4. Geopolitics
The world is actively spatialized, divided up, labeled,
sorted out into a hierarchy of places of greater or lesser
sorted out into a hierarchy of places of greater or lesser
‘importance’ by political geographers, other academics
and political leaders. This process provides the
and political leaders. This process provides the
geographical framing within which political elites and
mass publics act in the world in pursuit of their own
mass publics act in the world in pursuit of their own
identities and interests
(John Agnew, Geopolitics 2003, p. 3).
4
5. Political Geography & Geopolitics
g p y p
• ภมิศาสตร์ การเมือง (Political Geography): เป็ นเรื่ องการศึกษาที่เน้ น
ู ( g p y)
เรื่ องของการเมืองที่ปรากฏตามภูมิศาสตร์
• ภูมิรัฐศาสตร์ (Geopolitics): เป็ นศาสตร์ ท่ีเน้ นการศึกษาถึงภูมิศาสตร์
ทเกยวของในปรากฏการณทางการเมอง
ที่เกี่ยวข้ องในปรากฏการณ์ทางการเมือง
• สรุป ภูมิศาสตร์ การเมืองศึกษาภูมิศาสตร์ เป็ นหลักรัฐศาสตร์ เป็ นรอง
ส่วนวิชาภูมิรัฐศาสตร์ จะศึกษารัฐศาสตร์ เป็ นหลักภูมิศาสตร์ เป็ นรอง
ทีี่มา: หนังสือ ภูมิรัฐศาสตร์์ ของ - รศ. ดร.โกวิิท วงศ์์สรวัฒน์์
ั ื โ ุ ั
5
12. แนวคิดในการแผ่ อานาจของรัฐ
ํ
เซอร์ วอลเตอร์ ราเลย์
• ได้ กล่าวไว้ ในปี พ.ศ.2153 (ค.ศ.1610) ก่อนที่จะเกิดศาสตร์
ทางด้ านภมิรัฐศาสตร์ ว่า
ู
• "Whoever commands the sea commands the trade;
whomever commands the trade of the world
commands the riches of the world, and consequently
the ld itself."
th world it lf "
• “ใครก็ตามทีครองอํานาจทางทะเลจะครองอํานาจทาง
่
การค้า ใครก็็ตามครองอํํานาจทางการค้าของโลกจะครอง
้ ใ ้ โ
ความมังคังของโลกและครองโลกในทีสด”
่ ่ ่ ุ
12
13. Hard Land Theory (1)
y( )
• นํําเสนอโดย เซอร์์ เฮาฟอร์์ ด แมคคินเดอร์์
โ ฟ ิ
(Halford J. Mackinder)ในปี พ ศ 2447 (ค ศ 1904) ผ่าน
J Mackinder)ในป พ.ศ. (ค.ศ.1904) ผาน
บทความชื่อ “The Geographical Pivot of History” ต่อสมาคม
ภูมิศาสตร์์ แห่งชาติที่กรุงลอนดอน
่ ิ
• มีแนวความคิดที่วาพื ้นที่ทวีปยโรปและอัฟริ กามีความต่อเนื่อง
มแนวความคดทวาพนททวปยุโรปและอฟรกามความตอเนอง
่
เป็ นผืนเดียวกัน และให้ ชื่อว่า “เกาะโลก” (World Island)
13
14. Hard Land Theory (2)
y( )
• เกาะโลกนี ้มีจดสําคัญทางยุทธศาสตร์ ที่สําคัญยิ่ง คือบริ เวณ
ุ
ดินแดนในแถบยูเรเซีีย (Eurasia) (ทวีีปเอเชีียและยุโรปรวมกัน)
ใ
14
17. Hard Land Theory (5)
y( )
• แมคคินเดอร์ ได้ กล่าวไว้ วา
แมคคนเดอร ไดกลาวไววา ่
• “Who rules East Europe commands the Heartland,, Who rules
p
the Heartland commands the World-Island, Who rules the
World-Island commands the World.”
• “ใครครองยโรปตะวันออกผ้นนควบคุมใจโลก ผ้ใดควบคมใจโลก
ใครครองยุโรปตะวนออกผู นควบคมใจโลก ผู ดควบคุมใจโลก
ั้
ได้ผูนนควบคุมเกาะโลก และ ผูใดสามารถคุมเกาะโลกได้ผูนนจะ
้ ั้ ้ ้ ั้
ควบคุมโ โลก”
17
20. Rimland Theory (2)
y( )
• สปี กแมน ไ ้ กล่าวไว้้ วา
ปี ได้ ่ ไ ่
• “Wh controls the rimland rules E i Wh rules
“Who l h i l d l Eurasia; Who l
Eurasia controls the destinies off the world.”
• “ผูใดสามารถควบคุมขอบดิ นแดนได้จะได้ครองยูเรเซี ย
้
ผูใดควบคุมยูเรเซี ยได้ผูนนจะครองโลกในทีสด”
้ ้ ้ั ่ ุ
20
40. The World is Flat (1)
( )
• (1) Globalization-1.0 ราว ค.ศ. 1429 – 1800 มีกลไกการเปลี่ยนแปลงคือประเทศ
ตะวันตก เช่น สเปนและอังกฤษ เป็ นต้ น ที่เดินทางแสวงหาอาณานิคม ทําให้ โลกเสมือน
ลดขนาดลงจากขนาดใหญ่เป็ นขนาดกลาง
• (2) Globalization-2.0 ราว ค.ศ. 1800 – 2000 โดยกลไกคือบริ ษัทข้ ามชาติที่แสวงหา
ตลาดและแรงงานในโลกตะวันออก ทําให้ โลกเสมือนลดจากขนาดกลางเป็ นขนาดเล็ก
ล แล แร นในโล วน ใ โล เสม นล น ล เ น เล
• (3) Globalization-3.0 เริ่ มจากปี ค.ศ. 2000 ที่เทคโนโลยีสารสนเทศทําให้ โลกเสมือนลด
จากขนาดเลกเปนขนาดจว โดยกลไกคอคนทุกคนและทุกกลุ ที่สามารถเข้ าถึงเทคโนโลยี
จากขนาดเล็กเป็ นขนาดจิ๋ว โดยกลไกคือคนทกคนและทกกล่มทสามารถเขาถงเทคโนโลย
(plug and play) และร่วมในกระแสโลกาภิวตน์นี ้ได้ โดยไม่จํากัดเฉพาะชาวโลกตะวันตก
ั
อกตอไป
อีกต่อไป
The World is Flat: A Brief History of the Twenty-First Century
โดย Thomas L. Friedman 40
41. The World is Flat (2)
( )
10 เหตุการณ์ ท่ ทาให้ โลกแบน
ี ํ
1. 11/9/89 The wall came down and Windows came up. วันที่ 9
พฤศจกายน ค.ศ. 1989 (11/9) กาแพงเบอรลนถูกทาลาย ซงเปน
ศิ ศ ํ ์ ิ ํ ึ่ ป็
สัญลักษณ์ของการเริ่ มโลกไร้ พรมแดน และหลังจากนันอีก 5 เดือน
้
โปรแกรมWindows 3.0 เริ่ มวางตลาด
The World is Flat: A Brief History of the Twenty-First Century
โดย Thomas L. Friedman 41
42. The World is Flat (3)
( )
2. 8/9/95 People to people connectivity วันที่ 9 สิงหาคม ค.ศ. 1995 บริ ษัท
Netscape เข้ าเป็ นบริ ษัทมหาชน ซึงทําให้ เกิดสิ่งสําคัญ 3 เรื่ อง
่
2.1) ม
2 1) มี Browser ที่ทําให้ การใช้ Internet เกิดเป็ นที่นิยมทัวโลก
ททาใหการใช เกดเปนทนยมทวโลก่
2.2) ทําให้ มีมาตรฐานที่การติดต่อสื่อสารและเชื่อมโยงกันระหว่างผู้ใช้
คอมพิิวเตอร์์ ระบบต่าง ๆ เกิิดขึนไ ้
ึ ้ ได้
2.3) เกิดกระแส Dot-Com boom จนเกิดการลงทุนในการวางสาย Fiber
) ุ
Optic มูลค่าประมาณ 1 ล้ านล้ านเหรี ยญ ซึงทําให้ เกิดการสื่อสารได้ ทวโลก
่ ั่
โดยตนทุนการสงเอกสาร
โดยต้ นทนการส่งเอกสาร เพลง หรอขอมูลลดลงอยางมหาศาล
หรื อข้ อมลลดลงอย่างมหาศาล
The World is Flat: A Brief History of the Twenty-First Century
โดย Thomas L. Friedman 42
43. The World is Flat (4)
( )
3. Work Flow Software (Application to Application Connectivity)
การที่มีมาตรฐานและการเชื่อมโยงให้ เกิดการสื่อสารกันได้ ระหว่างผู้ที่
ใชคอมพวเตอรตางกนและโปรแกรมตางกนได ทาใหเกดการแปลยน
ใช้ คอมพิวเตอร์ ตางกันและโปรแกรมต่างกันได้ ทําให้ เกิดการแปลี่ยน
่
แปลงในกระบวนการทํางาน (work flow) อย่างมาก การแบ่งปั น
ความรู้และการร่วมงานกันเกิดขึ ้้นระหว่างคนที่อยูตางสถานที่ ต่าง
่ ่
เวลา ต่างงานกัน อย่างไม่เคยเกิดขึ ้นในประวัตศาสตร์
ตางงานกน อยางไมเคยเกดขนในประวตศาสตร ิ
The World is Flat: A Brief History of the Twenty-First Century
โดย Thomas L. Friedman 43
44. The World is Flat (5)
( )
4. Open-sourcing เช่นการเปิ ดให้ ใช้ โปรแกรม Linux ฟรี แก่คนทัวไป ทํา
่
ให้ เกิดรูปแบบใหม่ของการสร้ างสรรค์ (new industrial model of
creation) และการร่วมทํางาน เช่น นักศึกษาอาย 19 ปี ของ
และการรวมทางาน เชน นกศกษาอายุ ปของ
มหาวิทยาลัย Stanford ประเทศสหรัฐอเมริ การ่วมกับนักศึกษาอายุ
24 ปี ในประเทศ New Zealand พัฒนาโปรแกรม Firefox Web
Browser โดยไม่เคยพบตัวกันเลย และโปรแกรมไดมผู้ download ไป
โดยไมเคยพบตวกนเลย และโปรแกรมได้ มีผ
ใช้ แล้ วกว่า 10 ล้ านคน
The World is Flat: A Brief History of the Twenty-First Century
โดย Thomas L. Friedman 44
45. The World is Flat (6)
( )
5. Outsourcing เป็ นรูปแบบใหม่ของการร่วมกันในกระบวนการทํางาน
โดยกิจกรรมต่าง ๆ ของบริ ษัท สามารถแยกออกไปทํานอกบริ ษัทในที่
อนได
อื่นได้
6. Offshoring การที่จีนเข้ าร่วม WTO กระตุ้นการย้ ายฐานการผลิตหรื อ
ุ ฐ
แยกกิจกรรมต่าง ๆ ของบริ ษัทไปต่างประเทศ (Offshoring) ที่มีต้นทุน
ถูกกวามากขน
ถกกว่ามากขึ ้น
The World is Flat: A Brief History of the Twenty-First Century
โดย Thomas L. Friedman 45
46. The World is Flat (7)
( )
7. Supply Chaining การบริ หารห่วงโซ่อปทานในปั จจุบนทําได้
ุ ุ ั
อย่างมีประสิทธิภาพมาก บริ ษัท Wal-Mart ซื ้อของจาก
ประเทศจีีนเป็ นมูลค่าอันดับทีี่ 8 เมืื่อเทีียบกับประเทศคูค้าของ
ป ป็ ่ ั ั ั ป ่
จน (มากกวาการสงออกของจนไปแคนนาดา หรื อ
จีน (มากกว่าการส่งออกของจีนไปแคนนาดา หรอ
ออสเตรเลีย)
The World is Flat: A Brief History of the Twenty-First Century
โดย Thomas L. Friedman 46
47. The World is Flat (8)
( )
8. Insourcing คือการที่บริ ษัทเข้ าไปทํางานต่าง ๆ ในบริ ษัทอื่น
เช่น UPS ซึงขณะนี ้รับทํางาน logistics ให้ กบหลายบริ ษัท การ
่ ั
ดูแลและให้้ บริิ การแก่่ลกค้้ าซ่อมเครืื่ องคอมพิิวเตอร์์ ของ
ใ ู ่
Toshiba หรื อการให้ บริ การลกค้ าสังซื ้อรองเท้ าทาง nike.com
หรอการใหบรการลูกคาสงซอรองเทาทาง
่
นันจะดําเนินการโดย UPS ตังแต่การตอบโทรศัพท์ ซ่อมของ
้ ้
ห่อของ ส่งของจนถึงการเก็บเงิน
The World is Flat: A Brief History of the Twenty-First Century
โดย Thomas L. Friedman 47
48. The World is Flat (9)
( )
9. In-forming เราสามารถหาข้ อมูลให้ ตวเองได้ อย่างง่ายดาย
ู ั
จาก Internet และ search engine เช่น Google
10. The Steroids Wireless and Voice over the Internet
เปนเครองมอทเหมอนยาชูกาลังที่จะทําให้ การร่วมงานใน
เป็ นเครื่ องมือที่เหมือนยาชกําลงทจะทาใหการรวมงานใน
รูปแบบต่างๆ ทําได้ โดยมีประสิทธิภาพมาก เนื่องจากเราจะ
ๆ
สามารถเชื่อมต่อกับใครก็ได้ ที่ไหนก็ได้ ด้ วยเครื่ องมือที่
หลากหลาย
The World is Flat: A Brief History of the Twenty-First Century
โดย Thomas L. Friedman 48
49. The World is Flat (9)
( )
The World is Flat:
A B i f Hi t
Brief History of th
f the
Twenty-First Century
โดย Thomas L. Friedman
49
59. Ongoing Armed Conflicts
Worldwide
W ld id on August 2007
A t
http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:
Countries with conflict on their territory in 2005 (dark brown color), countries with conflict on their territory after the end of the
2007August_Map_of_sites_of_ongoing_armed_conflicts_worldwide.png
Cold War (light brown color), and the geographical centre of the conflict (red circle). Source: Buhaug & Gates (2002), Gleditsch et
al. (2002). The data are found at www.prio.no/cscw/armedconflict. Map created by Halvard Buhaug. 59
65. Cash of Civilization
• รากฐานของความขัดแย้ งที่เกิดขึ ้นในปั จจุบนไม่ได้ เกิดจาก อุดมการณ์ หรื อ
ฐ ุ ั ุ
เศรษฐกิจ แต่ความขัดแย้ งระหว่างมนุษยชาตินนจะเกิดมาจากวัฒนธรรม
ั้
มนุษยชาตจะถูกแบงเปนกลุ
มนษยชาติจะถกแบ่งเป็ นกล่มตามอารยธรรม รัฐ-ชาติ (Nation-states) จะ
รฐ ชาต (Nation states)
ยังคงมีบทบาทสําคัญในกิจการความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ แต่ความขัดแย้ ง
ของการเมองในระดบโลกจะเกดขนระหวางประเทศและกลุมป ศ ี่ ี
ื ใ ั โ ิ ึ้ ่ ป ศ ่ ประเทศทมความ
แตกต่างกันทางอารยธรรม โดยอารยธรรมที่ขดแย้ งกันจะเป็ นตัวแสดงสําคัญ
ั
ในการเมืองระดับโลก เพราะความขัดแย้ งที่เกิดขึ ้้นระหว่างอารยธรรมที่
แตกต่างกันจะนําไปสูการสู้รบกันด้ วยสงครามในอนาคต”
ู่ ู
Samuel P H ti t
S l P. Huntington, The Clash of Civilization, N
Th Cl h f Ci ili ti New
York; Summer, Vol.72 Issue: 3, Start Page: 22-49
65
66. Cash of Civilization
• อารยธรรมตะวันตก (West)
• อารยธรรมขงจื ้อ (Confucian)
• อารยธรรมญีี่ปน (Japanese)
ุ่
• อารยธรรมอิสลาม (Islamic)
( )
• อารยธรรมฮินดู (Hindu)
• อารยธรรมสลาฟ-ออร์ ธอดอกซ์ (Slavic-Orthodox)
• อารยธรรมลาตน อเมรกา (Latin America)
อารยธรรมลาติน-อเมริ กา (Latin-America)
• อารยธรรมแอฟริ กน (African)
ั
Samuel P H ti t
S l P. Huntington, The Clash of Civilization, N
Th Cl h f Ci ili ti New
York; Summer, Vol.72 Issue: 3, Start Page: 22-49
66
69. Cash of Civilization
• การแพร่กระจายของวัฒนธรรมและค่านิยมแบบตะวันตก รวมถึงกระแส
ประชาธิิปไ ยังคงมีีตอไป ื่ อย และยังคงยัดเยีียดให้้ กบอารยธรรมอื่ืน ๆ ใ ้
ป ไตย ั ่ ไปเรื ั ั ใ ั ให้
รับสิงต่าง ๆ เหล่านี ้ไปในฐานะสิงที่เป็ นสากลนิยม ส่วนอารยธรรมของกลุม
่ ่ ่
ประเทศ Sinic (จีน เวียดนาม สิงค์โปร์ ไต้ หวัน และ ชุมชนชาวเอเชียที่มีอยูทง
่ ั่
โลก) จะมีการเจริ ญเติบโตทางเศรษฐกิจในระดับที่เรี ยกได้ วาเป็ นภัยคุกคามต่อ
) ฐ ่ ุ
อารยธรรมตะวันตกในระยะยาว นอกจากนี ้มีแนวโน้ มที่สงที่อารยธรรรมอิสลาม
ู
จะมความสมพนธทดมผลประโยชนรวมกนกบอารยธรรมขงจอ (จน)
จะมีความสัมพันธ์ที่ดีมีผลประโยชน์ร่วมกันกับอารยธรรมขงจื ้อ (จีน) และความ
ขัดแย้ งระหว่างอารยธรรมที่จะทวีความรุนแรงนันคือ อารยธรรมอิสลาม กับ
้
อารยธรรมทีี่ไม่ใช่่อิสลาม
่
Samuel P H ti t
S l P. Huntington, The Clash of Civilization, N
Th Cl h f Ci ili ti New
York; Summer, Vol.72 Issue: 3, Start Page: 22-49
69
70. Cash of Civilization
• ฮันทิงตัน ยังได้ เสนอแนวความคิดที่เรี ยกว่า “Torn Country”
ซึงเป็ นประเทศที่พยายามจะฉีกตัวเองจากอารยธรรมดังเดิมของ
่ ้
ตนเอง เข้ าไปเป็ นสมาชิกของอารยธรรมอื่น ความพยายามของ
เขาไปเปนสมาชกของอารยธรรมอน
หลายประเทศที่จะก้ าวเข้ าสูประเทศที่มีความทันสมัย
ู่
(Modernization) ซึงจะต้ องผันประเทศตนเองให้ มีวฒนธรรม
่ ั
อย่างตะวันตก (Western Culture) เช่น ตุรกีี
่ ั ่
Samuel P H ti t
S l P. Huntington, The Clash of Civilization, N
Th Cl h f Ci ili ti New
York; Summer, Vol.72 Issue: 3, Start Page: 22-49
70
71. Cash of Civilization
• การที่จะทําให้ ประเทศของตนเองกลายเป็ น Torn Country ได้
นัน จะต้ องมีองค์ประกอบรองรับ 3 ประการคือ
้
– สถานภาพการเมืืองและสถานภาพทางเศรษฐกิิจของประเทศให้้
ป ใ
การสนับสนุนให้ เกิดการเปลี่ยนแปลง
ุ
– ภาคประชาชนจะต้ องยอมรับการเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ ้น
– ประเทศที่เป็ นประเทศในอารยธรรมใหม่ที่จะย้ ายเข้ าไปจะต้ อง
ยอมรบ
ยอมรับ
Samuel P H ti t
S l P. Huntington, The Clash of Civilization, N
Th Cl h f Ci ili ti New
York; Summer, Vol.72 Issue: 3, Start Page: 22-49
71
73. Bush Doctrine
NSSUS 2002, p.6
“defending the United States, the American people, and our
interests at home and abroad by identifying and destroying the
threat before it reaches our borders. While the United States will
constantly strive to enlist the support of the international
community,
community we will not hesitate to act alone if necessary to
alone, necessary,
exercise our right of self defense by acting preemptively against
such terrorists, to prevent them from doing harm against our
p p
people and our country.”y
73
77. The Pentagon’s New Map
g p
• หนังสือ The Pentagon's New Map: War and Peace in the
หนงสอ Pentagon s
Twenty-First Century ของ Thomas P.M. Barnett ที่ตีพิมพ์ ใน เดือน
เม.ย. 2004
• ได้ นําเสนอแนวความคิดในจัดการความขัดแย้ งระหว่างประเทศ
ไดนาเสนอแนวความคดในจดการความขดแยงระหวางประเทศ
• โดยการแบ่งโลกออกเป็ น 2 กลุมคือ
่
– The Functioning Core
– The Non-Integrated Gap
77
78. The Pentagon’s New Map
g p
• The Functioning Core: เป็ นประเทศที่ไม่เป็ นภัยคกคาม
เปนประเทศทไมเปนภยคุกคาม
ต่อสันติภาพของโลก แบ่งตาม เสถียรภาพของประเทศ
และระดับการพึงพากันทางเศรษฐกิจ (Economic
่
Interdependence)
– Old Core: อเมริิ กาเหนืือ ยุโรปตะวันตก ญีี่ป่น และ
ป ั ุ่
ออสเตรเลย
ออสเตรเลีย
– New Core: และ จีน อินเดีย
78
79. The Pentagon’s New Map
g p
• The Non-Integrated Gap : คือกลุมประเทศที่มีปัญหาการก่อการ
g p ุ่
ร้ าย และเป็ นภัยคุกคามต่อสหรัฐฯ เช่น ตะวันออกกลาง เอเซียใต้
(ยกเว้
( ้ นอิินเดีีย) เอเซีียตะวันออกเฉีียงใต้้
ั ใ
• Thomas P.M. Barnett ได้ เสนอให้ กองทัพสหรัฐฯ ดําเนินการ 2
ไดเสนอใหกองทพสหรฐฯ ดาเนนการ
ขันตอน
้
– ใช้ กําลังทหารเข้ าปฏิบตตอประเทศที่ให้ การพักพิงต่อ
ัิ ่
กลุ กอการราย
กล่มก่อการร้ าย
– ใช้ การบริ หารจัดการเพื่อเปลี่ยนประเทศในกลุมนี ้
ุ่
ให้ ไปอยูในกลุม The Function Core
่ ่ 79