More Related Content Similar to ภูมิรัฐศาสตร์ สกว. (20) More from Taraya Srivilas (20) ภูมิรัฐศาสตร์ สกว.1. โดย พลเอก เอกชัย ศรีวิลาศ
ผู้อานวยการสานักสันติวิธีและธรรมาภิบาล
สถาบันพระปกเกล้า
ภูมิรัฐศาสตร์[Geopolitics]
4. ความเป็นมา
• เป็นวิชาซึ่งศึกษาพรรณนาและวิเคราะห์เกี่ยวกับรัฐ เกิดขึ้นพร้อมกับวิชาประวัติศาสตร์
รัฐประศาสนศาสตร์ ปรัชญา และคณิตศาสตร์ อดีตไม่แพร่หลายมากนัก นักปราชญ์
มิได้รวบรวมเนื้อหาของวิชาให้เป็นหลักฐานอย่างจริงจัง
• เฮโรโดตัส นักประวัติศาสตร์ชาวกรีกสนใจเพียงเรื่องภูมิศาสตร์
• เฮคาแทอูส บิดาวิชาภูมิศาสตร์ชาวกรีก สนใจเรื่องทั่ว ๆ ไปของพื้นพิภพ
• ปลาโต นักปราชญ์ชาวกรีก ชี้ถึงความสัมพันธ์ระหว่างประเทศกับบริเวณต่าง ๆ
ภายในประเทศ
• อาริสโตเติล นักการเมืองชาวกรีก กล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างประเทศกับสิ่งแวดล้อม
ทางธรรมชาติของประเทศ
• สตราโบ นักภูมิศาสตร์ชาวโรมัน ก็วิจารณ์ถึงเรื่องราวต่าง ๆ อันเกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อม
ทางธรรมชาติก็มีอิทธิพลต่ออานาจหรือกาลังความสามารถของอาณาจักรโรมัน
6. ภูมิศาสตร์
ภาวะประชากร
ทรัพยากรธรรมชาติ
ความเชื่อ ศาสนา ความจงรักภักดี
ลักษณะประจาชาติ
กาลังทหาร
วิทยาศาสตร์เทคโนโลยีฯ
เศรษฐกิจ
ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ
การศึกษา
อุดมการณ์ของชาติและภาวะผู้นา
National Powers
ภูมิรัฐศาสตร์(Geopolitics)
ภูมิศาสตร์การเมือง ประวัติศาสตร์
National Security
Strategy
Personal,
Social,
National,
Regional,
International
ประชาชน ดินแดน
รัฐบาล อานาจอธิปไตย
Value and
National Style
National Interest
Vital, Important, Peripheral
Model National Security Assessment : EKMODEL
Defense of homeland
Economic well-being
Favorable world order
Promotion of value
Global
State
Non State Actors
Leaders
9. ภูมิรัฐศาสตร์
นักรัฐศาสตร์ชาวสวีเดนชื่อ รูดอลฟ์ คเจลเลน (Rudolf Kjellen) ได้ตั้งชื่อ
ภูมิรัฐศาสตร์ขึ้น (GEOPOLITICS) โดยย่อมาจากคาว่า GEO GRAPHICAL
POLITICS ใน ค.ศ.1861-1947 มีนักภูมิรัฐศาสตร์ที่สาคัญชื่อ เซอร์ อัลเฟรด
แมคคินเตอร์
ได้เสนอทฤษฎียุทธศาสตร์หัวใจโลก (HEART LAND THEORY) ซึ่งอ้างว่า
"ผู้ใดยึดครองยุโรปตะวันออกได้จะสามารถยึดครองหัวใจโลกได้
ซึ่งเขาหมายถึงดินแดนส่วนใหญ่ชั้นในของทวีปยุโรป เอเซีย และอาฟริกา
ผู้ใดครองหัวใจโลกได้จะยึดครองเกาะโลก (WORLD - ISLAND) ได้
10. HEART LAND THEORY
ซึ่งหมายถึงทวีปเอเซีย ยุโรป และอาฟริกาที่ต่อเชื่อมเป็นดินแดน
เดียวกัน ผู้ใดยึดครองเกาะโลกได้จะยึดครองโลกได้
ทฤษฎีนี้ก็นาไปสู่แนวคิดประการหนึ่งที่ทาให้สหภาพโซเวียตยึด
ครองยุโรปตะวันออก ในหลังสงครามโลก ครั้งที่ 2
นาไปสู่การตั้งองค์การ NATO (NORTH ALANTIC TREATY
ORGANIZATION) ขึ้น
12. Heart Land and Rim Land
Strategy
http://www.tortaharn.net/contents/index.php?option=com_content&task=view&id=63&Itemid=75&ccdate=6-2008
17. กาหนด ยุทธศาสตร์ใจโลก (Heartland Strategy)
“ ใครครองยุโรปตะวันออกได้จะเข้าควบคุมใจกลางของพื้นโลกได้
ผู้ใดครองใจกลางของพื้นโลกได้ จะสามารถควบคุมพื้นที่ส่วนต่างๆของโลกได้
และผู้ใดครองพื้นที่ส่วนต่าง ๆ ของโลกได้ ก็จะควบคุมโลกได้ในที่สุด”
สามารถควบคุมทรัพยากรทั้ง คน และวัตถุ ของโลกได้อย่างสมบูรณ์
19. จานวนพลเมือง ทรัพยากร การเดินเรือ
Rimland Eurasia World
แนวคิด“ยุทธศาสตร์ขอบโลก”(Rimland Strategy)จะโต้แย้งกับ“ ยุทธศาสตร์ใจโลก ”
ใครสามารถครองบริเวณใจโลกได้ จะต้องครอบครองบริเวณดินแดนโดยรอบให้ได้ก่อน
การใช้กาลังอานาจทางเรือที่มีประสิทธิภาพเป็นหลัก ตามแนวคิดของมาฮานเรื่องสมุทธานุภาพ
แนวคิดนี้ได้รับการพิสูจน์หลังสงครามโลกครั้งที่สอง พันธมิตรจัดตั้งกองกาลังในบริเวณพื้นที่ต่าง ๆของ
โลกอย่างเป็นระบบ เพื่อป้องกันการเข้าครอบครองใจโลกของฝ่ายคอมมิวนิสต์
20. พล.จ.ดร.คาร์ล เฮาส์โฮฟเฟอร์
(Karl Ernst Houshofer)
ผสมผสาน
แนวความคิดของแมคคินเดอร์
ในเรื่องความสัมพันธ์ของ
ทรัพยากร เสนอความ
ต้องการด้านทรัพยากรให้แก่
กาลังอานาจของโลก
ผู้อานวยการสถาบันภูมิรัฐศาสตร์ ของเยอรมัน(ค.ศ. ๑๘๖๐–๑๙๔๕)
แนวความคิดทางการเมืองของรัฐซึ่งเป็นเสมือนองค์กร
เป็นนักรัฐศาศตร์ที่มีชื่อเสียง ในยุคหลังสงครามโลกครั้งที่
1 ที่มีแนวคิดว่า รัฐเป็นสิ่งที่มีชีวิตจาเป็นต้องขยายตัวอยู่
ตลอดเวลา
เพื่อสนับสนุนความต้องการขยายดินแดนของเยอรมันใน
ขณะนั้น และเป็นแนวคิดที่มีอิทธิพลต่อฮิตเล่อร์มาก ในการ
นาไปสู่สงครามโลก ครั้งที่ 2 ในเวลาต่อมา
23. จานวนของประชาชน
เป็นปัจจัยที่ส่งผลต่อการพิจารณาคุณค่าทางยุทธศาสตร์ ประเทศที่มี
ประชากรมาก จะสามารถสร้างความเข้มแข็งในการป้องกันประเทศและด้าน
เศรษฐกิจ
จะเป็นประเทศที่มีศักยภาพแรงงานและมีอานาจการผลิตสูง มีการตลาดที่
กว้างขวาง เช่น ประเทศจีนซึ่งมีประชากรกว่า 1,200 ล้านคน นับว่าเป็น
ประเทศที่มีสิ่งดึงดูดจูงใจนักลงทุนต่างชาติมาก
ขณะเดียวกันก็เป็นปัญหาต่อการเลี้ยงดูประชากรให้อยู่ดีกินดี ในลักษณะการ
กระจายรายได้ให้ทั่วถึง ต้องมีระบบการปกครองที่มีประสิทธภาพ
ประชากรที่มีจานวนมากหากมีเชื้อชาติ ศาสนา ที่หลากหลาย เช่นจีน ก็จะ
เป็นปัญหาในการอยู่ร่วมกันทางสังคมอีกเช่นกัน
25. บทบัญญัติในกฎบัตรสหประชาชาติ หมวดที่ 1 Article 2 ข้อ 7
“Nothing containedin the present charter shall authorize the UN
to intervene in matters which are essentially within the domestic
Jurisdiction of any state or shall require the member to submit
such matters to settlement under the present charter; But this
principle shall not prejudice the application of enforcement
measures under chapter 7”
www.kpi.ac.th
27. ที่ตั้ง(แสดงฐานะทางยุทธศาสตร์ที่แตกต่างกัน ประเทศที่เป็นเกาะอยู่ห่างไกลจากผืนแผ่นดินใหญ่โอกาสที่จะถูก
รุกรานอย่างจู่โจมด้วยกาลังทางบกมีน้อย ต่างกับประเทศที่เป็น Land - Lock มีโอกาสที่จะถูกจู่โจมด้วยกาลังทาง
บกได้มากที่สุด)
ขนาด(ประเทศที่มีขนาดใหญ่ มีโอกาสเป็นมหาอานาจได้ เนื่องจากมีทรัพยากรและประชากรมาก เช่น
สหรัฐอเมริกา รัสเซีย จีน)
รูปร่าง(ประเทศที่มีอาณาเขตแยกออกจากกันโดยมีประเทศอื่นคั่นอยู่จะประสบปัญหาในการปกครองให้เป็น
อันหนึ่งอันเดียวกัน เช่น ประเทศปากีสถาน ประเทศที่มีอาณาเขตตั้งอยู่ปลายคาบสมุทร เช่น มาเลเซีย )
ลักษณะภูมิประเทศ ดินฟ้าอากาศ ที่ตั้งของเมืองสาคัญ เส้นทางคมนาคม
พรมแดน(Boundary)(ตามธรรมชาติใช้สันปันน้า ลาน้า ร่องน้าลึก ใช้เส้นกึ่งกลางของแม่น้าหรือร่องน้าลึก
พรมแดนตามสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้น เช่นกาแพง รั้ว หมุดหลักฐาน พรมแดนพิกัดภูมิศาสตร์ เช่น แบ่งตามแนวละติจูด
ลองจิจูด ได้แก่ สหรัฐอเมริกา เกาหลี พรมแดนตามหลักวิชาเรขาคณิต เช่น การแบ่งประเทศอาณานิคมในทวีป
อาฟริกา การตกลงตามลักษณะพรมแดนอาจเป็นการตกลงแบบฉันท์มิตร แบบบังคับ หรือแบบทาสัญญาหลัง
สงครามก็ได้)
การพิจารณาลักษณะภูมิรัฐศาสตร์
30. SARAWAK
SABAH
M
ALAYA
M A L A Y S I A
I N D O N E S I A
J A V A
S
U
M
A
T
R
A
B ORNE O
KAL I MANT AN
C
EL
EBES
I R I A N
J A Y A
แบบแยกจากกัน(Broken Shape)
PH
ILIPPINES
แบบไม่ประติดประต่อ(Fragmented Shape)
มีหน่วยหนึ่งหรือมากกว่าแยกออกจากหน่วยใหญ่ของประเทศ เช่น มาเลเซีย
ประกอบด้วยเกาะใหญ่น้อยจานวนมาก จัดกระจายมีส่วนย่อย ๆ แยกออกจากหน่วยใหญ่
ของประเทศ แต่ยังอยู่บริเวณเดียวกับหน่วยใหญ่จะมีความยากลาบากในการปกครองป้องกัน
เช่น ฟิลิปปินส์ และอินโดนีเซีย เช่น อินโดนีเซีย ญี่ปุ่น ฟิลิปปินส์ เป็นต้น
32. 80
70
60
50
40
30
20
10
EQ UA TO R
20
30
40
50
60
70
80
30
40
50
60
70
80
20
10 10
30
40
50
60
70
80
80
70
60
50
40
30
20
10
30
TROP IC O F CA NCE R
40
50
60
70
80 80
70
60
50
40
30
20
10
EQ UA TO R
TROP IC O F CA NCE R
TROP IC O F CA PRICO RN TROP O F CA PRICO RN
10
20
30 30
40 40
50 50
60 60
70 70
80 80 80
70
60
50
40
30
20
10
30
40
50
60
70
80 80
70
60
50
40
30
20
10
AUST RALIA
AS I A
AFR I CA
E
U
R
O
P
E
GREE NLANDGREE NLAND
NORTH
AMERICA
ANTARCTICA
SOUTH
AMERICA
P A C I F I C
O C EA N
O
C
E
A
N
I N D I A N
O C EA N
PACIFIC
OCEAN
A
T
L
A
N
T
I C
แผนที่โลกแสดงเขตเศรษฐกิจโลก
40
60 60
40
5
5
Equator
5
5
ละติจูด 40 - 60 องศาเหนือ เขตอากาศอบอุ่น เป็นกลุ่มประเทศอุตสาหกรรม
ละติจูด 5 องศาเหนือ - 5 องศาใต้ เขตอากาศร้อนชื้น
33. ความสาคัญเกี่ยวกับภูมิอากาศ
สรุปได้ว่า ในบริเวณละติจูด 40 - 60 องศาเหนือ อากาศ
อบอุ่น ประชากรมีความขยันขันแข็ง เมื่อพิจาณาภาพรวม
จากแผนที่ พบว่า เป็นบริเวณที่มีเมืองใหญ่และเป็นเมือง
อุตสาหกรรมและเขตเศรษฐกิจสาคัญของโลก ในทางตรง
กันข้ามบริเวณ ที่ละติจูด5 องศาเหนือ - 5 องศาใต้อากาศ
ร้อนชื้น ทาให้ประชากร ไม่กระตือรือล้นในการประกอบ
อาชีพ
36. Alfred Thayer Mahan
นายพลเรือสหรัฐฯ ค.ศ. ๑๘๔๐ - ๑๙๑๔
บิดาแห่งกาลังอานาจทางทะเล
เป็นผู้บรรยายในวิทยาลัยการทัพเรือ
เขียนหนังสือเกี่ยวกับทฤษฏีของการใช้กาลังอานาจทางเรือ
เสนอแนวคิดกาลังอานาจทางทะเล(Sea Power Strategy) ครองเจ้า
ทะเล คุมเส้นทางเดินเรือ และแสวงหาทรัพยากรโพ้นทะเล
ซึ่งได้รับการยอมรับในผลงานยุทธศาสตร์ทางเรือ(Naval Strategy)
38. ยุทธศาสตร์ Sea Power21
ปรับวางกาลังของกองทัพเรือสหรัฐฯโดยทบทวนยุทธศาสตร์
ปรับเปลี่ยนรูปแบบ จานวนและสถานที่ที่กาลังทหารของสหรัฐฯ
ประจาการอยู่ทั่วโลก
กาหนดภัยคุกคามและยุทธศาสตร์ขึ้นใหม่ทั้งหมด มีการลงนาม
ร่วมระหว่าง ผบ.ทร. และ ผบ.นย.และให้ กห.สหรัฐฯ อนุมัติแล้ว
43. การพัฒนากองทัพสหรัฐฯ
ปรับกองเรือจาก ๑๙ กองเรือ เป็น ๓๗ กองเรือ มีขีด
ความสามารถในการทาการรบในทุกภูมิภาคทั่วโลก
ให้ความสาคัญกับขีดความสามารถของหน่วยปฏิบัติการพิเศษ
(Special Force)
มีการปรับปรุงเรือดาน้า Nuclear ชั้น Ohio Class ซึ่งจากเดิมมี
การติดตั้งขีปนาวุธ Nuclear มาเป็นติดตั้งอาวุธปล่อยแบบ
Tomahawk และสามารถส่งหน่วย Special Force ขึ้น
ปฏิบัติการบนฝั่งได้
45. แนวคิด Sea Basing
สร้างฐานทัพหน้าในแผ่นดินตนเอง ใช้กาลังเคลื่อนที่เร็ว ลด
การพึ่งพาชาติอื่น
วางกาลังและฐานทัพ ฐานส่งกาลังบารุงต่าง ๆ ไว้ทั่วโลก
วางกาลังใหม่ของ ทร.สหรัฐฯ ในภูมิภาคเอเชีย – แปซิฟิก ลด
กาลังทหารประจาการในเกาหลีใต้ จานวน ๑ ใน ๓ เหลือ
๑๒,๕๐๐ คน จากเดิม ๓๗,๕๐๐ คน
ภัยคุกคามรูปแบบใหม่ยากที่จะประเมินทิศทางและเป้าหมายที่
ชัดเจน
ยุทธศาสตร์ใหม่ของสหรัฐฯเน้นการสร้างความร่วมมือจากชาติ
พันธมิตร ในการเข้าจัดการกับภัยคุกคามตามภูมิภาคต่าง ๆ
46. ยุทธศาสตร์ Sea Power21
ปรับวางกาลังของกองทัพเรือสหรัฐฯโดยทบทวน
ยุทธศาสตร์ ปรับเปลี่ยนรูปแบบ จานวนและสถานที่ที่
กาลังทหารของสหรัฐฯประจาการอยู่ทั่วโลก
กาหนดภัยคุกคามและยุทธศาสตร์ขึ้นใหม่ทั้งหมด มีการลง
นามร่วมระหว่าง ผบ.ทร. และ ผบ.นย.และให้ กระทรวง
กลาโหมฯ อนุมัติ
48. กรอบแนวความคิดของ Sea Power 21
Sea Shield การป้องกันจากทะเล ปกป้องแผ่นดินแม่ มีการป้องกัน Air
Missile Theater, Air Missile Defense และการป้องกันภัยคุกคามทั้ง 3 มิติ
Sea Strike การโจมตีจากทะเล
Sea Basing ฐานปฏิบัติการจากทะเลที่ใช้ในการบัญชาการรบ
Sea Trial คือ จะต้องมีการฝึกและทดสอบจุดมุ่งหมายเพื่อพัฒนาเทคโนโลยีใหม่
ๆ และวางแนวความคิดในการปฎิบัติการ
Sea Warrior การอบรมและพัฒนาคุณภาพของกาลังพลทางเรือ
Sea Enterprise การตรวจสอบเพื่อปรับปรุงการปฎิบัติภารกิจของกองทัพให้มี
ประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
54. องค์การเดินเรือระหว่างประเทศ (International Maritime Organization-IMO)
เป็นหน่วยงานของ UN รับรองมาตรการต่อต้านการก่อการร้ายทางทะเลที่เรียกว่า The
International Ship and Port Facility Code (ISPS CODE) เมื่อปี 2545
มาตรการที่กาหนดให้ประเทศสมาชิก IMO ที่รับรองมาตรการนี้จานวน 146 ประเทศ
เพิ่มการรักษาความปลอดภัยการเดินเรือเพื่อป้องกันการก่อการร้าย
กาหนดให้เรือที่มีระวางตั้งแต่ 300-50,000 ตัน ต้องติดตั้งระบบ Automatic
Information System ภายใน 31 ธันวาคม 2547
กาหนดให้เรือทุกลาต้องติดตั้งระบบเตือนภัยให้เจ้าหน้าที่บนฝั่งทราบถึงชื่อเรือ สถาน
ที่ตั้ง และปัญหาด้านความปลอดภัย
กาหนดให้ท่าเรือมีการประเมินความปลอดภัยของท่าเรือ และจัดทาแผนรักษาความ
ปลอดภัยสถานที่
เรือที่ไม่ปฏิบัติตามระเบียบจะไม่ได้รับใบประกาศความปลอดภัยการเดินเรือระหว่าง
ประเทศ(International Ship Security Certificate) ซึ่งจะทาให้ไม่สามารถจอด
เข้าท่าเทียบเรือของประเทศสมาชิก IMO ได้