HÔ HẤP

1. Báo cáo viên: ThS. Lê Khắc Bảo
Bộ môn Nội – Đại học Y Dược TPHCM
CÁC DẤU HIỆU CƠ BẢN TRÊN XQ
& CT SCAN LỒNG NGỰC

2. NỘI DUNG TRÌNH BÀY
I. Các mốc giải phẫu
II. Tổn thương giảm đậm độ (hình sáng)
III. Tổn thương tăng đậm độ (hình mờ)

3. NỘI DUNG TRÌNH BÀY
I. Các mốc giải phẫu
1. Cửa sổ phế chủ
2. Dải cạnh khí quản
3. Đỉnh cạnh vòm hoành
4. Mũ đỉnh phổi
5. Vặn xoắn cấu trúc phổi
6. Tiểu thùy phổi

4. CỬA SỔ PHẾ CHỦ
• Vùng trung thất giới hạn:
 Trước: ĐM chủ lên,
 Sau: ĐM chủ xuống,
 Trên: quai ĐM chủ,
 Dưới: ĐM phổi trái,
 Trong: dây chằng ĐM
 Ngoài: màng phổi & phổi T
• Hình ảnh XQ:
 Hình lồi bờ trái trung thất,
 Dưới quai động mạch chủ
 Trên động mạch phổi trái.

5. DẢI CẠNH PHẢI KHÍ QUẢN
• Dải mờ, đậm độ mô mềm
mỏng < 4 mm, dài 3 – 4 cm
• Chạy theo chiều dọc từ đầu
trong xương đòn đến bờ
phải góc khí – phế quản.
• Tương ứng bờ phải khí
quản, tiếp giáp trung thất và
màng phổi
• Xuất hiện trên 94% người
trưởng thành

6. ĐỈNH CẠNH CƠ HOÀNH
• Hình mờ tam giác nhỏ có
đáy nằm trên vòm hoành
• Kết hợp giảm thể tích thùy
phổi ngay bên trên

7. MŨ ĐỈNH PHỔI
• Tổn thương hình mũ nằm ở
đỉnh phổi có đậm độ đồng
nhất như mô mềm
• Bờ dưới sắc nhọn hay nham
nhở
• Độ dày mũ màng phổi thay
đổi có thể lên đến 30 mm.
• Mũ màng phổi không điển
hình đôi khi giống đông đặc
đỉnh phổi / CT scan

8. VẶN XOẮN CẤU TRÚC PHỔI
• Đặc trưng bởi thay đổi vị trí
bất thường của phế quản,
mạch máu, rãnh liên thùy,
hoặc vách màng phổi do các
bệnh lý phổi lan toả, đặc
biệt là bệnh xơ hóa mô kẽ.
• CT scan phổi có vặn xoắn
cấu trúc phổi thường kết
hợp với xơ hóa phổi và mất
thể tích phổi

9. TIỂU
THÙY
PHỔI

10. NỘI DUNG TRÌNH BÀY
II. Các tổn thương giảm đậm độ (hình sáng)
1. Liềm hơi
2. Bọt / Bóng khí
3. Nang – Kén – Hang
4. Giãn phế quản – Giãn tiểu phế quản
5. Ứ khí phế nang
6. Tổn thương tràn khí

11. LIỀM HƠI
• Tập hợp khí thành dạng liềm
ngăn cách thành hang với khối
mờ bên trong
• Thường xem là đặc hiệu cho
Aspergillus trên hang có sẵn
từ trước hoặc là do sự co kéo
của vùng phổi hoại tử
• Cũng có thể gặp trong các
bệnh khác: lao, tăng sinh u hạt
Wegener, xuất huyết trong
hang, K phế quản

12. BỌT / BÓNG KHÍ
• Bóng khí:
– Hình tròn giảm đậm độ,
đ/k > 1 cm, thành < 1mm
– Kèm khí phế thủng trung
tâm tiểu thùy / cạnh vách
• Bọt khí:
– Hình tròn giảm đậm độ đ/k
< 1 cm, thành < 1 mm
– Hay nằm sát màng phổi
– Ít ý nghĩa lâm sàng khi
phân biệt với bóng khí

13. KÉN
NANG
HANG

14. GIÃN
PHẾ
QUẢN

15. KHÍ
PHẾ
THỦNG

16. TRÀN
KHÍ

17. NỘI DUNG TRÌNH BÀY
III. Các tổn thương tăng đậm độ (hình mờ)
1. Các qui ước về thuật ngữ và dấu hiệu:
• Hình mờ / Thâm nhiễm
• Đông đặc / Dấu hiệu kính mờ
• Dấu xóa mờ / Khí ảnh phế quản
• Dấu hào quang / Dấu hào quang đảo ngược
2. Xẹp phổi / Nhồi máu phổi
3. U / Nốt / Nốt nhỏ

18. HÌNH MỜ / THÂM NHIỄM
• Hình mờ: vùng phổi tăng
cản tia X quang và trở
nên mờ hơn mô xung
quanh.
• Hình mờ: thuật ngữ
không đặc hiệu và không
chỉ mức độ nặng của bệnh
• Thâm nhiễm: thuật ngữ
trước đây dùng để tả
một vùng phổi mờ do
bệnh phế nang và mô kẽ
• Thuật ngữ này gây tranh
cãi rất nhiều vì có nhiều
ý nghĩa khác nhau
• Thuật ngữ này vì thế
không còn được khuyến
cáo sử dụng

19. ĐÔNG ĐẶC / KÍNH MỜ
• Dấu đông đặc:
– Đâm độ cao hơn
– Xóa mờ bờ mạch máu và
phế quản ngoại trừ dấu
khí ảnh phế quản
• Dấu kính mờ:
– Đâm độ thấp hơn
– Không xóa mờ bờ mạch
máu và phế quản

20. KHÍ ẢNH PHẾ QUẢN / DẤU XÓA MỜ
• Dấu khí ảnh phế quản:
– Phế quản còn thông, chứa
không khí
– Nằm giữa vùng mô xung
quanh đông đặc
• Dấu xóa mờ:
– Biến mất ranh giới giữa
hai cấu trúc
– Hai cấu trúc có mật độ
cản quang nằm sát nhau

21. DẤU HÀO QUANG / DẤU HÀO
QUANG ĐẢO NGƯỢC

22. NỘI DUNG TRÌNH BÀY
III. Các tổn thương tăng đậm độ (hình mờ)
2. Các tổn thương tăng đậm độ hình đám khu trú:
• Xẹp phổi / Nhồi máu phổi
• U / Nốt / Nốt nhỏ
• Sạn phế quản
• Hạch lympho
• Mảng màng phổi

23. XẸP PHỔI
– Hình mờ + giảm thể tích phổi
– Thay đổi vị trí bất thường của
phế quản, mạch máu, tim, cơ
hoành, trung thất
– Đặc biệt: hình dĩa, dải, tròn

24. NHỒI MÁU PHỔI
– Hình mờ hình tam giác
hay hình vòm
– Đáy nằm trên màng
phổi
– Đỉnh nhọn hướng về
rốn phổi

25. U / NỐT / NỐT NHỎ
• Khối mờ đường kính
thay đổi:
• > 3 cm  U
• ≤ 3 cm  Nốt
• < 3 mm  Nốt nhỏ
• U nấm:
• Xuất hiện trên nền hang
• U có thể thay đổi vị trí
theo trọng lực

26. U / NỐT / NỐT NHỎ
• Khối mờ đường kính
thay đổi:
• > 3 cm  U
• ≤ 3 cm  Nốt
• < 3 mm  Nốt nhỏ
• U nấm:
• Xuất hiện trên nền hang
• U có thể thay đổi vị trí
theo trọng lực

27. SẠN PHẾ QUẢN

28. HẠCH LYMPHO LỚN

29. MẢNG MÀNG PHỔI

30. NỘI DUNG TRÌNH BÀY
III. Các tổn thương tăng đậm độ (hình mờ)
3. Các tổn thương tăng đậm độ hình dải khu trú:
• Dày vách liên thùy hình chuỗi hạt
• Dày vách liên tiểu thùy
• Dải nhu mô
• Đường cong cạnh màng phổi

31. DÀY VÁCH LIÊN TIỂU THÙY

32. DẢI NHU MÔ

33. ĐƯỜNG CẠNH MÀNG PHỔI

34. NỘI DUNG TRÌNH BÀY
III. Các tổn thương tăng đậm độ (hình mờ)
4. Các tổn thương tăng đậm độ lan tỏa:
• Tổn thương dạng nốt, lưới, lưới – nốt
• Tổn thương dạng hạt kê
• Tổn thương dạng tổ ong
• Tổn thương dạng khảm
• Tổn thương dạng cây đâm chồi

35. TỔN THƯƠNG DẠNG
NỐT / LƯỚI / LƯỚI – NỐT
NỐT LƯỚI LƯỚI - NỐT

36. TỔN THƯƠNG DẠNG HẠT KÊ
NỐT HẠT KÊ

37. TỔN THƯƠNG DẠNG TỔ ONG

38. TỔN THƯƠNG DẠNG KHẢM

39. TỔN THƯƠNG DẠNG CÂY ĐÂM
CHỒI

40. 1) Các dấu hiệu căn bản trên X quang và CT scan lồng
ngực có ích trong thống nhất mô tả tổn thương X
quang
2) Tiếp cận phân tích các dấu hiệu cơ bản trên XQ và CT
scan lồng ngực gồm:
– Xác định loại tổn thương tăng hay giảm đậm độ
– Tổn thương giảm đậm độ: kích thước (đường kính, độ dày
của bờ); đặc điểm mô phổi xung quanh
– Tổn thương tăng đậm độ: dạng tổn thương (đám hay dải),
khu trú hay lan tỏa
KẾT LUẬN