Сабақтың тақырыбы: Ыбырай Алтынсарин— өшпес тұлға

1. Ақмола облысы
Зеренді ауданы
Айдарлы негізгі мектебі
Балтабаева Айнагүл Қабенқызы
Ашық сабақ 9-сынып
«Ыбырай Алтынсарин-өшпес тұлға»
2016-2017 оқу жылы

2. Сабақтың тақырыбы: Ыбырай Алтынсарин— өшпес тұлға
Білімділік: Оқушылардыңақын өмірі мен шығармашылығы,ағартушылық
қызметі жөнінде білімдерін тереңдету, өлеңдерін, әңгімелерінің мазмұнын,
тақырыбын, идеясын, меңгерту;
Дамытушылық: Оқушыларды өзіндік талдау жасауға, ойлай білуге
дағдыландыру. Тіл мәдениетін, сөз байлығын, сөздікқорынмолайту,
шығармашылық қабілетін арттыру. Өз ойынтолық жеткізе білуге төселдіру.
Тәрбиелік:Оқушыларды ана тілін қастерлеуге, сөз өнерін дәріптеуге,
ұйымшылдыққа, еңбекқорлыққа, білімділікке, достыққа, тәртіпті болуға
тәрбиелеу;
Сабақтың әдісі: СТО стратегиясыныңбағыттары,топтықжұмыс
Сабақтың көрнекілігі:Ыбырайдыңсуреті, шығармалар жинағы, слайд
Пәнаралық байланыс:қазақ тілі, тарих
Сабақтың ұраны: Әрбір адам? Туысым, досым,жұрағат.
Әрбір сабақ? Үйрену, ұғу,ұлағат.
Әрбір ісім? Тірлік, тірек, адамдық
Әрбір сөзім? Шындық, бірлік,адалдық.
Сабақтың жүрісі:
1. Ұйымдастыру
Оқушыларды бір ортаға топтау үшін
Ой тастау: Біздің бүгінгіжәне ертеңгі, болашақтағы мақсатымызне?
Жауап: Оқу, білім алу, тәрбиелі , саналы азамат болу. Үлгі өнеге көрсету.
Ол үшін не істеу керек? Үлкенді тыңдап, кішіге қамқорлық көрсетіп,
сабақты жақсы оқу.
Келерұрпақ ------- білімді------мейірімді------өнерлі--------жігерлі
намысты-----тату
Әрдайым ізденіп, оқып Ы.Алтынсарин өлеңдерінде айтып кеткен жақсы
қасиеттердібойымызғасіңірсек, келерұрпақтың белсендіазаматы
боламыз.

3. 2.Үй тапсырмасын сұрау
1.Ыбырайөлеңдерін жатқа айту. (әр топ)
2.Сюжетіне салған суретін талдау(өлеңіне не әңгімесіне)
3. Жылдарсөйлейді.
Тақтада көрсетілген жылдар бойынша сол жылдардаақын не істегенін
тауып, тақтаға жазып отыру. Өмір жолы жайлы не білетіндіктерін сұрап
толықтыру.
Ыбырай Алтынсариннің өміржолына шолу жасау.
Жылдар Маңызды оқиғалар
1841 жылы 20
қазанда
Қостанай облысы Затабол ауданында туған.
1850 жылы Орынбордағы қазақ балаларына арнапашылғанжеті
жылдық орыс-қазақ мектебіне барған.
1857 жылы «өтежақсы» деген бағамен бітірген.
1859 жылы Орынбордағы шекаралық комиссияға тілмашболған.
1859 жылы Орынбордағы шекаралық комиссияныңтөрағасы,
Шығысты зерттеуші белгілі
ғалым,профессорВ.В.Григорьевпенжақынтанысады.
1860 жылы Торғай мектебіне мұғалім болып тағайындалады.
1864 жылы Торғайдағы мектептіашады.
1876 жылы Петербург, Қазанқалаларынабарады.
1876 жылы «Қазақ хрестоматиясын»жазуға кіріседі.
1879 жылы «Қазақ хрестоматиясы»Орынбордабасылып шығады.
1879 жылы Торғай облысы мектептерінің инспекторы қызметіне
тағайындалады.
1881 жылы Орск қаласында тұңғышмұғалімдер мектебі
ашылады.
1879-1883
жылдары
Торғай қаласыныңтөрт уезінде
(Торғай,Ырғыз,Троиц,Ақтөбе) мектептер ашылады.
1983 жылы Торғайда қолөнер мектебі ашылады.
1983 жылы «Мұсылмандықтұтқасы» оқуқұралжазып шықты.
1887 жылы Ырғызда тұңғышқыздар мектебі ашылады.
1987 жылы Қостанай уезінің Обаған және Жетіқара
болыстарынанбір сыныптық мектептер ашылды.
Жанынан қазақ балалары жататын25 орындық
интернат салдырды.
1889 жылы Ауыр науқастан48 жасында қайтысболады.
4. Сәйкестендірутестісі.
1841ж. 20 қазан Торғайдаарман еткен мектебі ашылды

4. 1881 ж. «Қазақхрестоматиясы» басылыпшықты
1889 ж. 30 шілде Ырғыздақыздар мектебін ашты.
1887 ж. Дүниеге келді.
1879 ж. Инспекторлыққа тағайындалды.
1850 - 1857 ж.ж Тұңғышмұғалімдер мектебін ашты.
1864 ж.8 қаңтар Орынборда жеті жылдық мектепте оқып білім
алды.
Ауыр науқастан қайтыс болды.
5. Кім тапқыр?
Ақынның өлеңдерінен үзінді беріліп, жасырыныптұрғансөздітабу.
1. Шырағым, мұнда жүрсең, не ........(етередің?)
Қолыңа құрықалып .......... (кетередің)
Тентіреп екі ауылдың арасында
Жүргенменне мұратқа .............. (жетередің?)
2. Көңілің суын ішсең,...............(басылады)
Денеңде бар дертіңді............(қашырады)
Өксіген оттай жанып жануарлар
Өзеннен рақат тауып, ............(басылады)
3. Өнер –білім бар жұрттар,
Тастан сарай .............(салғызды)
Айшылық алыс ..........(жерлерден)
Көзіңді ашып жұмғанша,
Жылдам хабар .............(алғызды)
«Ыбырай Алтынсарин – қазақ әдебиетінің негізін салушы атасы болды.
Көркем әңгіменің композициялыққұрылысын шеберетіп құруда да,
оның өзінше еңбегібар»
Белгіліғалым Қажым Жұмалиев
7. Әдебиетлотосы.

5. Шығармадан үзінді Шығарма атауы Айтар ойы,
идеясы
Мұнан соң манағы жолдасы ағаштан түсіп,
аурудан сұрапты:
-Достым, аю құлағыңа не сыбырлап кетті? Ауру
айтты дейді:
-Аю құлағыма ақыл сыбырлады, екінші рет тар
жерде жолдасын тастап қашатын достармен
жолдас болма деді,-дейді.
Қытай жұртында ескі заң бар, біреуді
алдағандығы мойнына түскен кісінің қолын
кесетұғын. Бір төре осындай іспен кінәлі болып,
әлгі айтылған жазаны беруге тұрғанда, кінәлі
төренің жас қыз баласы әкем үшін жауап беремін
деп, мәлім болды.
Сейіт жол үстінде жүгіріп бара жатқанда, бір
арбалы келіп, аңдаусыз соғып кетіп, аяғын
сындырып алыпты. Ойбайлап жылап жатқан
баланы көріп анасы есінен танып қалыпты.
-Жомарт, құдай берген дәулетіңіз бар, ашқа-
тамақ,жалаңашқа-киім, үйсіздерге-үйболдыңыз,
сөйтіп тұрыпөз басыңызды кемшілікке салып,
жете алмаған жарлыша отын кесіп, шөп
тасығаныңыздыңмағынасы не?
-Тақсыр, осыншажұрттыңүстінен қараған
әкімсіз, осы бір мұжыққа неге сонша бас ұрасыз?
–деп айтты дейді.
Сондаәкім:
-Ешбір ілім-білім үйренбегенмұжық сонша
иіліп, әдептілігін көрсеткенде, мен онан әдепсіз
болыпқалайын ба?-деді дейді.
Жұртта бір көзі сынғанине жатыр екен, оны
алды және бір пышақтың сынығын, бір-екі
уыстай қыл тауып, оны да алды. Сонансоң
ауылдың жұртынайнала жүріп, көштің кеткен
сүрлеуін тауып, сол сүрлеуге түсіп жүре берді.
8. Кубизм әдісі

6. Баяндаңыз: Ыбыраймектепте оқып жүргенкезде, атасы Балқожа бидің
жазған хатынан үзінді баяндаңыз.
Суреттеңіз: «Қазақ хрестоматиясына» енгентақырыптар қандай
бөлімдерден тұратынынсуреттеңіз.
Зерттеңіз: Қазіргі кездегі мектептердің жағдайы. ЫбырайАлтынсариннің
келешек ұрпақ үшін атқарған еңбегі күні бүгінге дейін өз маңызынжойды
ма?
Салыстырыңыз:А.Құнанбаевтың«Жаз» өлеңімен Ы.Алтынсарин-
нің «Жаз» өлеңімен салыстыру.
Қолданыңыз: Ы.Алтынсариннің осы айтылған шығармалары бойынша
мақал-мәтелдер қолдан.
Елестетіңіз: Тұңғыш ашылған мектептерді көз алдыңызға елестетіңіз.
Сабақты қортындылау
9.Топтастыруәдісі
1. Ыбырай Алтынсарин кім?
Ақын ағартушы педагог
Жазушы оқулық авторы
Ғұлама шағын әңгіме шебері
Ыбырай-жалаңүміттің емес өз кезінің ең әсерлі, ықпалды, жаңашыл
жазушысы.
Оқушы жастардан бастап, бүкіл халыққапайдалыең жақсы әдет-
салттарды, өмірге тиімдікәсіп түрлерін, озатоқу білімді адамгершілік
қасиеттердісіңіру үшін күресті.
Ыбырай кезінің сол дәуір ұсынған ең келеліде керектіжаңа түлектері
еді.
Ыбырай шашқан тәлім-тәрбие ұрығы заякеткен жоқ.
Ыбырай мектебікейін қазақ ішінде білім ошағының жүздегенжаңа
орындарына негіз болды.
Ыбырай
Алтынсарин

7. Ыбырай – әңгіменің хас шебері.
Инсерт кестесі
Білетінім Үйренгенім Нені білгім келеді
Үйге тапсырма:
Ойтолғау«Ыбырай – әңгіме шебері»
Арнау «Ізбасарұрпағы-мынабіз!»
Мақала « Ата тәрбиесімен ғибраты»