Tarafsız Vergileme ( Kurallara Dayalı Vergileme) Refah Kaybı

1. ESNEK (MÜDAHALECİ) VERGİLEME Mİ,
YOKSA
KURALLARA DAYALI TARAFSIZ VERGİLEME
Mİ?
Bu sunum şu kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır: Coşkun Can Aktan.,“ Anayasal Vergi
Hukuku Ve Mali Ayrımcılık, Seçkin Yayıncılık, Ankara,2019.
Sunumu Hazırlayan: Fatma Nur Gürel

2. Nobel
ekonomi
ödüllü
Joseph E.
Stiglitz
‘’Esneklik ilkesi: Vergi
sistemi değişen şartlara
kolay
uyum sağlamaya izin
vermelidir.”
Herbert
Stein
“Uygun bir vergi politikası hem
esnek hem de istikrarlı
olmalıdır.
Esneklik ve istikrar aynı şey
demektir.
Her ikisi de doğru zamanda
doğru eylemi yapabilmek
anlamına gelir.”
Vergilemede Esnekliğin (Flexibility) İdeal Bir Vergi Sisteminin Temel
Prensiplerinden Biri Olduğu Görüşünü Savunan İki Önemli Keynezyen İktisatçı;

3. ESNEKLİK İLKESİNİN ÖZÜ
“Otomatik-
esneklik
Görüşü’’
‘’İradi/Takdiri
Vergi
Politikası’’
‘’Telafi
Edici Maliye
Politikası ‘’
Vergi İdaresi Değişen Konjonktürel Şartlara Uygun Bir Şekilde Sahip Vergi
Konularında Ve/Veya Vergi Oranlarında Değişiklik Yapabilme Yetkilerine Olabilmelidir.
Esasen Vergilemenin Olmazsa Olmaz İlkelerinin Hemen Tamamını İhlal Edecek Ve
Bozacak Bir Uygulamadır.

4. Esneklik ilkesi adı altında vergi
yönetimine iradi-takdiri
vergileme yetkisi verilmesi
vergilemede istikrar ilkesini
bozmaz mı?
İradi-takdiri
vergileme
yetkisi sonuçta
keyfî vergileme
uygulamalarını
ortaya
çıkarmaz mı?
Vergilemede tarafsızlık
ilkesini ihlal ederek
müdahaleci vergileme
uygulamalarını
yaygınlaştırmaz mı?
Vergi
hukukunda
daimilik
(kurallarda
istikrar) ilkesini
ortadan
kaldırmaz mı?

5. VERGİLEMEDE İKİ FARKLI YAKLAŞIM:
ESNEK (MÜDAHALECİ) VERGİLEME ve
TARAFSIZ VERGİLEME
“ Vergilemede tarafsızlık ilkesinin önemi ancak herhangi bir verginin mevcut olması
durumunda piyasanın normal çizgisindeki ilerlemeden sapması söz konusu olduğunda
anlaşılabilir.”
Ludwig von Mises
Tarafsız Vergilendirme
Vergi Sisteminin Tarafsız Olabilmesi İçin;
•Vergi konularının genel olması (genel vergileme)
•Belirli vergi konularının ayrı-özel bir vergilendirmeye tabi tutulmaması,
•Vergi oranlarının düşük olması; (düşük vergileme)
•Vergi oranlarının sabit oranlı olması; (düz oranlı vergileme)
•Belirli kişi ve kurumlara vergi ayrıcalıkları tanımaması; vergi ayrımcılığına izin verilmemesi

7. • Vergilemede “Tarafsızlık” İlkesi Gereği Ekonomi politikası
amaçlarını gerçekleştirmek için vergilerin araç olarak
uygulanmasını öngören müdahalecilik anlayışından uzak
durulmalıdır.
• Tarafsız vergileme yaklaşımına göre müdahaleci vergi
politikasının tüketim, tasarruf, yatırım, çalışma gayreti vs.
üzerindeki etkileri ekonomi büyüme ve kalkınmayı
olumsuz etkiler.
• Tarafsız vergileme yaklaşımına göre müdahaleci vergi
politikası aynı zamanda vergilemede genellik ilkesini ihlal
ederek vergi ayrımcılığına neden olur. Bu durum keyfî
vergilemeyi ortaya çıkarır.

8. İRADİ-TAKDİRİ VERGİ POLİTİKASINA
KARŞI KURALLARA DAYALI VERGİ
POLİTİKASI
İktisatçıların Bir Kısmı
Konjonktürel Faktörlerin Göz
Ardı Edilemeyeceğini Ve İradi
Ekonomi Politikası
Önlemlerinin Gerekli
Olduğunu Savunmuşlardır.
Liberal İktisatçılar, Devlet
Başarısızlığına Dikkat Çekerek
Ekonomi Politikası Yönetiminde
Oyunun Kurallarının Önceden
Belirlenmesi Ve Siyasal İktidarların Bu
Belirlenen Kurallar Çerçevesinde
Takdir Haklarını Kullanmaları
Gerektiğini Savunmuşlardır.

9. MÜDAHALECİ VERGİLEME: OLUMSUZ
SONUÇLARI

12. • İSTİKRAR
• “Temel Kurallar” önceden belirlenmeli; kurallarda bir daimilik,
düzenlilik, istikrar var olmalıdır.
• BAĞLAYICILIK
• Siyasal iktidarların vergi ile ilgili “temel kuralları’’ çok sık
değiştirmemeleri ve vergi sistemini tahribata uğratmamaları için
yapılması gereken “anayasal” düzeyde kural tesis edilmesidir.
• GENELLİK
• Vergi sisteminde, hiçbir kişi ya da kesime vergi ayrıcalıkları (istisna
ve muafiyetler vs.) sağlanmamalıdır. Genellik ilkesi genel
vergilemeyi savunurken özellik ilkesi selektif vergilemeyi savunur.

13. Optimal vergi reformunu diğer
geleneksel vergi reform önerilerinden
ayıran en önemli özellik vergilemede
müdahalecilik ilkesinin değil,
“Tarafsızlık” ilkesinin benimsenmesi;
kurallar yönünden de “esneklik”
ilkesinin değil,“öngörülebilirlik” ve
“istikrar” ilkelerinin
benimsenmesidir.

15. TARAFSIZLIK İLKESİNDEN UZAKLAŞMANIN
MALİYETİ:REFAH KAYBI
TarafsızVergileme İlkesinin İhlal Edilmesi Ve
MüdahalesiVergileme Sisteminin Uygulanması
Halinde ‘’Bozucu Maliyetler’’ AdıVerilen Sapmalar
Ortaya Çıkar.
Bu Maliyetler ‘’Etkinlik Maliyeti’’Ve ‘’Refah Maliyeti’’
Dir.
AşırıVergilendirme Sonucunda Bireylerin AlıcıVe
Satıcı Olmak Üzere İki Taraflı Refah KaybıYaşaması
Söz Konusudur.
Refah Kaybı Ağır Ve AşırıVergilendirmenin Bir
Sonucudur.

16. Şekil 1:Vergilemenin Tüketici Ve Üretici Fiyatı Ve Üretim Miktarı Üzerindeki
Etkisi
Şekil 2: Vergilemenin İktisadi Refah Üzerindeki Etkisi:Refah Kaybı

17. Şekil 3:Vergilemenin İktisadi Refah Üzerindeki Etkisi: Refah
Kaybı

18. SONUÇ
1. Klasik maliye öğretisinde ‘’Tarafsız Vergileme’’; Keyneyen
maliye öğretisinde ‘’esnek-müdahaleci vergileme’’ yaklaşımını
savunur.
2. Mali gelenekçilik ‘’Mali Esneklik’’ ilkesini reddeder ve maliye
politikası yönetiminde ‘’Mali Kurallar’’ın geçerli olmasını
savunur.
3. Kurala dayalı tarafsız vergilemenin temel amacı siyasal
iktidarların mali sistemi ve mali yapıyı istismar etmelerini
engellemektir.
4. Kurala dayalı tarafsız vergileme siyasetçilerin ‘’Keyfilik’’
çerçevesinde maliye politikasını yönetmelerini ortadan
kaldırmaya çalışır.
5. Vergilemede keyfi davranılmaması ilkesi ancak ‘’Bağlayıcılık
İlkesi’’nin öneminin anlaşılmasıyla mümkündür.