ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ “Расійска-крыўскі слоўнік” Вацлава Ластоўскага

1. Тэорыя і практыка мовы
«Расійска-крыўскі слоўнік»
Вацлава Ластоўскага

2. Мовазнаўца, гісторык,
палітычны дзеяч

3. Вацлаў Ластоўскі - беларускі
грамадскі і палітычны дзеяч,
пісьменнік, публіцыст, гісторык,
філолаг, літаратуразнавец,
этнограф. Нарадзіўся ў 1883 у
засценку Калеснікаў Дзісенскага
павета Віленскай губерні

4. Быў рэдакцыйным сакратаром
«Нашай нівы» (1909—1914),
рэдагаваў часопісы «Саха» (1912),
«Беларускі сцяг» (1922), газету
«Гоман» (1916—1917), выдаваў
часопіс «Крывіч» (1923—1927)

5. У снежні 1919 узначаліў Кабінет
міністраў Народнай рады БНР
Удзельнік Першай Усебеларускай
канферэнцыі ў Празе ў 1921
У 1923 падаў у адстаўку з пасады
прэм'ер-міністра БНР

6. - У 1926 стаў член-карэспандэнтам
Украінскай акадэміі
грамадазнаўства ў Празе
- З 1928 - акадэмік БелАН
(пераехаў у Беларусь у 1927)

7. Дырэктар Беларускага дзяржаўнага
музея
Загадчык кафедры этнаграфіі пры
Інбелкульце
Нязменны сакратар Інбелкульта
Арганізатар этнаграфічных
экспедыцый

8. 1929 - вызвалены з пасады
сакратара Беларускай АН
1930 - арыштаваны і пазбаўлены
звання акадэміка
1931 - высланы ў Саратаў
1938 - расстраляны ў Саратаве

9. 1958 і 1988 рэабілітаваны і
1990 - адноўлены ў званні
акадэміка АНБ

10. Спадчына Ластоўскага
“Кароткая гісторыя Беларусі. З 40 рысункамі”
“Што трэба ведаць кожнаму беларусу?”
“Слоўнік геаметрычных і трыганаметрычных
тэрмінаў і сказаў”
“Падручны расійска-крыўскі слоўнік
“Гісторыя беларускай (крыўскай) кнігі
Фантастычная аповесць «Лабірынты»
Чытанкі для дзяцей і інш.

11. «Падручны расійска-крыўскі
(беларускі) слоўнік» (1924):
-асноўны лексічны масіў
-«Крыўскі (беларускі) іменнік»
-«Назовы птахаў»
-«Іменнік расьцін»
-«Вайсковая каманда»

12. Адраджоная наша мова павінна
стацца дабрым правадніком
культуры, а гэткай яна зможа
быць толькі тады, калі ў ёй будзе
найменш чужых слоў…
В. Ластоўскі

13. Гнездавы спосаб
ОБУВЬ ж. абутак, абуваць.
РЯБЫЙ, рабы, рабаваты, рабасьць,
рабізна, рабацьцё.
ГАДИТЬСЯ, гідзіцца, гіда, гідкі,
гідлівы.

14. Тлумачэнні, паходжанне слова
БИБЛІОТЕКА ж. мейсца дзеля
перахову кніг; кніжня, кніжніца;
ГАВАНЬ ж. ням, прыглубае
прыморскае месца закрытае ад
ветраў са ўходам для караблёў:
завань.

15. Толькі тлумачэнне,
без перакладу
ПЛАКАТ – апавестка да
расклеіваньня на сьценах.
РЭБУС – загадка ў рысунку.

16. Недакладны пераклад
газета – часопіс
конспект – скарот
темперамент – удача
кошмар – мара
консилиум і конференция - нарада

17. Наватворы
полоумность - некумнасьць,
некмень
желатина – клейчык
собутыльник – спабутэльнік
поругание - палайка

18. Аўтар не ачышчае беларускую
мову, а наадварот яе знявечвае,
засурвае, утвараючы нешта
падобнае да валапюка або
эсператна з беларускай асновай
С. Некрашэвіч

19. Слоўнік – гэта суцэльны твор, цікавы,
дынамічны, арганізаваны вакол
адзінай ідэі – нацыянальнай.
Алена Ніякоўская
...літаратурны твор і важная крыніца
пазнання беларускай мовы і творчасці
самога аўтара Ю. Пацюпа

20. Спакмень
Цяжво, цяжыва
Застаўня, рагатка
Амарока

21. Спакмень - прадмет
Цяжво, цяжыва – баласт
Застаўня, рагатка – бар’ер
вентылятар
хабар
Амарока – галюцынацыя

22. Хваласьпеў
Пярокруг
Калыпок
Адамавы яблык, коўцік
Правольніца

23. гербарый
Хваласьпеў – гімн
Пярокруг – дыяметр
Калыпок – зубачыстка
Адамавы яблык, коўцік – кадык
Правольніца – канікулы, вакацыі

24. Гаспода
Павер
Польга, польгаць
Спакмячаць

25. Гаспода – кватэра
Павер – крэдыт
кухня
Польга, польгаць – ільгота
інтэрнат
Спакмячаць – арыентавацца

26. Сызвалосьнік, сызвалосіца
Параплаў
Сядак
Прыймя
Поверць
Разцечнік

27. Сызвалосьнік, сызвалосіца – парык
Параплаў – параход
Сядак – пасажыр
Прыймя – прыназоўнік
Поверць – профіль
Разцечнік – раствор

28. Ламавіца, касталоміца
Назоўніцтва
Засьценак
Прыдзьвернік
Сабетніцтва

29. Ламавіца, касталоміца –
рэўматызм
Назоўніцтва – тэрміналогія
фаварыт
Засьценак – ферма
Прыдзьвернік – швейцар
Сабетніцтва - эгаізм