Bài giảng Viêm ruột thừa ở trẻ em

1. ThS BS Ñaøo Trung Hieáu
VIEÂM RUOÄT THÖØA ÔÛ TREÛ EM

2. MUÏC TIEÂU
VRT: caáp cöùu thöôøng gaëp nhaát trong thöïc haønh
ngoaïi nhi .
Chaån ñoaùn: nhieàu luùc khoù khaên, ñaëc bieät ôû treû nhoû.
Thaêm khaùm vaø theo doõi dieãn tieán laâm saøng: quan
troïng nhaát.
Chaån ñoaùn vaø ñieàu trò treã  VRT coù bieán chöùng.
Chaån ñoaùn nhaàm  bieán chöùng cuûa phaãu thuaät.

3. MÔÛ ÑAÀU
1. Biết được sinh lý bệnh của bệnh viêm ruột thừa
2. Chẩn đoán được viêm ruột thừa cấp
3. Chẩn đoán được viêm ruột thừa có biến chứng
4. Nêu các chẩn đoán phân biệt của viêm ruột thừa
5. Biết được nguyên tắc và phương pháp điều trị

4. DÒCH TEÃ HOÏC
VRT: 0,3% treû 0 -15 tuoåi, chieám 20,8% treû nhaäp
vieän vì ñau buïng.
Tuoåi thöôøng gaëp nhaát: 6-12, hieám < 5 tuoåi(4,5%).
VRT coù bieán chöùng chieám khoaûng ¼ (19,3%) caùc
tröôøng hôïp, ñaëc bieät hay gaëp ôû treû nhoû.
Giôùi: coù phaàn öu theá ôû nam.
Yeáu toá thuaän lôïi: aên ít rau, nhieàu thòt, taùo boùn…

5. GIAÛI PHAÃU HOÏC
Tuoåi nhoû RT hình noùn, loã
ruoät thöøa thoâng vôùi manh
traøng roäng.
Caøng tröôûng thaønh loã caøng
heïp, luùc giaø toaøn boä ruoät
thöøa teo nhoû.
 Ít gaëp VRT ôû treû nhoû,
ngöôøi giaø.
RT treû em thuûng: deã gaây
vieâm phuùc maïc nhanh.

6. GIAÛI PHAÃU HOÏC
Moät soá baát thöôøng veà vò trí ruoät thöøa, manh traøng:

7. BEÄNH SINH
Taéc ngheõn loøng RT (Soûi phaân, taêng sinh nang baïch
huyeát, carcinoid tumor, vaät laï, nhieãm khuaån).
Caûn trôû daãn löu baïch huyeát: phuø neà vaø söng to RT.
Taéc maïch: thieáu maùu nuoâi, nhoài maùu vaø hoaïi töû .
Xaâm nhaäp cuûa vi khuaån, thuûng.
Söï caêng RT: ñau quanh roán, buoàn noân, noân, chaùn
aên (GÑ sôùm).
Vieâm thanh maïc thaønh RT tieáp xuùc phuùc maïc
thaønh: ñau khu truù (GÑ sau).

8. VRT CHÖA BIEÁN CHÖÙNG ÔÛ TREÛ LÔÙN
LAÂM SAØNG:
Cô naêng:
Ñau buïng: Söï di chuyeån ñau töø thöôïng vò
xuoáng HC(P) laø daáu hieäu quan troïng.
Noân, buoàn noân: 70-100% tröôøng hôïp.
Soát: treân 380C, hieám khi treân 39,50C. Coù theå
soát cao ôû treû nhoû.
Chaùn aên: 60%.
Tieâu chaûy: 5-10%.
Trieäu chöùng tieát nieäu.

9. VRT CHÖA BIEÁN CHÖÙNG ÔÛ TREÛ LÔÙN
Thöïc theå:
Veû maët nhieãm truøng.
Ñau khu truù ôû hc(P) khi aán, vò trí ñau thay ñoåi
khi vò trí RT baát thöôøng.
Ñeà khaùng ôû hc(P): thaønh buïng co laïi khi aán
saâu. Caàn traùnh caûm giaùc sôï haõi cho treû.
Khaùm caùc loã thoaùt vò ôû nhuõ nhi, tinh hoaøn ôû
treû trai lôùn, khaùm hoâ haáp, tieát nieäu , tai muõi
hoïng…

10. VRT CHÖA BIEÁN CHÖÙNG ÔÛ TREÛ LÔÙN
TRIEÄU CHÖÙNG TUYØ THEO VÒ TRÍ RT:
Sau manh traøng: hieám khi noân, ñau vuøng hoâng
löng, daáâu hieäu kích thích cô thaét löng chaäu.
Tieåu khung: daáu hieäu cô naêng cuûa ñöôøng nieäu.
Ruoät thöøa sau hoài traøng: ñau leäch veà phía roán,
noân sôùm vaø beänh caûnh taéc ruoät. X quang cho
hình aûnh gôïi yù.
Ruoät thöøa döôùi gan: noân haàu nhö haèng ñònh, ñau
vaø ñeà khaùng ôû hs(P).

11. VRT CHÖA BIEÁN CHÖÙNG ÔÛ TREÛ LÔÙN
CAÄN LAÂM SAØNG:
Sinh hoaù:
CTM: taêng baïch caàu (ña nhaân trung tính).
Khoâng coù söï töông quan giöõa soá löôïng baïch
caàu vaø möùc ñoä traàm troïng cuûa beänh.
CRP: thöôøng taêng.
Hình aûnh hoïc:
X quang buïng khoâng söûa soaïn: soûi phaân, möùc
khí dòch ôû hc (P).

12. VRT CHÖA BIEÁN CHÖÙNG ÔÛ TREÛ LÔÙN

13. VRT CHÖA BIEÁN CHÖÙNG ÔÛ TREÛ LÔÙN
Sieâu aâm:
ÑK RT >6mm, khoâng thay ñoåi khi eùp.
Soûi phaân trong loøng ruoät thöøa.
Moät lôùp taêng aâm bao quanh ruoät thöøa (maïc
noái lôùn ñeán baùm).
Traøn dòch quanh ruoät thöøa.
Chaån ñoaùn phaân bieät moät soá beänh lyù khaùc.
CT scan: ít duøng ôû treû nhoû.

14. VRT CHÖA BIEÁN CHÖÙNG ÔÛ TREÛ LÔÙN

15. VRT CHÖA BIEÁN CHÖÙNG ÔÛ TREÛ LÔÙN
CHAÅN ÑOAÙN PHAÂN BIEÄT:
Nhieãm truøng ñöôøng ruoät ( vieâm DD ruoät, ngoä
ñoäc thöùc aên, thöông haøn…): thöôøng soát cao,
hc(P) meàm, ít ñau.
Nhieãm truøng tieát nieäu: XN nöôùc tieåu
Abceøs cô psoas: daáu hieäu kích thích cô thaét
löng chaäu, sieâu aâm giuùp phaân bieät.
Vieâm thuyø döôùi phoåi (P): tieàn söû vieâm hoâ haáp
treân, nghe phoåi vaø X quang ngöïc.

16. VRT CHÖA BIEÁN CHÖÙNG ÔÛ TREÛ LÔÙN
CHAÅN ÑOAÙN PHAÂN BIEÄT:
SXH, hoàng ban daïng thaáp, beänh baïch caàu:
khoâng ñieåm ñau khu truù, hc(P) meàm.
Tuùi thöøa Meckel, beänh Crohn, lao ruoät,
Carcinoid tumor RT: chaån ñoaùn sau moå.
Beänh lyù cuûa heä sinh duïc: vieâm tai voøi, nang
buoàng tröùng xoaén, laïc noäi maïc töû cung, thai
ngoaøi töû cung, hc xuaát huyeát giöõa kyø kinh,
xoaén tinh hoaøn.

17. VRT ÔÛ TREÛ NHOÛ
LAÂM SAØNG: trong beänh caûnh VPM hoaëc abceøs do
chaån ñoaùn MUOÄN.
Cô naêng:
Ñau buïng töï nhieân (70%): khoù ñaùnh giaù.
Noân: 50-70% tröôøng hôïp, keøm boû buù.
Soát : coù theå soát cao. Nhieät ñoä coù khuynh
höôùng giaûm theo tuoåi.
Tieâu chaûy: gaàn 50% (Soát, tieâu chaûy, noân: deã
nhaàm vôùi vieâm daï daøy ruoät ).
Trieäu chöùng tieát nieäu (28%): tieåu ñau ( khoùc
khi tieåu), vôùi tieåu laét nhaét, nhieàu laàn.

18. VRT ÔÛ TREÛ NHOÛ
Thöïc theå:
Khaùm nheï nhaøng, thaän troïng, kieân nhaãn.
An thaàn: ñaëc bieät ôû treû <5 tuoåi.
Toång traïng: thöôøng suy suïp.
Ñeà khaùng ôû buïng 80% , hoaëc sôø thaáy mass ôû
hc(P) trong 1/3 tröôøng hôïp.
Thaêm tröïc traøng phaùt hieän abceøs ôû tuùi cuøng
Douglas

19. VRT ÔÛ TREÛ NHOÛ
CAÄN LAÂM SAØNG:
Sinh hoaù: Taêng BC, hieän dieän cuûa teá baøo non
trong maùu: myùelocyte, metamyùelocyte.
Sieâu aâm: caùc quai ruoät naèm yeân ôû hc(P), hoaëc
traøn dòch oå buïng.
X quang buïng:
Soûi phaân, daõn caùc quai ruoät non ôû hc(P).
Vuøng môø ôû hc(P), raõnh ñaïi traøng (P), maát
ñöôøng vieàn saùng döôùi phuùc maïc.
2/3 VRT caáp tröôùc 3 tuoåi: coù möùc khí dòch.

20. VRT ÔÛ TREÛ NHOÛ
CHAÅN ÑOAÙN PHAÂN BIEÄT:
Loàng ruoät caáp: SA laø chìa khoùa chaån ñoaùn.
Thoaùt vò ngheït: phaûi khaùm caùc loã thoaùt vò moät
caùch coù heä thoáng ôû treû nhoû.
Nhieãm truøng nieäu, hoâ haáp, vieâm daï daøy ruoät…

21. VIEÂM RUOÄT THÖØA SÔ SINH
Beänh caûnh taéc ruoät sô sinh coù soát, VPM sô sinh,
hoaëc moät mass ôû hc(P) vaø chaån ñoaùn sau moå.
Tyû leä: 0,1% VRT, thöôøng ôû treû nam ñuû thaùng.
Nguyeân nhaân: chöa roõ, coù lieân quan ñeán beänh
Hirschsprung hoaëc vieâm ruoät non hoaïi töû.

22. VRT TRONG TUÙI THOAÙT VÒ
Thöôøng thaáy hôn VRT sô sinh.
Thoaùt vò ngheït coù theå laøm hoaïi töû vaø thuûng RT.
Bieåu hieän: thoaùt vò beïn (P) ngheït, vieâm taïi choã, vôùi
soát, noân.
Phaân bieät vôùi vieâm vaø ñau ôû bìu trong vieâm phuùc
maïc maø oáng phuùc tinh maïc coøn thoâng thöông.

23. VRT COÙ BIEÁN CHÖÙNG
VPM RUOÄT THÖØA:
VRT khoâng ñöôïc chaån ñoaùn vaø ñieàu trò sôùm.
Thôû nhanh noâng, ñuøi gaáp vaøo buïng.
Noân thöôøng xuyeân hôn, dòch xanh hoaëc vaøng.
Tieâu chaûy: ít nöôùc, nhaày nhôùt do bò kích thích.
Veõ maët nhieãm truøng, hoác haùc, soát cao, maïch
nhanh.
Co cöùng khaép buïng, ôû treû lôùn co cöùng coù theå chæ
khu truù hc(P) hoaëc ½ buïng (P).
Buïng tröôùng: tuøy thôøi gian vaø dieãn tieán cuûa
beänh.
Tuùi cuøng Douglas caêng ñau.

24. VRT COÙ BIEÁN CHÖÙNG
ÑAÙM QUAÙNH RUOÄT THÖØA:
Söùc ñeà khaùng toát, ñöôïc ñieàu trò khaùng sinh.
Sau ngaøy thöù 3, bôùt ñau, giaûm soát, toång traïng toát
hôn. Sôø hc(P) coù maûng cöùng nhö mo cau, giôùi
haïn khoâng roõ reät vaø khoâng ñau.
Khoâng neân moå vì:
RT coù ñaùm quaùnh bao boïc khoâng gaây VPM.
Phaãu thuaät khoù khaên vaø nguy hieåm.
Dieãn tieán:
Töï tan: khaùng sinh trong 2 tuaàn, 3-6 thaùng sau
moå caét boû ruoät thöøa.
Abceøs ruoät thöøa: soát, sôø ñau.

25. VRT COÙ BIEÁN CHÖÙNG
CAÄN LAÂM SAØNG:
Gioáng nhö vieâm ruoät thöøa ôû treû nhoû.
CHAÅN ÑOAÙN PHAÂN BIEÄT:
Caùc nguyeân nhaân khaùc gaây vieâm phuùc maïc.
Vieâm phuùc maïc nguyeân phaùt.

26. ÑIEÀU TRÒ
NGUYEÂN TAÉC:
Ñieàu trò phaãu thuaät sôùm.
Keát hôïp vôùi khaùng sinh vaø caùc chaêm soùc khaùc
VRT CHÖA BC:
PT caøng sôùm caøng toát, sau theo doõi 4 giôø
vaãn khoâng loaïi tröø chaån ñoaùn ruoät thöøa:
phaãu thuaät caàn ñöôïc ñaët ra.
Khaùng sinh phoå roäng 1 lieàu tröôùc khi raïch
da 30 phuùt : Cefotaxim.

27. ÑIEÀU TRÒ
VRT COÙ BC:
Khaùng sinh phoå roäng, ñöôøng toaøn thaân cho
caû gram aâm vaø yeám khí : phoái hôïp
Cefotaxim, Gentamycin vaø Metronidazole.
Boài hoaøn nöôùc ñieän giaûi, thaêng baèng kieàm
toan. Ñieàu chænh caùc roái loaïn cuûa nhieãm
truøng (neáu coù) nhö suy thaän, nhieãm truøng
huyeát…
Thoâng daï daøy, thoâng tieåu.

28. ÑIEÀU TRÒ PHAÃU THUAÄT

29. ÑIEÀU TRÒ PHAÃU THUAÄT

30. ÑIEÀU TRÒ PHAÃU THUAÄT

31. ÑIEÀU TRÒ PHAÃU THUAÄT
PHAÃU THUAÄT NOÄI SOI - öu ñieåm trong:
Loaïi tröø caùc chaån ñoaùn phaân bieät: treû gaùi daäy thì.
Ruoät thöøa laïc choã
Treû beùo phì
Vieâm phuùc maïc
Moät soá caûi thieän haäu phaãu: ít ñau, thôøi gian naèm
vieän ngaén, ít bieán chöùng sau moå.
Tuy nhieân: chi phí cao, thôøi gian moå coù theå daøi hôn
vaø ñoøi hoûi ekip moå phaûi ñöôïc huaán luyeän.

32. BIEÁN CHÖÙNG HAÄU PHAÃU
Chaûy maùu: boû soùt hay tuït chæ thaét ñoäng maïch RT.
Nhieãm truøng:
Abceøs thaønh buïng: 0% ñoái vôùi VRT caáp, 2.6%
ñoái vôùi VRT coù bieán chöùng.
Abceøs trong phuùc maïc 0,56-4,4%: do lau röõa vaø
daån löu khoâng toát.
HC ngaøy thöù 5:
Phuùc maïc khoâng coù mieãn dòch.
Sau moå BT, ñoät ngoät soát cao döõ doäi, BC taêng cao.
Ñaùp öùng vôùi: KS, nöôùc ñieän giaûi, khoâng PT laïi.

33. BIEÁN CHÖÙNG HAÄU PHAÃU
Doø manh traøng:
Taéc ruoät:
Sôùm: 70% laø cô naêng → sonde daï daøy vaø
ñöôøng truyeàn tónh maïch ñeå buø dòch .
Muoän: do dính.
Bieán chöùng taéc ruoät xaûy ra sau vieâm phuùc maïc
nhieàu hôn gaáp boäi so vôùi vieâm ruoät thöøa ñöôïc
moå trong nhöõng giôø ñaàu khi oå buïng saïch.
Doø muû veát moå: coøn sôïi chæ khoâng tieâu trong VM.

34. KEÁT LUAÄN
PT caét RT: thöôøng nhaát ôû TE nhöng chaån ñoaùn
VRT nhieàu luùc coøn khoù khaên.
Beänh caøng tieán trieån thì caøng coù nhieàu nguy cô
bieán chöùng.
Döï phoøng toát nhaát nhöõng bieán chöùng naøy laø caûi
thieän tính chính xaùc cuûa chaån ñoaùn bôûi khaùm
laâm saøng nhieàu laàn vaø xeùt nghieäm caän laâm saøng
hôïp lyù.