Luận văn thạc sĩ ngành tài chính ngân hàng: Phân tích cạnh tranh trong hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam, cho các bạn tham khảo

1. iB GIÁO D C VÀ ÀO T O
TRƯ NG I H C KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
OÀN H NG VÂN
PHÂN TÍCH C NH TRANH
TRONG H TH NG NGÂN HÀNG
VI T NAM
LU N VĂN TH C SĨ KINH T
TP. H Chí Minh - Năm 2009

2. ii
B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TRƯ NG I H C KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
---------------
OÀN H NG VÂN
PHÂN TÍCH C NH TRANH
TRONG H TH NG NGÂN HÀNG
VI T NAM
Chuyên ngành: Kinh t Tài chính - Ngân hàng
Mã s : 60.31.12
LU N VĂN TH C SĨ KINH T
NGƯ I HƯ NG D N KHOA H C:
TS. TRƯƠNG QUANG THÔNG
TP. H Chí Minh - Năm 2009

3. i
L I CAM OAN
Tôi xin cam oan lu n văn này do chính tôi nghiên c u và th c hi n. Các s
li u và thông tin s d ng trong lu n văn này u có ngu n g c trung th c và ư c
phép công b .
Thành ph H Chí Minh - năm 2009
oàn H ng Vân

4. ii
DANH M C CH VI T T T
NHTM : Ngân hàng thương m i
NHTMCP : Ngân hàng thương m i C ph n
NHTMQD : Ngân hàng thương m i Qu c doanh
NHNN : Ngân hàng Nhà nư c
NHTW : Ngân hàng Trung ương
NHNNg : Ngân hàng Nư c ngoài
DNNVV : Doanh nghi p nh và v a
UBCK : y ban ch ng khoán
WTO : T ch c thương m i th gi i
WB : Ngân hàng th gi i
BIDV : Ngân hàng u tư và Phát Tri n Vi t Nam
Vietinbank : Ngân hàng Công thương Vi t Nam
VCB : Ngân hàng Ngo i thương Vi t Nam (Vietcombank)
Agribank : Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn Vi t Nam
ACB : Ngân hàng thương m i c ph n Á Châu
STB : Ngân hàng thương m i c ph n Sài Gòn Thương Tín (Sacombank)
TCB : Ngân hàng thương m i c ph n K thương Vi t Nam (Techcombank)
EIB : Ngân hàng thương m i c ph n Xu t nh p kh u Vi t Nam (Eximbank)
TCTD : T ch c tín d ng
DPRR : D phòng r i ro

5. iii
DANH M C CÁC HÌNH
Hình 1.1 Mô hình 5 l c lư ng c nh tranh c a Michael Porter
Hình 1.2 Mô hình l i th c nh tranh
DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1 Quá trình chuy n i và h i nh p c a Vi t Nam
B ng 2.2 S lư ng ngân hàng giai o n 1991 - 2009
B ng 2.3 Tăng trư ng tín d ng và ti n g i giai o n 2002 - 2008
B ng 2.4 Th ph n c a các NHTM trong h th ng ngân hàng Vi t Nam trong giai
o n 2002 - 2008
B ng 2.5 Quy nh v v n pháp nh i v i NHTM
B ng 2.6 V n i u l và t ng tài s n năm 2007 và năm 2008
B ng 2.7 T l an toàn v n (CAR) giai o n 2005 - 2008
B ng 2.8 T l n x u (NPL) và d phòng r i ro tín d ng giai o n 2006 - 2008
B ng 2.9 T l chênh l ch lãi su t bình quân giai o n 2002 - 2008
B ng 2.10 T l thu nh p lãi c n biên (NIM) giai o n 2002 - 2008
B ng 2.11 T l ROA giai o n 2002 - 2008
B ng 2.12 T l ROE giai o n 2002 - 2008
B ng 2.13 T l tài s n sinh l i trên t ng tài s n giai o n 2002 - 2008
B ng 2.14 T l thu nh p ngoài lãi c n biên giai o n 2004 - 2008
B ng 2.15 Dư n cho vay trên t ng tài s n giai o n 2002 - 2008
B ng 2.16 T l thu nh p c n biên trư c các giao d ch c bi t 2002 - 2008
B ng 2.17 Top 5 NHTM c a 5 nhóm s n ph m d ch v ngân hàng
B ng 2.18 Nhóm s n ph m d ch v ngân hàng ư c bình ch n c a NHTM
B ng 2.19 Các tiêu chí ư c ánh giá cao c a nhóm s n ph m d ch v NH
B ng 3.1 M t s ch tiêu ti n t và ho t ng ngân hàng giai o n 2006 - 2010
B ng 3.2 Quy mô bình quân c a các ngân hàng năm 2008
B ng 3.3 Bi n ng giá c phi u c a m t s ngân hàng gi a năm 2009

6. I
M C L C
L i cam oan................................................................................................................ i
Danh m c ch vi t t t .................................................................................................ii
Danh m c các b ng và hình .......................................................................................iii
L i m u .................................................................................................................. 1
CHƯƠNG 1: T NG QUAN V LÝ THUY T C NH TRANH..............................4
1.1 Lý lu n chung v c nh tranh............................................................................4
1.1.1 Khái ni m c nh tranh........................................................................................4
1.1.2 Năng l c c nh tranh ..........................................................................................5
1.1.3 L i th c nh tranh..............................................................................................7
1.1.4 c thù trong c nh tranh c a ngân hàng thương m i ...................................8
1.2 Các nhân t tác ng n năng l c c nh tranh c a ngân hàng thương m i...10
1.2.1 Các nhân t bên ngoài ngân hàng thương m i .........................................10
1.2.1.1 C u i v i các d ch v ngân hàng .....................................................10
1.2.1.2 S phát tri n c a các ngành liên quan.................................................11
1.2.1.3 Nh ng y u t c a môi trư ng kinh t vĩ mô ......................................12
1.2.1.4 Vai trò c a Nhà nư c.............................................................................12
1.2.2 Các nhân t bên trong n i b ngân hàng thương m i...............................13
1.2.2.1 Năng l c tài chính..................................................................................13
1.2.2.2 Năng l c v công ngh ..........................................................................14
1.2.2.3 Ngu n nhân l c......................................................................................15
1.2.2.4 Năng l c qu n lý và cơ c u t ch c ....................................................16
1.2.2.5 H th ng kênh phân ph i và m c a d ng hóa các d ch v ........17
1.3 Các mô hình phân tích ánh giá c nh tranh...................................................17
1.3.1 Mô hình 5 l c lư ng c nh tranh c a Michael Porter................................17
1.3.1.1 Nguy cơ xâm nh p t các i th ti m năng...................................18
1.3.1.2 Áp l c c nh tranh c a các i th hi n t i trong ngành..................19
1.3.1.3 Áp l c t các s n ph m thay th .....................................................20
1.3.1.4 Áp l c t phía khách hàng...............................................................21

7. II
1.3.1.5 Áp l c c a nhà cung ng.................................................................22
1.3.2 Mô hình l i th c nh tranh .......................................................................23
1.3.2.1 Năng l c c nh tranh ..............................................................................23
1.3.2.2 L i th c nh tranh..................................................................................24
1.3.2.3 Bi u hi n l i th c nh tranh..................................................................25
1.3.2.4 V th c nh tranh....................................................................................27
K T LU N CHƯƠNG 1...................................................................................28
CHƯƠNG 2: TH C TR NG C NH TRANH TRONG H TH NG NGÂN
HÀNG VI T NAM...................................................................................................29
2.1 Quá trình thành l p và phát tri n h th ng ngân hàng Vi t Nam ..................29
2.1.1 S ra i c a h th ng ngân hàng Vi t Nam............................................29
2.1.2 H th ng ngân hàng Vi t Nam trong th i kỳ h i nh p kinh t ................32
2.1.2.1 Nh ng cam k t c a Vi t Nam liên quan lĩnh v c ngân hàng trong
àm phán gia nh p WTO......................................................................32
2.1.2.2 Phân tích SWOT cho ngân hàng Vi t Nam nói chung .....................36
2.2 Phân tích c nh tranh trong h th ng ngân hàng Vi t Nam ............................41
2.2.1 Nhóm Ngân hàng thương m i Qu c doanh..............................................44
2.2.2 Nhóm Ngân hàng thương m i C ph n....................................................47
2.2.3 Phân tích c nh tranh gi a nhóm Ngân hàng thương m i Qu c doanh và
nhóm Ngân hàng thương m i C ph n.....................................................49
2.2.3.1 Th ph n ..................................................................................................49
2.2.3.2 Ti m l c v v n .....................................................................................49
2.2.3.3 Ch t lư ng tài s n có.............................................................................51
2.2.3.4 M c sinh l i ...........................................................................................53
2.2.3.5 S n ph m d ch v ngân hàng ...............................................................59
2.2.4 Nhóm Ngân hàng nư c ngoài, liên doanh và các t ch c tài chính khác 63
K T LU N CHƯƠNG 2...................................................................................65
CHƯƠNG 3: GI I PHÁP NÂNG CAO NĂNG L C C NH TRANH C A CÁC
NGÂN HÀNG THƯƠNG M I VI T NAM ...........................................................66

8. III
3.1 nh hư ng chi n lư c phát tri n n n kinh t và h th ng ngân hàng thương
m i Vi t Nam n năm 2020 .........................................................................66
3.1.1 nh hư ng phát tri n n n kinh t Vi t Nam n năm 2020 ...................66
3.1.2 nh hư ng chi n lư c phát tri n h th ng ngân hàng thương m i n
năm 2020 ..................................................................................................68
3.2 Các g i ý chính sách c p vĩ mô ..................................................................69
3.3 Các gi i pháp c p vi mô.........................................................................71
3.3.1 Tăng cư ng năng l c tài chính.................................................................71
3.3.1.1 Tăng v n i u l ....................................................................................71
3.3.1.2 Nâng cao ch t lư ng tài s n có ............................................................74
3.3.1.3 Nâng cao m c sinh l i ..........................................................................77
3.3.2 Nâng cao năng l c công ngh ..................................................................77
3.3.3 Nâng cao ch t lư ng ngu n nhân l c.......................................................79
3.3.4 Nâng cao năng l c qu n lý và cơ c u t ch c..........................................80
3.3.5 Nâng cao ch t lư ng và a d ng hóa s n ph m .......................................81
3.3.6 Nâng cao ch t lư ng ph c v khách hàng................................................82
K T LU N CHƯƠNG 3...................................................................................84
K T LU N...............................................................................................................85
Tài li u tham kh o..................................................................................................... iv

9. 1
L I M U
1. Lý do ch n tài
Trong n n kinh t hàng hóa nhi u thành ph n, các t ch c kinh t , các cá
nhân ho t ng kinh doanh trong nhi u ngành ngh , lĩnh v c khác nhau. Trong ó,
s phát tri n c a ngành ngân hàng là m t óng góp không th thi u i v i n n kinh
t th trư ng hi n nay. N n kinh t ch có th phát tri n v i t c cao n u có m t h
th ng ngân hàng l n m nh.
Khi n n kinh t th trư ng phát tri n, tính c nh tranh gi a các nh ch tài
chính trung gian ngày càng di n ra m nh hơn, h c nh tranh b ng nhi u hình th c
như a d ng hóa s n ph m, d ch v ngân hàng nh m thu hút khách hàng v phía h .
Rõ ràng, thành công c a ngân hàng hoàn toàn ph thu c vào năng l c trong vi c
xác nh các s n ph m, d ch v tài chính mà xã h i ang có nhu c u; th c hi n m t
cách hi u qu và bán chúng t i m t m c giá c nh tranh.
tài: “Phân tích c nh tranh trong h th ng ngân hàng thương m i Vi t
Nam” nh m nghiên c u th c tr ng c nh tranh gi a các NHTM Vi t Nam nh m ưa
ra m t s gi i pháp nâng cao năng l c c nh tranh c a các NHTM Vi t Nam.
2. M c tiêu nghiên c u
M c tiêu c a tài là phân tích và ánh giá tình hình c nh tranh gi a các
NHTM Vi t Nam t ó xu t m t s gi i pháp chung cho vi c nâng cao năng
l c c nh tranh c a các NHTM Vi t Nam, cũng như các hàm ý chính sách hư ng t i
m t môi trư ng c nh tranh ngày càng bình ng hơn trong h th ng ngân hàng Vi t
Nam
3. i tư ng và ph m vi nghiên c u
i tư ng nghiên c u c a tài là s c nh tranh gi a 4 NHTM Qu c doanh
và 4 NHTM C ph n trong lĩnh v c ngân hàng, so sánh th c tr ng ho t ng cũng
như ưa ra các gi i pháp thúc y, nâng cao năng l c c nh tranh cho các NHTM
Vi t Nam nói chung.
Ph m vi nghiên c u c a lu n văn là các NHTM Vi t Nam, trong ó t p
trung phân tích trư ng h p các NHTM Qu c doanh và NHTM C ph n.

10. 2
4. Phương pháp nghiên c u
Qua nh ng d li u ã có trong quá trình ho t ng c a các NHTM, cùng v i
nh ng ánh giá t ng quan c a tác gi i v i các nhân t làm nh hư ng n năng
l c c nh tranh c a các NHTM Vi t Nam ã giúp cho tác gi có nh ng phân tích và
ưa ra nh ng gi i pháp phù h p, vi c nghiên c u c a tác gi d a trên cơ s phương
pháp lu n ch nghĩa duy v t bi n ch ng và duy v t l ch s ng th i tác gi cũng ã
s d ng phương pháp t ng h p, th ng kê, phân tích và so sánh t ó ưa ra
nh ng gi i pháp nh m nâng cao năng l c c nh tranh c a các NHTM Vi t Nam.
D li u ư c thu th p t nh ng ngu n sau:
- T n i b NHTMQD như: ngân hàng Ngo i thương Vi t Nam (VCB), ngân
hàng u tư và Phát tri n (BIDV), ngân hàng Công thương Vi t Nam (Vietin
Bank), ngân hàng Nông nghi p và phát tri n nông thôn (Agribank);
- T n i b NHTMCP như: ngân hàng Á Châu (ACB), ngân hàng Sài Gòn
Thương Tín (Sacombank), ngân hàng K thương Vi t Nam (Techcombank), ngân
hàng XNK Vi t Nam (Eximbank);
- T Internet: trang web c a NHNN Vi t Nam (www.sbv.gov.vn), trang web
c a Hi p h i Ngân hàng Vi t Nam (www.vnba.org.vn),...
- T t p chí ngành ngân hàng: t p chí tài chính ti n t , t p chí Ngân hàng, t p
chí công ngh ngân hàng,…
- Các t p chí kinh t khác, sách, báo,…
5. Ý nghĩa c a tài
V i vi c ánh giá th c tr ng c nh tranh gi a các NTHM Vi t Nam và tìm ra
nh ng y u t nh hư ng n năng l c c nh tranh s mang l i m t s ý nghĩa th c
ti n cho các NHTM Vi t Nam trong vi c xây d ng và c i thi n các y u t c n thi t
nâng cao năng l c c nh tranh trên cơ s phân tích, tìm hi u th c tr ng, xác nh
nh ng t n t i, tài nêu lên nh ng gi i pháp nh m nâng cao năng l c c nh tranh
c a NHTM Vi t Nam.
6. N i dung
N i dung c a lu n văn g m ba ph n chính, v i k t c u như sau:

11. 3
Chương 1: T ng quan v lý thuy t c nh tranh.
Chương 2: Th c tr ng c nh tranh trong h th ng ngân hàng Vi t Nam
Chương 3: Gi i pháp nâng cao năng l c c nh tranh c a các ngân hàng
thương m i Vi t Nam

12. 4
CHƯƠNG 1: T NG QUAN V LÝ THUY T C NH TRANH
1.1 Lý lu n chung v c nh tranh
1.1.1 Khái ni m c nh tranh
C nh tranh là m t hi n tư ng g n li n v i kinh t th trư ng, khái ni m c nh
tranh ã xu t hi n trong quá trình hình thành và phát tri n s n xu t, trao i hàng
hóa và phát tri n kinh t th trư ng.
C nh tranh xu t phát t hai i u ki n cơ b n là phân công lao ng xã h i và
tính a nguyên ch th l i ích kinh t , i u này làm xu t hi n các cu c u tranh
giành l i ích kinh t gi a ngư i s n xu t hàng hóa, cung c p d ch v và các t ch c
trung gian, th c hi n phân ph i l i các s n ph m hàng hóa, d ch v . Cu c u tranh
này d a trên s c m nh v tài chính, k thu t công ngh , ch t lư ng i ngũ lao
ng, quy mô ho t ng c a t ng ch th . M c ích cu i cùng c a các ch th kinh
t trong quá trình c nh tranh là t i a hóa l i ích, v i ngư i s n xu t kinh doanh là
l i nhu n và v i ngư i tiêu dùng là ti n ích tiêu dùng.
Thu t ng “C nh tranh” ư c s d ng r t ph bi n hi n nay trong nhi u lĩnh
v c như kinh t , thương m i, lu t, chính tr , quân s , sinh thái, th thao; thư ng
xuyên ư c nh c t i trong sách báo chuyên môn, di n àn kinh t cũng như các
phương ti n thông tin i chúng và ư c s quan tâm c a nhi u i tư ng, t nhi u
góc khác nhau, d n n có r t nhi u khái ni m khác nhau v “c nh tranh”, c th
như sau:
- Theo P.Samuelson trong quy n Kinh t h c thì: “C nh tranh là s kình
ch gi a các doanh nghi p c nh tranh v i nhau giành khách hàng, th trư ng”
- Theo Michael Porter thì: “C nh tranh là giành l y th ph n. B n ch t c a
c nh tranh là tìm ki m l i nhu n, là kho n l i nhu n cao hơn m c l i nhu n trung
bình mà doanh nghi p ang có. K t qu quá trình c nh tranh là s bình quân hóa l i
nhu n trong ngành theo chi u hư ng c i thi n sâu d n n h qu giá c có th gi m
i.”

13. 5
- M t nh nghĩa khác v c nh tranh như sau: “C nh tranh có th nh nghĩa
như là m t kh năng c a doanh nghi p nh m áp ng và ch ng l i các i th c nh
tranh trong cung c p s n ph m, d ch v m t cách lâu dài và có l i nhu n”.
Qua các nh nghĩa trên có th ti p c n v c nh tranh như sau:
- M t là, c nh tranh là s ganh ua nh m l y ph n th ng c a nhi u ch th
cùng tham d .
- Hai là, m c ích tr c ti p c a c nh tranh là m t i tư ng c th nào ó
mà các ch th u mu n giành gi t (như khách hàng, th trư ng, d án, s n
ph m,…); m c ích cu i cùng là tìm ki m l i nhu n cao.
- Ba là, c nh tranh di n ra trong môi trư ng c th và có nh ng qui nh
chung mà các ch th tham gia ph i tuân th (như i u ki n pháp lý, thông l kinh
doanh, c i m s n ph m,…)
- B n là, trong quá trình c nh tranh các ch th tham gia ư c quy n s
d ng nh ng công c khác nhau (như s n ph m, chính sách giá, phân ph i, chiêu
th ,…)
Tóm l i, trong n n kinh t th trư ng, nơi mà xu t hi n quan h cung c u,
c nh tranh là vi c u tranh ho c giành gi t t m t s i th v khách hàng, th
ph n hay ngu n l c c a các doanh nghi p. Tuy nhiên, b n ch t c a c nh tranh ngày
nay không ph i tiêu di t i th mà chính là doanh nghi p ph i t o ra và mang l i
cho khách hàng nh ng giá tr gia tăng cao hơn ho c m i l hơn i th h có th
l a ch n mình mà không n v i i th c nh tranh.
1.1.2 Năng l c c nh tranh
Trong quá trình nghiên c u v c nh tranh, ngư i ta ã s d ng khái ni m
năng l c c nh tranh. Năng l c c nh tranh ư c xem xét các góc khác nhau như
năng l c c nh tranh qu c gia, năng l c c nh tranh doanh nghi p, năng l c c nh
tranh c a s n ph m và d ch v ,… lu n văn này, s ch y u c p n năng l c
c nh tranh c a doanh nghi p.
Năng l c c nh tranh là kh năng t n t i trong kinh doanh và t ư c m t s
k t qu mong mu n dư i d ng l i nhu n, giá c , l i t c ho c ch t lư ng các s n

14. 6
ph m cũng như năng l c c a nó khai thác các cơ h i th trư ng hi n t i và làm
n y sinh th trư ng m i.
Năng l c c nh tranh c a doanh nghi p là th hi n th c l c và l i th c a
doanh nghi p so v i i th c nh tranh trong vi c tho mãn t t nh t các òi h i c a
khách hàng thu l i ngày càng cao hơn. Như v y, năng l c c nh tranh c a doanh
nghi p trư c h t ph i ư c t o ra t th c l c c a doanh nghi p. ây là các y u t
n i hàm c a m i doanh nghi p, không ch ư c tính b ng các tiêu chí v công ngh ,
tài chính, nhân l c, t ch c qu n tr doanh nghi p,… m t cách riêng bi t mà c n
ánh giá, so sánh v i các i tác c nh tranh trong ho t ng trên cùng m t lĩnh v c,
cùng m t th trư ng. S là vô nghĩa n u nh ng i m m nh và i m y u bên trong
doanh nghi p ư c ánh giá không thông qua vi c so sánh m t cách tương ng v i
các i tác c nh tranh. Trên cơ s các so sánh ó, mu n t o nên năng l c c nh
tranh, òi h i doanh nghi p ph i t o ra và có ư c các l i th c nh tranh cho riêng
mình. Nh l i th này, doanh nghi p có th tho mãn t t hơn các òi h i c a khách
hàng m c tiêu cũng như lôi kéo ư c khách hàng c a i tác c nh tranh.
Có quan i m cho r ng, năng l c c nh tranh c a doanh nghi p g n li n v i
ưu th c a s n ph m mà doanh nghi p ưa ra th trư ng. Có quan i m g n năng
l c c nh tranh c a doanh nghi p v i th ph n mà nó n m gi , cũng có quan i m
ng nh t c a doanh nghi p v i hi u qu s n xu t kinh doanh,…
Tuy nhiên, n u ch d a vào th c l c và l i th c a mình thì chưa , b i
trong i u ki n toàn c u hóa kinh t , l i th bên ngoài ôi khi là y u t quy t nh.
Th c t ch ng minh m t s doanh nghi p r t nh , không có l i th n i t i, th c l c
bên trong y u nhưng v n t n t i và phát tri n trong m t th gi i c nh tranh kh c li t
như hi n nay.
Như v y, “năng l c c nh tranh c a doanh nghi p là vi c khai thác, s d ng
th c l c và l i th bên trong, bên ngoài nh m t o ra nh ng s n ph m - d ch v h p
d n ngư i tiêu dùng t n t i và phát tri n, thu ư c l i nhu n ngày càng cao và
c i ti n v trí so v i các i th c nh tranh trên th trư ng ”.

15. 7
Th c t cho th y, không m t doanh nghi p nào có kh năng th a mãn y
t t c nh ng yêu c u c a khách hàng. Thư ng thì doanh nghi p có l i th v m t
này và có h n ch v m t khác. V n cơ b n là, doanh nghi p ph i nh n bi t ư c
i u này và c g ng phát huy t t nh ng i m m nh mà mình ang có áp ng t t
nh t nh ng òi h i c a khách hàng. Nh ng i m m nh và i m y u bên trong m t
doanh nghi p ư c bi u hi n thông qua các lĩnh v c ho t ng ch y u c a doanh
nghi p như marketing, tài chính, s n xu t, nhân s , công ngh , qu n tr , h th ng
thông tin,…
Do ó, năng l c c nh tranh th hi n vi c làm t t hơn so v i các i th v :
- Các ch tiêu nh lư ng: doanh thu; th ph n; kh năng sinh l i.
- Các ch tiêu nh tính: ch t lư ng s n ph m; kh năng áp ng các yêu c u
c a khách hàng; thương hi u, uy tín, hình nh; c bi t, s sáng t o s n ph m là
nh ng khía c nh r t quan tr ng c a quá trình c nh tranh.
Tóm l i, chúng ta có th th y, khái ni m năng l c c nh tranh là m t khái ni m
ng, ư c c u thành b i nhi u y u t và ch u s tác ng c a c môi trư ng vi mô
và vĩ mô. M t s n ph m có th năm nay ư c ánh giá là có năng l c c nh tranh,
nhưng năm sau, ho c năm sau n a l i không còn kh năng c nh tranh n u không
gi ư c các y u t l i th .
1.1.3 L i th c nh tranh
Theo Michael Porter, l i th c nh tranh là giá tr mà doanh nghi p mang n
cho khách hàng, giá tr ó vư t quá chi phí dùng t o ra nó. Giá tr mà khách hàng
s n sàng tr , và ngăn tr vi c ngh nh ng m c giá th p hơn c a i th cho
nh ng l i ích tương ương hay cung c p nh ng l i ích c nh t hơn là phát sinh
m t giá cao hơn.
Khi nói n l i th c nh tranh, là nói n l i th mà m t doanh nghi p, m t
qu c gia ang có và có th có, so v i các i th c nh tranh c a h . L i th c nh
tranh là m t khái ni m v a có tính vi mô (cho doanh nghi p), v a có tính vĩ mô (
c p qu c gia).

16. 8
Khi m t doanh nghi p có ư c l i th c nh tranh, doanh nghi p ó s có cái
mà các i th khác không có, nghĩa là doanh nghi p ho t ng t t hơn i th ,
ho c làm ư c nh ng vi c mà các i th khác không th làm ư c. L i th c nh
tranh là nhân t c n thi t cho s thành công và t n t i lâu dài c a doanh nghi p.
i u quan tr ng i v i b t kỳ m t t ch c kinh doanh nào là xây d ng cho mình
m t l i th c nh tranh b n v ng. L i th c nh tranh b n v ng có nghĩa là doanh
nghi p ph i liên t c cung c p cho th trư ng m t giá tr c bi t mà không có i
th c nh tranh nào có th cung c p ư c. Tuy nhiên i u này thư ng r t d b xói
mòn b i nh ng hành ng b t chư c c a i th .
1.1.4 c thù trong c nh tranh c a ngân hàng thương m i
Ngân hàng cũng gi ng như b t c lo i hình công ty nào u ph i i m t v i
c nh tranh, các ngân hàng thương m i không ch b áp l c c nh tranh t các ngân
hàng thương m i mà còn t t t c các t ch c tín d ng khác ang ho t ng kinh
doanh trên thương trư ng, v i m c tiêu là dành khách hàng, nh m tăng th ph n
tín d ng cũng như m r ng cung ng các s n ph m d ch v ngân hàng cho n n kinh
t . Tuy v y, so v i s c nh tranh c a các t ch c tín d ng khác c nh tranh gi a các
ngân hàng thương m i có nh ng c thù như sau:
- C nh tranh ph i tuân th theo pháp lu t, không th c nh tranh b ng m i giá,
b t ch p m i th o n: Kinh doanh ti n t là lĩnh v c h t s c nh y c m, ch u tác
ng b i r t nhi u nhân t v kinh t , chính tr , xã h i, tâm lý, truy n th ng, văn
hóa,… m i m t nhân t này có s thay i dù là nh nh t cũng có tác ng r t
nhanh chóng và m nh m n môi trư ng kinh doanh chung. Ví d ch là m t tin
n th i dù là th t thi t cũng có th gây ra cơn ch n ng r t l n v tâm lý, th m chí
e d a s t n vong c a h th ng các t ch c tín d ng. M t ngân hàng ho t ng
kém thanh kho n cũng có th tr thành gánh n ng cho các ngân hàng khác và dân
chúng trên a bàn. Vì v y trong kinh doanh vi c c nh tranh là t ng bư c m
r ng khách hàng, m r ng th ph n, nhưng cũng không th c nh tranh b ng m i giá,
s d ng m i th o n, b t ch p pháp lu t thôn tính i th c a mình, b i vì i
th là các ngân hàng thương m i khác b suy y u d n n s p , thì nh ng h u qu

17. 9
mang l i thư ng là r t l n, th m chí d n n v luôn chính ngân hàng mình do
tác ng dây chuy n.
- C nh tranh nhưng luôn ph i h p tác v i nhau: Ho t ng kinh doanh c a
ngân hàng có liên quan n t t c các t ch c kinh t , chính tr , xã h i, n t ng cá
nhân thông qua các ho t ng huy ng ti n g i ti t ki m, cho vay cũng như các
lo i hình d ch v tài chính khác, ng th i trong ho t ng kinh doanh c a mình các
ngân hàng cũng u m tài kho n cho nhau cùng ph c v các khách hàng chung.
Chính vì th n u như m t ngân hàng khó khăn trong thanh kho n, có nguy cơ v
thì t t y u s tác ng dây chuy n n g n như t t c các ngân hàng thương m i
khác. Không nh ng th các t ch c tài chính phi ngân hàng cũng s b nh hư ng
lây lan. ây là i u mà các ngân hàng thương m i không bao gi mong mu n. Vì
th , trong ho t ng kinh doanh các ngân hàng luôn ph i c nh tranh l n nhau
dành l i th ph n, nhưng luôn ph i h p tác v i nhau, nh m hư ng t i m t môi
trư ng c nh tranh lành m nh tránh r i ro h th ng.
- C nh tranh trong s giám sát ch t ch c a ngân hàng Nhà nư c: Do ho t
ng c a các ngân hàng có liên quan n t t c các ch th , n m i m t ho t ng
kinh t xã h i, cho nên tránh s ho t ng các ngân hàng thương m i m o hi m
có nguy cơ v h th ng. Vì v y ngân hàng Nhà nư c u giám sát ch t ch th
trư ng này và ưa ra h th ng c nh báo s m phòng ng a r i ro. Th c ti n s
c nh tranh c a các ngân hàng không gi ng các lo i hình kinh doanh khác.
- C nh tranh không gi i h n ph m vi qu c gia: Ho t ng c a các ngân hàng
thương m i liên quan n lưu chuy n ti n t , không ch trong ph m vi m t nư c, mà
có liên quan n nhi u nư c h tr cho các ho t ng kinh t i ngo i, do v y
kinh doanh trong h th ng ngân hàng ph i ch u nhi u y u t trong nư c và qu c t
như: Môi trư ng pháp lu t, t p quán kinh doanh trong nư c, các thông l qu c t ,…
c bi t là s chi ph i m nh m c a cơ s tài chính, trong ó công ngh thông tin
óng vai trò c c kỳ quan tr ng, có tính ch t quy t nh i v i ho t ng kinh
doanh c a các ngân hàng này.

18. 10
1.2 Các nhân t tác ng n năng l c c nh tranh c a ngân hàng thương m i
1.2.1 Các nhân t bên ngoài ngân hàng thương m i
1.2.1.1C u i v i các d ch v ngân hàng
ây là y u t có tác ng r t l n n s phát tri n c a ngân hàng. Thông qua
nhu c u c a khách hàng, ngân hàng có th t n d ng ư c l i th theo quy mô, t ó
c i thi n các ho t ng kinh doanh và d ch v c a mình. Nhu c u khách hàng còn
có th g i m cho ngân hàng phát tri n các lo i hình s n ph m và d ch v m i.
Các lo i hình này có th ư c phát tri n r ng rãi ra th trư ng bên ngoài và khi ó
ngân hàng ưa ra d ch v trư c tiên s có ư c l i th c nh tranh.
Khách hàng c a các ngân hàng h u như là toàn b các t ch c, doanh nghi p
và ph n l n dân cư. Vì th c u i v i các d ch v ngân hàng cũng a d ng, cho nên
vi c ánh giá v c u i v i các d ch v ngân hàng cũng h t s c ph c t p, th hi n
nh ng khía c nh sau:
C u trúc c a c u trong nư c i v i các d ch v chính c a ngân hàng là:
D ch v nh n g i, d ch v cho vay, d ch v trung gian thanh toán, d ch v mua bán
ngo i t .
C u trúc c a c u th hi n các phân o n c u i v i t ng lo i hình d ch v ;
quy mô, c i m nhu c u c a khách hàng trên t ng phân o n ó.
- Quy mô c a các phân o n v c u i v i các d ch v ngân hàng s quy t
nh m c u tư và i m i c a các ngân hàng.
- c i m nhu c u c a khách hàng ph n ánh m c ph c t p, m c òi
h i cao hay th p. Kh năng n y sinh nhu c u m i c a khách hàng là ch tiêu
quan tr ng tác ng n s phát tri n s n ph m m i c a các ngân hàng và
nh ó t o ư c l i th c nh tranh.
Quy mô c a t ng c u, t c tăng trư ng cũng như m c b o hoà c a
c u là y u t kích thích u tư và thu hút các thành viên m i tham gia vào th
trư ng.
Các ch tiêu ph n ánh quy mô c a c u th hi n:

19. 11
- T ng nhu c u v n tài tr cho các ho t ng s n xu t kinh doanh c a toàn
b n n kinh t .
- Nhu c u s d ng các d ch v thanh toán trong và ngoài nư c.
- T c tăng trư ng c a c u càng cao thì các ngân hàng càng có ng cơ
u tư hơn. Còn t c b o hoà càng cao thì các ngân hàng b s c ép ph i
u tư và i m i nhi u hơn.
Cơ ch chuy n i c u trong nư c thành c u qu c t và ngư c l i cũng
là y u t r t c n thi t khi ánh giá v c u. Nhu c u i v i s n ph m d ch v có kh
năng di chuy n r t cao cùng v i s di chuy n c a các lu ng v n qu c t , các ho t
ng thanh toán qu c t làm cho c u trong nư c và c u qu c t có m i liên h m t
thi t. i u này d n n ngân hàng trong nư c s m t i l i th c nh tranh trư c các
NHNNg v n ã quen v i nh ng nhu c u m i, s n ph m m i. Cho nên vi c nghiên
c u cơ ch chuy n i c u giúp các ngân hàng trong nư c ch ng kh c ph c b t
l i và phát huy nh ng l i th c a mình.
1.2.1.2 S phát tri n c a các ngành liên quan
Nh ng ngành có m i quan h ph tr và liên quan m t thi t như: các công ty
tài chính, các công ty ch ng khoán, th trư ng ti n t , các công ty b o hi m, các qu
u tư, công ty mua bán n , trung tâm giao d ch a c,…
Ngành cung c p u vào cho ngân hàng như: ngành bưu chính vi n thông,
ngành công ngh thông tin, các cơ quan ki m toán,…
S phát tri n c a các ngành liên quan và ph tr trên có tác ng tr c ti p,
v a là áp l c, v a là cơ h i n s phát tri n c a lĩnh v c ngân hàng, c th như
sau:
- Các nh ch tài chính khác phát tri n t o áp l c bu c ngân hàng phát
tri n. ng th i cũng t o cơ h i h p tác nghiên c u, tri n khai nh ng ng
d ng công ngh m i, t o ra nh ng kênh huy ng v n và u tư m i cho
ngân hàng, t o i u ki n a d ng hóa danh m c u tư, gi m thi u r i ro th
trư ng, r i ro thanh kho n.

20. 12
- Ngành bưu chính vi n thông, công ngh thông tin phát tri n s giúp ngân
hàng c i ti n, i m i làm gi m chi phí giao d ch, hay làm khác bi t hóa s n
ph m, d ch v .
- D ch v ki m toán phát tri n giúp ngân hàng ánh giá chính xác hơn v
năng l c tài chính c a khách hàng, gi m thi u r i ro tín d ng.
1.2.1.3 Nh ng y u t c a môi trư ng kinh t vĩ mô
Ngân hàng là m t ngành ch a ng r t nhi u r i ro. M i m t bi n ng b t
l i c a môi trư ng kinh t vĩ mô u có th nh hư ng n ho t ng bình thư ng
c a m t ngân hàng. Khi n n kinh t phát tri n n nh, t c tăng trư ng cao, các
ch s v l m phát, lãi su t, t giá n nh s là i u ki n thu n l i cho s phát tri n
c a h th ng ngân hàng và ngư c l i s không thu n l i.
1.2.1.4 Vai trò c a Nhà nư c
i v i lĩnh v c ngân hàng, vai trò c a Nhà nư c là m t y u t mang tính
ch t xúc tác r t quan tr ng. Vai trò c a Nhà nư c th hi n nh ng n i dung sau:
- S y , tính ng b và hi u l c thi hành c a các quy nh pháp lu t,
các chính sách liên quan n ho t ng ngân hàng.
- Năng l c và hi u qu ho t ng c a NHNN trong vai trò giám sát và i u
hành ho t ng c a h th ng NHTM. Do nh ng m i liên k t ch t ch c a toàn b
h th ng NHTM, s v c a m t ngân hàng thư ng gây ra h u qu r t to l n và
có kh năng gây ra hi u ng lan truy n lên toàn h th ng. Vì th , ho t ng c a các
NHTM ph i ch u s qu n lý và giám sát h t s c ch t ch c a chính ph và NHNN.
- Vai trò c a Nhà nư c v i tư cách là ch s h u, con n và ch n l n nh t
c a các NHTM.
- Nhà nư c có nh ng chính sách tác ng n cung, c u, n s n nh
kinh t vĩ mô, n các i u ki n nhân t s n xu t, các ngành liên quan và ph tr
c a ngành ngân hàng t o thu n l i hay kìm hãm s phát tri n c a ngành ngân
hàng.

21. 13
1.2.2 Các nhân t bên trong n i b ngân hàng thương m i
1.2.2.1Năng l c tài chính
Năng l c tài chính là thư c o s c m nh c a m t ngân hàng t i th i i m
nh t nh.
Năng l c tài chính ư c th hi n qua các ch tiêu sau ây:
M c an toàn v n và kh năng huy ng v n
- Ngu n l c quan tr ng nh t quy t nh kh năng c nh tranh c a m t ngân
hàng là ti m l c v v n, th hi n qua các ch tiêu như: quy mô v n ch s h u, h
s an toàn v n (Capital Adequacy Ratio - CAR). Ti m l c v v n ch s h u ph n
ánh s c m nh tài chính và kh năng ch ng r i ro c a ngân hàng ó.
- Theo hi p ư c Basel I ư c tho hi p gi a các NHTW c a 10 qu c gia,
m t NHTM có CAR = V n t có/T ng tài s n có r i ro >= 8%, ư c coi là ngân
hàng có an toàn.
Kh năng cơ c u l i v n và huy ng thêm v n cũng nói lên ti m l c v v n
c a m t ngân hàng.
Ch t lư ng tài s n có
Ch t lư ng tài s n có ư c ánh giá qua các ch tiêu như: t l n x u trên
t ng tài s n, m c l p d phòng và kh năng x lý n quá h n, m c t p trung
và a d ng hóa c a danh m c tín d ng, r i ro tín d ng,…
M c sinh l i
- M c sinh l i là ch tiêu ph n ánh k t qu ho t ng, cũng như ph n ánh
m t ph n k t qu c nh tranh c a ngân hàng.
- M c sinh l i ư c ánh giá thông qua các ch tiêu như: giá tr tuy t i c a
l i nhu n sau thu ; t c tăng trư ng l i nhu n, cơ c u c a l i nhu n, t su t l i
nhu n trên v n ch s h u (ROE); t su t l i nhu n trên t ng tài s n (ROA),…
Kh năng thanh kho n
ư c th hi n qua các ch tiêu như: kh năng thanh toán nhanh, kh năng
qu n lý r i ro thanh kho n c a các NHTM.

22. 14
Theo i u 12 c a quy t nh s 457/2005/Q -NHNN ngày 19/04/2005, v
vi c ban hành “Quy nh v các t l b o m an toàn trong ho t ng c a các t
ch c tín d ng”:
“T ch c tín d ng ph i thư ng xuyên m b o t l v kh năng chi tr i
v i t ng lo i ti n ng, vàng như sau:
1. T l t i thi u 25% gi a giá tr các tài s n “Có” có th thanh toán ngay
và các tài s n “N ” s n h n thanh toán trong th i gian 1 tháng ti p theo.
2. T l t i thi u b ng 1 gi a t ng tài s n “Có” có th thanh toán ngay
trong kho ng th i gian 7 ngày làm vi c ti p theo và t ng tài s n “N ” ph i thanh
toán trong kho ng th i gian 7 ngày làm vi c ti p theo”.
1.2.2.2 Năng l c v công ngh
Công ngh óng vai trò quan tr ng trong vi c t o ra l i th c nh tranh c a
m t ngân hàng, c bi t là công ngh thông tin cũng là thành ph n r t quan tr ng.
Peter Rose vi t: “H th ng ngân hàng hi n i càng ngày càng gi ng v i m t
ngành c a chi phí c nh. Ngân hàng mu n duy trì l i nhu n và kh năng c nh
tranh ph i m r ng ho t ng, thư ng b ng cách giành ưu th i v i các ngân
hàng nh v n không có kh năng theo k p nh ng thay i v công ngh ”. Theo ông,
thì các máy móc ngày càng m nh n thêm nhi u công vi c, các thi t b t ng rút
ng n th i gian tác nghi p, tăng m c chính xác và ti n l i cho các ho t ng, d ch
v c a ngân hàng. Như v y, vi c áp d ng các thi t b vi tính, i n t ang bi n ph n
l n các chi phí bi n i (như nhân công) thành chi phí c nh (như chi phí mua,
b o dư ng, kh u hao máy móc thi t b ).
Năng l c công ngh bao g m: h th ng thanh toán i n t , h th ng ngân
hàng bán l , máy rút ti n t ng ATM, h th ng báo cáo r i ro,… ư c ph n ánh
thông qua các ch tiêu như: s lư ng và trình nhân l c trong lĩnh v c này; dung
lư ng và tính n nh c a ư ng truy n; các quy nh pháp lý liên quan n b o
m t, n các giao d ch i n t ; các chi phí s d ng công ngh ; trình s d ng
công ngh thông tin; s lư ng máy tính trên u ngư i. Năng l c công ngh không

23. 15
nh ng th hi n s lư ng, ch t lư ng công ngh hi n t i mà còn bao g m kh năng
i m i công ngh hi n t i v m t k thu t và kinh t .
Nh ng ti n b c a công ngh ã h tr ngân hàng x lý công vi c nhanh
hơn, t o i u ki n thu n l i hơn trong thu hút và áp ng các nhu c u khách hàng
ng th i giúp cho NHTM gi m ư c chi phí kinh doanh, nâng cao v th c nh
tranh. Vì th các NHTM ang ngày càng gia tăng u tư vào các trang thi t b và
phương ti n hi n i d n thay th nh ng thao tác nghi p v th công.
1.2.2.3 Ngu n nhân l c
Y u t con ngư i v n có vai trò quan tr ng và mang tính quy t nh trong
ho t ng kinh doanh c a NHTM. S phát tri n công ngh ã giúp cho các NHTM
có ư c nh ng bư c i dài trong t phá nâng cao ch t lư ng d ch v , áp ng
ngày càng t t hơn các nhu c u c a khách hàng, ph c v t t hơn cho công tác th ng
kê, phân tích hi u qu các ho t ng kinh doanh, nhưng nh ng ti n b c a công
ngh ch có th phát huy, t o ra nh ng l i th vư t tr i khi có s qu n lý và ki m
soát hi u qu c a con ngư i.
Do ó, b t kỳ m t doanh nghi p hay ngân hàng u không th thi u ngu n
l c quan tr ng, ó là ngu n nhân l c. Nhân s c a m t ngân hàng là y u t mang
tính k t n i các ngu n l c c a ngân hàng, là cái g c c a m i c i ti n hay i m i.
- Ngu n nhân l c trong lĩnh v c ngân hàng th hi n qua các ch tiêu như:
quy mô ào t o hàng năm; trình , k năng c a nhân viên m i; s lư ng các
chuyên viên ngân hàng; các nhà qu n lý giàu kinh nghi m, có trình cao; các
chuyên viên nư c ngoài.
Năng l c c nh tranh c a ngu n năng l c c a ngân hàng th hi n nh ng y u
t như:
- Trình thành th o nghi p v , k năng c a nhân s là ch tiêu quan tr ng
th hi n ch t lư ng c a ngu n nhân l c.
- ng cơ, ý th c ph n u, tác phong làm vi c, kh năng h c t p và t ào
t o.

24. 16
- M c cam k t g n bó là ch tiêu quan tr ng ph n ánh l i th c nh tranh
c a ngân hàng.
Ngân hàng òi h i nhân s ph i có trình cao và kinh nghi m ư c tích lũy
qua th i gian. ng th i quá trình tuy n d ng và ào t o m t chuyên viên cũng t n
kém v th i gian và công s c. Như v y, ngân hàng có t c lưu chuy n nhân viên
cao s m t i l i th c nh tranh v ngu n nhân l c. Cho nên, ngân hàng c n có
chính sách nhân s , chính sách tuy n d ng t t duy trì i ngũ nhân s có ch t
lư ng cao. Cơ ch thù lao là m t ch tiêu quan tr ng và hi u qu th c hi n t t
chính sách này thông qua các ch tiêu như m c lương bình quân, các ch lương
thư ng.
1.2.2.4 Năng l c qu n lý và cơ c u t ch c
Năng l c qu n lý ph n ánh năng l c i u hành c a h i ng qu n tr , ban
giám c và quy t nh hi u qu s d ng các ngu n l c c a m t ngân hàng. N u
không có năng l c qu n lý, có nghĩa là không có kh năng ưa ra nh ng chính sách,
chi n lư c h p lý, thích ng v i nh ng bi n i c a th trư ng, s làm lãng phí các
ngu n l c và làm y u i năng l c c nh tranh c a ngân hàng ó. Năng l c qu n lý
ư c ánh giá thông qua:
- M c chi ph i và kh năng giám sát c a h i ng qu n tr i v i ban
giám c.
- M c tiêu, ng cơ, m c cam k t c a h i ng qu n tr và ban giám c
i v i vi c duy trì và nâng cao năng l c c nh tranh.
- Ch t lư ng chính sách và quy trình kinh doanh, quy trình qu n lý r i ro,
ki m toán n i b .
- Chính sách ti n lương và thu nh p i v i ban giám c.
Cơ c u t ch c là m t ch tiêu quan tr ng ph n ánh cơ ch phân b các
ngu n l c c a ngân hàng có phù h p v i quy mô, trình qu n lý ngân hàng; phù
h p v i c trưng ngành và yêu c u c a th trư ng hay không.
Cơ c u t ch c c a m t ngân hàng th hi n s phân chia các phòng ban
ch c năng, các b ph n tác nghi p, các ơn v tr c thu c.

25. 17
Cơ c u t ch c có hi u qu t t ư c th hi n vào m c ph i h p gi a các
phòng ban trong vi c th c hi n chi n lư c kinh doanh, các ho t ng nghi p v
hàng ngày; kh năng thích nghi và thay i cơ c u trư c s thay i c a ngành, môi
trư ng vĩ mô,…
1.2.2.5 H th ng kênh phân ph i và m c a d ng hóa các d ch v
H th ng kênh phân ph i là y u t quan tr ng trong ho t ng kinh doanh
c a ngân hàng, th hi n s lư ng các chi nhánh và ơn v tr c thu c, cũng như s
phân b các chi nhánh theo a lý lãnh th . Trong i u ki n các d ch v truy n
th ng c a ngân hàng v n còn phát tri n thì vai trò c a m t m ng lư i chi nhánh
r ng l n r t có ý nghĩa. Hi u qu c a m ng lư i r ng ư c ánh giá thông qua hi u
qu c a vi c qu n lý, giám sát ho t ng chi nhánh và tính h p lý trong phân b chi
nhánh các vùng a lý.
M c a d ng hóa các d ch v cung c p phù h p v i nhu c u th trư ng và
năng l c qu n lý c a ngân hàng s t o cho ngân hàng có l i th c nh tranh. S a
d ng hóa các d ch v s t o cho ngân hàng phát tri n n nh và có th phát huy l i
th nh quy mô. Tuy nhiên, s a d ng hóa các d ch v c n ph i ư c th c hi n
trong tương quan so v i các ngu n l c hi n có c a ngân hàng. N u tri n khai dàn
tr i quá m c các ngu n l c khi n cho ngân hàng kinh doanh không hi u qu .
1.3 Các mô hình phân tích ánh giá c nh tranh
1.3.1 Mô hình 5 l c lư ng c nh tranh c a Michael Porter
M t doanh nghi p mu n c nh tranh thành công trong ngành, nh t thi t ph i
tr l i ư c hai câu h i quan tr ng, ph i nh n ra khách hàng c n gì mình và làm
th nào doanh nghi p có th ch ng s c nh tranh.
Mu n v y, trư c h t doanh nghi p ph i t p trung vào phân tích môi trư ng
ngành d a trên mô hình năm l c lư ng c nh tranh c a Michael Porter. Vi c phân
tích này giúp công ty nh n ra nh ng cơ h i và thách th c, qua ó doanh nghi p bi t
mình nên ng v trí nào i phó m t cách hi u qu v i năm l c lư ng c nh
tranh trong ngành. Năm l c lư ng này không ph i là y u t tĩnh, mà ngư c l i nó
v n ng liên l c cùng v i các giai o n phát tri n c a ngành. T ó s xác nh

26. 18
nh ng y u t thành công then ch t ư c xem như là ngu n g c bên ngoài c a l i
th c nh tranh.
Michael Porter ã ưa ra mô hình năm l c lư ng c nh tranh g m:
(1) Cư ng c nh tranh gi a các i th hi n t i trong ngành
(2) Nguy cơ nh p cu c c a các i th ti m năng
(3) M i e d a t các s n ph m có kh năng thay th
(4) Quy n l c thương lư ng c a ngư i mua
(5) Quy n l c thương lư ng c a nhà cung ng.
Hình 1.1 Mô hình 5 l c lư ng c nh tranh c a Michael Porter
1.3.1.1 Nguy cơ xâm nh p t các i th ti m năng
i th c nh tranh ti m n là các doanh nghi p hi n t i chưa xu t hi n trên
th trư ng nhưng có kh năng c nh tranh trong tương lai. Nguy cơ xâm nh p vào
m t ngành ph thu c vào các rào c n xâm nh p th hi n qua các ph n ng c a các
Quy n l c
thương lư ng
CÁC I TH C NH
TRANH TRONG NGÀNH
Cu c c nh tranh gi a các i
th hi n t i
Nguy cơ e d a t
Các s n ph m và d ch v thay th
Nguy cơ e d a t
nh ng ngư i m i vào cu c
c a ngư i
mua
Quy n l c
thương lư ng
c a nhà
cung ng
NHÀ
CUNG NG
KHÁCH
HÀNG
CÁC I TH
TI M NĂNG
S N PH M
THAY TH

27. 19
i th c nh tranh hi n th i mà các i th m i có th d oán. N u các rào c n hay
có s tr ũa quy t li t c a các nhà c nh tranh hi n h u ang quy t tâm phòng th
thì kh năng xâm nh p c a các i th m i r t th p.
Theo Michael Porter, có 6 ngu n rào c n xâm nh p ch y u:
• L i th kinh t theo quy mô: Nh ng doanh nghi p hi n có t n d ng l i th v
quy mô l n làm gi m chi phí trên m t ơn v s n ph m. Do ó, doanh
nghi p m i s g p b t l i v chi phí, nên khó có th c nh tranh n i.
• S khác bi t c a s n ph m: Các doanh nghi p m i mu n có s n ph m ưu th
hơn s n ph m hi n có thì c n ph i t n nhi u chi phí và th i gian nh t nh.
• Các òi h i v v n: có th gia nh p vào ngành, doanh nghi p m i c n
ph i có s v n pháp nh và v n u tư c n thi t.
• Chi phí chuy n i
• Kh năng ti p c n v i kênh phân ph i
• Nh ng b t l i v chi phí không liên quan n quy mô.
Tuy nhiên, các NHTM s p tham gia vào th trư ng cũng có nh ng l i th
quan tr ng như: có ng cơ và mong mu n giành l y th ph n; ư c rút kinh
nghi m t nh ng NHTM ang ho t ng, có nh ng d báo v th trư ng. c bi t
hơn là chi n lư c và năng l c c a các NHTM m i này chưa có thông tin gì, nên các
NHTM hi n t i không có chi n lư c ng phó. Vì th , các NHTM m i có th c
l c như th nào cũng là m i e d a v kh năng chia s th ph n v i các NHTM
hi n t i.
1.3.1.2 Áp l c c nh tranh c a các i th hi n t i trong ngành
i th c nh tranh hi n t i trong ngành là các doanh nghi p ã có v th ch c
ch n trên th trư ng. Tính ch t và cư ng c nh tranh gi a các i th hi n t i này
ph thu c vào các y u t sau:
• S lư ng các i th c nh tranh: S lư ng i th trong ngành càng ông thì
cư ng c nh tranh càng cao. Tuy nhiên, i th nào có quy mô và th l c
l n s có kh năng chi ph i ho t ng c a ngành.

28. 20
• T c tăng trư ng c a ngành: N u t c tăng trư ng c a ngành ch m, ch
c n có m t doanh nghi p m r ng quy mô, tìm cách tăng th ph n, giành gi t
th trư ng c a các i th khác thì áp l c c nh tranh tăng lên.
• Chi phí c nh và chi phí lưu kho cao: Doanh nghi p có chi phí c nh l n
ch u áp l c thu h i v n, nên thư ng tăng s n lư ng s n ph m, d n t i làm
gi m giá bán và tăng m c c nh tranh.
• S nghèo nàn v tính khác bi t c a s n ph m và các chi phí chuy n i.
• Ngành có năng l c dư th a.
• Tính a d ng c a ngành: S khác bi t c a các i th c nh tranh s làm cho
các doanh nghi p g p khó khăn trong vi c àm phán.
• S tham gia vào ngành cao.
• Các rào c n rút lui: Khi m t doanh nghi p nh n th y không có kh năng t n
t i và kinh doanh không còn hi u qu , nhưng cũng không th rút lui kh i
ngành do chi phí t n th t quá l n, ho c do áp l c tâm lý, ho c do rào c n c a
Nhà nư c.
Các i th c nh tranh hi n t i làm nh hư ng n chi n lư c ho t ng kinh
doanh c a m t NHTM trong tương lai nhưng cũng là ng l c thúc y các NHTM
không ng ng tăng quy mô v n, i m i công ngh , nâng cao ch t lư ng s n ph m
d ch v chi m ưu th trong c nh tranh.
1.3.1.3 Áp l c t các s n ph m thay th
Các s n ph m thay th là m i e do tr c ti p n kh năng phát tri n, t n t i
và m c l i nhu n c a các doanh nghi p, h n ch m c l i nhu n ti m năng c a m t
ngành b ng cách t m t ngư ng t i a cho m c giá mà các công ty trong ngành có
th kinh doanh có lãi. Do các lo i s n ph m có tính thay th cho nhau nên s d n
n s c nh tranh trên th trư ng. Khi giá bán c a s n ph m chính tăng, khách hàng
s có xu hư ng s d ng s n ph m thay th và ngư c l i. Vì v y làm nh hư ng n
kh năng tiêu th , doanh thu và l i nhu n c a doanh nghi p. Vi c phân bi t s n
ph m là chính hay là s n ph m thay th ch mang tính tương i trong ngành.

29. 21
S ra i c a các t ch c phi ngân hàng ã e do l i th c a các NHTM khi
cung c p các d ch v tài chính m i cũng như các d ch v truy n th ng v n do các
NHTM m nhi m. Các t ch c tài chính trung gian này cung c p cho khách hàng
nh ng s n ph m mang tính khác bi t và t o cho khách hàng có cơ h i l a ch n
phong phú hơn, th trư ng ngân hàng m r ng hơn. Ch ng h n, khách hàng có th
chuy n sang mua b o hi m nhân th , thay th cho s n ph m g i ti t ki m c a ngân
hàng, v a có quy n l i v b o hi m, v a tích lũy và v n ư c hư ng ti n lãi. i u
này t t y u s nh hư ng làm gi m t c phát tri n th ph n c a các NHTM.
1.3.1.4 Áp l c t phía khách hàng
Áp l c t phía khách hàng ch y u có hai d ng là òi h i gi m giá hay m c
c có ch t lư ng ph c v t t hơn. Chính i u này làm cho các i th ch ng l i
nhau, d n t i làm t n hao m c l i nhu n c a ngành. Áp l c t khách hàng xu t phát
t các i u ki n sau:
• Khi s lư ng ngư i mua là nh , s c m nh khách hàng l n có kh năng áp t
giá và bu c giá c hàng hóa gi m, khi n t l l i nhu n c a ngành gi m
xu ng.
• Khi ngư i mua mua m t lư ng l n s n ph m và t p trung.
• Khi ngư i mua chi m m t t tr ng l n trong s n lư ng c a ngư i bán.
• Các s n ph m không có tính khác bi t và là các s n ph m cơ b n.
• Khách hàng e d a h i nh p v phía sau.
• S n ph m ngành là không quan tr ng i v i ch t lư ng s n ph m c a ngư i
mua.
• Khách hàng có y thông tin: Khi thông tin v các ngân hàng là ư c
công khai và minh b ch, khách hàng có nhi u cơ h i l a ch n giao d ch v i
ngân hàng nào mang n l i ích t t nh t cho mình. i u ó, gây s c ép cho
ngân hàng ph i i m t v i s mâu thu n gi a vi c làm cho ho t ng kinh
doanh có hi u qu , tăng l i nhu n cho ngân hàng và v a ph i gi chân khách
hàng.

30. 22
1.3.1.5 Áp l c c a nhà cung ng
Nhà cung ng có th kh ng nh quy n l c c a h b ng cách e d a tăng giá
hay gi m ch t lư ng s n ph m, d ch v cung ng. Do ó, nhà cung ng có th chèn
ép l i nhu n c a m t ngành khi ngành ó không có kh năng bù p chi phí tăng lên
trong giá thành s n xu t.
Nh ng i u ki n làm tăng áp l c t nhà cung ng có xu hư ng ngư c v i
các i u ki n làm tăng quy n l c c a ngư i mua. Áp l c t nhà cung ng s tăng
lên n u:
• Ch có m t s ít các nhà cung ng: N u nhà cung ng có th l c s t o nên
s c ép cho doanh nghi p trong thương lư ng v giá c , ch t lư ng và th i
h n giao hàng.
• Khi s n ph m thay th không có s n.
• Khi s n ph m c a nhà cung ng là y u t u vào quan tr ng i v i ho t
ng c a khách hàng. Trong lĩnh v c ngân hàng, nh ng t ch c kinh t có
ngu n l c tài chính m nh, cũng là nhà cung ng ti n cho ngân hàng. Nh ng
t ch c này gây s c ép cho ngân hàng r t l n, vì có th rút l i v n b t c lúc
nào, nh hư ng n ho t ng kinh doanh c a ngân hàng.
• Khi s n ph m c a nhà cung ng có tính khác bi t và ư c ánh giá cao b i
các i th c a ngư i mua.
• Khi ngư i mua ph i gánh ch u m t chi phí cao do thay i nhà cung ng.
• Khi các nhà cung ng e d a h i nh p v phía trư c.
M t trong nh ng c i m quan tr ng c a ngành ngân hàng là t t c các cá
nhân, t ch c kinh doanh s n xu t hay tiêu dùng, th m chí là các ngân hàng khác
cũng u có th v a là ngư i mua các s n ph m d ch v ngân hàng, v a là ngư i
bán s n ph m cho ngân hàng. Nh ng ngư i bán s n ph m thông qua các hình th c
g i ti n, l p tài kho n giao d ch hay cho vay u có mong mu n là nh n ư c m t
lãi su t cao hơn, trong khi ó, nh ng ngư i mua s n ph m (vay v n) l i mu n mình
ch ph i tr m t chi phí vay v n nh hơn th c t . Như v y, ngân hàng s ph i i
m t v i s mâu thu n gi a ho t ng t o l i nhu n có hi u qu và gi chân ư c

31. 23
khách hàng cũng như có ư c ngu n v n thu hút r nh t có th . i u này t ra cho
ngân hàng nhi u khó khăn trong nh hư ng cũng như phương th c ho t ng trong
tương lai.
1.3.2 Mô hình l i th c nh tranh
1.3.2.1Năng l c c nh tranh
ánh giá năng l c c nh tranh c a doanh nghi p c n phân tích mô hình
6M c a Philip Kotler, t ó nh n bi t chính xác kh năng c nh tranh c a doanh
nghi p hi n t i và trong tương lai, dư i tác ng c a môi trư ng bên ngoài. ng
th i cũng ánh giá ư c l i th c nh tranh c a doanh nghi p, giúp doanh nghi p
chi m ưu th trong kinh doanh và giành l y th ph n trên th trư ng.
Philip Kotler ã ưa ra nguyên t c Marketing 6M giúp doanh nghi p ánh
giá năng l c c nh tranh c a mình, ó là:
- M1, Ti n, V n (Money): Trư c tiên ph i xem v n c a doanh nghi p vì “có
b t m i g t nên h ”.
- M2, Máy móc, thi t b , công ngh (Machinery): Giúp ta hi u ư c năng
l c s n xu t, ch t lư ng s n ph m, năng su t lao ng và quy mô phát tri n c a
doanh nghi p.
- M3, V t tư (Materials): S n ph m làm ra b ng nh ng lo i v t tư gì, m c
ch ng ho c ph thu c c a doanh nghi p i v i nh ng lo i v t tư ó, cơ c u
nh ng lo i v t tư doanh nghi p c n s d ng, v t tư trong nư c hay nh p kh u,
ngu n cung có d i dào không, kh năng có v t tư m i ho c ngu n cung m i thay
th ,… u có th óng góp l n cho năng l c c nh tranh.
- M4, Nhân l c (Man power): C n ánh giá trình c a nhân l c các c p,
cơ c u nhân l c, qu n tr nhân l c, chính sách s d ng, ãi ng và ào t o nhân l c,
kh năng nâng cao ch t lư ng và b sung ngu n nhân l c m i c a doanh nghi p…
- M5, Qu n lý (Management): Dù cho nh ng M trên chưa th t t t nhưng có
ư c nh ng con ngư i qu n lý tài ba, có h th ng qu n lý t t thì s m mu n doanh
nghi p s có th bi n y u thành m nh.

32. 24
- M6, Ti p c n th trư ng (Marketing): Nói cho cùng, chính th trư ng m i
là nơi c xát, ánh giá năng l c c a doanh ngi p m t cách toàn di n, chính xác nh t
và quy t nh s t n t i c a doanh nghi p.
Hình 1.2 Mô hình l i th c nh tranh
D a trên cơ s phân tích năng l c c nh tranh c a doanh nghi p theo mô hình
6M, ánh giá kh năng c nh tranh c a doanh nghi p dư i tác ng c a môi
trư ng kinh t vĩ mô và các i th c nh tranh. Doanh nghi p c n kh c ph c nh ng
i m y u và phát huy i m m nh duy trì kh năng c nh tranh hi n t i và trong
tương lai.
1.3.2.2 L i th c nh tranh
S d ng mô hình 4P phân tích l i th c nh tranh c a doanh nghi p, bao
g m: s n ph m (Product), giá (Price), phân ph i (Place), xúc ti n thương m i,
truy n thông (Promotion). Các doanh nghi p th c thi chi n lư c marketing m t
cách hi u qu , òi h i s ph i h p nh p nhàng c a c b n y u t trong mô hình này
tùy thu c vào tình hình th c t c a th trư ng, c th như sau:
S n ph m (Product)
- Phát tri n dãi s n ph m.
NĂNG L C C NH TRANH
M nh và y u c a 6M
(Men/ Money/ Machine/
Material/ Marketing/
Management)
KH NĂNG
C NH TRANH
(Hi n t i, tương lai)
MÔI TRƯ NG
BÊN NGOÀI
(Vi mô, vĩ mô, các
i th ,…)
BI U HI N
L I TH
C NH TRANH
(Chi phí h ,
khác bi t hóa)
V TH
C NH TRANH
(Th ph n)
L I TH
C NH TRANH
(4P vư t tr i)

33. 25
- C i ti n ch t lư ng, c i m, ng d ng.
- H p nh t dãi s n ph m.
- Quy chu n hóa m u mã
- nh v
- Nhãn hi u
Giá (Price)
Giá c là m i quan tâm c a khách hàng, cho nên doanh nghi p ph i ưa ra
giá c s n ph m phù h p khuy n khích khách hàng s d ng s n ph m c a mình.
- Thay i giá, i u ki n, th i h n thanh toán
- Áp d ng chính sách h t b t (skimming)
- Áp d ng chính sách thâm nh p (penetration)
Phân ph i (Place)
Xây d ng và duy trì h th ng phân ph i r ng kh p luôn ư c coi là v n
hàng u, ưa s n ph m n v i ngư i tiêu dùng.
- Thay i phương th c giao hàng ho c phân ph i.
- Thay i d ch v .
- Thay i kênh phân ph i.
Truy n thông (Promotion)
- Thay i n i dung qu ng cáo ho c khuy n mãi.
- Thay i nh v cho thương hi u (tái nh v ).
- Thay i phương th c truy n thông.
- Thay i cách ti p c n.
1.3.2.3 Bi u hi n l i th c nh tranh
M i doanh nghi p t xác nh v trí cho mình trong lĩnh v c ang ho t ng
b ng cách t n d ng các ưu th s n có c a mình. Theo Michael Poter thì các ưu th
c a m t doanh nghi p b t kỳ s luôn n m m t trong hai khía c nh: L i th chi phí
và s khác bi t hóa s n ph m. B ng cách áp d ng nh ng ưu th này, các doanh
nghi p s theo u i ba chi n lư c chung: d n u v chi phí, khác bi t hóa s n
ph m và t p trung. Sau ây là chi n lư c chung c a Michael Poter:

34. 26
Chi n lư c d n u v chi phí
Chi n lư c này hư ng t i m c tiêu tr thành nhà s n xu t có chi phí th p
trong ngành v i tiêu chu n ch t lư ng nh t nh. Doanh nghi p có hai cách l a
ch n là s bán s n ph m v i giá trung bình c a toàn ngành thu ư c l i nhu n
cao, ho c s bán v i giá th p hơn giá trung bình giành thêm th ph n. Chi n lư c
d n u v chi phí thư ng ư c áp d ng cho nh ng th trư ng r ng l n.
Doanh nghi p d a vào m t s phương th c chi m ưu th v chi phí b ng
cách c i ti n hi u qu c a quá trình kinh doanh, tìm cơ h i ti p c n v i ngu n
nguyên li u l n có giá bán th p, c t gi m nh ng chi phí không c n thi t…
Doanh nghi p áp d ng chi n lư c này thành công thư ng có nh ng c i m
sau:
- Kh năng ti p c n v n t t u tư vào thi t b s n xu t. ây cũng chính
là rào c n mà nhi u doanh nghi p không th vư t qua.
- Năng l c thi t k s n ph m tăng hi u qu s n xu t, có th t o thêm m t
chi ti t nh nào ó rút ng n c quá trình.
- Có trình cao trong s n xu t.
- Có các kênh phân ph i hi u qu .
Chi n lư c chi phí th p cũng có nh ng m o hi m n ch a bên trong. R i ro
x y ra khi i th c nh tranh cũng có kh năng h th p chi phí s n xu t, xoá i l i
th c nh tranh c a doanh nghi p ang d n u v chi phí.
Chi n lư c khác bi t hóa s n ph m
Chi n lư c này phát tri n s n ph m ho c d ch v c a doanh nghi p sao cho
có nh ng c tính c áo và duy nh t, ư c khách hàng ánh giá cao hơn so v i
s n ph m c a các i th c nh tranh. Nh vào tính c áo ó mà doanh nghi p có
th bán s n ph m v i m c giá cao hơn v n ư c khách hàng ch p nh n. Các doanh
nghi p thành công trong chi n lư c khác bi t hóa s n ph m thư ng có các th m nh
sau:
- Kh năng nghiên c u và ti p c n v i các thành t u khoa h c hàng u.

35. 27
- Nhóm nghiên c u và phát tri n s n ph m (R&D) có k năng và tính sáng
t o cao.
- Nhóm bán hàng tích c c v i kh năng truy n t các s c m nh c a s n
ph m n khách hàng m t cách thành công.
- Danh ti ng v ch t lư ng và kh năng i m i c a doanh nghi p.
Nh ng r i ro i li n v i chi n lư c khác bi t hóa s n ph m là kh năng b
các i th c nh tranh b t chư c, ho c s thay i th hi u c a ngư i tiêu dùng.
Ngoài ra, nh ng doanh nghi p có chi n lư c t p trung s có kh năng t ư c s
khác bi t hóa s n ph m cao hơn.
Chi n lư c t p trung
Chi n lư c này ch y u t p trung vào nh ng th trư ng nh v i c i m
riêng bi t. L i th c nh tranh c a doanh nghi p là d a vào s th u hi u sâu s c
nh ng c thù c a th trư ng và kh năng cung c p s n ph m, d ch v phù h p v i
nh ng c i m ó.
R i ro c a chi n lư c t p trung là các doanh nghi p l n v i ngu n l c t t
hơn v n có th t n công vào phân khúc th trư ng này. Vì th , nh ng doanh nghi p
áp d ng chi n lư c này ph i ti p t c t o ra nh ng l i th khác như c t gi m chi phí
ho c khác bi t hóa s n ph m, nh m mang n nhi u giá tr c ng thêm cho khách
hàng trong phân khúc c a mình.
1.3.2.4 V th c nh tranh
N u y u t quy t nh u tiên i v i kh năng sinh l i c a doanh nghi p là
s c h p d n c a lĩnh v c mà doanh nghi p ang ho t ng, thì y u t quan tr ng
th hai là v th c a doanh nghi p trong lĩnh v c ó. Ngay c khi ho t ng trong
m t ngành có kh năng sinh l i th p hơn m c trung bình, nhưng các doanh nghi p
có v th t i ưu thì v n có th t o ra ư c m c l i nhu n cao. B i vì có ư c v th
cao thì doanh nghi p s d dàng giành l y khách hàng c a các i th c nh tranh và
chi m l y th ph n trên th trư ng, giúp doanh nghi p kinh doanh hi u qu cao.

36. 28
K T LU N CHƯƠNG 1
Phương pháp truy n th ng ánh giá năng l c c nh tranh c a ngân hàng so
v i i th c nh tranh là so sánh tr c ti p t ng m t, t ng y u t như: th ph n và t c
tăng trư ng th ph n, v th tài chính, năng l c qu n tr ngân hàng, giá c s n
ph m và d ch v , ch t lư ng s n ph m, kênh phân ph i, thông tin và xúc ti n
thương m i, năng l c nghiên c u và phát tri n, thương hi u và uy tín, trình lao
ng,…
Tuy nhiên, mu n t o nên năng l c c nh tranh, òi h i các ngân hàng ph i t o
l p ư c l i th so sánh v i các i th c nh tranh. Nh l i th này mà ngân hàng
có th tho mãn t t hơn các òi h i c a khách hàng m c tiêu cũng như lôi kéo ư c
khách hàng c a các i th c nh tranh khác. Cho nên c n ph i ánh giá t ng quát
năng l c c nh tranh c a mình v i i th c nh tranh, ch không ch là ánh giá
t ng m t, t ng y u t .
H th ng các ch tiêu và công c ánh giá năng l c c nh tranh v a nêu
trên, ã th hi n toàn di n năng l c c nh tranh hi n t i, cũng như kh năng duy trì
và phát tri n trong tương lai c a h th ng NHTM.
Tóm l i, nh m nâng cao năng l c c nh tranh, các ngân hàng c n ánh giá
th c l c c a mình, bi t v n d ng và phát huy th m nh, có gi i pháp kh c ph c
như c i m và bi n i m y u tr thành i m m nh. Tác gi ã gi i thi u t ng quan
v lý thuy t c nh tranh, làm cơ s giúp các ngân hàng ánh giá năng l c c nh
tranh c a mình trong m i tương quan so sánh v i các i th c nh tranh trên th
trư ng m c tiêu. T ó, tìm ra ư c nh ng l i th cơ b n nh m nâng cao năng l c
c nh tranh c a ngân hàng trên th trư ng.

37. 29
CHƯƠNG 2: TH C TR NG C NH TRANH TRONG
H TH NG NGÂN HÀNG VI T NAM
2.1 Quá trình thành l p và phát tri n h th ng ngân hàng Vi t Nam
2.1.1 S ra i c a h th ng ngân hàng Vi t Nam
Trư c th k 19, Vi t Nam h u như chưa có ho t ng ngân hàng do n n
k ngh và thương m i chưa hình thành, ho t ng SXKD mang tính gia ình, làng,
xã; nên không c n nhi u v n. M u d ch qu c t không óng vai trò l n. M t khác,
dân cư Vi t Nam r t nghèo không có ti n dư th a g i trong nư c cũng như chuy n
ti n ra nư c ngoài. Vì v y chưa có t ch c làm nh ng d ch v ngân hàng.
T n a cu i th k 19, cùng v i vi c xâm chi m và th ng tr c a th c dân
Pháp, Vi t Nam ã xu t hi n nh ng t ch c tín d ng tư b n ch nghĩa do ngư i
nư c ngoài s h u như: ngân hàng ông Dương (c a Pháp) năm 1875, ngân hàng
Hongkong - Thư ng H i năm 1876,...
Sau chi n tranh th gi i th nh t n tháng 8/1945, có m t s ngân hàng c a
nư c ngoài m chi nhánh t i Vi t Nam, ng th i cũng xu t hi n m t vài ngân hàng
c a các nhà tư b n Vi t Nam. Nh ng ngân hàng này cùng ho t ng trên lãnh th
Vi t Nam tuy không h p thành m t h th ng th ng nh t, song u ph i tuân theo
pháp lu t c a chính quy n dân Pháp. Trong ó, ngân hàng ông Dương óng vai
trò nòng c t và là ngân hàng phát hành.
Hai cu c chi n tranh giành c l p và th ng nh t t nư c kéo dài trong su t
30 năm (t năm 1945 n 1975) ã t o ra c c di n m i. Trên t nư c Vi t Nam
t n t i 2 h th ng các t ch c tín d ng thu c 2 ch chính tr khác nhau. M t h
th ng các TCTD c a chính quy n cách m ng, m t h th ng các TCTD c a chính
quy n th c dân Pháp và chính quy n Nam Vi t Nam.
H th ng các TCTD c a chính quy n th c dân Pháp trư c cách m ng tháng
8/1945 ư c duy trì Vi t Nam cho n tháng 5/1955, khi th c dân Pháp rút kh i
Vi t Nam. T tháng 5/1955 n tháng 4/1975, chính quy n Vi t Nam ã t o d ng
ư c m t h th ng tín d ng c a n n kinh t th trư ng. H th ng ngân hàng này
ư c phân chia 2 c p rõ r t v i ngân hàng qu c gia Vi t Nam óng vai trò là

38. 30
NHTW, còn các TCTD là ngân hàng và các t ch c phi tín d ng. Nh ng ngân hàng
này th c hi n các ho t ng kinh doanh ti n t , tín d ng. n 30/04/1975, h th ng
tín d ng c a chính quy n Nam Vi t Nam s p hoàn toàn.
H th ng TCTD c a chính quy n cách m ng ã ư c hình thành ngay sau
khi Nhà nư c Vi t Nam dân ch C ng hòa thành l p v i các nh ch như: Nông
nghi p tín d ng thu c B Canh Nông (1945), Kinh t tín d ng thu c B Kinh t
(1945), Nha tín d ng s n xu t (1947),...
Ngày 6/5/1951, ngân hàng qu c gia Vi t Nam ư c thành l p. n tháng
9/1960 ư c mang tên là ngân hàng Nhà nư c Vi t Nam. Cùng v i s ra i c a
NHNN Vi t Nam, m t s TCTD ư c thành l p như: H p tác xã tín d ng (1956),
ngân hàng ki n thi t Vi t Nam (1975). Các TCTD c a chính quy n cách m ng th c
s t n t i như m t h th ng hoàn ch nh trong gu ng máy kinh t - tài chính c a n n
kinh t qu c dân.
NHNN Vi t Nam ư c t ch c theo mô hình m t c p v a qu n lý, v a kinh
doanh trong lĩnh v c ti n t , tín d ng và thanh toán. H th ng ngân hàng không
ng ng l n m nh góp ph n quan tr ng vào s th ng l i c a hai cu c chi n tranh
giành c l p dân t c và s th ng nh t c a t nư c.
Sau khi t nư c ã giành c l p và th ng nh t hoàn toàn, các TCTD ã tr i
qua nhi u thay i l n v cơ c u t ch c cũng như v quy mô ho t ng. c bi t
t năm 1988, b ng Quy t nh s 53/H BT ngày 26/3/1988, hai Pháp l nh ngân
hàng ngày 23/5/1990, h th ng ngân hàng Vi t Nam có s chuy n i sâu s c t h
th ng ngân hàng m t c p c a n n kinh t k ho ch hóa t p trung thành h th ng
ngân hàng hai c p c a n n kinh t th trư ng. NHNN th c hi n ch c năng qu n lý
Nhà nư c v ti n t - tín d ng i n i và i ngo i. NHTM và các TCTD khác th c
hi n ch c năng kinh doanh ti n t và các d ch v ngân hàng dư i s qu n lý nhà
nư c c a ngân hàng nhà nư c Vi t Nam. ó là các TCTD thu c nhi u hình th c s
h u khác nhau c a Vi t Nam, c a nư c ngoài, hay ng s h u Vi t Nam và nư c
ngoài, th c hi n toàn di n hay m t vài nghi p v ngân hàng v i tên g i phong phú

39. 31
và a d ng như: NHTM, ngân hàng Chính sách xã h i, Công ty tài chính, Qu u
tư, Qu tín d ng nhân dân, Qu b o lãnh tín d ng cho DNNVV,...
B ng 2.1 Quá trình chuy n i và h i nh p c a Vi t Nam
1976-1980 N n kinh t k ho ch hóa t p trung
1980-1988 C i cách n n kinh t k ho ch hóa.
1985: Th t b i trong i m i cơ ch giá - lương - ti n, d n n siêu
l m phát.
1986: B t u i m i n n kinh t
1989-1996 i m i theo cơ ch kinh t th trư ng
H i nh p toàn c u hóa, thương m i hóa (EU: 1992, ASEAN: 1995,
APEC: 1998)
1996-1999 nh hư ng c a cu c kh ng ho ng kinh t Châu Á, quá trình chuy n
i ti n tri n ch m
2000-2007 Th c hi n các hi p nh bu c ph i c i cách thêm
Th trư ng ch ng khoán và b t ng s n phát tri n bong bóng
2008 L m phát, CP i u ti t thông qua chính sách ti n t , th trư ng tài
chính.
2009 Suy thoái kinh t
S thay i c a Vi t Nam qua n n kinh t cơ ch th trư ng trong năm 1986
ư c ánh d u như là n n t ng cho s phát tri n c a n n kinh t và h i nh p n n
kinh t th gi i. Vi t Nam ã ư c là thành viên c a ASEAN năm 1995 và ti p theo
là thành viên c a AFTA. K t ó, Vi t Nam ã ký thêm các hi p nh thương m i
a phương v i nhi u qu c gia khác nhau trên toàn th gi i. Tr i qua hàng lo t các
cu c àm phán kéo dài và y khó khăn, Vi t Nam ã thành công ký hi p nh song
phương v i n n kinh t l n nh t th gi i là M , làm cơ s cho ti n trình h i nh p
WTO trong năm 2007.
Là thành viên c a WTO, Vi t Nam có ư c nhi u cơ h i phát tri n. Trong
b i c nh toàn c u hóa, Vi t Nam ph i tuân th các nguyên t c và quy nh qu c t .
Vì th , Vi t Nam ang m c a toàn b n n kinh t nói chung và m c a ngành ngân
hàng nói riêng.

40. 32
M c dù năm 1991, Vi t Nam ã m c a h th ng ngân hàng cho các nhà u
tư nư c ngoài, nhưng NHNN Vi t Nam chính th c m c a h th ng ngân hàng vào
ngày 20/04/2007 theo Ngh nh s 69/2007/N -CP cho phép các nhà u tư nư c
ngoài ư c n m gi t i 30% c ph n c a ngân hàng, v i h n m c t i a 15% cho
m i m t nhà u tư riêng l
K t ngày 01/04/2007, các NHNNg ư c cho phép m công ty con v i
100% v n nư c ngoài t i Vi t Nam, tuy nhiên ch sau tháng 09/2008 ch m i có 2
ngân hàng qu c t là HSBC và Standard Chartered (SCB) nh n ư c gi y phép.
Theo quy nh c a WTO, cho n cu i năm 2010, chính ph Vi t Nam s c
ph n hóa t t c 5 NHTMQD khi ngành ngân hàng b cam k t là s ph i m c a
hoàn toàn.
2.1.2 H th ng ngân hàng Vi t Nam trong th i kỳ h i nh p kinh t
2.1.2.1Nh ng cam k t c a Vi t Nam liên quan lĩnh v c ngân hàng trong àm
phán gia nh p WTO
Ngày 7/11/2006 Vi t Nam chính th c tr thành thành viên th 150 c a WTO.
Chính ph Vi t Nam ã công b th c hi n nh ng cam k t v d ch v ngân hàng và
các d ch v tài chính khác. Các TCTD nư c ngoài s ư c phép thành l p và ho t
ng dư i hình th c 100% v n nư c ngoài t i Vi t Nam. Sau 5 năm gia nh p WTO,
các TCTD nư c ngoài s ư c hư ng các ưu ãi như ngân hàng n i a.
Các cam k t v ngo i h i và thanh toán
• i v i giao d ch vãng lai
- Bi n pháp ki m soát giao d ch vãng lai ư c t do, quy nh t m th i ph i
k t h i ngo i t t p trung ngo i t vào h th ng ngân hàng áp ng các nhu c u
thi t y u v ngo i t cho n n kinh t và n i l ng d n khi tình hình kinh t ư c c i
thi n.
- Bi n pháp qu n lý ngo i h i ch ư c áp d ng trong nh ng trư ng h p
ngo i l , do Chính ph Vi t Nam quy t nh, nh m duy trì an ninh tài chính và ti n
t qu c gia.
- Các h n ch i v i giao d ch vãng lai ư c bãi b và không duy trì b t kỳ

41. 33
bi n pháp nào trái v i các cam k t v các d ch v ngân hàng, các d ch v tài chính
khác cũng như v thanh toán giao d ch vãng lai và chuy n ti n qu c t .
• i v i các giao d ch v n:
- N i l ng các giao d ch chuy n v n c a các nhà u tư nư c ngoài vào Vi t
Nam và vi c vay, hoàn tr n vay nư c ngoài c a các t ch c cư trú; ch duy trì m t
s h n ch v các giao d ch chuy n v n ra nư c ngoài u tư c a các t ch c cư
trú, vi c chuy n v n này ph i ư c các cơ quan có th m quy n cho phép và ph i
trong ph m vi s ngo i t thu c s h u c a các t ch c này, các giao d ch này ph i
ăng ký v i NHNN Vi t Nam.
- Các doanh nghi p ư c t do ký các h p ng vay nư c ngoài, theo ngh
nh 134/2005/N -CP (1/11/2005), nghĩa v ăng ký các h p ng trung dài h n
v i NHNN là v n có tính th t c ph c v cho các m c ích th ng kê giám sát
ho t ng vay n trung dài h n nư c ngoài c a các doanh nghi p và ph i h p v i
B tài chính b o m các kho n n nư c ngoài c a qu c gia trong ph m vi an
toàn.
- i v i vi c hoàn tr các kho n vay, các kho n u tư v n ra nư c ngoài
c a các doanh nghi p, ph i áp ng các i u ki n v gi y phép u tư ra nư c
ngoài, m tài kho n ngo i t , và các giao d ch chuy n v n u tư, các gi y t c n
thi t xin gi y phép u tư ra nư c ngoài.
- Các doanh nghi p ư c phép u tư ra nư c ngoài, có th chuy n l i nhu n
có ư c t các kho n u tư c a h t i Vi t Nam ra b t c nơi nào nư c ngoài,
ho c có th m các tài kho n ngo i t th c hi n vay nư c ngoài trung dài h n,
ư c phép m tài kho n ngo i t cho các ho t ng khác trong các trư ng h p c
bi t.
- Các h n ch b o m an toàn cán cân thanh toán ư c xem xét áp d ng
khi Vi t Nam g p ph i nh ng khó khăn v cán cân thanh toán qu c t , các quy nh
v ngo i h i c a Vi t Nam ư c IMF rà soát m i năm m t l n.
- V cân i ngo i t : chính ph xem xét cân i nhu c u ngo i t cho các
nhà u tư nư c ngoài u tư vào các d án c bi t trong các chương trình c a

42. 34
chính ph ; h tr cân i ngo i t cho các d án cơ s h t ng và m t s d án quan
tr ng khác, trong trư ng h p các ngân hàng ư c phép giao d ch ngo i h i nhưng
không th áp ng yêu c u v ngo i t .
Các cam k t v chính sách thương m i d ch v liên quan n ngân hàng
Các TCTD nư c ngoài ư c ho t ng t i Vi t Nam dư i các hình th c và
th i gian
- Văn phòng i di n chi nhánh NHNNg: th i h n ho t ng không ư c
vư t quá th i h n ho t ng c a chi nhánh NHNNg này.
- Ngân hàng liên doanh, ngân hàng 100% v n nư c ngoài: th i h n ho t ng
không quá 99 năm và không ư c vư t quá th i h n ho t ng c a ngân hàng m
nư c ngoài.
- Công ty tài chính liên doanh, Công ty tài chính 100% v n nư c ngoài; Công
ty cho thuê tài chính liên doanh, Công ty cho thuê tài chính 100% v n nư c ngoài:
th i h n là 50 năm, các gi y phép ho t ng này có th ư c gia h n.
V n góp c a bên nư c ngoài vào m t ngân hàng liên doanh ho t ng v i tư
cách c a m t NHTM không ư c vư t 50% v n i u l c a ngân hàng; v n góp c a
bên nư c ngoài vào m t TCTD phi ngân hàng liên doanh c n ph i t ít nh t là 30%
v n i u l .
T ng m c c ph n c a các t ch c và cá nhân nư c ngoài ư c gi i h n
m c 30% v n i u l c a m t NHTMCP Vi t Nam.
T ngày 1/4/2007, các TCTD nư c ngoài ư c phép m chi nhánh t i Vi t
Nam theo các i u ki n:
- M t NHTM nư c ngoài mu n m chi nhánh t i Vi t Nam, ngân hàng m
ph i có t ng tài s n hơn 20 t USD vào cu i năm trư c th i i m n p ơn xin m
chi nhánh.
- Thành l p m t ngân hàng liên doanh ho c ngân hàng 100% v n nư c ngoài,
ngân hàng m ph i có t ng tài s n hơn 10 t USD vào cu i năm trư c th i i m n p
ơn xin m ngân hàng.
- V i Công ty tài chính 100% v n nư c ngoài, ph i có t ng tài s n có hơn 10

43. 35
t USD vào cu i năm trư c th i i m n p ơn.
Các i u ki n i v i các chi nhánh NHNNg và các ngân hàng 100% v n
nư c ngoài s ư c áp d ng trên cơ s không phân bi t i x .
V tham gia c ph n: Vi t Nam có th h n ch vi c tham gia c ph n c a các
TCTD nư c ngoài t i các NHTMQD c a Vi t Nam ư c c ph n hóa như m c
tham gia c ph n c a các ngân hàng Vi t Nam.
Vi c góp v n (hình th c mua c ph n), t ng s c ph n ư c phép n m gi
b i các th nhân và pháp nhân nư c ngoài t i m i NHTMCP Vi t Nam không ư c
vư t quá 30% v n i u l c a ngân hàng.
Nh ng s n ph m và d ch v ngân hàng ư c cam k t
Các cam k t v d ch v ngân hàng, các d ch v tài chính khác ư c th c hi n
phù h p v i các lu t và các qui nh liên quan ư c ban hành b i các cơ quan có
th m quy n c a Vi t Nam và theo nguyên t c chung, trên cơ s không phân bi t i
x .
Nh ng s n ph m, d ch v ã cam k t:
(1) Nh n ti n g i và các kho n ph i tr khác t công chúng.
(2) Cho vay dư i t t c các hình th c, bao g m tín d ng tiêu dùng, tín d ng
c m c th ch p, bao thanh toán và tài tr giao d ch thương m i.
(3) Thuê mua tài chính.
(4) M i d ch v thanh toán và chuy n ti n, bao g m th tín d ng, th thanh
toán và th n , séc du l ch và h i phi u ngân hàng.
(5) B o lãnh và cam k t.
(6) Kinh doanh trên tài kho n c a mình ho c c a khách hàng, t i s giao d ch,
trên th trư ng giao d ch tho thu n ho c b ng cách khác như công c th trư ng ti n
t (g m séc, h i phi u, ch ng ch ti n g i); ngo i h i; các công c t giá và lãi su t
(g m các s n ph m như h p ng hoán i, h p ng kỳ h n); vàng nén.
(7) Môi gi i ti n t .
(8) Qu n lý tài s n, như qu n lý ti n m t ho c danh m c u tư, m i hình th c
qu n lý u tư t p th , qu n lý qu hưu trí, các d ch v lưu ký và tín thác.

44. 36
(9) Các d ch v thanh toán và bù tr tài s n tài chính (g m ch ng khoán, các
s n ph m phái sinh, và các công c chuy n như ng khác).
(10) Cung c p và chuy n giao thông tin tài chính, và x lý d li u tài chính và
ph n m m liên quan c a các nhà cung c p d ch v tài chính khác.
(l1) Các d ch v tư v n, trung gian môi gi i và các d ch v tài chính ph tr
khác i v i t t c các ho t ng ư c nêu t các ti u m c (1) n (10), k c tham
chi u và phân tích tín d ng, nghiên c u và tư v n u tư và danh m c u tư, tư v n
v mua l i và v tái cơ c u và chi n lư c doanh nghi p.
V l trình cung c p các s n ph m, d ch v ngân hàng
K t khi gia nh p, các TCTD nư c ngoài ư c phép phát hành th tín d ng
trên cơ s i x qu c gia, và trong vòng 5 năm Vi t Nam có th h n ch quy n c a
chi nhánh NHNNg, ư c nh n ti n g i b ng VND t các th nhân Vi t Nam mà
ngân hàng không có quan h tín d ng theo t l trên m c v n ư c c p c a chi nhánh
phù h p v i l trình sau:
- Ngày 1/1/2007: 650% v n pháp nh ư c c p.
- Ngày 1/1/2008: 800% v n pháp nh ư c c p.
- Ngày 1/1/2009: 900% v n pháp nh ư c c p.
- Ngày 1/1/2010: 1000% v n pháp nh ư c c p.
- Ngày 1/1/2011: i x qu c gia y .
Trong quá trình Vi t Nam h i nh p kinh t , các NHNNg s thâm nh p vào
Vi t Nam dư i hai hình th c hi n di n thương m i chính là: thành l p ngân hàng
100% v n nư c ngoài, các nhà u nư c ngoài s mua c ph n c a các ngân hàng
thương m i Vi t Nam theo t l cho phép. i u này ã t o s c ép i v i các ngân
hàng trong nư c sau khi Vi t Nam gia nh p WTO. V i s thay i ó, ngành ngân
hàng Vi t Nam cũng ư c hư ng nhi u cơ h i cũng như ph i i u v i không
nhi u thách th c.
2.1.2.2Phân tích SWOT cho ngân hàng Vi t Nam nói chung
Sau khi Vi t Nam gia nh p WTO các ngân hàng nư c ngoài có nhi u ho t
ng phong phú a d ng t i Vi t Nam và ư c i x ngang b ng theo úng

45. 37
nguyên t c t i hu qu c c a WTO. Khi ó, các NHTM Vi t Nam s g p ph i nh ng
i th n ng ký (v thương hi u, v n, công ngh , nhân l c, kinh nghi m, s n
ph m,…) ngay trên th trư ng Vi t Nam. Do ó, c n phân tích th c tr ng NHTM
Vi t Nam theo mô hình SWOT hi u rõ hơn v i m m nh (Strengths), i m y u
(Weaknesses), cơ h i (Opportunities), thách th c (Threats) c a NHTM Vi t Nam
nh m có nh ng gi i pháp thích h p nâng cao năng l c c nh tranh c a các NHTM
Vi t Nam trong b i c nh h i nh p.
i m m nh (Strengths)
- Có h th ng m ng lư i r ng kh p;
- Am hi u v th trư ng trong nư c, cũng như phong t c t p quán c a t ng
a phương;
- Có s lư ng khách hàng truy n th ng ông o;
- Chi m th ph n l n v ho t ng tín d ng, huy ng v n và d ch v ;
- Có i ngũ nhân viên t n t y, ham h c h i và có kh năng ti p c n nhanh
các ki n th c, k thu t hi n i;
- Có ư c s quan tâm và h tr c bi t t phía NHTW;
- Môi trư ng pháp lý thu n l i;
- H u h t ã th c hi n hi n i hóa ngân hàng.
i m y u (Weaknesses)
- Năng l c qu n lý, i u hành còn nhi u h n ch so v i yêu c u c a NHTM
hi n i, b máy qu n lý c ng k nh, không hi u qu ;
- Chính sách xây d ng thương hi u còn kém;
- Ch t lư ng ngu n nhân l c kém, chính sách ti n lương chưa th a áng, d
d n n tình tr ng ch y máu ch t xám;
- Các t l v chi phí nghi p v và kh năng sinh l i c a ph n l n các
NHTM Vi t Nam u thua kém các ngân hàng trong khu v c;
- S n ph m d ch v chưa a d ng và chưa áp ng nhu c u toàn di n c a
khách hàng;
- Thi u s liên k t gi a các NHTM v i nhau;

46. 38
- Lĩnh v c kinh doanh ch y u là tín d ng, n quá h n cao, nhi u r i ro;
- H th ng pháp lu t trong nư c, th ch th trư ng chưa y , chưa ng
b nh t quán;
- Quy mô v n ho t ng còn nh nên chưa th c hi n ư c m c tiêu kinh
doanh m t cách hoàn ch nh;
- Vi c th c hi n chương trình hi n i hóa c a các NHTM Vi t Nam chưa
ng u nên s ph i h p trong vi c phát tri n các s n ph m d ch v chưa thu n l i,
chưa t o ư c nhi u ti n ích cho khách hàng như k t n i s d ng th gi a các ngân
hàng.
Cơ h i (Opportunities)
- Có i u ki n tranh th v n, công ngh và ào t o i ngũ cán b , phát huy
l i th so sánh c a mình theo k p yêu c u c nh tranh qu c t và m r ng th
trư ng ra nư c ngoài. T ó, nâng cao ch t lư ng s n ph m và d ch v ;
- H i nh p kinh t qu c t t o ng l c thúc y công cu c i m i và c i
cách h th ng ngân hàng Vi t Nam, nâng cao năng l c qu n lý nhà nư c trong lĩnh
v c ngân hàng, tăng cư ng kh năng t ng h p, h th ng tư duy xây d ng các văn
b n pháp lu t trong h th ng ngân hàng, áp ng yêu c u h i nh p và th c hi n cam
k t v i h i nh p qu c t ;
- H i nh p kinh t qu c t giúp các NHTM Vi t Nam h c h i ư c nhi u
kinh nghi m trong ho t ng ngân hàng c a các NHNNg, v n thư ng ư c ánh
giá là m nh v tài chính, công ngh và qu n tr i u hành. Các ngân hàng trong
nư c s ph i nâng cao trình qu n lý, c i thi n ch t lư ng d ch v tăng cư ng
tin c y i v i khách hàng;
- H i nh p qu c t s t o ra ng l c thúc y c i cách ngành ngân hàng
Vi t Nam, th trư ng tài chính s phát tri n nhanh hơn, t o i u ki n cho ngân hàng
phát tri n các lo i hình d ch v m i;
- H i nh p qu c t s t o i u ki n cho các ngân hàng Vi t Nam t ng bư c
m r ng ho t ng qu c t , nâng cao v th c a các NHTM Vi t Nam trong các
giao d ch tài chính qu c t ;

47. 39
- M ra cơ h i trao i, h p tác qu c t gi a các NHTM trong các lĩnh v c
ho ch nh chính sách ti n t , qu n lý ngo i h i, kinh doanh ti n t , ra gi i pháp
tăng cư ng giám sát và phòng ng a r i ro. T ó, nâng cao uy tín và v th c a h
th ng NHTM Vi t Nam trong các giao d ch qu c t , có i u ki n ti p c n v i các
nhà u tư nư c ngoài h p tác kinh doanh, tăng ngu n v n cũng như doanh thu
ho t ng;
- Chính h i nh p qu c t cho phép các NHNNg tham gia t t c các d ch v
ngân hàng t i Vi t Nam, bu c các NHTM Vi t Nam ph i chuyên môn hóa sâu hơn
v nghi p v ngân hàng, qu n tr ngân hàng, qu n tr tài s n n , qu n tr tài s n có,
qu n tr r i ro, c i thi n ch t lư ng tín d ng, nâng cao hi u qu s d ng ngu n v n,
d ch v ngân hàng và phát tri n các d ch v ngân hàng m i mà các NHNNg s áp
d ng Vi t Nam.
Thách th c (Threats)
- Do kh năng c nh tranh th p, vi c m c a th trư ng tài chính s làm tăng
s lư ng các ngân hàng có ti m l c m nh v tài chính, công ngh , trình qu n lý
làm cho áp l c c nh tranh tăng d n. Các NHTM Vi t Nam ti m l c v n nh bé, s n
ph m d ch v ơn i u, ch y u là nh ng s n ph m d ch v truy n th ng, trình
qu n tr còn nhi u b t c p. Trong khi các NHNNg thư ng m nh v v n, có kinh
nghi m qu n tr r i ro t t, s n ph m d ch v a d ng và c bi t có qui trình nghi p
v chu n m c tiên ti n, công ngh hi n i s là thách th c l n i v i các NHTM
Vi t Nam trong vi c gi v ng th trư ng ho t ng trong nư c và m r ng th
trư ng ra nư c ngoài.
- Áp l c c i ti n công ngh và k thu t cho phù h p có th c nh tranh v i
các NHNNg;
- H th ng pháp lu t trong nư c, th ch th trư ng chưa y , chưa ng
b và nh t quán, còn nhi u b t c p so v i yêu c u h i nh p qu c t v ngân hàng;
- Kh năng sinh l i c a h u h t các NHTM Vi t Nam còn th p hơn các ngân
hàng trong khu v c, do ó h n ch kh năng thi t l p các qu d phòng r i ro và
qu tăng v n t có;

48. 40
- Trong quá trình h i nh p, h th ng ngân hàng Vi t Nam cũng ch u tác
ng m nh c a th trư ng tài chính th gi i, nh t là v t giá, lãi su t, d tr ngo i
t , trong khi ph i th c hi n ng th i nhi u nghĩa v và cam k t qu c t ;
- Các NHTM Vi t Nam u tư quá nhi u vào doanh nghi p nhà nư c, trong
khi ph n l n các doanh nghi p này u có th b c x p h ng tài chính th p, ây là
nguy cơ ti m tàng r t l n i v i các NHTM;
- H i nh p kinh t qu c t làm tăng các giao d ch v n và r i ro c a h th ng
ngân hàng, trong khi cơ ch qu n lý và h th ng thông tin giám sát ngân hàng còn
r t sơ khai, chưa phù h p v i thông l qu c t ;
- C u trúc h th ng ngân hàng tuy phát tri n m nh m v chi u r ng (c
khu v c qu n lý l n khu v c kinh doanh) nhưng còn quá c ng k nh, dàn tr i, chưa
d a trên m t mô hình t ch c khoa h c làm cho hi u qu và ch t lư ng ho t ng
còn m c kém xa so v i khu v c;
- Vi c ào t o và s d ng cán b , nhân viên còn b t c p so v i nhu c u c a
nghi p v m i, c bi t còn coi nh ho t ng nghiên c u chi n lư c và khoa h c
ng d ng làm cho kho ng cách t t h u v công ngh ngân hàng c a Vi t Nam còn
khá xa so v i khu v c. N n văn minh ti n t c a nư c ta do ó chưa thoát ra kh i
m t n n kinh t ti n m t;
- H i nh p kinh t qu c t m ra cơ h i ti p c n và huy ng nhi u ngu n
v n m i t nư c ngoài nhưng ng th i cũng mang n m t thách th c không nh
cho các NHTM Vi t Nam là làm như th nào huy ng v n hi u qu . Vì khi ó,
NHTM Vi t Nam thua kém các NHNNg v nhi u m t như công ngh l c h u, ch t
lư ng d ch v chưa cao,… s ngày càng khó thu hút khách hàng hơn trư c;
- Thách th c l n nh t c a h i nh p không n t bên ngoài mà n t chính
nh ng nhân t bên trong c a h th ng ngân hàng Vi t Nam. C nh tranh thu hút
nhân tài s ngày càng gay g t, các NHNNg v i cơ ch qu n lý nhân s cũng như
ch lương thư ng h t s c thông thoáng và có nhi u chính sách thu hút, ưu ãi và
phát tri n nhân s t t ang chi m ưu th trong cu c c nh tranh v thu hút nhân tài.
Ch y máu ch t xám là v n khó tránh kh i khi m c a h i nh p, gây nên b t n

49. 41
trong các NHTM v c p qu n lý có trình kinh nghi m kinh doanh và trình
qu n tr ngân hàng hi n i. Vì v y, các NHTM Vi t Nam c n có các chính sách
ti n lương và ch ãi ng h p lý lôi kéo và gi chân các nhân viên gi i.
2.2 Phân tích c nh tranh trong h th ng ngân hàng Vi t Nam
Trong th i gian qua, ngành ngân hàng ã có s tăng trư ng nhanh chóng c
v s lư ng và quy mô. S lư ng ngân hàng tăng t 9 ngân hàng trong năm 1991
lên 82 ngân hàng và chi nhánh c a các NHNNg vào năm 2008. Nhưng tính n th i
i m tháng 3/2009, s lư ng ngân hàng ã tăng lên con s 85, i u này cho th y
s c h p d n c a ngành ngân hàng i v i các nhà u tư trong nư c cũng như các
t ch c tài chính qu c t .
B ng 2.2 S lư ng ngân hàng giai o n 1991 – 2009
1991 1993 1995 1997 1999 2001 2005 2006 2007 2008
T03
2009
Ngân hàng TMQD 4 4 4 5 5 5 5 5 5 5 4
Ngân hàng TMCP 4 41 48 51 48 39 37 37 37 35 37
Ngân hàng NNg - 8 18 24 26 26 29 31 33 37 39
NH liên doanh 1 3 4 4 4 4 4 5 5 5 5
T ng s ngân hàng 9 56 74 84 83 74 75 78 80 82 85
Ngu n: SBV, Deutsche bank, BVSC
Bên c nh s tăng trư ng v s lư ng, quy mô ho t ng c a h th ng ngân
hàng cũng tăng trư ng m nh m . S tăng trư ng h th ng t p trung vào 2 m ng
ho t ng truy n th ng là cho vay và huy ng. T c tăng trư ng ho t ng tín
d ng và huy ng ti n g i m c r t cao, t trung bình trên 30%/năm trong su t
giai o n 2002 - 2008. c bi t trong năm 2007, tăng trư ng tín d ng tr nên quá
nóng khi t t c tăng 54% do nhu c u tín d ng trong n n kinh t tăng cao trong
ó bao g m c nhu c u v n u tư ch ng khoán và b t ng s n.

50. 42
B ng 2.3 Tăng trư ng tín d ng và ti n g i giai o n 2002 - 2008
VT: 1.000 t VND
Ch tiêu 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
GDP danh nghĩa 563 617 715 839 974 1.148 1.480
T ng tín d ng 242 296 420 553 694 1.068 1.293
T ng ti n g i 254 320 423 559 764 1.146 1.375
Tín d ng/GDP 43% 48% 59% 66% 71% 93% 87%
Ti n g i/GDP 45% 52% 59% 67% 78% 99% 93%
Tín d ng/Ti n g i 95% 92% 99% 99% 91% 93% 94%
Tăng trư ng tín d ng 21% 22% 42% 32% 25% 54% 21%
Tăng trư ng ti n g i 19% 26% 32% 32% 37% 50% 20%
Ngu n: SBV, ADB
Tăng trư ng tín d ng nhanh khi n ngành ngân hàng có nguy cơ i m t v i
r i ro l n hơn khi t l tín d ng/ ti n g i toàn ngành luôn m c trên 90%, cao hơn
m c trung bình trong khu v c (kho ng 83%).
sâu tài chính ã có s thay i áng k khi các t l tín d ng/GDP và huy
ng/GDP tăng nhanh qua các năm. i u này, ch ng t s phát tri n nhanh chóng
c a h th ng ngân hàng Vi t Nam. Tuy nhiên, t l này còn th p so v i m c bình
quân trong khu v c.
Ngoài 2 m ng ho t ng truy n th ng là tín d ng và huy ng v n, m ng
ho t ng d ch v cũng có s phát tri n m nh m . Cùng v i vi c u tư m nh vào
công ngh , cơ s v t ch t và a d ng hóa các s n ph m d ch v , nh ng năm v a qua
thu nh p t các m ng ho t ng này cũng tăng m nh. Năm 2007, tăng trư ng thu
nh p thu n ho t ng d ch v trung bình t 92% so v i năm 2006. i v i nh ng
ngân hàng ã th c hi n chi n lư c phát tri n ho t ng d ch v thì thu nh p t ho t
ng này cũng chi m t tr ng ngày càng cao trong t ng thu nh p. Nh ng ngân hàng
có v th hàng u v ho t ng d ch v bao g m: VCB, BIDV, ACB, STB, EAB,
TCB.

51. 43
Năm 2008 ho t ng Ngân hàng truy n th ng ã tăng trư ng ch m l i. Dù
g p nhi u khó khăn trong năm 2009 nhưng n n kinh t Vi t Nam v n ư c nhi u t
ch c ánh giá có t c tăng trư ng t t và ư c d báo là 1 trong 4 nư c có t c
tăng trư ng GDP cao nh t th gi i (Trung Qu c, n , Vi t Nam và Indonexia).
Theo d báo c a HSBC, t c tăng trư ng GDP trong năm 2009 s vào kho ng
5,4% và ây là y u t quan tr ng cho s phát tri n c a h th ng Ngân hàng.
Các s n ph m, d ch v ngân hàng bán l có ti m năng tăng trư ng m nh
cùng v i s tăng trư ng kinh t . Theo IMF, s lư ng tài kho n ngân hàng t i Vi t
Nam trong năm 2006 ư c tính ch m c hơn 8 tri u tài kho n chi m kho ng 9,4%
dân s , năm 2008 là tăng lên chi m kho ng hơn 10% và t p trung ch y u vào
nh ng i tư ng có thu nh p cao t i các khu ô th và các doanh nghi p. Phương
th c thanh toán ti n m t v n là phương th c thanh toán khá ph bi n. M c dù t l
Ti n m t/T ng phương ti n thanh toán (M2) có xu hư ng gi m d n nhưng t l này
c a Vi t Nam v n là cao nh t trong khu v c. i u này m ra ti m năng ngành Ngân
hàng khi thu nh p c a ngư i dân ang tăng nhanh và n n kinh t tăng trư ng. ây
là cơ h i r t l n cho các NHTM trong th i gian t i phát tri n d ch v ngân hàng bán
l .
Ho t ng mà ngân hàng u tư hi n ang giai o n u c a s phát tri n.
Các NHTM t i Vi t Nam hi n nay ch y u t p trung vào các m ng nghi p v
NHTM truy n th ng như huy ng v n và cho vay, các nghi p v ngân hàng u tư
như môi gi i, tư v n, b o lãnh phát hành và các nghi p v ch ng khoán phái sinh
ch y u ư c th c hi n t i các Công ty ch ng khoán. Tuy nhiên, m t s ngân hàng
l n v i nh hư ng phát tri n thành t p oàn tài chính ã có nh hư ng phát tri n
m ng ho t ng này thông qua vi c thành l p các Công ty ch ng khoán tr c thu c
ngân hàng.
V i s phát tri n m ng lư i ngày càng r ng kh p, có th th y ư c cu c
c nh tranh di n ra gi a các ngân hàng ngày càng kh c li t hơn. M c dù, môi trư ng
c nh tranh ã ư c c i thi n nhi u, nhưng v n chưa th t s bình ng. C nh tranh
trong các NHTM Vi t Nam mang tính ch t c quy n nhóm, các NHTMQD chi m

52. 44
th ph n tuy t i và có ti m l c tài chính l n do s tr giúp c a Nhà nư c. Các
NHTMQD có nhi u l i th hơn v s ưu ãi c a NHNN nên d ti p c n và ư c s
d ng nh ng ngu n v n r hơn so v i các NHTMCP. Tuy nhiên ây không ph i là
l i th c nh tranh dài h n, mà nó còn làm cho NHTMQD tr nên trì tr , kém năng
ng và làm y u i l i th c nh tranh trong tương lai.
Th trư ng ngân hàng có s phân hóa rõ nét gi a các kh i ngân hàng: Hi n
có 85 ngân hàng ang ho t ng t i Vi t Nam bao g m 4 NHTMQD, 37 NHTMCP,
39 chi nhánh NHNNg và 5 ngân hàng liên doanh. Gi a các nhóm ngân hàng này có
s phân hóa rõ nét v quy mô, th ph n, i tư ng khách hàng cũng như chi n lư c
phát tri n.
B ng 2.4 Th ph n c a các NHTM trong h th ng ngân hàng Vi t Nam
trong giai o n 2002 - 2008
Năm 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Th ph n ti n g i 100 100 100 100 100 100 100
Ngân hàng TM Qu c doanh 79% 78% 75% 75% 69% 59% 60%
Ngân hàng TMCP 10% 11% 13% 16% 22% 30% 29%
CN Ngân hàng NN & LD 9% 9% 10% 8% 8% 9% 9%
T ch c tài chính khác 1% 1% 2% 2% 1% 2% 2%
Th ph n tín d ng 100 100 100 100 100 100 100
Ngân hàng TM Qu c doanh 80% 79% 77% 73% 65% 55% 52%
Ngân hàng TMCP 10% 11% 12% 15% 21% 29% 32%
CN Ngân hàng NN & LD 9% 9% 10% 10% 9% 9% 10%
T ch c tài chính khác 2% 2% 2% 2% 5% 7% 6%
Ngu n: ADB
2.2.1 Nhóm Ngân hàng thương m i Qu c doanh
Ngân hàng Agribank, Vietinbank, BIDV và Vietcombank là 4 NHTMQD l n
nh t trong 5 NHTMQD ư c ch n kh o sát trong tài. Tuy r ng Vietcombank

53. 45
ã c ph n hóa vào tháng 12/2007, nhưng v i s v n nhà nư c áp o, nên tác gi
v n gi Vietcombank trong nhóm các NHTMQD.
Vì s li u d a vào các báo cáo thư ng niên c a NHNN nên riêng s li u th
ph n c a nhóm NHTMQD có bao g m c ngân hàng Phát tri n nhà ng b ng sông
C u Long (MHB), như v y s li u th ph n c a nhóm NHTMQD g m t t c là năm
ngân hàng thương m i.
Qua b ng th ph n c a các NHTM trong h th ng ngân hàng Vi t Nam,
chúng ta nh n th y th ph n c a các nhóm ngân hàng ã có nh ng thay i áng k
t năm 2002 n nay. Tính vào năm 2002, nhóm các NHTMQD chi m t l cao
nh t v th ph n cho vay và huy ng v n l n lư t là 80% và 79%. Nhưng n năm
2008 các con s này l n lư t là 52% và 60%. M c dù, qua các năm, nhóm
NHTMQD v n chi m t l v th ph n cao nh t, nhưng chúng ta u nh n th y r ng
th ph n c a nhóm NHTMQD b gi m sút áng k .
Nhóm NHTMQD ho t ng v i g n 3.000 chi nhánh và các văn phòng giao
d ch, luôn chi m v trí th ng lĩnh trong ngành ngân hàng v th ph n ti n g i và th
ph n tín d ng, v i giá tr tài s n chi m 63% giá tr t ng tài s n toàn ngành có các
i m m nh và i m y u như sau:
• i m m nh
M ng lư i chi nhánh r ng kh p và kinh nghi m lâu năm là m t l i th tuy t
i. ư c thành l p t nh ng lúc kh i u th trư ng tài chính Vi t Nam năm
1986, nhóm NHTMQD ã phát tri n m ng lư i r ng kh p toàn lãnh th Vi t Nam
v i s lư ng khách hàng ông o. Ch ng h n, VCB ã thu hút kho ng 30.000 tài
kho n công ty và 70.000 tài kho n cá nhân. Agribank v i hơn 2.200 chi nhánh và
văn phòng giao d ch ho t ng kh p 64 t nh thành, v i hơn 10 tri u h gia ình,
không ch nông thôn mà còn ho t ng các vùng xa hơn n a.
V i ngu n v n t có l n, các NHTMQD là nhà cung ng v n chính cho các
công ty l n.

54. 46
V i kinh nghi m cung ng tín d ng lâu năm, nhóm NHTMQD am hi u
nhi u v các doanh nghi p, v ho t ng và các r i ro ti m tàng c a các doanh
nghi p hơn các nhóm ngân hàng khác.
i ngũ nhân viên chuyên nghi p và dày d n kinh nghi m.
Các NHTMQD có th huy ng ngu n v n ư c d dàng hơn b i tâm lý
khách hàng tin tư ng hơn vào an toàn c a nhóm ngân hàng này v i s b o tr
c a chính ph ng sau và có ngu n v n t có l n.
• i m y u
Tài tr v n chính cho các doanh nghi p qu c doanh làm x u i báo cáo tài
chính c a các NHTMQD, vì các doanh nghi p qu c doanh v n ư c xem là ho t
ng ít hi u qu và có tính c nh tranh kém hơn các doanh nghi p tư nhân khác. B t
ch p n l c c g ng c i thi n tình hình báo cáo tài chính, các NHTMQD v n ti p
t c tài tr và cung ng nh m v c d y các doanh nghi p qu c doanh. Trong nh ng
năm g n ây, hơn 45% dư n c a các NHTMQD ã ư c cung ng cho các doanh
nghi p qu c doanh.
Các NHTMQD có m c an toàn v n th p do gia tăng n x u c n ph i
ư c trích l p d phòng và xóa n . H s an toàn v v n CAR t i các NHTMQD là
t 7% n 11%, tính toán theo tiêu chu n k toán Vi t Nam (VAS). H s này th p
hơn so v i h s trung bình c a các nư c trong khu v c (13,1% i v i khu v c
Châu Á - Thái Bình Dương g m 52 ngân hàng thu c 10 nư c và 12,3% i v i
ông Nam Á g m 14 ngân hàng c a Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Phillipines).
T l n x u cao: Vào th i i m cu i năm 2008, tính toán theo tiêu chu n k
toán Vi t Nam (VAS), n x u c a các NHTMQD chi m kho ng 1 - 4% t ng dư n
trong khi t l này c a 10 NHTMCP hàng u là dư i 2%. Theo m t s ngu n tư
li u c a nư c ngoài như Morgan Stanley, IMF, Fitch, t l n x u s cao hơn 3-5 l n
n u tính theo tiêu chu n k toán qu c t .
Cơ ch thù lao cho h i ng qu n tr c a các NHTMQD căn c vào s tăng
trư ng c a các ch tiêu trên báo cáo tài chính. Gi ng như các doanh nghi p qu c
doanh, lương c a ban giám c g n li n v i quy mô c a doanh nghi p và t s l i

55. 47
nhu n liên quan, ch không ư c i u ch nh theo r i ro. Năng l c qu n lý không
ư c d a trên l i nhu n sau khi ã trích l p d phòng cho r i ro và n quá h n. Vì
th , vi c u tư vào ào t o qu n tr r i ro c n ư c chú tr ng.
Tóm l i, vi c th c hi n cung c p tín d ng và cung ng v n chính cho các
doanh nghi p qu c doanh là v n then ch t c a h th ng tài chính. Do ó, các
NHTMQD c n thi t ph i t p trung phát tri n các năng l c tài chính, c bi t là qu n
tr r i ro tín d ng theo quy nh c a qu c t .
2.2.2 Nhóm Ngân hàng thương m i C ph n
Tương x ng v i vi c l a ch n nhóm 4 NHTMQD l n nh t trên, tác gi
cũng s ch n 4 NHTMCP l n nh t, theo tiêu chí t ng tài s n, phân tích và so
sánh là ngân hàng ACB, Sacombank, Eximbank và Techcombank.
Chúng ta nh n th y nhóm các NHTMCP có s tăng trư ng m nh v th ph n
cho vay và huy ng v n. Tính trong năm 2002, th ph n cho vay và huy ng v n
u là 10%. n năm 2008, t l th ph n ã tăng lên m c 32% và 29% tương ng.
Hi n t i nhóm NHTMCP ch t 20 - 25% t ng tài s n toàn ngành nhưng ã nhanh
chóng chi m lĩnh th ph n th trư ng tín d ng c a nhóm NHTMQD b ng cách cung
c p các d ch v cho các DNNVV và nhóm khách hàng l . 5 NHTMCP hàng u
nhìn chung là ho t ng hi u qu hơn, t ư c l i nhu n nhi u hơn và năng ng
hơn nhóm NHTMQD.
Quá trình ho t ng ít hơn 20 năm có th nói là tương i ng n so v i l ch s
ho t ng c a nhóm NHTMQD. V i vai trò c a nhóm NHTMCP v n còn khiêm
t n trong toàn h th ng ngân hàng nhưng vi c qu n lý năng ng và nh y bén ã
t o nên áp l c c nh tranh áng k cho nhóm NHTMQD và nhóm NHNNg trong các
năm g n ây. Và v i m ng lư i phân b c a nhóm NHTMCP v n còn h n ch ,
phân b h u h t các ô th , c bi t ưu tiên phát tri n m ng lư i các thành ph
l n như TP.HCM, Hà N i, C n Thơ, à N ng và các khu công nghi p ã cho th y
các i m m nh và i m y u c a nhóm NHTMCP như sau:
• i m m nh

56. 48
M c dù quy mô nh , s lư ng nhân viên còn h n ch , m ng lư i chi nhánh ít
hơn so v i nhóm NHTMQD, nhóm NHTMCP ã thu hút ư c các nhà u tư b i
s tăng trư ng nhanh, l i nhu n cao, chính sách c t c hào phóng.
i ngũ nhân viên năng ng, t n tâm ph c v khách hàng, thư ng xuyên
nâng cao, c p nh t chuyên môn. Trong th c t , a s cán b c a NHTMCP ã s
d ng các kinh nghi m và k năng chuyên môn mà h h c h i ư c t i các
NHTMQD khi làm vi c t i các NHTMCP.
Cơ ch lương - thư ng linh ng và có tính c nh tranh ã giúp cho các
NHTMCP thu hút ư c các chuyên gia tài chính ngư i nư c ngoài và ngư i Vi t
Nam làm vi c.
• i m y u
V n t có và t ng tài s n th p. T ng tài s n c a 3 NHTMCP hàng u (ACB,
Sacombank, Eximbank) 230 nghìn t VND tương ương v i t ng tài s n c a
Vietcombank. 10 NHTMCP hàng u có t ng tài s n dư i 510 ngàn t VND, chi m
1/3 GDP c nư c.
Chi n lư c phát tri n gi ng nhau: H u h t các NHTMCP u tuyên b tr
thành ngân hàng bán l hàng u ph c v các DNNVV, cung c p t ng d ch v n
t ng phân khúc th trư ng.
Thi u s tách b ch vai trò c a h i ng qu n tr và ban giám c. H i ng
qu n tr và ban giám c h u như là m t b i vì ban giám c h u h t n m gi ph n
l n các c phi u hay th c hi n vi c giám sát lâu năm trong ngân hàng vì th , ban
giám c không th c hi n theo s tư v n c a ban giám sát nh m b o v l i ích cho
các c ông thi u s .
Cơ ch qu n lý và h th ng thông tin giám sát ngân hàng h u như còn r t sơ
khai, chưa phù h p v i thông l qu c t , chưa có hi u l c m b o vi c tuân th
nghiêm minh pháp lu t trong ho t ng ngân hàng và s an toàn c a h th ng ngân
hàng, nh t là vi c c nh báo s m các r i ro c a ho t ng ngân hàng.

57. 49
H th ng qu n lý thông tin (MIS) t i nhi u NHTMCP chưa ư c tri n khai
t t, không d dàng truy xu t ư c các d li u v khách hàng như s tài kho n, lo i
hình d ch v ã cung c p,…
2.2.3 Phân tích c nh tranh gi a nhóm Ngân hàng thương m i Qu c doanh và
nhóm Ngân hàng thương m i C ph n
2.2.3.1Th ph n
Qua b ng 2.4 t ng h p so sánh th ph n trên, trong khi th ph n c a nhóm
NHNNg, ngân hàng liên doanh và các t ch c tài chính khác h u như không thay
i áng k qua các năm kh o sát thì th ph n c a nhóm NHTMQD ang d ch
chuy n sang nhóm NHTMCP. T th ph n cho vay và huy ng v n l n lư t là 80%
và 79% trong năm 2002, nhóm NHTMQD ch còn chi m t l 52% và 60% trong
năm 2008. Trong khi ó, t t l là 10% cho c hai ho t ng vào năm 2002, nhóm
NHTMCP gia tăng lên m c t l 32% và 29% trong năm 2008.
Chúng ta v n nh n th y r ng nhóm NHTMQD ang chi m th ph n chi ph i
trên hai m ng ho t ng chính là huy ng ti n g i và cho vay tín d ng. i u này là
do y u t l ch s , các NHTMCP m i thành l p nên uy tín chưa cao, ph m vi ho t
ng c a các chi nhánh ngân hàng nư c ngoài chưa r ng. Tuy nhiên th ph n c a
nhóm này ang có xu hư ng thu h p do s c nh tranh m nh m t nhóm NHTMCP
và NHNNg và liên doanh.
2.2.3.2Ti m l c v v n
B ng 2.5 Quy nh v v n pháp nh i v i NHTM
VT: T VND
M c v n pháp nh áp d ng
STT Lo i hình t ch c tín d ng
2008 2010
1 Ngân hàng thương m i qu c doanh 3.000 3.000
2 Ngân hàng thương m i c ph n 1.000 3.000
3 Ngân hàng liên doanh 1.000 3.000
4 Ngân hàng 100% v n nư c ngoài 1.000 3.000
Ngu n: www.sbv.gov.vn
Theo l ch trình tăng v n theo ngh nh 141/N -CP ngày 22/11/2006 c a
Th tư ng Chính ph (b ng trên), năm 2008 v n pháp nh quy nh cho nhóm