Сүйінбай Аронұлы - Жетісу ақындарының ұстазы. “Бала Жамбылға бата”

1. СҮЙІНБАЙ АРОНҰЛЫ - ЖЕТІСУ АҚЫНДАРЫНЫҢ ҰСТАЗЫ. “БАЛА ЖАМБЫЛҒА
БАТА”
Сабақтың мақсаттары :
Білімділігі: Жетісу ақындарының алтын діңгегі Сүйінбайұлы Аронұлының өміршең
өнері жайлы сыр шертіп, өлеңдерінің мағынасын ашып түсіну және ақындық қуатын жан-
жақты таныту;
Дамытушылық : Студенттерді мәнерлі сөйлеуге дағдыландыру, ой-өрісін,ойлау қабілетін,
шығармашылық ізденісін дамыту;
Тәрбиелік: студенттерді адамгершілікке,имандылыққа,асыл қасиеттерге тәрбиелеу;
Сабаққа қажетті:
Оқулықтар/ әдебиеттер: Қазақ тілі 10 сынып, «Бес ғасыр жырлайды», «Жыраулар
поэзиясы», «Сүйінбай Аронұлы» шығармалары
Құрал – жабдықтар: тақта, компьютер, интерактивті тақта
Сабақтың көрнекілігі: ақынның суреті,презентация, «Сүйінбай ақын мұражайы» интернет
фотослайд, бейне материал.
Сабақтың типі: аралас
Сабақтың түрі: практикалық
Сабақтың әдісі: топтық жұмыс, жеке жұмыс, ұжымдық жұмыс, салыстыру, талдау, СТО
технологиясының элементері
Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, Қазақстан тарихы, ән - әуез, дінтану, арнайы технология
Сабақ / оқу барысы
Ретт
ік №
Сабақ / оқу кезеңі Мазмұны
1 Ұйымдастыру
кезеңі
Студенттермен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын
тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Студенттердің
зейінін сабаққа аудару.
2 Өткен сабақтар
бойынша білім
деңгейлерін
тексеру (үй
тапсырмасын
сұрау)
Қызығушылықты ояту (ақындардың суретін ортаға тастау, І
топ «Зар заман» ақындарын, ІІ топ «Жетісу ақындарының
алтын діңгегі» атанған ақынның, ІІІ топ «Менің пірім –
Сүйінбай» деп жырлаған бата алған ақынның суретін
табады.)
«Ақындар», «Сүйінбай ата», «Жамбыл ата» ауылы атауын
беріп,топтарға бөлу
Сен білесің бе?стратегиясы
 Ол бала кезінде байдың қойын бағып жүріп,
ұйқысынан өлеңдетіп оянған
 Ол ақын ретінде 15 жасында көпшілікке танылған
 Алғашқы айтысы қарғамен айтысудан бастаған
 Айтыс өнерінің алтын діңгегі атанған
3 Жаңа сабақты
түсіндіру.
Мағынаны тану
Туған елінің бостандығы мен тәуелсіздігі үшін күрескен,
халықтардың досдастығы мен туысқандығын жырлаған
суырыпсалма ақын Жетісу ақындарына үлгі болды.Сарбас,
Бақтыбай,Жанай, Жамбыл ақындар өздеріне ұстаз тұтты.
Толғаулары: “Өтеген батыр”, “Саурық батыр”, “Сұраншы

2. батыр”, “Жабай батыр”, “Қарасай батыр”
Өлеңдері: “Датқаларға”, “Үмбетәліге”, “Төрт биге”, “Момын
малын зұлымға алып беріп”, «Төрелерге», «Әділеттік
орнасы» т.б. өлеңдерінде қиянатшылдықты, озбырлықты
аяусыз сынға алған.
«Бөрілі байрақ астында» өлеңінде патриоттық биік сезім
білінеді.
Шешендік нақылдары, болыс-билерге арналған сықақ
өлеңдері: “Мақсұтқа”, “Қасымға”, «Жетісу билеріне»,
“Болыстарға баға”, т.б.
Айтыстары: Қаңтарбай, Күнбала, Кескенкекіл, Тәті
қыз,Уәзипа, Бақтыбай, Тезек төре, Қатаған, Арыстанбекпен
айтысқан.
«Бөрілі байрақ астында» өлеңінің әнін тыңдау ( бейне
таспа тыңдау) Өлеңнің мазмұны мен идеясын ашып түсіну
«Түртіп алу » стратегиясы
Өлеңдегі түсініксіз сөзді тауып, дәптерге жазу
Топтық жұмыс
«Ақындар» ауылы
«Төрелерге» өлеңін мәнерлеп оқып, өлеңнің мазмұны мен
идеясын ашу
«Сүйінбай ата» ауылы
«Жақсы мен жаман адамның қасиеттері» өлеңді мәнерлеп
оқып,жақсы мен жаман қасиеттердің ұқсастық пен даралығын
салыстыру
«Жамбыл ата» ауылы
«Бала Жамбылға бата» өлеңінің шығу тархына арналған
мәтінді тауып, рольдік оқу.Өлеңнің мазмұны мен идеясын
ашу
Жеке жұмыс
Бұрысы қайсы / дұрысы қайсы
Бұрысы қайсы дұрысы қайсы
Сүйінбай - айтыс өнерінің
шебері
Сүйінбай – ақын, жазушы
«Әділеттік орнаса» өлеңінің
идеясы шындықты қолдау,
адал болу
«Әділеттік орнаса» өлеңінің
идеясы қазақтың
қаһармандық бейнесі
Ақын өмірінің басты
тұтқасы – өлең шығару
Ақын өмірінің басты
тұтқасы - адамға жақсылық
жасау
Сүйінбай орыс еліне өткір
тілімен, озық ойлылығымен
танылды
Сүйінбай қырғыз еліне өткір
тілімен, озық ойлылығымен
танылды.
Ұжымдық жұмыс
Өлең құрылысына талдау жасау, көркемдегіш құралды
теңеуді табу.
Жақсы жігіт ел – жұрттың қаласындай
Жақсы әйел әмме жұрттың анасындай
Жақсыға ешкімнің де жаттығы жоқ

3. Көреді бәрін де өз баласындай
1 шумақ, 4 тармақ, 3 бунақ, 11 – 12 буын
4 Өтілген сабақты
бекіту «Дыбыстар сөйлейді?» стратегиясы
С - Сүйінбай шығармаларында адалдық пен әділдікті
дәріптеді.
Ү – «Үмбетәліге» деген өлеңінде шындықты батыл, өткір
айтады
Й - игілікті ісімен үн қосқан, халық қолдаушысы
І - Ізбасары Жамбыл ұстазындай өрен жүйрік атанды
Н - насихат, өсиет айтты
Б - батырлардың ерліктері мен табандылығын жырлағын
А- ақын заман өзгерістеріне сай өзіндік үн қосты
Й – игі жақсылардың жақсы жақтарын асқақтата жырлаған.
Кері байланыс
Бүгінгі сабақ ұнады ма?
Не ұнады?
«Бір айналым сөйлесу» әдісі
Бүгінгі сабақты өз ойларымен бір сөйлеммен жеткізу,
түйіндеу
5 Үйге тапсырма Қазақ әдебиеті 10 сынып 56 – 59 бет
«Сүйінбай – айтыс өнерінің шебері» тақырыбында эссе
жазу
6 Сабақ / оқу
қорытындысын
жасау, бағалау
Студенттер білімін бағалау
Ысмағұл Жәния
Қазақ тілі мен әдебиет пәнінің оқытушысы