أبوك‬ ‫حذافة‬ ‫فقام‬ ‫إليه‬ ‫شاابن‬ ‫ان‬‫و‬‫أخ‬ ‫فقاال‬ ‫اي‬ ‫رسول‬ ‫هللا‬ ‫من‬ ‫ا‬‫ن‬‫أبو‬ ‫فقال‬ ‫كما‬ ‫أبو‬ ‫الذي‬ ‫تدعيان‬ ‫إليه‬ ‫مث‬ ‫قام‬ ‫إليه‬ ‫رجل‬ ‫آخر‬ ‫فقال‬ ‫اي‬ ‫رسول‬ ‫هللا‬ ‫أيف‬ ‫اجلنة‬ ‫أن‬ ‫أم‬ ‫يف‬ ‫النار‬ ‫فقال‬ ‫ال‬ ‫بل‬ ‫يف‬ ‫النار‬ ‫فلما‬ ‫أى‬‫ر‬ ‫الناس‬ ‫غضب‬ ‫رسول‬ ‫هللا‬ ‫صلى‬ ‫هللا‬ ‫عليه‬ ‫وسلم‬ ‫ا‬‫و‬‫أمسك‬ ‫فقام‬ ‫إليه‬ ‫عمر‬ ‫رضي‬ ‫هللا‬ ‫عنه‬ ‫فقال‬ ‫رضينا‬ ‫ابهلل‬ ‫ا‬‫اب‬‫ر‬ ‫وابإلسَلم‬ ‫ا‬‫ا‬‫دين‬ ‫مبحمد‬‫و‬ ‫صلى‬ ‫هللا‬ ‫عليه‬ ‫وسلم‬ ‫ا‬‫ا‬‫نبي‬ ‫فقال‬ ‫اجلس‬ ‫اي‬ ‫عمر‬ ‫رْحك‬ ‫هللا‬ ‫إنك‬ ‫ما‬ ‫علمت‬ ‫ملوفق‬
  • 9. Hadis-hadis Terkumpul (3) Hadis-Hadis Galakan Bertanya .1 ‫ي‬ ‫ن‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ن‬ْ‫اب‬ ٍ ‫اس‬َّ‫ب‬َ ‫ع‬ َ ‫ال‬َ‫ق‬ : ‫ا‬َ ‫م‬ ُ ‫ت‬ْ‫َي‬‫أ‬َ ‫ر‬ ‫ا‬‫ا‬ ‫م‬ْ ‫و‬َ‫ق‬ ‫ا‬‫ا‬ْ ‫ْي‬َ ‫خ‬ ْ ‫ن‬‫ي‬ ‫م‬ ‫ي‬ ‫اب‬َ ‫ح‬ْ ‫َص‬‫أ‬ ‫ي‬ ‫ول‬ُ ‫س‬َ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ي‬َّ ‫َّلل‬ ‫ا‬َ ‫م‬ ُ‫وه‬ُ‫ل‬َ‫أ‬َ ‫س‬ َّ ‫ال‬‫ي‬‫إ‬ ْ ‫ن‬َ ‫ع‬ َ ‫ث‬ َ ‫َل‬َ‫ث‬ َ‫ة‬َ ‫ر‬ْ ‫ش‬َ ‫ع‬ َ ‫م‬ ‫ا‬‫ة‬َ‫ل‬َ‫أ‬ْ ‫س‬ َّ ‫َّت‬َ ‫ح‬ ،َ ‫ض‬‫ي‬‫ب‬ُ‫ق‬ َّ ‫ن‬ُ ‫ه‬ُّ‫ل‬ُ ‫ك‬ ‫ي‬ ‫يف‬ ‫ي‬ ‫آن‬ْ ‫ر‬ُ ‫ق‬ْ‫ل‬‫ا‬ { َ ‫ك‬َ‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ ‫س‬َ‫ي‬ ‫ي‬ ‫ن‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ر‬ْ ‫َّه‬ ‫الش‬ ‫ي‬ ‫ام‬َ ‫ر‬َْ ‫اْل‬ } [ ‫البقرة‬ : 217 ] َ ‫و‬ { َ‫ي‬ َ ‫ك‬َ‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ ‫س‬ ‫ي‬ ‫ن‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ر‬ْ ‫م‬َْ ‫اخل‬ ْ‫ي‬َ ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬َ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫س‬ } [ ‫البقرة‬ : 219 ] . َ ‫و‬ { َ ‫ك‬َ‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ ‫س‬َ‫ي‬ ‫ي‬ ‫ن‬َ ‫ع‬ ‫ى‬َ ‫ام‬َ‫ت‬َ‫ي‬ْ‫ل‬‫ا‬ } [ ‫البقرة‬ : 220 ] . { َ ‫ك‬َ‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ ‫س‬َ‫ي‬َ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ن‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫يض‬‫ي‬ ‫ح‬َ ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ } [ ‫البقرة‬ : 222 ] . َ ‫و‬ { َ ‫ك‬َ‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ ‫س‬َ‫ي‬ ‫ي‬ ‫ن‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ال‬َ ‫ف‬ْ‫َن‬ْ ‫اْل‬ } [ ‫اْلنفال‬ : 1 ] . َ ‫و‬ { َ‫ي‬ َ ‫ك‬َ‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ ‫س‬ ‫ا‬َ ‫ذ‬‫ا‬َ ‫م‬ َ ‫ن‬‫و‬ُ ‫ق‬‫ي‬ ‫ف‬ْ‫ن‬ُ‫ي‬ } [ ‫البقرة‬ : 215 ] . ‫ا‬َ ‫م‬ ‫ا‬‫و‬ُ‫ن‬‫ا‬َ ‫ك‬ َ‫ي‬ َ ‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ ‫س‬ َّ ‫ال‬‫ي‬‫إ‬ ‫ا‬َّ ‫م‬َ ‫ع‬ َ‫ي‬ ْ ‫م‬ُ ‫ه‬ُ‫ع‬َ ‫ف‬ْ‫ن‬ . َ ‫ال‬َ‫ق‬ : ُ ‫ل‬َّ ‫َو‬‫أ‬َ ‫و‬ ْ ‫ن‬َ ‫م‬ َ ‫اف‬َ‫ط‬ ‫ي‬ ‫ت‬ْ‫ي‬َ‫ب‬ْ‫ل‬‫ي‬ ‫اب‬ ،ُ‫ة‬َ ‫ك‬‫ي‬‫ئ‬ َ ‫َل‬َ ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ َّ ‫ن‬‫ي‬‫إ‬َ ‫و‬ ‫ا‬َ ‫م‬ َْ ‫ني‬َ‫ب‬ ‫ي‬ ‫ر‬َ ‫ج‬َْ ‫اْل‬ َ ‫َل‬‫ي‬‫إ‬ ْ ‫ك‬ ُّ ‫الر‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ي‬‫ي‬ ‫اين‬َ ‫م‬َ‫ي‬ْ‫ل‬‫ا‬ ٌ ‫ور‬ُ‫ب‬ُ ‫ق‬َ‫ل‬ ْ ‫ن‬‫ي‬ ‫م‬ ‫ي‬ ‫ر‬‫و‬ُ‫ب‬ُ‫ق‬ ،‫ي‬ ‫اء‬َ‫ي‬‫ي‬‫ب‬ْ‫ن‬َْ ‫اْل‬ َ ‫ك‬ َ ‫ن‬‫ا‬ ُّ‫ي‬ ‫َِّب‬‫ن‬‫ال‬ ‫ا‬َ ‫ذ‬‫ي‬‫إ‬ ُ‫اه‬َ ‫ذ‬‫آ‬ ُ‫ه‬ُ ‫م‬ْ ‫و‬َ‫ق‬ َ ‫ج‬َ ‫ر‬َ ‫خ‬ ْ ‫ن‬‫ي‬ ‫م‬ ‫ي‬ْ ‫ني‬َ‫ب‬ ْ ‫م‬‫ي‬ ‫ه‬‫ي‬ ‫ر‬ُ ‫ه‬ْ‫ظ‬َ‫أ‬ ُ ‫د‬ُ‫ب‬ْ‫ع‬َ‫ي‬ ََّ ‫اَّلل‬ ‫ا‬َ ‫يه‬‫ي‬‫ف‬ َّ ‫َّت‬َ ‫ح‬ َ ‫وت‬َُ ‫َي‬ . ُ‫اه‬َ ‫و‬َ ‫ر‬ ُّ ‫ي‬ ‫اين‬ََ ‫رب‬َّ‫ط‬‫ال‬ ‫ي‬ ‫يف‬ ،‫ي‬ ‫ْي‬‫ي‬‫ب‬َ ‫ك‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫ي‬ ‫يه‬‫ي‬‫ف‬َ ‫و‬ ُ‫اء‬َ‫ط‬َ‫ع‬ ُ ‫ن‬ْ‫ب‬ ، ‫ي‬ ‫ب‬‫ي‬‫ائ‬َّ ‫الس‬ َ ‫و‬ َ ‫و‬ُ ‫ه‬ ٌ ‫ة‬َ ‫ق‬‫ي‬‫ث‬ ُ‫َّه‬‫ن‬‫ي‬ ‫ك‬َ‫ل‬َ ‫و‬ ،َ ‫ط‬َ‫ل‬َ‫ت‬ْ ‫اخ‬ ُ‫ة‬َّ‫ي‬‫ي‬ ‫ق‬َ‫ب‬َ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ه‬‫ي‬‫ال‬َ ‫ج‬‫ي‬ ‫ر‬ ٌ ‫ات‬َ ‫ق‬‫ي‬‫ث‬ . « ‫جممع‬ ‫ائد‬‫و‬‫الز‬ ‫ومنبع‬ ‫ائد‬‫و‬‫الف‬ » ( 1 / 159 ) [ ُ ‫ب‬َ ‫اب‬ ‫ي‬ ‫ال‬َ ‫ؤ‬ُّ ‫الس‬ ‫ي‬ ‫اع‬َ ‫ف‬‫ي‬‫ت‬ْ‫ن‬ ‫ي‬ ‫َل‬‫ي‬‫ل‬ ْ ‫ن‬‫ي‬‫إ‬َ ‫و‬ َ ‫ر‬ُ‫ث‬َ ‫ك‬ ] .2 ْ ‫ن‬َ ‫ع‬َ ‫و‬ ‫ي‬ ‫َيب‬‫أ‬ ‫ى‬َ ‫وس‬ُ ‫م‬ َ ‫ال‬َ‫ق‬ : « َ ‫ن‬‫ا‬َ ‫ك‬ ُّ‫ي‬ ‫َِّب‬‫ن‬‫ال‬ ‫ا‬َ ‫ذ‬‫ي‬‫إ‬ ‫ى‬َّ‫ل‬َ ‫ص‬ َ ‫ر‬ْ ‫ج‬َ ‫ف‬ْ‫ل‬‫ا‬ ْ‫ف‬َ ‫ر‬َْ ‫اْن‬ ‫ا‬َ‫ن‬ ،‫ي‬ ‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬‫ي‬‫إ‬ ‫َّا‬‫ن‬‫ي‬ ‫م‬َ‫ف‬ ْ ‫ن‬َ ‫م‬ ُ‫ه‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ ‫س‬َ‫ي‬ ‫ي‬ ‫ن‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫آن‬ْ ‫ر‬ُ ‫ق‬ْ‫ل‬‫ا‬ ، ‫َّا‬‫ن‬‫ي‬ ‫م‬َ ‫و‬ ْ ‫ن‬َ ‫م‬ ُ‫ه‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ ‫س‬َ‫ي‬ ‫ي‬ ‫ن‬َ ‫ع‬ ، ‫ي‬ ‫ض‬‫ي‬‫ائ‬َ ‫ر‬َ ‫ف‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫َّا‬‫ن‬‫ي‬ ‫م‬َ ‫و‬ ْ ‫ن‬َ ‫م‬ ُ‫ه‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ ‫س‬َ‫ي‬ ‫ي‬ ‫ن‬َ ‫ع‬ َ ‫اي‬ْ ‫ؤ‬ُّ ‫الر‬ » . ُ‫اه‬َ ‫و‬َ ‫ر‬ ُّ ‫ي‬ ‫اين‬ََ ‫رب‬َّ‫ط‬‫ال‬ ‫ي‬ ‫يف‬ ،‫ي‬ ‫ْي‬‫ي‬‫ب‬َ ‫ك‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫ي‬ ‫يه‬‫ي‬‫ف‬َ ‫و‬ ُ ‫د‬َّ ‫م‬َُ ‫ُم‬ ُ ‫ن‬ْ‫ب‬ َ ‫ر‬َ ‫م‬ُ‫ع‬ ُّ ‫ي‬‫ي‬ ‫و‬َّ ‫الر‬ ، ُ‫ه‬َ ‫ف‬َّ ‫ع‬َ ‫ض‬ ‫و‬ُ‫َب‬‫أ‬ َ ‫د‬ُ ‫او‬َ ‫د‬ ‫و‬ُ‫َب‬‫أ‬َ ‫و‬ ،َ‫ة‬َ ‫ع‬ْ ‫ر‬ُ ‫ز‬ ُ‫ه‬َ ‫ق‬َّ‫ث‬َ ‫و‬َ ‫و‬ ُ ‫ن‬ْ‫اب‬ ‫ي‬ ‫ح‬ َ ‫ن‬‫ا‬َّ‫ب‬ . .3 ْ ‫ن‬َ ‫ع‬ ،ٍ ‫ع‬‫ي‬‫ف‬َ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫ن‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ن‬ْ‫اب‬ ،َ ‫ر‬َ ‫م‬ُ ‫ع‬ َ ‫ال‬َ‫ق‬ : َ ‫ال‬َ‫ق‬ ُ ‫ول‬ُ ‫س‬َ ‫ر‬ ‫ي‬َّ ‫اَّلل‬ ‫ى‬َّ‫ل‬َ ‫ص‬ ُ‫هللا‬ َ‫ل‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ه‬ْ‫ي‬ َ ‫م‬َّ‫ل‬َ ‫س‬َ ‫و‬ : « ُ ‫اد‬َ ‫ص‬‫ي‬‫ت‬ْ‫ق‬ ‫ي‬ ‫اال‬ ‫ي‬ ‫يف‬ ‫ي‬ ‫ة‬َ ‫ق‬َ ‫ف‬َّ‫الن‬ ْ ‫ص‬‫ي‬‫ن‬ ُ ‫ف‬ ، ‫ي‬ ‫ش‬ْ‫ي‬َ ‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬ ُ ‫د‬ُّ ‫د‬َ ‫َّو‬‫الت‬َ ‫و‬ َ ‫َل‬‫ي‬‫إ‬ ‫ي‬ ‫َّاس‬‫ن‬‫ال‬ ُ ‫ف‬ْ ‫ص‬‫ي‬‫ن‬ ، ‫ي‬ ‫ل‬ْ ‫ق‬َ ‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬ ُ ‫ن‬َ ‫س‬َ ‫ح‬َ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ال‬َ ‫ؤ‬ُّ ‫الس‬ ُ ‫ف‬ْ ‫ص‬‫ي‬‫ن‬ ‫ي‬ ‫م‬ْ‫ل‬‫ي‬‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬ » « ‫مسند‬ ‫الشهاب‬ ‫القضاعي‬ » ( 1 / 55 ) :
  • 10. Hadis-hadis Terkumpul (4) Hadis-hadis Galakan Bertanya .4 ْ ‫ن‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫د‬َّ ‫م‬َُ ‫ُم‬ ‫ي‬ ‫ن‬ْ‫ب‬ ،َ ‫ين‬‫ي‬ ‫ْي‬‫ي‬ ‫س‬ َ ‫ال‬َ‫ق‬ : ‫ا‬‫و‬ُ‫ن‬‫ا‬َ ‫ك‬ َ ‫ن‬ْ ‫و‬َ ‫ر‬َ‫ي‬ َ ‫ن‬ْ ‫س‬ُ ‫ح‬ ‫ي‬ ‫ال‬َ ‫ؤ‬ُّ ‫الس‬ ُ ‫يد‬‫ي‬ ‫ز‬َ‫ي‬ ‫ي‬ ‫يف‬ ْ ‫ق‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ي‬ ‫ل‬ُ ‫ج‬َّ ‫الر‬ . ‫العقل‬ ‫وفضله‬ ‫البن‬ ‫أيب‬ ‫الدنيا‬ » ( ‫ص‬ 54 ) : ‫ابب‬ ُ ‫ن‬ْ ‫س‬ُ ‫ح‬ ‫ي‬ ‫ال‬َ ‫ؤ‬ُّ ‫الس‬ ُ ‫يد‬‫ي‬ ‫ز‬َ‫ي‬ ‫ي‬ ‫يف‬ ‫ي‬ ‫ل‬ْ ‫ق‬َ ‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬ .5 ‫ي‬ ‫ن‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫اد‬َ ‫د‬ْ ‫ق‬‫ي‬ ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ - ‫ي‬ ‫ن‬ْ‫ع‬َ‫ي‬ : َ ‫ن‬ْ‫اب‬ ‫ي‬ ‫د‬َ ‫و‬ْ ‫اْلس‬ - َ ‫ال‬َ‫ق‬ : ُ ‫ت‬ْ‫ل‬ُ‫ق‬ ‫ي‬‫ي‬ ‫َِّب‬‫ن‬‫ل‬‫ي‬‫ل‬ : ٌ‫ء‬ْ ‫ي‬َ ‫ش‬ ُ‫ت‬ْ‫ع‬‫ي‬ ‫مس‬ ُ‫ه‬ َ ‫ك‬ْ‫ن‬‫ي‬ ‫م‬ ُ ‫ت‬ْ ‫ك‬َ ‫ك‬َ ‫ش‬ ‫؟‬‫ي‬ ‫يه‬‫ي‬‫ف‬ َ ‫ال‬َ‫ق‬ : " ‫ا‬َ ‫ذ‬‫إ‬ َّ ‫ك‬َ ‫ش‬ ْ ‫م‬ُ ‫ك‬ُ ‫د‬َ ‫َح‬‫أ‬ ‫يف‬ ‫ا‬ ،‫ي‬ ‫ر‬ْ ‫ْلم‬ َ‫ف‬ ‫ي‬ ‫ن‬ْ‫ل‬َ‫أ‬ْ ‫س‬َ‫ي‬ْ‫ل‬ ُ‫ه‬ْ‫ن‬َ ‫ع‬ " . َ ‫ال‬َ‫ق‬ : َ ‫ك‬ُ‫ل‬ْ ‫و‬َ‫ق‬ ‫يف‬ َ ‫ك‬ ‫ي‬ ‫اج‬َ ‫و‬ْ ‫َز‬‫أ‬ : " ‫ي‬ ‫إين‬ ‫و‬ُ ‫ج‬ْ ‫ْلر‬ َّ ‫ن‬َُ ‫هل‬ ْ ‫ن‬‫ي‬ ‫م‬ ‫ي‬‫ي‬ ‫د‬ْ‫ع‬َ‫ب‬ َ ‫ني‬‫ي‬ ‫يق‬‫ي‬ ‫د‬‫ي‬ ‫الص‬ " . َ ‫ال‬َ‫ق‬ : " ْ ‫ن‬َ ‫م‬َ ‫و‬ َ ‫ن‬‫ُّو‬ ‫د‬ُ‫ع‬َ‫ت‬ ‫؟‬َ ‫ني‬‫ي‬ ‫يق‬‫ي‬ ‫د‬‫ي‬ ‫الص‬ " . ‫ا‬َ‫ن‬ْ‫ل‬ُ ‫ق‬َ‫ف‬ : َ‫أ‬ َ ‫ن‬َ ‫د‬ َ ‫ال‬ْ ‫و‬ َ ‫ين‬‫ي‬ ‫ذ‬َّ‫ل‬‫ا‬ َ ‫ن‬‫و‬ُ ‫ك‬‫ي‬‫ل‬ْ ‫ه‬َ‫ي‬ ‫ا‬‫ا‬ ‫ار‬َ‫غ‬‫ي‬ ‫ص‬ . َ ‫ال‬َ‫ق‬ : " ،‫ال‬ ‫ون‬ُ ‫ق‬‫ي‬‫ي‬ ‫د‬‫ي‬ ‫الص‬ ( ‫مص‬ : 247 ) ُ ‫م‬ُ ‫ه‬ َ ‫ن‬‫ي‬ ‫و‬ُ‫ق‬‫ي‬ ‫د‬َ ‫ص‬َ‫ت‬ ُ ‫امل‬ ‫ا‬‫ًث‬ َ ‫َل‬َ‫ث‬ " . ‫اه‬‫و‬‫ر‬ ‫اين‬‫رب‬‫الط‬ ‫يف‬ ،‫الكبْي‬ ‫ورجاله‬ ‫ثقات‬ ‫كلهم‬ ‫إال‬ ‫أن‬ َ‫ة‬َ‫ب‬ْ‫ي‬َ ‫ر‬ُ‫ق‬ ‫قال‬ ‫الذ‬ ‫هِب‬ : ‫تفرد‬ ‫عنها‬ ‫ابن‬ ‫أخيها‬ ‫موسى‬ ‫بن‬ ‫يعقوب‬ ‫الزمعي‬ . .6 ْ ‫ن‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫د‬ْ‫ب‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫هللا‬ ‫ي‬ ‫ن‬ْ‫ب‬ ‫و‬‫ي‬ ‫ر‬ْ ‫م‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ن‬ْ‫ب‬ ،‫ي‬‫ي‬ ‫اص‬َ ‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ ‫ال‬َ‫ق‬ : ‫ا‬َ‫ن‬ْ‫ي‬َ‫ب‬ ُ ‫ن‬َْ ‫ْن‬ َ ‫د‬ْ‫ن‬‫ي‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ول‬ُ ‫س‬َ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫هللا‬ ‫ى‬َّ‫ل‬َ ‫ص‬ ُ‫هللا‬ ‫ي‬ ‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ ‫ع‬ َ ‫م‬َّ‫ل‬َ ‫س‬َ ‫و‬ ْ‫ذ‬‫ي‬‫إ‬ ُ‫ه‬َ‫اء‬َ ‫ج‬ ٌ ‫ل‬ُ ‫ج‬َ ‫ر‬ َ ‫ال‬َ ‫ق‬َ‫ف‬ : َ ‫اي‬ َ ‫ول‬ُ ‫س‬َ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫هللا‬ َ ‫ن‬ْ ‫ي‬ ‫رب‬ْ ‫َخ‬‫أ‬ ْ ‫ن‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫اب‬َ‫ي‬‫ي‬‫ث‬ ‫ي‬ ‫َّة‬‫ن‬َْ ‫اجل‬ ٌ ‫ق‬ُ‫ل‬ُ ‫َخ‬‫أ‬ ُ ‫ق‬َ‫ل‬ُْ ‫ُي‬ ْ ‫َو‬‫أ‬ ٌ ‫يج‬‫ي‬ ‫س‬َ‫ن‬ ،ُ ‫ج‬َ ‫س‬ْ‫ن‬ُ‫ي‬ َ ‫ك‬‫ي‬ ‫ح‬َ ‫ض‬َ‫ف‬ ُ ‫ض‬ْ‫ع‬َ‫ب‬ ْ ‫و‬َ ‫ق‬ْ‫ل‬‫ا‬ ،‫ي‬ ‫م‬ َ ‫ال‬َ ‫ق‬َ‫ف‬ ْ ‫م‬َُ ‫هل‬ : « َ ‫ن‬‫و‬ُ ‫ك‬َ ‫ح‬ْ ‫ض‬َ‫ت‬ َّ ‫َن‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫َل‬‫ي‬ ‫اه‬َ ‫ج‬ ُ ‫َل‬‫أ‬ْ ‫س‬َ‫ي‬ ‫ا‬‫ا‬ ‫م‬‫ي‬‫ال‬َ ‫ع‬ » ، َ ‫س‬َ‫ل‬َ ‫ج‬َ‫ف‬ ‫ا‬‫ا‬ ‫ْي‬‫ي‬ ‫س‬َ‫ي‬ ْ ‫َو‬‫أ‬ ، ‫ا‬ ‫يَل‬‫ي‬‫ل‬َ‫ق‬ َ ‫ال‬َ ‫ق‬َ‫ف‬ ُ ‫ول‬ُ ‫س‬َ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫هللا‬ ‫ى‬َّ‫ل‬َ ‫ص‬ ُ‫هللا‬ ‫ي‬ ‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ ‫ع‬ َ ‫م‬َّ‫ل‬َ ‫س‬َ ‫و‬ : « َ ‫ن‬ْ‫َي‬‫أ‬ ُ ‫ل‬‫ي‬‫ائ‬َّ ‫الس‬ ْ ‫ن‬َ ‫ع‬ ‫ي‬‫ث‬ ‫ي‬ ‫اب‬َ‫ي‬ ‫؟‬‫ي‬ ‫َّة‬‫ن‬َْ ‫اجل‬ » َ ‫ال‬َ‫ق‬ : ‫ا‬َ ‫ه‬ َ ‫و‬ُ ‫ه‬ ‫ا‬َ ‫ذ‬ َ ‫اي‬ َ ‫ول‬ُ ‫س‬َ ‫ر‬ ،‫ي‬ ‫هللا‬ َ ‫ال‬َ‫ق‬ : « َ ‫ال‬ ْ ‫ل‬َ‫ب‬ ُ ‫ق‬َّ ‫ق‬َ ‫ش‬ُ‫ت‬ ‫ا‬َ ‫ه‬ْ‫ن‬َ ‫ع‬ ُ ‫ر‬ََ ‫َث‬ ‫ي‬ ‫َّة‬‫ن‬َْ ‫اجل‬ » ، ‫ا‬ََ ‫هل‬‫ا‬َ‫ق‬ ‫ا‬ ‫ًث‬ َ ‫َل‬َ‫ث‬ . « ‫السنن‬ ‫الكربى‬ - ‫النسائي‬ - ‫ط‬ ‫الرسالة‬ » ( 5 / 375 ) ‫ابب‬ ُ ‫ك‬‫ي‬ ‫َّح‬ ‫الض‬ َ ‫د‬ْ‫ن‬‫ي‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ال‬َ ‫ؤ‬ُّ ‫الس‬ .7 َ ‫ال‬َ‫ق‬ ٍ ‫ر‬‫ي‬‫ب‬‫ا‬َ ‫ج‬ ْ ‫ن‬َ ‫ع‬َ ‫و‬ : َّ‫مث‬ ‫أسه‬َ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫يف‬ ُ‫ه‬َّ ‫ج‬َ ‫ش‬َ‫ف‬ ‫حجر‬ ‫منا‬ ‫رجَل‬ َ ‫اب‬َ ‫َص‬‫أ‬َ‫ف‬ ٍ ‫ر‬َ ‫ف‬َ ‫س‬ ‫ي‬ ‫يف‬ ‫ا‬َ‫ن‬ْ ‫ج‬َ ‫ر‬َ ‫خ‬ ُ ‫د‬‫ي‬َ ‫َت‬ ‫ل‬َ ‫ه‬ َ ‫ال‬َ ‫ق‬َ‫ف‬ ‫ابه‬َ ‫ح‬ْ ‫َص‬‫أ‬ َ ‫َل‬‫أ‬َ ‫س‬َ‫ف‬ َ ‫م‬َ‫ل‬َ‫ت‬ْ ‫اح‬ ‫ة‬َ ‫رخص‬ ‫يل‬ َ ‫ن‬‫و‬ ‫ي‬ ‫يف‬ َّ ‫م‬َ‫ل‬َ‫ف‬ َ ‫ات‬َ ‫م‬َ‫ف‬ َ ‫ل‬َ ‫س‬َ‫ت‬ْ‫غ‬‫ا‬َ‫ف‬ ‫ي‬ ‫اء‬َ ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫على‬ ‫تقدر‬ ‫َنت‬‫أ‬َ ‫و‬ ‫ة‬َ ‫رخص‬ ‫ك‬َ‫ل‬ ‫جند‬ ‫ا‬َ ‫م‬ ‫ا‬‫و‬ُ‫ل‬‫ا‬َ ‫ق‬َ‫ف‬ ‫م‬ُّ ‫م‬َ‫َّي‬‫الت‬ ‫ى‬َّ‫ل‬َ ‫ص‬ ‫ي‬‫ي‬ ‫َِّب‬‫ن‬‫ال‬ ‫ى‬َ‫ل‬َ ‫ع‬ ‫ا‬َ‫ن‬ْ ‫م‬‫ي‬ ‫د‬َ‫ق‬ ‫ا‬ َ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ ‫ع‬ َُّ ‫اَّلل‬ َ ‫ال‬َ ‫ق‬َ‫ف‬ ‫بذلك‬ ‫أخرب‬ َ ‫م‬َّ‫ل‬َ ‫س‬ ‫ي‬ ‫ي‬‫ي‬‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬ ُ‫اء‬َ ‫ف‬‫ي‬ ‫ش‬ ‫ا‬ََّ ‫من‬‫ي‬ ‫إ‬َ‫ف‬ ‫ا‬‫و‬ُ ‫م‬َ‫ل‬ْ‫ع‬َ‫ي‬ َْ ‫مل‬ ْ‫ذ‬‫ي‬‫إ‬ ‫ا‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬َ ‫س‬ ‫َال‬‫أ‬ ‫هللا‬ ْ ‫تلهم‬َ‫ق‬ ُ‫وه‬ُ‫ل‬َ‫ت‬َ‫ق‬ َ ‫ؤ‬ُّ ‫الس‬ ُ ‫ال‬ ‫و‬ُ ‫م‬ ‫شك‬ ‫يعصب‬ ‫َو‬‫أ‬ ‫ويعصر‬ ‫م‬َّ ‫م‬َ‫ي‬َ‫يت‬ ‫َن‬‫أ‬ ‫ي‬ ‫يه‬‫ي‬ ‫ف‬ْ ‫ك‬َ‫ي‬ َ ‫ن‬‫ا‬َ ‫ك‬‫ا‬ََّ ‫من‬‫ي‬‫إ‬ ‫ي‬ ‫ه‬‫ي‬ ‫ح‬ْ ‫ر‬ُ ‫ج‬ ‫ى‬َ‫ل‬َ ‫ع‬ ‫ى‬َ ‫س‬ ‫جسده‬ ‫ر‬‫ي‬‫ائ‬َ ‫س‬ َ ‫ل‬‫ي‬ ‫س‬ْ‫غ‬َ‫ي‬َ ‫و‬ ‫ا‬َ ‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ ‫ع‬ َ ‫ح‬َ ‫س‬َْ ‫َي‬ َُّ ‫مث‬ ‫ا‬‫ة‬َ‫ق‬ْ ‫ر‬‫ي‬ ‫خ‬ . ‫د‬ُ ‫او‬َ ‫د‬ ‫و‬ُ‫َب‬‫أ‬ ُ‫اه‬َ ‫و‬َ ‫ر‬ ‫لغْي‬ ‫حسن‬ ‫اْللباين‬ ‫وقال‬ ‫ه‬
  • 11. ANALSISI SANAD DAN MATAN HADIS BERDASARKAN MANHAJ ILMI
  • 12. Analisis Sanad Hadis • Analisis sanad adalah kajian terhadap status hadis. Jika didapati ada hadis yang tersangat dhaif atau palsu, maka ia perlulah disaring kerana ianya tidak boleh dijadikan sebagai sandaran walaupun di dalam fadhail. • Hasil pencarian tema persoalan ini, terdapat beberapa hadis palsu yang ditemui. Sebagai contoh hadis yang diriwayatkan Abi Nu’aim di dalam Hilyah kata Ali: ‫ي‬‫ف‬ ُ ‫ر‬َ ‫ج‬ْ ‫ؤ‬ُ‫ي‬ ُ‫ه‬َّ‫ن‬‫ي‬ ‫إ‬َ‫ف‬ ‫هللا‬ ُ ‫م‬ُ ‫ك‬َْ ‫ْح‬ْ ‫ر‬َ‫ي‬ ‫ا‬‫و‬ُ‫ل‬َ ‫س‬َ‫ف‬ ُ ‫ال‬َ ‫ؤ‬ُّ ‫الس‬ ‫ا‬َ ‫ه‬ُ ‫اح‬َ‫ت‬ْ ‫ف‬‫ي‬ ‫م‬َ ‫و‬ ُ ‫ن‬‫ي‬‫ائ‬َ ‫ز‬َ ‫خ‬ ُ ‫م‬ْ‫ل‬‫ي‬‫ع‬ْ‫ل‬‫ا‬ ٌ ‫ة‬َ ‫ع‬َ‫ب‬ْ ‫َر‬‫أ‬ ‫ي‬ ‫يه‬ : ‫هلم‬ ‫احملب‬‫و‬ ُ ‫ع‬‫ي‬ ‫م‬َ‫ت‬ْ ‫س‬ ُ ‫امل‬َ ‫و‬ ُ ‫م‬‫ي‬‫ل‬َ ‫ع‬ ُ ‫امل‬َ ‫و‬ ُ ‫ل‬‫ي‬‫ائ‬َّ ‫الس‬ • Hadis ini dihukumkan gharib oleh penulis kitab sendiri. Bahkan padanya perawi yang bernama ‫داود‬ ‫بن‬ ‫سليمان‬ ‫اجلرجاين‬ ‫الغازي‬ yang dihukum sebagai kazzab oleh Yahya bin Ma’in seperti dinukilkan oleh al-Zahabi dan disetujui oleh ibn Hajar di dalam al-lisan. • Hadis-hadis yang dikumpulkan pada slides yang lalu telahpun disaring walhamdulillah.
  • 13. Analisis Matan Hadis • Analisis matan pula adalah dengan memahami teks hadis berdasarkan kepada manhaj ilmi atau metodologi memahami hadis yang tekah ditetapkan oleh para ulama. • Sebelum melihat kepada syarah para ulama terhadap hadis, cuba kita asah kemahiran istinbath dengan menggunakan metodologi berinterkasi dengan hadis seperti yang telah dipelajari di dalam BAB 1. • Jika pemahaman kita selari dengan pemahaman ulama bermakna kaedah istinbath kita benar dan jika pemahaman kita tidak selari maka pasti ada kecacatan di dalam metodologi yang kita aplikasikan.
  • 14. Analisis Matan Bagi Tema Persoalan • Jika dilihat pada hadis yang pertama pada tajuk Hadis-hadis Celaan Banyak Bertanya (slide 7), ianya adalah umum akan kebencian Allah terhadap banyaknya bertanya. Boleh juga dipahami maksud ‫كثرة‬ ‫السؤال‬ dalam hadis ini juga adalah banyak meminta-minta. Buktinya ialah Imam al-Bukhari juga mengulangkan hadis ini pada Bab firman Allah { ‫ال‬ َ ‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫أ‬ْ ‫س‬َ‫ي‬ َ ‫َّاس‬‫ن‬‫ال‬ ‫ا‬‫ا‬‫ف‬‫ا‬َْ ‫ْل‬‫ي‬‫إ‬ } bermaksud tidak meminta-minta kepada manusia secara mendesak. • Jika dilihat pada hadis kedua pula dapat diketahui akan keburukan banyak bertanya perincian sesuatu perintah yang menyebabkan seseorang sukar melakukannya kelak sepertimana disifatkan Yahudi yang banyak bertanya perincian namun tidak menuruti apa yang djawab oleh Nabi-nabi mereka. Dalam syarah kita akan dapati contoh pertanyaan Yahudi akan sifat-sifat lembu yang diperintahkan untuk dikorbankan. • Ini disokong hadis ketiga dan keempat yang menyatakan bahawa disebabkan persoalan seseorang maka sesuatu yang asalnya halal menjadi haram bahkan disifatkan orang ini sebagai kezaliman yang besar. Dipahami juga bahawa ini adalah pada fatrah wahyu kerana soalan yang ditanya itu diwahyukan Allah keharamannya melalui Wahyu kepada Rasulullah.
  • 15. Analisis Matan Bagi Tema Persoalan (2) • Hadis kelima pula berkisar akan banyaknya pertanyaan tentang ciptaan sesuatu sehingga membawa kepada soalan siapa yang menciptakan Allah?. Maka difahami banyak bertanya akan perkara yang diluar kemampuan akal adalah tercela. • Manakala hadis keenam dan ketujuh pula adalah larangan akan ‫وطات‬ُ‫ل‬‫الغ‬ iaitu soalan yang diluar kemampuan orang yang ditanya sehingga boleh menyebabkan dia dipandang rendah kerana tidak mampu menjawab persoalan itu (Al-Khattabi). Bahkan ia disifatkan dengan seburuk manusia pada hadis ketujuh. • Hadis kelapan pula adalah athar Umar r.anhu yang menunjukkan bahawa persoalan yang ditanya haruslah perkara realiti bukanlah yang hanya bersifat khayalan. • Hadis kesembilan pula menunjukkan kurangnya adab dengan pertanyaan yang tidak bermanfaat atau tidak sesuai sepertimana yang ditanyakan kepada Nabi siapa ibu-bapa mereka, apakah kedudukan mereka di akhirat samada syurga atau neraka.
  • 16. Analisis Matan Bagi Tema Persoalan (3) • Manakala hadis pertama di bawah galakan bertanya pula menunjukkan pujian Ibn Abbas kepada Sahabat-sahabat Nabi yang banyak bertanyakan persoalan hukum-hakam sehinggakan ayat-ayat Al-Quran telah turun bagi menjawab persoalan-persoalan ini. • Begitu juga hadis kedua yang menceritakan perihal sahabat-sahabat Nabi yang sentiasa bertanya Nabi saw setelah solat Fajar. Antara soalan yang ditanya adalah berkaitan tafsir al-Quran, faraidh dan juga takwilan mimpi. • Hadis ketiga pula menunjukkan soalan yang baik itu merupakan sebahagian daripada ilmu. Bahkan hadis yang keempat yang merupakan athar ibn Sirrin menyatakan bahawa soalan yang baik itu menambahkan kebijaksanaan akal. Ini menunjukkan bertanya dengan pertanyaan yang baik adalah kunci kepada ilmu.
  • 17. Analisis Matan Bagi Tema Persoalan (4) • Hadis kelima adalah galakan Nabi kepada sahabat untuk bertanya kepada baginda akan perkara yang menjadi keraguan. • Hadis keenam pula menunjukkan teguran Nabi kepada sebahagian sahabat yang mentertawakan soalan seorang lelaki berkaitan pakaian di syurga samada ia diciptakan terus ataupun ia kain yang ditenun. Soalan ini seakan sekali dengar seakan remeh dan lawak sehingga sebahagaian sahabat tertawa namun padanya ada bentuk keghairahan terhadap nikmat syurga kelak. Oleh kerana itu mereka yang tertawa ditegur oleh Nabi saw. • Hadis ketujuh pula menunjukkan kemarahan Nabi kepada sahabat yang memandai-mandai memberi pendapat menyatakan perlu mandi junub walaupun kepala terluka dan tidak ada rukhsah tayammum sehingga menyebabkan kematian lalu nabi menyatakan jawaban yang salah itu sebab kematian orang itu lalu di akhir hadis gesaan supaya bertanya kerana ubat daripada kebodohan itu adalah dengan bertanya.
  • 18. Keputusan Analisis Hadis NO BENTUK SOALAN YANG DILARANG BENTUK SOALAN YANG DIPERINTAH 1 Perincian sesuatu isu yang didiamkan syara’ sehingga menyukarkan untuk melaksanakannya. Pertanyaan berkaitan hukum-hakam amali untuk diamalkan tanpa perincian jika Syara’ tidak memperincikannya 2 Banyak bertanya di dalam fatrah penurunan wahyu. Banyak bertanya selepas zaman wahyu tidak akan menukarkan halal kepada haram kerana wahyu sudah terhenti. 3 Pertanyaan berkaitan perkara yang di luar kemampuan akal. Pertanyaan yang berkisar perkara-perkara yang di dalam ruang lingkup ijtihadi. 4 Pertanyaan sukar yang tidak mampu dijawab orang yang ditanya agar dia boleh direndahkan. Pertanyaan yang menjadi keraguan bukanlah sekadar untuk menguji orang lain lalu merendahkan keilmuannya. 5 Pertanyaan berkaitan perkara yang belum pernah terjadi. Pertanyaan perkara yang sudah berlaku untuk mengetahui hukum yang benar. 6 Pertanyaan yang tiada manfaat. Pertanyaan yang memberi manfaat.
  • 19. Komentar ulama terhadap Hadis ‫النووي‬ ‫اإلمام‬ ‫قال‬ ‫يف‬ ‫شرحه‬ ‫صحيح‬ ‫مسلم‬ : • " ‫ي‬ ‫ل‬‫ي‬‫ائ‬َ ‫س‬َ ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫ي‬ ‫يف‬ ُ ‫ع‬ْ‫ط‬َ ‫ق‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫ي‬ ‫ه‬‫ي‬‫ب‬ ُ ‫اد‬َ ‫ر‬ُ ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ ‫يل‬‫ي‬ ‫ق‬َ‫ف‬ ‫ي‬ ‫ال‬َ ‫ؤ‬ُّ ‫الس‬ ُ‫ة‬َ ‫ر‬ْ‫ث‬َ ‫ك‬ ‫ا‬َّ ‫َم‬‫أ‬َ ‫و‬ ‫ا‬َ ‫و‬ ‫ي‬‫إ‬ ‫و‬ُ‫ع‬ْ ‫د‬َ‫ت‬ َ ‫ال‬َ ‫و‬ ْ ‫ع‬َ ‫ق‬َ‫ي‬ َْ ‫مل‬ ‫ا‬َّ ‫م‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ال‬َ ‫ؤ‬ُّ ‫الس‬ َ ‫ن‬‫ي‬ ‫م‬ ُ ‫ار‬َ‫ث‬ْ ‫ك‬‫ي‬ْ ‫إل‬ ٌ ‫ة‬َ ‫اج‬َ ‫ح‬ ‫ي‬ ‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬ ‫ي‬ ‫ت‬َ ‫ر‬َ ‫اه‬َ‫ظ‬َ‫ت‬ ْ ‫د‬َ‫ق‬َ ‫و‬ َ ‫ن‬‫و‬ُ ‫ه‬َ ‫ر‬ْ ‫ك‬َ‫ي‬ ُ ‫ف‬َ‫ل‬َّ ‫الس‬ َ ‫ن‬‫ا‬َ ‫ك‬َ ‫و‬ َ ‫ك‬‫ي‬‫ل‬َ ‫ذ‬ ْ ‫ن‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ي‬ْ ‫َّه‬‫لن‬‫ي‬ ‫اب‬ ُ‫ة‬َ ‫يح‬‫ي‬ ‫ح‬َّ ‫الص‬ ُ ‫يث‬‫ي‬ ‫اد‬َ ‫َح‬ْ ‫اْل‬ ‫ي‬ ‫ه‬ْ‫ن‬َ ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫ي‬ ‫ف‬ُّ‫ل‬َ ‫ك‬َّ‫ت‬‫ال‬ َ ‫ن‬‫ي‬ ‫م‬ ُ‫ه‬َ‫ن‬ْ ‫و‬َ ‫ر‬َ‫ي‬َ ‫و‬ َ ‫ك‬‫ي‬‫ل‬َ ‫ذ‬ َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ي‬ ُ ‫ول‬ُ ‫س‬َ ‫ر‬ َ ‫ه‬‫ي‬ ‫ر‬َ ‫ك‬ ‫ي‬ ‫يح‬‫ي‬ ‫ح‬َّ ‫الص‬ ‫ي‬ ‫يف‬َ ‫و‬ ُ‫ه‬ْ‫ن‬ ‫ا‬ََ ‫اهب‬َ ‫ع‬َ ‫و‬ َ ‫ل‬‫ي‬‫ائ‬َ ‫س‬َ ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ ‫م‬َّ‫ل‬َ ‫س‬َ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ ‫ع‬ َُّ ‫اَّلل‬ ‫ى‬َّ‫ل‬َ ‫ص‬ ‫ي‬َّ ‫اَّلل‬ • ‫ي‬ ‫ه‬‫ي‬‫ب‬ ُ ‫اد‬َ ‫ر‬ُ ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ ‫يل‬‫ي‬‫ق‬َ ‫و‬ ْ ‫م‬‫ي‬ ‫ه‬‫ي‬‫ي‬ ‫د‬ْ‫َي‬‫أ‬ ‫ي‬ ‫يف‬ ‫ا‬َ ‫م‬َ ‫و‬ ْ ‫م‬َُ ‫هل‬‫ا‬َ ‫و‬ْ ‫َم‬‫أ‬ ‫ي‬ ‫َّاس‬‫ن‬‫ال‬ ُ ‫ال‬َ ‫ؤ‬ُ ‫س‬ َ‫ت‬ ْ ‫د‬َ‫ق‬َ ‫و‬ ‫ي‬‫ل‬َ ‫ذ‬ ْ ‫ن‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ي‬ْ ‫َّه‬‫لن‬‫ي‬ ‫اب‬ ُ‫ة‬َ ‫يح‬‫ي‬ ‫ح‬َّ ‫الص‬ ُ ‫يث‬‫ي‬ ‫اد‬َ ‫َح‬ْ ‫اْل‬ ‫ي‬ ‫ت‬َ ‫ر‬َ ‫اه‬َ‫ظ‬ َ ‫ك‬ • ْ ‫َح‬‫أ‬َ ‫و‬ ‫ي‬ ‫َّاس‬‫ن‬‫ال‬ ‫ي‬ ‫ر‬‫ا‬َ‫ب‬ْ ‫َخ‬‫أ‬ ْ ‫ن‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ال‬َ ‫ؤ‬ُّ ‫الس‬ ُ‫ة‬َ ‫ر‬ْ‫ث‬َ ‫ك‬ َ ‫اد‬َ ‫ر‬ُ ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ َّ ‫َن‬‫أ‬ ُ ‫ل‬‫ي‬ ‫م‬َ‫ت‬َْ ‫ُي‬ َ ‫يل‬‫ي‬‫ق‬َ ‫و‬ َ ‫ن‬‫ا‬َ ‫س‬ْ‫ن‬‫ي‬ْ ‫اإل‬ ‫ي‬ ‫ن‬ْ‫ع‬َ‫ي‬ ‫وماال‬ ‫الزمان‬ ‫ي‬ ‫اث‬َ ‫د‬ َّ‫ن‬َ‫ي‬ ‫ْل‬ ٌ ‫يف‬‫ي‬‫ع‬َ ‫ض‬ ‫ا‬َ ‫ذ‬َ ‫ه‬َ ‫و‬ ‫ا‬َ ‫ذ‬َ ‫ه‬ َ ‫ف‬‫ي‬ ‫ر‬ُ‫ع‬ ْ ‫د‬َ‫ق‬ ُ‫ه‬ َ ‫يل‬‫ي‬‫ق‬َ ‫و‬ َ ‫ال‬َ‫ق‬َ ‫و‬ َ ‫يل‬‫ي‬‫ق‬ ْ ‫ن‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ي‬ْ ‫َّه‬‫الن‬ َ ‫ن‬‫ي‬ ‫م‬ • ْ ‫ن‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ان‬َ ‫س‬ْ‫ن‬‫ي‬ْ ‫اإل‬ ‫ي‬ ‫ال‬َ ‫ؤ‬ُ ‫س‬ ُ‫ة‬َ ‫ر‬ْ‫ث‬َ ‫ك‬َ ‫اد‬َ ‫ر‬ُ ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ َّ ‫َن‬‫أ‬ ُ ‫ل‬‫ي‬ ‫م‬َ‫ت‬َْ ‫ُي‬ ‫ي‬ ‫يل‬‫ي‬ ‫اص‬َ ‫ف‬َ‫ت‬َ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ه‬‫ي‬‫ال‬َ ‫ح‬ ْ‫ع‬َ‫ي‬ َ ‫ال‬ ‫ا‬َّ ‫م‬َ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ه‬‫ي‬‫ال‬َ ‫ؤ‬ُ ‫س‬ ‫ي‬ ‫يف‬ َ ‫ك‬‫ي‬‫ل‬َ ‫ذ‬ ُ ‫ل‬ُ ‫خ‬ْ ‫د‬َ‫ي‬َ‫ف‬ ‫ي‬ ‫ه‬‫ي‬ ‫ر‬ْ ‫َم‬‫أ‬ ‫ي‬ ‫يه‬‫ي‬‫ن‬ ُ ‫ول‬ُ ‫ص‬ُ ‫ح‬ َ ‫ك‬‫ي‬‫ل‬َ ‫ذ‬ ُ ‫ن‬َّ ‫م‬َ ‫ض‬َ‫ت‬َ‫ي‬َ ‫و‬ ‫ي‬ ‫إ‬َ‫ف‬ ‫ي‬ ‫ه‬‫ي‬‫ال‬َ ‫و‬ْ ‫َح‬‫ي‬ ‫ِب‬ ُ‫ه‬َ ‫ار‬َ‫ب‬ْ ‫خ‬‫ي‬‫إ‬ ُ ‫ر‬‫ي‬‫ث‬ْ ‫ؤ‬ُ‫ي‬ َ ‫ال‬ ْ ‫د‬َ‫ق‬ ُ‫ه‬َّ‫ن‬‫ي‬ ‫إ‬َ‫ف‬ ‫املسؤول‬ ‫حق‬ ‫يف‬ ‫ي‬ ‫ج‬َ ‫ر‬َْ ‫اْل‬ ‫ي‬ ‫يف‬ ُ‫ه‬َ‫ب‬َ ‫ذ‬َ ‫ك‬ ْ ‫ن‬‫ي‬‫إ‬َ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ ‫ع‬ َّ ‫ق‬َ ‫ش‬ ُ‫ه‬ََ ‫رب‬ْ ‫َخ‬‫أ‬ ْ ‫ن‬ َ‫ب‬ْ ‫خ‬‫ي‬ْ ‫اإل‬ ُ‫ه‬ْ‫ت‬َ ‫ق‬‫ي‬َ ‫ْل‬ َ ‫يض‬‫ي‬ ‫ر‬ْ‫َّع‬‫الت‬ َ ‫ف‬َّ‫ل‬َ ‫ك‬َ‫ت‬ ْ ‫َو‬‫أ‬ ‫ي‬ ‫ر‬‫ا‬ ‫ي‬ ‫ب‬َ ‫َد‬ْ ‫اْل‬ َ‫وء‬ُ ‫س‬ َ ‫ب‬َ ‫ك‬َ‫ت‬ْ ‫ار‬ ُ‫ه‬َ‫اب‬َ ‫و‬َ ‫ج‬ َ ‫ل‬َْ ‫َُه‬‫أ‬ ْ ‫ن‬‫ي‬‫إ‬َ ‫و‬ ُ‫ة‬َّ ‫ق‬َ ‫ش‬َ ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ "