ส่งเสริมความเข้มแข็งของสถาบันศาสนา เพื่อให้เป็นสถาบันหลักของสังคม

1. ส่งเสริมความเข้มแข็งของสถาบันศาสนา ให้เป็นสถาบันหลักของสังคม

2. • ศาสนาเป็นสถาบันที่สาคัญหนึ่งในสามขององค์ประกอบ “ชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย์”
• มีศาสนาพุทธเป็นศาสนาที่ประชาชนชาวไทยส่วนใหญ่นับถือมากที่สุดมาเป็นเวลาช้านาน
• ปี พ.ศ. ๒๕๕๔ สานักงานสถิติแห่งชาติ ได้ทาการสารวจประชากรอายุ ๑๓ ปีขึ้นไป พบว่า คน
ไทยนับถือศาสนาพุทธ ร้อยละ ๙๔.๖ ศาสนาอิสลามร้อยละ ๔.๖ ศาสนาคริสต์ร้อยละ ๐.๗ ที่
เหลือคือนับถือศาสนาอื่นๆ และไม่มีศาสนา
• พุทธศาสนาได้ผสมกลมกลืนอยู่ในศิลปวัฒนธรรมและวิถีชีวิตของผู้คน หล่อหลอมอัตลักษณ์
แห่งความเป็นพลเมืองผู้มีน้าใจอันดีงามและรักสันติมาอย่างยาวนาน
ศาสนาเป็นสถาบันหลักของชาติ ที่อยู่คู่กับประเทศไทยมาช้านาน

3. • มีการพัฒนาด้านวัตถุอย่างมาก ก่อให้เกิดสภาวะแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อการเสริมสร้างศีลธรรม
คุณธรรม จริยธรรม และการนาหลักศาสนธรรมไปปฏิบัติในหมู่ชนส่วนใหญ่
• ปัจจุบันข่าวสารจากสื่อสารมวลชน สะท้อนภาพผู้คนที่ขาดศีลธรรม หลงใหลอยู่ในวัตถุนิยม
ความฟุ่มเฟือย เกิดแหล่งอบายมุขหลายประเภท คนขาดจิตสานึกในคุณธรรมตามหลักศาสนา
• มีพฤติกรรมที่ส่อไปในทางทุจริตประพฤติมิชอบอย่างแพร่หลาย ขาดความละอายต่อบาป
เกิดขึ้นในทุกมิติของสังคม ภาคประชาสังคมประสบความล้มเหลวในการสร้างคนให้เป็นคนดี
ทั้งในระดับครอบครัวและชุมชน
สภาพสังคมไทยในปัจจุบัน
การสํารวจสภาวะทางสังคม วัฒนธรรมและสุขภาพจิต พ.ศ. ๒๕๕๔ สํานักงานสถิติแห่งชาติ สืบค้นจากhttp://service.nso.go.th/nso/nsopublish/themes/files/soc-culRep54.pdf

4. • กระแสการเปลี่ยนแปลงของโลกเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วในยุคโลกาภิวัตน์ ส่งผลกระทบต่อ
สังคมไทยในภาพรวมอย่างมาก
• สังคมโลกปัจจุบันก่อให้เกิดการเสื่อมถอยและวิกฤติศรัทธาในหมู่ประชาชนเพิ่มขึ้น ศาสนิกชน
ในแต่ละศาสนาขาดความรู้ความเข้าใจในหลักศาสนาของตนอย่างแท้จริง รวมทั้งขาดความ
เข้าใจในศาสนาอื่น
• สื่อมวลชนยังมีบทบาทน้อยและขาดความรู้ความเข้าในการให้ข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับศาสนาที่
ถูกต้องครบถ้วน มีผลทาให้สังคมเกิดปัญหาอย่างมากในด้านศีลธรรมและคุณธรรม
• บุคคลทุกกลุ่ม ทุกเพศ ทุกวัย ขาดการนาหลักศาสนธรรมไปปฏิบัติในการดาเนินชีวิตประจาวัน
อย่างเพียงพอ
สภาพสังคมไทยในปัจจุบัน

5. ปัญหาเรื่องความเข้มแข็งขององค์กรศาสนา
• สังคมเปรียบเสมือนกงล้อที่มีสถาบันทางสังคมต่างๆ ร่วมกันขับเคลื่อน “สถาบันศาสนา” ก็คือแกนหลักที่
เชื่อมโยงยึดเหนี่ยวสถาบันอื่นๆเข้าด้วยกันมาแต่โบราณกาล
• สังคมไทยมี “วัด” เป็นศูนย์กลางในการดาเนินชีวิตของผู้คนในแต่ละชุมชนอย่างแน่นแฟ้น แต่ในปัจจุบัน
พบว่าสถาบันศาสนากลับค่อยๆ ลดบทบาทลงอย่างมาก
• ทุกศาสนาประสบกับปัญหาการดาเนินการภายในองค์กรศาสนาเอง เนื่องมาจากกฎระเบียบที่ไม่ได้รับการ
ปรับปรุงแก้ไขให้สอดรับกับสภาพการณ์ของสังคมที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วในปัจจุบัน
• ปัญหาอุปสรรคในด้านการบังคับใช้กฎหมายและการบริหารจัดการภายในองค์กรทางศาสนา ที่มีปัญหา
สะสมเป็นเวลานาน มีผลทาให้สูญเสียภาพลักษณ์ขององค์กรที่ผู้คนนับถืออย่างสูงส่งในอดีต รวมทั้ง
สูญเสียบทบาทในการเป็นที่พึ่งพาและเป็นหลักยึดเหนี่ยวทางด้านจิตใจของมหาชน

6. • โลกในยุคที่มีการพัฒนาอย่างรวดเร็วทางด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและสารสนเทศใน
ปัจจุบัน มีผลทาให้เกิดการพัฒนาทางวัตถุมากขึ้นเพียงใด
• ประชาชนก็ดูเหมือนจะถอยห่างจากศาสนามากขึ้นไปด้วย ในศาสนาพุทธเองจะพบว่าจานวน
พระภิกษุสามเณรลดน้อยลงเรื่อยๆ และมีแนวโน้มจะลดลงไปอีกในอนาคต
• วัดจานวนมากกลายเป็นวัดร้างเนื่องจากไม่มีพระไปจาพรรษาอยู่ นอกจากนี้ทุกศาสนายังมี
ปัญหาในเรื่องคุณภาพของบุคลากรทางศาสนา พบว่าส่วนใหญ่ยังขาดความรู้ และทักษะใน
การสื่อสารหรือถ่ายทอดหลักคาสอนที่ถูกต้อง เพื่อสั่งสอนศาสนิกชนอย่างเหมาะสม
• บ่อยครั้งพบว่าจะมุ่งเน้นไปทางทาพิธีกรรมต่างๆหรือมีพฤติกรรมที่ไม่น่าเลื่อมใสศรัทธา จึง
เป็นการยากที่จะจูงใจผู้คนให้ตั้งมั่นอยู่ในหลักคาสอนและหลักปฏิบัติของแต่ละศาสนาอย่าง
แท้จริงได้
ปัญหาเรื่องบุคลากรทางศาสนา

7. •จากการสารวจ พบว่ามีคนไทยที่ระบุศาสนาของตนเองเป็นจานวนมาก เมื่อ
สอบถามกลับไปพบว่าคนเหล่านี้ประพฤติปฏิบัติตามหลักคาสอน และข้าร่วม
กิจกรรมทางศาสนาของตนเพียงเล็กน้อย
•ศาสนิกชนมีแนวโน้มที่จะนาคาสอนในหลักศาสนาของตนมาใช้เป็นแนวทางในการ
ดาเนินชีวิตน้อยลงเรื่อยๆ
•จากการสารวจของสานักงานสถิติแห่งชาติ มุสลิมจะใช้หลักคาสอนทางศาสนา
แก้ปัญหาชีวิตและการทางานทุกครั้งสูงที่สุด คือร้อยละ ๓๓.๙ รองลงมา
คริสต์ศาสนิกชนร้อยละ ๒๒.๙ และพุทธศาสนิกชนร้อยละ ๑๓.๖
การขาดการนาหลักศาสนามาใช้ปฏิบัติในชีวิตประจาวัน ทั้งระดับบุคคลและองค์กร

8. • ผลที่ตามมาจากข่าวสารผ่านสื่อมวลชนในปัจจุบัน สะท้อนถึงภาพผู้คนที่ขาดศีลธรรม มี
ความงมงาย หลงใหลอยู่ในวัตถุนิยม ความฟุ่มเฟือย มั่วสุมในแหล่งอบายมุข การพนัน การ
เสพยาเสพติด ฉาวโฉ่ทางกามโลกีย์ อาชญากรรมเพิ่มขึ้น และนิยมการใช้ความรุนแรง
• มีการทุจริตประพฤติมิชอบอย่างแพร่หลายในทุกมิติของสังคม ภาคประชาสังคมประสบความ
ล้มเหลวในการสร้างคนให้เป็นคนดีทั้งในระดับครอบครัวและชุมชน
• ครูและผู้ปกครองไม่สามารถใช้ชีวิตที่เป็นแบบอย่างที่ดีแก่เยาวชน บุตรหลานและคนใน
ครอบครัวของตนเองได้
• ชุมชน องค์กร สถานที่ทางาน อาคารห้างร้านต่างๆไม่มีพื้นปฏิบัติกิจกรรมทางศาสนาที่จะนา
หลักคาสอนทางศาสนธรรมมาปฏิบัติในชีวิตประจาวันอย่างเหมาะสม ส่วนใหญ่จะเน้น
พิธีกรรมตามความเชื่อเท่านั้น
การขาดการนาหลักศาสนามาใช้ปฏิบัติในชีวิตประจาวัน ทั้งระดับบุคคลและองค์กร

9. • ในหมู่ประชาชนที่ปฏิบัติธรรมตามหลักศาสนา ก็ยังมิได้มีการศึกษาหลักธรรมกันอย่างเป็น
ระบบ ทาให้การจะนาหลักศาสนธรรมมาปฏิบัติในชีวิตประจาวันของทุกกลุ่มบุคคลยังเกิดขึ้น
ได้ยาก
• ในสถาบันการศึกษายังแยกบทบาทขององค์กรศาสนาออกจากการจัดการศึกษาอย่างชัดเจน
• ตัวอย่างเช่น พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติพุทธศักราช ๒๕๔๒ และ แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับ
ที่๒) พุทธศักราช ๒๕๔๕ในหมวด ๑ มาตรา ๖ แม้พระราชบัญญัติดังกล่าวจะให้ความสาคัญ
กับคุณธรรมจริยธรรม แต่ก็แยกออกจากหลักศาสนา อีกทั้งการจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานยัง
ขาดการกาหนดแนวทางการสอนหลักศาสนาที่ชัดเจนในทุกระดับชั้นขาดแคลนครูต้นแบบที่ดี
และขาดการประเมินผลสัมฤทธิ์ที่ชัดเจนอีกด้วย
(ราชกิจจานุเบกษา,หมวดที่๑บททั่วไปความหมายและหลักการ,(เล่มที่๑๑๖ตอนที่๗๔ก, ๑๙ สิงหาคม
๒๕๔๒),หน้า๓.)
การขาดการนาหลักศาสนามาใช้ปฏิบัติในชีวิตประจาวัน ทั้งระดับบุคคลและ
องค์กร

10. • การดาเนินงานของแต่ละศาสนามีแนวโน้มที่จะนาไปสู่วิกฤติศรัทธาของประชาชน ความร่วมมือระหว่าง
ศาสนายังไม่เกิดขึ้นเท่าที่ควร อาจเป็นเพราะขาดองค์กรกลางในการประสานงานและสร้างความรู้ความ
เข้าใจระหว่างกัน
• การดาเนินกิจกรรมระหว่างศาสนา ขาดงบประมาณสนับสนุนที่เพียงพอ ศาสนิกชนในแต่ละศาสนายังขาด
ความรู้ความเข้าใจและการปฏิบัติตนตามหลักธรรมคาสอนทั้งของศาสนาตนเองและศาสนาอื่น
• มีทัศนคติทางลบต่อกันระหว่างศาสนาหรือในศาสนาเดียวกัน เกิดจาก ๑) ความแตกต่างทางพิธีกรรม ๒)
ความแตกต่างทางความเชื่อ ๓) ความแตกต่างทางเชื้อชาติและเผ่าพันธ์ ๔) ความแตกต่างทางด้านคาสอน
๕) การนาศาสนาเข้าไปเกี่ยวข้องกับทางการเมือง ๖) การตีความหมายของคาสอนผิดเพี้ยนไปจากเดิม ๗)
ผลประโยชน์มหาศาลที่มาพร้อมกับความเลื่อมใสทางศาสนา ๘) การไม่ยอมรับฟังความคิดเห็นของศาสนา
อื่นที่อยู่ในชุมชนเดียวกัน ๙) พวกที่คลั่งศาสนาแต่ไม่เคร่งศาสนา
ปัญหาเรื่องการขาดการเสริมสร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างศาสนิกชนของทุกศาสนา

11. •ความแตกต่างระหว่างศาสนา ทาให้โอกาสที่แต่ละศาสนาจะได้เกิดการเรียนรู้
ระหว่างกัน ตลอดจนการมีกิจกรรมที่เชื่อมประสานกันจึงยังมีน้อย
•ผลจากความไม่เข้าใจกันมากขึ้น และอาจนาไปสู่ความแตกแยกทางความคิด
เพิ่มขึ้นเรื่อยๆจนถึงขั้นก่อให้เกิดความรุนแรงทางพฤติกรรมได้
•ประเด็นเรื่องการขาดการเสริมสร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างศาสนิกชนของทุก
ศาสนา จึงเป็นอีกประเด็นปัญหาหนึ่งที่สมควรได้รับการฟื้นฟู
ปัญหาเรื่องการขาดการเสริมสร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างศาสนิกชนของ
ทุกศาสนา

12. •การเผยแผ่คาสอนตามหลักศาสนา จาเป็นต้องอาศัยการสื่อสารเป็นหลัก นอกจาก
สื่อสิ่งพิมพ์ประเภทหนังสือ จุลสาร เทป วีดิทัศน์แล้ว ยังต้องใช้การสื่อสารที่เป็น
กระแสหลักได้แก่ หนังสือพิมพ์ วิทยุกระจายเสียง วิทยุโทรทัศน์ และสื่อทางเลือก
ประเภทสื่อออนไลน์ เคเบิลทีวี โทรทัศน์ดาวเทียม
•ปัจจุบันวัดต่างๆ เผยแผ่ศาสนาทางอินเทอร์เน็ตมากขึ้น สาหรับพุทธศาสนาจานวน
เว็บไซต์ของวัดเพิ่มขึ้นอย่างมากในปี พ.ศ. ๒๕๔๙ มีจานวน ๗๐๙ เว็บไซต์ แต่ปี
พ.ศ. ๒๕๕๒ พบว่ามีถึง ๑,๐๒๖ เว็บไซต์
•พบว่าเนื้อหาที่นาเสนอยังขาดรูปแบบและการดึงดูดความสนใจ ความใส่ใจในข้อ
ปฏิบัติตามหลักศาสนธรรมยังมีน้อยและไม่ชัดเจน
ปัญหาการขาดสื่อประเภทต่างๆ และสื่อมวลชน

13. • เมื่อศาสนิกชนส่วนใหญ่ขาดการยึดหลักศาสนธรรมมาเป็นแนวทางในการดาเนินชีวิตอย่างจริงจัง สถาบัน
ศาสนาจึงถูกลดบทบาทจากการเป็นศูนย์กลางที่เป็นที่พึ่งพาทางด้านจิตใจของคนในสังคม
• องค์กรศาสนาอ่อนแอด้วยเหตุปัจจัยทั้งด้านการบริหารจัดการองค์กรที่โปร่งใส การเผยแผ่หลักธรรมคาสอน
บุคลากรในสถาบันศาสนาไม่ได้ทาหน้าที่ในการปลูกฝัง ถ่ายทอด อบรมคุณธรรม จริยธรรมแก่ประชาชน
อย่างจริงจัง
• ทาให้ขาดแบบอย่างที่ดีงามจากองค์กรศาสนา และศาสนาไม่สามารถยึดเหนี่ยวจิตใจคนให้ทาความดีได้
• สื่อมวลชนไม่ได้ทาหน้าที่ด้วยความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้องในศาสนา
• ผลสุดท้ายอาจทาให้ประชาชนส่วนใหญ่เกิดการมองศาสนาแต่ในแง่ลบ และไม่สามารถดึงศักยภาพของพลัง
เชิงบวกมาแก้ปัญหาในชีวิตประจาวันได้ จึงมีความจาเป็นต้องปฏิรูปด้านศาสนา
เพื่อ “ส่งเสริมความเข้มแข็งของสถาบันศาสนา ให้เป็นสถาบันหลักของสังคม”
(การเผยแผ่พระพุทธศาสนากับเทคโนโลยีสารสนเทศ สืบค้นจากhttp://www.phd.mbu.ac.th/index.php/2๐14-๐8-28-๐8-57-4/1๐6-2๐14-๐9-2๐-๐8-27-56 และรองศาสตราจารย์ ดร.เพ็ญแข ประ
จนปัจจนึก (๒๕๕๑) การวิจัยเรื่อง การยกระดับคุณธรรม จริยธรรมของสังคมไทยเพื่อการปฏิรูปสังคม : แนวทางและการปฏิบัติสานักงานสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ)

14. • เพื่อพัฒนาศักยภาพขององค์กรและบุคลากรทางศาสนาทุกศาสนา
• เพื่อส่งเสริมการนาหลักศาสนธรรมมาเป็นหลักปฏิบัติในการดาเนินชีวิตประจาวันทั้งในระดับ
บุคคล ครอบครัว สังคม ชุมชน และองค์กรทุกภาคส่วนอย่างยั่งยืน
• เพื่อเสริมสร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างศาสนิกชนในทุกศาสนา
• เพื่อพัฒนาศักยภาพของสถานศึกษาในการบูรณาการหลักศาสนธรรมในการจัดการศึกษาทุก
ระดับอย่างชัดเจนรวมทั้งให้กระทรวงศึกษาธิการกาหนดสาระการเรียนการสอนเรื่องศาสนา
ในหลักสูตรและการพัฒนาบุคลากรครู
• เพื่อส่งเสริมความเข้มแข็งของสื่อสารมวลชนและเทคโนโลยีสารสนเทศในการนาหลักศาสนาที่
ถูกต้องไปเผยแผ่สู่ประชาชน โดยยึดหลักคุณธรรม จริยธรรม และศีลธรรมในการนาเสนอทุก
รูปแบบ
ข้อเสนอยุทธศาสตร์ในการฟื้นฟูกิจการศาสนา

15. กรอบความคิดรวบยอด(Conceptual Design)

20. Thank you
www.facebook.com/ekkachai.srivilas
www.elifesara.com