ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Беларускае аканне

Тэорыя і практыка мовы
Беларускае аканне

Існуе ў беларускай ды
рускай літаратурных
мовах, а таксама ў
балгарскіх ды
славенскіх дыялектах

Частотнасць А ў
беларускай мове самая
высокая ў параўнанні з
іншымі еўрапейскімі
мовамі

Беларускае vs рускае аканне
У а можа
пераходзіць не толькі
о, але і э

Не мае такой моцнай
рэдукцыі, як рускае
аканне

Норма вымаўлення і
правапісу

Аканне – гэта
пераход галосных о, э
не пад націскам у а

О → А
Ва ўсіх словах,
незалежна ад
паходжання
малако, гарбата,
арганізацыя, адажыа

О не пераходзіць у А
у некаторых уласна-
беларускіх словах са
складамі ро, ло, што
чаргуюцца з ры, лы
гром – грымець

у складаных словах з
першай часткай слова-,
што-, фота-, мота-
словаформа, штогод,
фотаздымак

у складаных словах, калі ў
другой частцы складанага
слова націск падае не на
першы склад
конегадоўля

Э → А
ва ўласнабеларускіх
словах
рэкі – рака

Э → А
у славянскіх і старых
неславянскіх
запазычаннях
чарапы, цагляны, адрас

Э → А
у запазычаннях з
-ар, -ал, -аль
кампутар, шніцаль

Э не пераходзіць у А
у большасці
неславянскіх
запазычанняў
ветэран, рэспубліка

у некат. запазычаннях
замест э вымаўляецца і
пішацца ы
арышт, брызент

у складаныя словах бел.
паходжання ў першым
складзе ненаціскное э
захоўваецца:
рэдкалессе, шэравокі

Устаўце літару
Ш…раваты
Др…ль
Ш…разём
Ст…гадовы
Хост…л
Лод…р

шараваты
дрыль
шэразём
стагадовы
хостал
лодар

Ц…р…монія
М…вазнаўства
Сч…рсцвець
Ж…тон
Др…васек
Хр…бет

цырымонія
мовазнаўства
счарсцвець
жэтон
дрывасек
хрыбет

Тры…
Карц…р
Поч…рк
Юпіт…р
Токі…
Бухгалт…р

трыа
карцар
почырк
Юпітэр
Токіа
бухгалтар

Бл…ха
Орд…р
Ар…ндаваць
Інж…нер
Д…р…жор
Аранж…рэя

блыха
ордар
арандаваць
інжынер
дырыжор
аранжарэя

Ас…нсаваць
Р…дказубы
Св..еасаблівы
Кр…пасны
Крат…р
Хр…стаматыя

асэнсаваць
рэдказубы
своеасаблівы
крапасны
кратар
хрэстаматыя

Шпат…ль
Шт…тыдзень

шпаталь
штотыдзень

Recommended